Türkiye ekonomisi 2021’de yüzde 11,2 büyüme, yüzde 12,0 işsizlik ve yüzde 36,08 enflasyon oranları ile “maşallah”, “triple double”[i], Türkçe karşılığı ile üçlü çifte yaptı. Üçlü çifte yapmak, her basketbolcuya nasip olamayacağı gibi büyüme, işsizlik ve enflasyon oranlarında aynı yılda çift hanelere ulaşmak da her ülkeye nasip ol(a)maz! Sevinsek mi yoksa üzülsek mi bilemedim! 2021 büyümesini değerlendirdiğimiz 9 Mart 2022’de bu köşede yazdığımız yazıda[ii], “Yüksek oranda büyümemize rağmen büyümede rol oynayan etkenlerin yapısı, büyümeye eşlik eden cari açık, enflasyon gibi sorunlar ile artan yoksulluk nedenleriyle bu yüksek oranlı büyüme konusunda ihtiyatlı olmamız gerekiyor.” değerlendirmesini yapmıştık. Pek de haksız çıkmadık, çünkü çift haneli büyümeye, çift haneli işsizlik ve enflasyon eşlik etti. 2022 Ocak ve Şubat aylarında artan enflasyon ve cari açık da, 2021 yüksek oranlı büyümesinin “cabaları” oldu.  

YÜZDE 11,2 BÜYÜYEN EKONOMİYE YÜZDE 12’LİK İŞSİZLİK YAKIŞIR!

Türkiye her yönüyle ilginç bir ülke olduğu gibi Türkiye ekonomisi de, mevcut ekonomi yönetimi ve siyaset anlayışı yüzünden, çok sayıda ilginçlikler sergilemekte. İnanması güç ama gerçek: Yüzde 11,2 büyüdüğümüz bir yılda “nur topu” gibi yüzde 12 oranında işsizliğimiz olabiliyor. Üstelik bu yüzde 12’lik işsizlik, TÜİK’in kullandığı “en dar” tanımlı, yani en az gerçekçi, işsizlik oranı ölçümüdür. TÜİK tarafından atıl işgücü oranı olarak tanımlanan en geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 24,4’e ulaşmıştır. Yani gerçek işsizlik oranı, TÜİK’in açıkladığı işsizlik oranının iki katından fazladır.

KADIN İŞSİZLİĞİ ÜRKÜTÜCÜ BOYUTLARDA:

Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi kadın işsizliği can sıkıcı boyutlarda. En geniş tanımlı işsizlik oranını (atıl işgücü oranı) esas aldığımızda kadın işsizlik oranı 2021’de toplam işsizlik oranından 7,2, erkek işsizlik oranından ise 11 puan daha yüksektir. İstisnasız  her olumsuzlukta olduğu gibi işsizlikte de olan kadınlara olmaktadır. Öyle görünüyor ki kadınları “eve hapsetme”, üretim ilişkilerinde dışlama stratejisi “işe yaramakta”!

Yüksek Büyümenin Bir Bedeli de Yüksek Oranda Enflasyon:

2021’in çift haneli büyüme oranına, çift haneli enflasyon oranı eşlik etmiştir. İzleyen grafikte görüldüğü gibi 2004-2016 döneminde gördüğümüz nispeten istikrarlı enflasyon oranları 2016 sonrası hızla artmaya başlamıştır.

2001 krizinde yüzde 5,9, kapitalist sistemin 2007 sonrasında başlayan küresel krizi ile 2009’da ise yüzde 4,8 daralan Türkiye ekonomisi 2011’in ardından 2021’de de çift haneli büyüme rakamına ulaşmıştır. Bununla birlikte 1999-2021 döneminde ortalama büyüme oranı sadece yüzde 4,7’dir. Bu büyüme oranını, potansiyel büyüme oranı olarak kabul edersek büyüme konusunda daha ne kadar fazla yol almamız gerektiğini; neden iki haneli büyüme varken iki haneli işsizlik rakamlarına ulaştığımızı rahatlıkla anlayabiliriz. Bu ortalama büyüme performansı ile Türkiye ekonomisinin yeni iş, aş yaratma kapasitesi yoktur. O yüzden “istihdamsız büyüme” söz konusudur. Üstelik sadece sermaye kesiminin nemalandığı bu büyümede, gelirleri enflasyon oranında art(a)mayan emekçiler ile geniş halk yığınları ciddi bir hayat pahalılığı sorunu ile karşı karşıya kalmaktadır. Başta asgari ücretliler olmak üzere tüm sabit gelirliler 2022’de bu hayat pahalılığını daha fazla hissedeceklerdir. 2022’nin  açıklanan Ocak (yüzde 48,69) ve Şubat (yüzde 54,44) tüketici (manşet) enflasyon rakamları bu gerçekliği bütün açıklığı ile gözler önüne sermektedir.

Cari açığı artan, sanayisi her geçen gün daha fazla dışa bağımlı hale gelen, üstelik Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle büyük bir “cendereye” girmiş olan Türkiye ekonomisinin bu üçlü çiftelerle istikrarını devam ettirmesi pek olası değildir. Bir an önce sadece ve sadece halkının çıkarlarını gözeten, kamucu, aklı ve bilimi esas alan bir iktidarın iş başına gelmesi gerekmektedir. Öbür türlü sürdürülebilir, kapsayıcı bir büyüme, sadece söylemlerde kalacaktır.     

[i] Bir basketbol maçında 5 olumlu kategori olarak kabul edilen sayı, ribaund, asist, top çalma ve bloktan üçünde çift haneli sayılara ulaşılan bir performansa verilen isimdir.

[ii] 2021’de nasıl büyüdüğümüze dair geniş bilgi için “2021’de nasıl ve kimin için büyüdük?” başlıklı yazımıza,  https://ilerihaber.org/yazar/2021de-nasil-ve-kimin-icin-buyuduk-137804 linkinden ulaşabilirsiniz.