Utkan Adıyaman’ı doğum gününde anıyoruz: İyi ki doğdun Utkan!

Mayıs ayında zamansız biçimde kaybettiğimiz TİP Merkez Komitesi üyesi ve İşçi Bürosu Sekreteri Utkan Adıyaman’ın doğum günü olan 4 Ağustos’ta, Utkan yoldaşı sevgi ve özlemle anıyoruz.

04-08-2019 13:37

İleri Haber - Mayıs ayında zamansız biçimde kaybettiğimiz TİP Merkez Komitesi üyesi ve İşçi Bürosu Sekreteri Utkan Adıyaman’ın doğum günü olan 4 Ağustos’ta, Utkan yoldaşı sevgi ve özlemle anıyoruz.

İlk gençlik yıllarından bu yana devrimci hareketin militan kadrolarından olmuş, tüm enerjisini ve birikimini Türkiye işçi sınıfının mücadelesine, sosyalist devrim kavgasına hasretmiş olan Utkan Adıyaman, henüz lise yıllarında başladığı örgütlü mücadelesinde, hep yoksul mahallelerinde olmuş, Eğitim-Sen bünyesinde eğitim emekçilerinin örgütlenmesi için emek vermiş, işçiler başta olmak üzere emekçi halkın örgütlenmesi için hiçbir sorumluluktan kaçmamış örnek bir devrimci olarak tanındı.

Sadece insanları değil tüm doğayı ve canlıları kopmaz bir kardeşlik bağı ile seven Utkan Adıyaman’ın zamansız kaybı, başta ailesi olmak üzere tüm yoldaşlarını ve dostlarını, kendisini tanıyanları derin bir keder içinde bırakmıştı.

İleri Haber’e de haber ve yazı desteği sunmayı ihmal etmeyen Utkan Adıyaman’ın doğum günü için hazırladığımız dosyada ailesinin, yakınlarının, yoldaşlarının sözlerine yer veriyoruz. Aynı zamanda Utkan Adıyaman’ın İleri Haber’de yayınlanan bir makalesine de dosyamızdan ulaşabilirsiniz.

İleri Haber ailesi olarak Utkan Adıyaman’ı ve onun simgeleştirdiği mücadele anlayışını bir kez daha selamlıyor, doğum gününü kutluyoruz: İyi ki doğdun Utkan yoldaş!

Işıl Adıyaman yazdı | Utkan'ın gözleriyle...

"Bir tek çocuk bile gülebilecekse çıkın o duvarlarınızın ardından. Siz o yolda yürürken bir gün kolunuza gireceğim, Utkan’ın eli elinizi tutacak! Tekrar kesişecek yollarımız."

Selcan Adıyaman yazdı | Utkan; iki kuşağın birbirine sarılmış hali

"90’ların ‘feda kuşağı’nın, ölüm oruçlarında, Gazi barikatlarında ölümsüzleşen devrimcilerin yüzü suyu hürmetine güçlü bileği, kaya gibi bilinci ve kederli yüreği; 2000’lerin Gezi barikatlarının hep şakacı, hayalci, ayakları yere basmayan hafifliği... Türkiye devriminin iki kuşağının en güzel yerlerinden birbirine sarılmış halidir kardeşim."

Önder Engindeniz yazdı | İyi ki doğdun kardeşim...

"Ben doğada bu kadar mutlu olan başka birini tanımadım. İstanbul sınırlarından çıktığımız anda bambaşka bir adama dönüşürdü. Bir kuşun kanat çırpışından ya da bir derenin akışından müthiş̧ heyecan duyardı."

Tolga Volkan Aslan yazdı | Bir insan nedir ki?

"İşte benim kara gözlü kardeşim bir bahar esintisinin naifliği, bir tebessümün sıcaklığı, çocuk kadar saflığı ile yaşıyor. İşte benim kara gözlü kardeşim, elleri kolları bacakları ağrırken çocuklarına bakıp gülümseyerek sigarasını tüttüren işçinin umudunda yaşıyor."

Erkan Baş yazdı | Bizim Utkan...

"Devrimciliğin zorluklarını yaşamanın bir övünme, gururlanma konusu yapılmasını reddetti. Devrimciliğin kıstasının “sıradan insanların devrimcileştirilmesi” olarak yeniden tanımlanmasına uygun bir yaşam kurarken, kaçarak-korunarak değil cesaretle ve gerçeğin içinde yaşayarak devrimciliğin mümkün olduğunu gösterdi. Haklı çıkmanın değil yenilmeyi göze alan bir mücadeleci çizginin oluşumuna adandı. Bütün bunların sonunda bir devrimcinin yaşamına değdiği herkesin hayatında iz bırakabileceğini gösterdi."

Ferda Koç yazdı | Utkan'a dair...

"Kırk küsur yıldır kaybettiklerimi düşündüm. Fark ettim ki onları donmuş bir fotoğraf karesi olarak değil, bir jestle, bir hareketle, bir tartışmada kullandıkları bir sözle, yani hep yaşarken hatırlıyorum; onları düşündüğümüz an bizimle birlikte yaşama geri dönüyorlar da. Utkan da sevdikleriyle, onu sevenlerle, yoldaşlarıyla birlikte yeniden ve yeniden daha uzun yıllar yaşama geri dönecek, bizlere yaşama sevincini aktaracak, eminim bundan."

Dostları ve yoldaşları Utkan Adıyaman'ı anlatıyor

Mayıs ayında kaybettiğimiz Utkan Adıyaman'ı doğum gününde dostları ve yoldaşları anlatıyor.

Utkan Adıyaman yazdı | Gerçek sorunlarla yüzleşmek: İyi bir başlangıç

"Açıkçası bu karmaşık tabloda her bir başlıkta söz söylemeye, bir şeyler yapmaya çalışan bir sosyalist öznenin başarı şansı bulunmuyor. Yapılması gereken söylemimizi bir ana başlık altında toplayarak sadeleştirmek. Pratiğimizi de bu eksenle uyumlu olacak bir toplumsal kesime odaklamak."

Selcan Adıyaman | Utkan; iki kuşağın birbirine sarılmış hali

90’ların ‘feda kuşağı’nın, ölüm oruçlarında, Gazi barikatlarında ölümsüzleşen devrimcilerin yüzü suyu hürmetine güçlü bileği, kaya gibi bilinci ve kederli yüreği; 2000’lerin Gezi barikatlarının hep şakacı, hayalci, ayakları yere basmayan hafifliği... Türkiye devriminin iki kuşağının en güzel yerlerinden birbirine sarılmış halidir kardeşim.

04-08-2019 13:19

Selcan Adıyaman

Canım kardeşim Utkan Adıyaman 4 Ağustos 1982 yılında Karadeniz Ereğli’de doğdu. Doğduğumuz, büyüdüğümüz kasaba Zonguldak’a bağlı bir sahil kasabasıdır. Ereğli Demir Çelik Fabrikası ilçemizin başlıca istihdam kaynağıdır ve dolayısıyla Ereğlili emekçiler ve ailelerinin gündelik yaşamları 80’ler ve 90’lar süresince azalarak da olsa politik, sosyal ve kültürel alanda örgütlü bir işçi sınıfı geleneğinin tesirinde yaşam bulmuştur.

Şimdilerdeki terk edilmiş virane hali bir yana demir çelik fabrikası işçilerinin aileleri için yapılmış olan lojmanlardaki gündelik yaşamımız sosyal ilişkiler bakımından küçük bir Sovyet kasabasındaki yaşamın silik bir minyatürüydü diyebiliriz.

2000’li yılların başına kadar dünya çelik üreticileri sırasında önemli bir yere sahip olan fabrikamızın lojmanlarındaki hayatımız ikimiz için de unutulmaz güzellikte anılarla dolu. Fabrika içinde süre giden sınıf mücadelesinin yaşamımıza kattığı devinim bizi biz yapan en önemli unsurdur. Lojman bünyesindeki mühendisler derneğinin, Göztepe lokantasının masalarında, oyun aralarımızda ilişerek yemek yiyen bizler sendikal mücadelenin, solculuğun, kavganın rakı sofralarında büyüdük. Fabrikanın her yıl ekim ayında işçilere dağıttığı çelik uçlu postallar, deri yünlü yelekler ve yeşil kalın parkalarımızla hep bir örnek okula giden onlarca çocuk düşünün; içlerinde bizim kara oğlanı…

İşte böyle bir ortamda Utkan 12 yaşındayken katıldı ilk politik eylemine: “Abla Bozhane’de Nazım Hikmet anması yapılacakmış gidelim mi?” Benim korkarak gitmediğim anmaya, hiç kimseyi tanımadıkları halde bir duvarda afişini görerek iki kafadar katıldılar. Döndüğünde “Keşke gelseydin abla Bozhane inledi” diyerek havasını atarak.

Utkan’la lojman hayatımızdan bahsederken hep aynı şeyi söyleriz: “Şaka maka da abla ne acayip insanlar çıktı oralardan. Sadece bizim oturduğumuz 2 blokluk YBD’lerden müzisyenler, bilim insanları, tüm düzenini yıkıp dünyayı gezen bir gezgin ve  devrimciler yetişti, aslında kitabını yazmak lazım.”

Kavgamızın kenti İstanbul’a geldiğimizde ben 18 yaşımda, Utkan 15 yaşındaydı. İstanbul, Ereğli gibi küçük bir kasabadan sonra bizim için her anlamda kavgamızın kenti olmuştur. Göçen herkes gibi İstanbul’a alışmak, kendimizi var etmek için didindik desek yeridir.

Utkan’ın bilincinde Ereğli’deki sınıf mücadelesinde ekilen tohum İstanbul Vefa Lisesi’ndeki anti-faşist mücadeleyle sulanmıştır. 1998 yılının bir Kasım ayında evimize gelen telefonun başındaki ses anneme “oğlun için mezar seç” dediğinde küçücük bir sahil kasabasının korunaklı kıyılarındaki o naif çocuk Utkan 16 yaşında fişek gibi bir gençtir artık. Ertesi hafta Vefa’lı devrimci liseliler faşistlerin ‘reisini’ bir sokak arasında sıkıştırdığında tesadüfen oradan geçen Utkan’ın ‘reisin’ önüne geçip, “bu iş böyle olmaz; biz bu değiliz” diyerek küçük çapta bir linci engellemesi önemli bir süre faşistlerin geri çekilmesiyle sonuçlanmıştır.

Asıl olarak anti-faşist mücadeleyle geçen Vefa Lisesi yıllarında Utkan Ereğli’den heybesine yüklediği TKP geleneği ile buluşmuş, örgütlenmiştir. Liseden sonra İTÜ’yü kazanarak öğrenci hareketinin hücre hapishanelerine karşı direnişinde, İTÜ’de paralı eğitim uygulamalarına karşı yapılan çalışmalarda ön sıralarda yerini almıştır. Yemek zamlarına karşı İTÜ genelinde başlattığımız yemekhane boykotunun Maçka katılımının zayıf olduğu ilk günlerden birinde hiç öyle bir planımız olmamasına rağmen yemekhaneye girer girmez Ruhi Su’nun “Dinleyin Arkadaşlar” isimli türküsünü söylemeye başlayarak boykot kırıcılarının yedikleri lokmayı boğazlarında bırakmayı başarmıştır.

Bazen şimdi geldiğimiz noktayı da düşünerek hayatımızı bir filme benzetiyorum, İTÜ’de ben, Utkan ve Volkan’ın gündüzleri siyasi toplantılarda ayrı örgütlerin temsilcileri olarak  birbirimizi yiyip; geceleri Beşiktaş’taki evimizde birlikte film izleyip gülmüşlüğümüz çoktur, hiddetli kavgaya devam ettiğimiz de tabii. İTÜ’den mezun olmamış, İstanbul Üniversitesi'ne devam etmiş, oradan mezun olup sınıf öğretmeni olmuştur.

Siyasi/örgütsel içeriği bir yana Utkan’ı belki de birçoğumuzdan ayıran en belirgin özelliği 17 yaşında bir gençken bile ‘abi ve abla şeflerine/yöneticilerine’ olan romantik bağa ya da ‘örgüt fetişizmine’ meyletmemesidir. Çok ve disiplinli okuyarak, Türkiye devrimci hareketinin tarihsel ilkelerini emniyet kemeri olarak takarak ve asıl önemlisi kavga içinde pişerek edindiği öz deneyiminin ışığında kendi siyasi yolunu örgütün kolektif bilinci haline getirme inadı Utkanca bir inattır. Bu inat Utkan’ın 17 yaşından itibaren devrimci mücadele saflarındaki varlığının sosyalizm kavgası içinde; nasıl bir siyasi çizgi kavgası ve nasıl bir Utkan kavgasıyla geçtiğini gösteren 20 yılının dinamiğidir.

Ayrıntı politik dedikoduları çöpe atalım: Utkan’ın 20 yılı; farklı birimlerde, farklı örgütlerde; (henüz 19 yaşındayken Türkiye siyasi tarihine çok anlamlı bir çaba olarak geçecek Sosyalist Siyaset isimli bir örgütün kurucu öznesi olma iradesini göstermiştir) “Türkiye devrimci hareketi küllerinden yeniden doğmamalı; yeni bir ateş yakılmalıdır”ın politik-pratik arayışıyla/kavgasıyla ve bu arayışa uygun bir kadronun uzun süredir okumuyorum deyip mesela iki ay kesintisiz Marksizm okuması yaparak, mesela sigarayı bırakmalıyım deyip onlarca kez her türlü yolu denemesiyle, mesela uzun süredir spor yapmıyorum deyip bir ay kesintisiz ağır sporlar yapma öz kavgasıyla geçmiştir. Utkan’ın kendisi ve devrimci mücadele için bitmek bilmeyen kavgası hiçbir zaman yıkıcı olmamış, her zaman onun kendine özgü muzipliği, sevecen öfkesi ve hayranlık uyandıran tutkulu hayalperestliğiyle tüm çevresi için ışıl ışıl parlamıştır.

Utkan’ı belki bir çoğumuzdan ayıran en belirgin özelliği statükoya olan nefretidir. Kendinde ve çevresinde çürümeye yüz tutmuş tüm ilişkileri reddetmesi onu çok yormuştur, doğrudur. Ama onu birçok örgütlü insandan farklı olarak yeniden ve yeniden doğurmuştur. Utkanca olan her zaman ‘doğru budur; ben bunu hayata geçireceğim’ olmuştur; hiçbir zaman ‘ben olmazsam bu iş olmaz/bu ekip dağılır/bu örgüt biter’ olmamıştır. Belki de Türkiye devrimci hareketinin artık ‘kader arkadaşlığına’ dönüşmüş merkezi ekiplerindeki ruh hali Utkan için ciddi bir öfke kaynağı olmuştur. Merkezi ekiplerde yer almayı reddetmesinin temelinde bu öfke yatmaktadır. Merkezi ekiplerde yer almaksızın, adını büyük puntolarla, vs. vs. sekreteri/başkanı unvanlarının arkasına koymaksızın o görevlerin gereğini yapmak ve ona uygun yaşamak O’nun kutup yıldızı olan erdemidir.

38. yaş gününde yan yana oturamadığım canım kardeşim; 90’ların ‘feda kuşağı’nın, ölüm oruçlarında, Gazi barikatlarında ölümsüzleşen devrimcilerin yüzü suyu hürmetine güçlü bileği, kaya gibi bilinci ve kederli yüreği; 2000’lerin Gezi barikatlarının hep şakacı, hayalci, ayakları yere basmayan hafifliği…  

Arkasından bu kadar çok yanmamız bundandır; Türkiye devriminin iki kuşağının en güzel yerlerinden birbirine sarılmış halidir kardeşim; kardeşim diye demiyorum bilenler biliyor.  Sizin de var mıdır bilmiyorum; farklı örgütlerde olup kendinizi bazı kendi yoldaşlarınızdan daha yakın hissettikleriniz. Utkan Adıyaman öyle bir sosyalisttir işte…

Devrimciler ölümle kol kola yürümeyi göze alan insanlardır, bu; ölümden korkmadıkları, onu kutsadıkları anlamına gelmez. Tam tersine, kavgaları daha iyi yaşamanın kavgasıdır. Eskiler bize ‘50’sine kadar yaşayan dava kaçkınıdır bizim zamanımızda’ derlerdi. Canım Utkan’ım  bir sürü barikattan, 10 Ekim’den dönmüş; bu talihsizlikten dönememiştir. Canım Utkan’ım bizden ayrıldığı anda arabanın teybinde son zamanlarda en sevdiği türkülerden birini dinliyordu, masasında mutlaka okunması gereken bir kitabı açıktı, bilgisayarında mutlaka bitirilmesi gereken yazı vardı, aklında mutlaka hayata geçirilmesi gereken bir ‘proje’ vardı, cuma akşamı Merkez lokantasında mutlaka demlenerek konuşulması gereken bir konu, Ada’yla geçirilecek hafta sonu planı… Ölüm bir nefes arası ya, o nefese bunları sığdırabilerek ölmek… Ne kadar uzun yaşadığımızın bizi sevenler için bir önemi var, nasıl yaşadığımızın insanlığın tamamı için bir anlamı var. Hangisi mi daha değerli? İkisi de…     

İşte şimdi bu yüzdendir; 90 gündür her sabah belki bir rüyadır diyerek uyandığım bu hayatta başımıza gelen bu felakete rağmen güzel kardeşim, var say ki demişler bana ‘hayatını yeniden kurgula, başka bir kardeşin olsun ve şu anda nefes almana bile izin vermeyen bu acıyı yaşama’. Bu teklife yanıtım, ‘ağızlarına kürekle vurmak' olur.

İyi ki doğdun benim kara ATSİNEĞİM!*

*Ethel Lilian Voynich'in Atsineği adlı romanına ithafen...

 

Önder Engindeniz | İyi ki doğdun kardeşim...

Ben doğada bu kadar mutlu olan başka birini tanımadım. İstanbul sınırlarından çıktığımız anda bambaşka bir adama dönüşürdü. Bir kuşun kanat çırpışından ya da bir derenin akışından müthiş̧ heyecan duyardı.

04-08-2019 13:13

Önder Engindeniz

Ne hoş̧ bir güzelliği vardır; hafif adımlarla, dünyadan gülümseyerek geçenlerin.

Kimseye bir kötülüğü dokunmadan yaşayanların. Onurlu bir yaşamı seçenlerin.

(Virginia Woolf)

Dostum, kardeşim, yoldaşım sevgili Utkan!

Biliyorum ne yazsam az, bir olmamışlık duygusu, dünyanın bütün dillerini bilsem yetmeyecek onu anlatmaya. Doğum günü kutlamalarından falan pek haz etmezdi ama bu vesilesiyle de olsa onu tanıma şansına erişememiş̧ ilerici, devrimci güzel insanlara özellikle de genç yoldaşlarına ondan söz etmeyi bir borç sayıyorum kendime.

Fotoğraflarımıza bakıyorum sık sık, dönüm dolaşıp hep aynı fotoğrafta takılıp kalıyorum. Bir sandaldayız, küreğin biri onda öteki bende. Ağva’da durgun akan nehirde akıntı yönünde kürek çektiğimizi fark etmeden ne yol almışız ama. Geri dönerken çok zorlanmış̧, akıntıya karşı tek başımıza kürek çekemeyeceğimizi anladığımızda da birlikte asılmıştık küreklere. Şimdi, akıntıya karşı elimde tek kürek kala kalmış̧ gibi hissediyorum.

İnsanın zorlandığı anda hemen yanına oturup bir küreği eline alacak bir yoldaşı olması ne güzel şey!

İş, aile, devrimci mücadele en az üç karpuz taşıyoruz bir koltuğumuzda, derdik. Bir nefes almak, tazelenmek, kendimizi dinlemek isterdik arada. “Yorulduk, bir yerlere kaçalım” demek için hangimiz arasak ötekimiz “ben de seni arayacaktım bunun için” derdi. İşi gücü hal yoluna koyup bir gecelik de olsa bir kamp yeri bakardık hemen. Ben doğada bu kadar mutlu olan başka birini tanımadım. İstanbul sınırlarından çıktığımız anda bambaşka bir adama dönüşürdü. Bir kuşun kanat çırpışından ya da bir derenin akışından müthiş̧ heyecan duyardı. Bir keresinde, daha yoldayken gökyüzünde gördüğü bir şahine bakarken kaza yapıyorduk az daha. Kampta akşam olduğunda sadece yerken sohbet ederdik, sonra ateşe bakıp saatlerce susardık. Gecenin karanlığında birbirimizden güç alarak kendimize karşı daha cesur olabiliyorduk galiba.

Ertesi gün en az on beş̧ kilometre yürümezsek kamp yapmış̧ saymazdık kendimizi. Sıfırlanmış̧, tazelenmiş̧ olarak daha güçlü dönerdik yaşam kavgasına.

İnsanın çıktığı yolculuktan tazelenip dönebileceği sağlam bir yol arkadaşı olması ne güzel şey!

Her dönem mutlaka bir ya da iki özel durumu olan öğrencisi olurdu okulunda. Her görüşmemizin bir bölümünde bu öğrencilerinden mutlaka bahsederdi. Hem öyle öğretmen gibi falan da değil, son derece doğal, son derece duygusal. Ne zaman, bırakıp başka iş mi yapsak desem bana öğretmenliği öyle bir över, öyle bir överdi ki şevke gelirdim yeniden.

Kötü haberi almamdan iki gün önceydi, oğlumun ilk yaş gününe gelmişlerdi ailece. On dakika zor tutabildik. “Çocukların satranç turnuvası var, bir gidip geleceğim” deyip çıkmıştı. Gelmedi. Çocuklarına haksızlık yapılmış̧, bu yüzden tartışmış̧ ve turnuva uzadığı için de gelememiş̧ meğer. Utkan her yerde Utkan’dı!

Öğretmenlik kutsal derler ya bazıları, mesleğe girdim gireli hiç inanmadım ben bu lafa, ama çocukları Utkan gibi seven, Utkan gibi dert eden her insan kutsal sayılabilir bence.

İnsanın onun gibi örnek alacağı bir meslektaşı olması ne güzel şey!

Tanıdığım en güzel baba Utkan’dı şüphesiz. “Çocuk yapmak konusunda acelem yok” derdim, “e niye evlendin birlikte yaşasaydın” derdi karşılığında. Bildiğin baskı yapardı insanlara. Çocuk yapma kararımda baskısı pek etkili olmadı belki ama, Ada’yla olan harika ilişkisi beni çok özendirdi baba olmaya. Hatta kızım olsun istedim, en çok bu yüzden. Kızını, ailesini ben böyle seven, böyle ilgilenen kimseyi tanımadım hayatımda. Bir çok şeyi aynı anda yapmaya çalışırken zorlanır, çatışmalar yaşardı bazen ama o hiç vazgeçmezdi sevdiklerinden.

Sevgisizleşen, yabancılaşan bu dünyada insanın böyle güzel seven bir dostu olması ne güzel şey!

Bir keresinde arayıp, “acilen konuşmamız lazım hoca” demişti gene. Yarım saat sonra buluştuğumuzda, örgütle ilgili yeni fikrini gerçekleştirmek için pilav arabasında pilav satma projesini açmıştı heyecanla. “Böyle bir ülkede yirmi yıldır mücadele ediyorsun ama on altı yaşında liseli bir devrimci gibi heyecanlısın hala, hayranım sana” demiştim. Ergenlik esprileri yapıp ne gülmüştük ama.

Bilenler bilir uzun örgütlü yaşamın getirdiği alışkanlıklar-körlükler olur bazı devrimcilerde ama o her zaman heyecanlı, her zaman arayışçı bir devrimciydi. Onun arayışı hep emekçi mahallerindeydi. Geçmişte İstanbul’un çeşitli emekçi mahallerinde önemli çalışmalar yaptığını, birçok işin üstesinden geldiğini duymuştum.

Gezi Direnişi’nde kesişti yolumuz, hiç ayrılmadık sonra, iyi dost, iyi yoldaş̧ olduk. Gezi’nin hemen ertesinde, solda bölünmeler nedeniyle morallerin bozuk olduğu bir dönemde alanımıza odaklandık biz. Utkan’ın öncülüğünde Çekmeköy Dayanışma Derneği ve Sarıgazi Gezi Kültürevi’nin kuruluşunu hayata geçirdik. Tartışmalarımız geliyor aklıma, genelde politik olarak aynı pratik konularda farklılaşır ama sonunda ortaklaşırdık mutlaka. Ortalamacılıktan uzak, net, dosdoğru yapardı eleştirisini. Eğer onunla net tartışmaz, “aslında bende senin gibi düşünüyorum ama...” falan derseniz, keser; “hayır, bak sen benim gibi düşünmüyorsun” derdi sertçe.

Kızamazdınız ona, çünkü bilirdiniz, size söylediği sözlerden kırılırsanız o daha çok üzülecekti sonra.

İnsanın eğip bükmeden, inandığı gibi söyleyen, söylediğinin de arkasında duran samimi bir yoldaşı olması ne güzel şey!

Eğer bir tatsızlık yoktuysa, Utkan’la rakı içtiğimde sonraki güne müthiş̧ bir enerjiyle uyanırdım. Siparişi vermesinden, kadehi doldurmasına, sohbetinden ‘kalem’ ve kahveyle yapılan finaline kadar kutsal bir arınma töreni sayılırdı onunla içmek. Mutluysa herkes onun gibi mutlu olsun ister, sevdiği şeyleri tatlı bir inatla herkese yaptırmaya çalışırdı. Teraslı bir evde oturdular uzun süre, orada rakı içeceğimiz zaman mutlaka ateş̧ yakardı. Öyle mutlu olurdu ki, “şu odun kokusunun parfümü olsa valla alır sürerim” derdi. Ben böyle mutlu, böyle dertli adam görmedim hayatımda. Herkese üzülür, herkesin derdini kendi derdi sayardı, ama sevdiği şeyleri yaparken de dünyanın en mutlu adamı o olurdu. Dolu dolu yaşadı, dolu dolu kapladı hayatlarımızı. Arkasında koca bir boşluk bıraktı.

Sevdiği bir türküde diyordu ya, “geçtim dünya üzerinden ömür bir nefes derinden...”

Çok ama çok erkendi, yarım kaldık, daha yapacak ne çok şey vardı oysa.

En son içtiğimiz akşamı unutamıyorum. Mekandan çıktığımızda “gel lan sana bi sarılayım” deyip, sonra da “iyi ki varsın” demişti. Bunu ilk kez yapmıyordu ama şimdi düşündüğümde başkaydı sanki; “ne güzel veda etmiş̧” bana diyorum. Ah Utkan, sen iyi ki varsın.

Ada’yla, Ali Aslan’la, Işıl’la, Selcan’la, Güner teyzeyle, mücadelenle, dostlarınla, yoldaşlarınla ve yetiştirdiğin pırıl pırıl öğrencilerinle varsın.

Şimdi, büyük yokluğunda hep birlikte asılacağız küreklere, inandığın hiç bir şey yarım kalmasın diye.

Sevgiyle hasretle...

İyi ki doğdun canım kardeşim.

Tolga Volkan Aslan | Bir insan nedir ki?

İşte benim kara gözlü kardeşim bir bahar esintisinin naifliği, bir tebessümün sıcaklığı, çocuk kadar saflığı ile yaşıyor. İşte benim kara gözlü kardeşim, elleri kolları bacakları ağrırken çocuklarına bakıp gülümseyerek sigarasını tüttüren işçinin umudunda yaşıyor.

04-08-2019 13:05

Tolga Volkan Aslan

Karanfillerin ortasında ve yoldaşlarının omuz başlarında bir hoşça kal tebessümü ile kara gözlerinde yeniden başlıyordu yüzyıllardır adını değişik  dillerde haykırdığımız kavga...

“Bir insan nedir ki?” diyordu bir şarkıda; evet, bir insan nedir ki?

İnsanı insan olmaktan çıkaran başkalaştıran şeyler var hayatta.

Adını dillere dolayan, nesillere aktaran, aynı anda binlerce kalpten geçmesini sağlayan...

Yaşadığın kadar değil, yaptıkların kadar seni yaşatan...

İşte benim kara gözlü kardeşim bir bahar esintisinin naifliği, bir tebessümün sıcaklığı, çocuk kadar saflığı ile yaşıyor.

İşte benim kara gözlü kardeşim, elleri kolları bacakları ağrırken çocuklarına bakıp gülümseyerek sigarasını tüttüren işçinin umudunda yaşıyor.

İlk defa yumruğunu havaya kaldıran, baştan aşağı vücudu titreyen genç kardeşlerinin heyecanında yaşıyor.

Kara gözlüm Roboski’de, Suruç’ta , Ankara’da bir halka layık görülmüş lanete karşı bileylenen öfkede yaşıyor.

Dağların esintisi, kuşların ötüşü, denizin dalgası, yani dünyayı var eden her şeyin bir parçası olarak yaşıyor.

Öğretmendi,  küçücük çocukların sınıfından, işçi sınıfına haykıran soluğundan yarınları doğuran...

Yoldaştı, sıcaklığıyla saran heyecanı ile ayaklandıran, gece gündüz aklında o güzel günlerin hayali ile yaşayan...

Arkadaştı, en hiddetli anında bile sımsıcak sarılan, sımsıcak bakan, hep dayandığın omuz başıydı...

Babaydı, kardeşti, evlattı Utkan, sevgiliydi, devrimciydi...
 
Utkan’da her şey gerçekti; vedası hariç...

Hariç çünkü yaşıyor.

38. yaş gününde eline kalemi alıp tahtaya geçiyor. Ve yazıyor hayat dediğin her yere;

Adım Utkan
Adım hayat
Adım umut
Adım çocuk
Adım direniş

Ey en sevdiğimiz türkünün telli turnası, selam götür kara gözlü kardeşime.

Doğum günün kutlu olsun.

Erkan Baş | Bizim Utkan...

Devrimciliğin zorluklarını yaşamanın bir övünme, gururlanma konusu yapılmasını reddetti. Devrimciliğin kıstasının “sıradan insanların devrimcileştirilmesi” olarak yeniden tanımlanmasına uygun bir yaşam kurarken, kaçarak-korunarak değil cesaretle ve gerçeğin içinde yaşayarak devrimciliğin mümkün olduğunu gösterdi. Haklı çıkmanın değil yenilmeyi göze alan bir mücadeleci çizginin oluşumuna adandı. Bütün bunların sonunda bir devrimcinin yaşamına değdiği herkesin hayatında iz bırakabileceğini gösterdi.

04-08-2019 13:01

Erkan Baş

Herkesin kendini kahraman gördüğü, her an sosyal medyada “tt” olabileceğiniz veya bir anda milyonlarca dolarlık servete ya da milyonlarca insanın sevgisine ulaşacak ancak kısa süre sonra yine yapayalnız kalacağınız garip bir dönemden geçiyoruz.  

Böylesi bir tarihsel kesitte çoğu insanın adını bile bilmediği gerçek bir isimsiz kahraman sessizce ayrıldı aramızdan…

Belki adını en fazla aramızdan ayrılırken duyduğunuz TİP Merkez Komitesi üyesi Utkan Adıyaman, yine ülkemizin karanlık bir döneminin 1982’nin 4 Ağustos günü doğmuş.

Bugün onun doğum günü, canım yoldaşımın doğum gününü kutlarken onunla ilgili bir kaç satır yazmak ve çağımızın kahramanının bizdeki görüntüsüne dair kimi kareleri sizlerle paylaşmak istedim.

Tümünü yazmak gerçekten mümkün değil ama Utkan yaptıklarıyla bıraktığı kimi izlerle bizi biz eden özellikleri kazanmamızı sağladı ve bunların önemli ölçüde Utkan’ın imzasının taşıdığını bilin isterim. Bunlardan bir kaçını yazmaya çalışacağım.

Başlarken bir not düşeyim, yazacaklarımın bir kısmı belki çok fazla sadece bize dair görülebilir. Ancak Utkan’ın en önemli özelliklerinden birisi, esas olarak “biz” için yaşarken hiç bir şeyi dar anlamıyla “biz” için yapmaması, daha önemlisi yaşamını “biz” ile Türkiye işçi sınıfı arasındaki mesafeyi kapatmaya adamasıydı.

Onu uğurlarken söylemeye çalışmıştım, geniş kamuoyu TİP’i görür bilir, TİP’i kamuoyunda temsil eden isimler biraz bilinir ama şimdi herkes bilsin ki, bizi biz yapan en önemli insanlarımızdan birisi Utkan Adıyaman’dır.

TİP, biraz da Utkan’da cisimleşen devrimciliğin örgütlü hale gelmesi için girişilmiş bir çabadır.

Şunu açıklıkla söylemem lazım, bütün güzelliklerimiz, hani bazen takdir edilen devrimciliğimiz, özverimiz, cesaretimiz, işçi sınıfına yönelişimiz, Türkiye Sosyalist Hareketi’ne kattığımız ne varsa, hepsinde mutlaka Utkan’ın emeği, aklı, bilinçli katkısı var.

Devrimciliği yeryüzüne indirdi!
Devrimciliği yeryüzünde yüceltti de diyebiliriz.

Türkiye solunun özellikle yakın geçmişteki duruşu esas olarak bir “direnme” mücadelesidir. Rüzgarın karşıdan ve sert estiği, rüzgara savrulup dağılmanın olağanlaştığı bir dönemde direnme iradesi devrimciliğin birincil kıstasıydı. Utkan da direnenlerdendi.

Fakat bu direniş çizgisi bir süre sonra dar alanlarda yaşamaya alışma ve kendini fazlasıyla özel hissetme gibi olumsuz sayılabilecek kimliklerin, duruşların doğmasına neden olurken bunu reddedenlerin öncülüğünü yapanlardan birisi oldu.

Devrimciliğin zorluklarını yaşamanın bir övünme, gururlanma konusu yapılmasını reddetti. Devrimciliğin kıstasının “sıradan insanların devrimcileştirilmesi” olarak yeniden tanımlanmasına uygun bir yaşam kurarken, kaçarak-korunarak değil cesaretle ve gerçeğin içinde yaşayarak devrimciliğin mümkün olduğunu gösterdi.

Haklı çıkmanın değil yenilmeyi göze alan bir mücadeleci çizginin oluşumuna adandı.

Bütün bunların sonunda bir devrimcinin yaşamına değdiği herkesin hayatında iz bırakabileceğini gösterdi.

Gülerek yeniden başlama cesareti
Devrimcilik üstün insanların, “yukarıların” bir kimliği olmaktan çıkıp hayatın içinde üretildikçe, gerçeğin zorlu sınavlarından geçmek zorundadır. Gerçek zorlayıcıdır. Kırar, yorar, yıpratır, zorlar; hepsini yaşadı Utkan.

En severek dinlediği şarkılardan birisinin sözlerinin “kavganın ortasında yapayalnız kalsan da…” olması elbette tesadüf değil. En az bir kaç kez böyle hissettiğine şahidiz, fakat şarkıyı yarım bırakmadı, yılgınlığa kapılmadı, köreltmedi yüreğini.

Şimdi bu satırları yazarken böylesi günlerde yaptığımız iki sohbeti hatırlıyorum. Durum bana göre berbattı, “5. günün şafağında doğuya bak gerisini düşünme” demişti (tabi ben meseleyi anlamamıştım ama bu da keyifle anlatmasına vesile olmuştu). Diğerinde ise bu sefer ağır bir yenilgi sonrası ne yapacağımıza dair yine derinlere dalmışken çok daha basit bir öneriyle son verdi tartışmaya “çay demle, yeniden başlıyoruz”.

Her ikisinde de kahkahalarla yeniden başladık.

Utkan yeniden başlamak cesareti verendi.

Gerçekçi ama romantik bir devrimcilik
İnsana ve insan ilişkilerine değer vermenin vücut bulmuş haliydi Utkan. Hayatının her anında dayanışmacı, paylaşımcı ve kendini devrime adamış romantik bir devrimciydi dersek gerçekçiliğini daha iyi anlatabiliriz.

Utkan’ın devrimci romantizmi, bizim bütün süreçlerimizde bir pusula gibi çalıştı. En kötü zamanlarda devrim hayalleri kurabilmek ve hayal edebildiğin ölçüde gerçekçi olabilmek onun bize kazandırdığı önemli bir özellikti. En küçük bir gelişmeyle koskoca bir yangına dönen hiç sönmeyen bir devrimci coşku, heyecan ve tutkuyla devrimin güncelliğine inanma ve her gün “devrim yapma” iddiasıyla görevden göreve koşturma iradesiyle yaşadı.

Özel bir dönemin, fedakar bir devrimci kuşağın parçası, bin bir özel durumun ürünü olarak yetişmiş, gericilik döneminin inatçı genç bir devrimcisiydi. Buzkıran, yol açan defalarca düşen, kırılan ve yeniden başlayan bir devrimcilikti Utkan’da cisimleşen. Tüm bunlara rağmen yoldaş dediğiyle hesapsız ilişki kurmakta ısrar eden, kent merkezlerine sıkışan devrimciliğe isyan edip yoksul-emekçi mahallelere giderek en çok nerede ihtiyaç var diye sora sora yol arayıp bulan bir devrimcilik… Gerektiğini gördüğünde en önde koşan, barikat başında lider olan ama her durumda çocuklara dokunan, kitabı bisikleti olmayan çocuklara dokunmayı da bilen, geleceği kazanmak için günü yaşayan bir devrimcilik.

Ölüm bize uzak mıydı?
Bizim kuşak için kapitalizm, “hızlı yaşayıp genç öl” ve “en önemlisi senin hayatın, gerisi boş” olarak özetlenecek ama ikisi de esas olarak amaçsızlıkta birleşen yaşam tarzı seçeneklerini sundu diyebiliriz.  Böylesi bir dönemde dünyanın değiştirilebileceğine inanan ve bunun için kendini de dönüştüren devrimci bir kimliğin, hele bunun örgütlenmesinin çok kolay olmadığını söylediğimizde bunun bir övünme olarak görülmemesini beklememize lütfen hak verin.

90’lı yıllar gibi solda bile  sözde bireyciliğin, bencilliğin, inançsızlığın hüküm sürdüğü bir kesitte, 12 Eylül bataklığından çıkmış bir ülke gerçekliğiyle hesaplaşmış bir devrimcilikten söz ediyoruz.  

90’lı yıllarda devrimciliğe ilk adımlarımızı atarken hepimizin öğretmenlerinden birisi Deniz Gezmiş’ti…

Onun “24 yaşındayken kendimi Türkiye'nin bağımsızlığına armağan etmekten onur duyuyorum” cümlesi biraz da çocukça ama bizlerin de en fazla o kadar yaşayacağımıza inanmamıza neden olmuştu. Yaşlarımız 25, 26, 27 diye ilerlerken biraz şaşkın, biraz mahcup, biraz tam ne yaptığını bilemez bir halimiz vardı.  Hayatımızın içinde bayağı bayağı “normal hayat”a benzer yanların oluşmasını şaşkınlık ve hüzünle karşılayıp sonra önce biraz dalgaya vurur, en sonunda da madem hala yaşıyoruz o zaman yapmamız gerekenleri daha iyi yapmaya çalışmak zorundayıza bağlar,  sorumluluklarımızı daha büyük ciddiyetle tarif ederek devam etmeye karar verirdik.

Bu noktada geldiğimiz aşamanın hiç hayal etmediğimiz gibi olduğunu itiraf etmem lazım ama nihayetinde Utkan yine Deniz’i haklı çıkardı.  “İnsanlar doğar, büyür, yaşar ve ölürler… Önemli olan çok yaşamak değil, yaşadığı süre içinde, fazla şeyler yapabilmektir.”

Utkan bunu yaptı.

İyi ki doğdun yoldaş!
İyi ki doğdu, iyi ki tanıdık, iyi ki acı tatlı pek çok şeyi birlikte yaşadık.

Düşünsenize milyonlarca insan Utkan’ın artık aramızda olmadığını bile bilmiyor, bir kısım dostumuz, arkadaşımız o kahrolası günden sonra tanıştı Utkan ile...

Biz, biz ise şimdi onlara göre büyük bir acı yaşıyor olmamıza rağmen son derece gururluyuz.

Söz konusu insan olduğunda pek çok rezilliğin yazıldığı bir tarih kesitindeyiz. Bu çağda, sadece böylesine önemli birisiyle, kelimenin gerçek anlamıyla bir “kahraman” ile yoldaşlık etmiş olmanın gururunu yaşattığı için bile iyi ki doğdu Utkan!

Sadece bize yaşattığı mutluluklar, dostluğu, yoldaşlığı hatta sadece onu tanıdığımız için hayata çok şey borçlu olduğumuz bir yoldaşımız Utkan.

Çok, tarif edilemeyecek kadar büyük acılar içindeyiz ama gururluyuz, çok şanslıyız biz, bu çağın en şanslı insanlarıyız Utkan ile tanıştık, Utkan ile yaşadık, birlikte dövüştük.

Son nefesimize kadar işçi sınıfının, yoksul halkın mücadelesine katkı koyacağız diye çıktığımız bu yolda Utkan bunu yapabileceğimizi gösterdi.

Şimdi, hepimiz Utkan gibi olmaya çalışacağız!

Dostları ve yoldaşları Utkan Adıyaman'ı anlatıyor

Mayıs ayında kaybettiğimiz Utkan Adıyaman'ı doğum gününde dostları ve yoldaşları anlatıyor.

04-08-2019 12:50

İleri Haber - Bugün TİP Merkez Komitesi üyesi ve İşçi Bürosu Sekreteri Utkan Adıyaman'ın doğum günü. Zamansız biçimde aramızdan ayrılan Utkan Adıyaman'ın doğum gününü kutlayan dostları ve yoldaşları düşüncelerini paylaştı.

Çocukluk arkadaşlarından meslektaşlarına, yoldaşlarından komşularına kadar birçok yakınının katkıda bulunduğu kutlama mesajlarını İleri Haber okurlarıyla paylaşıyoruz.

Özgür Urfa
Tam 20 yıl olmuş tanışalı Utkan’la ve sosyalizm mücadelesiyle. Lise sıralarında gencecik insanlardık henüz yoldaşlığa başlayalı. Abecesini onunla okumuştum sosyalizmin, ilk kez. Ve sonra daha nicelerini. İlk eylemimizi lise sıralarında okulda yapmıştık hep beraber. 1 Mayıs'ın "tatil" olmadığı yıllarda okulu kırarak giderdik kızıl bayraklarımızla yürüyüşlere.

O yıllardan bugünlere neredeyse hiç ayrılmadan yoldaşlık edebildik birbirimize. Ne mutlu ki, bugün ne biliyorsam mücadeleye dair birçoğunu Utkan’la öğrendim, Utkan'dan öğrendim.

Birlikte yürüdük hep inandığımız güzel günler için. Biz belki birlikte göremedik ama gözün arkada kalmasın, Ayşe Ada ve Ali Aslan tutacak Barış'ın ellerinden ve bizim yerimize de selamlayacaklar doğacak kızıl güneşi hep beraber

Hüseyin Ağçal
Yoldaş kelimesinin en çok anlamını bulduğu kişidir Utkan Adıyaman.
Düşünsel anlamda ürettiği fikirleri sonuna kadar savunur ve hayata geçmesi için herkesten çok emek verirdi.

Yanında bir kişi mücadeleden geri düşse her şeyi bırakıp onunla can cana vermezse uyuyamayacak kadar yoldaş, moralin bozukken aradığında “hemen görüşmemiz lazım” diyecek bir arkadaştı.

Dostluğun, arkadaşlığın ve yoldaşlığın vücut bulduğu ender insanlardan biridir, Utkan.

Lisedeki heyecanlı halinden, depremden sonra Yalova’da yardım çadırındaki büyümüş haline üç ayda geçmişti. Üniversitede üretkenliği ve örgütçülüğüyle sivrilmesi, okulu bırakıp tekrar sınava girmesi, arada temizlik işçilerinin örgütlenmesi için Hilton otelinde çalışmaya başlaması, iki ay sonra İstanbul Üniversitesi Eğitim Fakültesi’ni kazanması, hayatın hızlı akması mı yoksa Utkan’ın koşması mıydı?

Genç yaşta okuyan, üreten ve öğreten bir  ulu çınar olmayı başarmış insandı Utkan.

Gülşah Durmaz
Canım dostum Utkan’ım. Sana olan duygularımı ifade etmek için ne yazsam yetersiz kalacak biliyorum. Seninle geçirdiğim zamanlar çok anlamlı çok değerliydi. İyi ki seni tanıma fırsatı bulan şanslı kişilerden biriyim. Her daim kalbimdesin. Seni çok seviyorum.

Erkan Altuner
Ne yaz sıcağı, ne iş yorgunluğu...

Güzel bir insanın, vefalı bir dostun, samimi ve yürekli bir yoldaşın ardından yazmanın ağırlığı altında eziliyor bedenim, aklım ve yüreğim. Ne çare ki yazılacak. Süslü kapaklı kitaplardaki afili cümleler gibi değil, çalakalem, hiç çekinmeden berbat yazımla kenara iliştirilmiş notlar gibi hayatın içinden sesleniyorum Utkan, sana. Az acı yaşadım senin yokluğun gibi, az çaresiz kaldım sana hastanede veda ederkenki gibi, hayatımda çok az "şimdi ne yapacağım" diye sordum kendime çark başağı tabutuna iliştirirken... Kim aklımız karıştığında her şeyi yerli yerine koyacak, kim kavganın ortasında yürek gıdası olacak, kim umutsuzluğa meydan okuyacak senin gibi. Daha yıldıramamıştın anlata anlata Ereğli'yi, köyünü, deresini, ovasını, taşını, tarlasını. Ne çok severdin anlatmayı oysa. Sayende gitmeden oralı olduk.

Tek güzel bir şey var: Hayatımızdan geçmenin mutluluğunu yaşıyorum. Hani doğum günümde bana gönderdiğin şiir vardı ya, ben hep şurasına ağlıyorum...

"ikimiz iki dağdan
iki hırçın su gibi
akıp gelmiştik
buluşmuştuk bir kavşakta
unutmuştuk ayrılığı
yok saymıştık özlemeyi
şarkımıza dalmıştık
mutluluk mavi çocuk
oynardı bahçemizde..."

Doğum günün kutlu olsun yoldaş...

Kutsal Hasan Çoğal
Şu anda yaşadığımız her an, yaptığımız her şey aklımdan geçiyor.

O'nunla en son 1 Mayıs dönüşünde Sarıgazi merkezde görüştük. Tokalaştık, öpüştük ve ayrıldık. Tabi sonradan değerlendirmek üzere. Değerlendiremedik.

1 Mayıs'tan 2 gün önce telefonla konuştuğumuzda "senin çevren geniş, bir silkele de sayı artsın, gözünü seveyim Hasan" dediğini harfi harfine, O'nun sesiyle hatırlıyorum.

Sarıgazi'de ne yaptıysak birlikte yaptık, ne yapamadıysak birlikte yapamadık. Bunu gönül rahatlığıyla söyleyebiliyorum.

Mücadelenin geleceğine dair, bu geleceğin örgütlenmesinin örgütüne dair fikirlerini biliyorum. Hemen hemen aynı düşünüyorduk, bu düşünceleri şekillendirmemde katkısı büyük oldu.

Benim için en acısı ise; neredeyse 5 sene her an birlikte, aynı semtte, aynı birimde olmamıza, birçok şeyi birlikte göğüsleyip, birlikte yenilip birlikte kazanmamıza rağmen hiçbir şey yapmamışçasına eksik hissetmem.

Bu eksik hissediş her an benimle olacak gibi geliyor. Tıpkı Utkan Hocadan yaşam ve mücadele adına öğrendiğim her şey gibi.

Çok uzatmadan son bir cümle: O'nu her haliyle, yaşamımın her alanında özleyeceğimi biliyorum

Battal Pekgüzel
Aldığın görev sorumluluğunu ve kararlılığını bundan 4 yıl önce gece yarısı Çekmeköy'de “abi şu dernek için acil bu akşam yer bulmamız gerekiyor” deyişini hiç unutmuyorum ve o akşam da bulmuştuk

Mehmet Adıgüzel
Utkan yoldaşı anlatmak... Utkan birçok özelliğinin yanında bende başarı odaklı yaşam anlayışı olarak özetleniyor. Tanımaktan mutluyum; çaresizce kaybetmek çok acı verdi.

Unutmayacağız, unutturmayacağız. Bir yanıyla artık Çekmeköylü oldu diyerek bitireyim.

Erdoğan Tunç
Utkan birlikte geçirdiğimiz her bir zaman diliminin bir anıya dönüştüğü nadir dostlardan biriydi. Bu tamamen onun sıra dışı hayat enerjisi ve çok renkliliğiyle ilgiliydi. Tanıştığımızda saatlerce dinlemekten bıkmadığı bir şarkısı vardı. O şarkıyı dostlarının dinlemesi için çok dil dökmüş, sonunda çok sevdiği şarkıya yeni taraftarlar bulmayı başarmıştı. Bir gün yeni okuduğu bir romanı heyecanla önermiş, 1 yıl önce okuduğumu söyleyince de ona önermediğim için sitem etmişti.

Hayattan tat aldığı her şeyi sevdikleriyle paylaşmak onun için büyük mutluluktu. Bir hikayeyi, bir kurgusunu paylaşırken sizin önerilerinizi çok önemser, her bir öneriyi hikayesine ekledikçe heyecanı ve mutluluğu katlanırdı. “Tamam, bu iş oldu” sözü ile herkesi bu heyecana ortak ederdi. Kah sizden bir öneri alırken, kah bir sıkıntınızı sorarken, kah keşfettiği yeni bir dünyayı sizinle paylaşırken dostluğunuzun o anda nasıl pekiştiğini hissederdiniz. Ortak bir tanıdığa denk geldiğimde onunla çok yakın arkadaşız demenin övüncünü duyardım. Bu yönleriyle gelecekten dünyamıza gönderilen bir elçi gibiydi. Ve gelecekte bir yerde,  insanların özgürce yaşayacağı bir dünyada bizi bekliyor olacak.

Çetin Kılıç
Adı: YAMAN

Bugün 4 Ağustos. Utkan kardeşimin doğum günü. “Birkaç bir şey yazar mısın sen de?” dediler. Önce burkuldum, içimi bir acı sardı, sonra gelip yüreğime çöktü. Oturdum ağladım çocuk gibi.

Nasıl olacaktı ki, nasıl sığdırabilirdim ki kardeşimi bir kaç cümleye. Roman yazsam kardeşliği bir cilt, yoldaşlığı bir cilt, öğretmenliği belki üç  beş cilt; ha bir de babalığı var ki, sadece Ada’nın babası için on beş cilt yazmak lazım, bir o kadar da Aslan için yazmak lazım. Ama bir de eş’ti o, Işıl’ın eşi. Sanırım tüm bunları yazmaya bir ömür yetmez.

Bu yazıyı okuyan herkesin en az benim kadar üzgün olduğuna eminim. O yüzden üzüntü ve acı dolu cümleleri uzatmak istemiyorum. Bir anımı paylaşmak istiyorum kısaca.

‘Ne oldu gene ne söyleniyorsun’ dedim.
‘Abi delireceğim ya, çocuğa adımı öğretemiyorum gitti, şaka gibi’ dedi
‘Nasıl yani, çocuk senin adını bilmiyor mu okul açılalı iki ay oldu’ dedim
‘Abi çocuğa adımı sormuş babası, o da Yaman demiş. Babası gelmiş okulda Yaman öğretmeni arıyor’ diye devam etti.
Ben başladım katıla katıla gülmeye, azıcık toparlayınca kendimi:
‘Kızmasana çocuğa be Utkan. Adını iki kelime olarak söyle kendi kendine o zaman anlarsın çocuk neden Yaman diyor’
Mırıldandı, ‘Utkan Adı Yaman’... Sonra başladı o da gülmeye.

O öğrenci belki lisededir şimdi ama onun taktığı isim dolandı dilimize. Aklıma geldikçe Yaman derdim Utkan’a.

Harbiden de YAMAN’dı. Kardeşim Yaman adamdı.

Yaman arkadaştı, Yaman yoldaştı, Yaman babaydı, Yaman eşti, Yaman evlattı… Yamandı işte, hem de ne yaman!!!

O gitti, şimdi yüreğimde bir acı kaldı ki işte o acı her şeyden daha yaman.

Filiz Konakçı
Gencecik, kara yağız bir delikanlı, okulumuza öğretmen gelmişti. O yaşta duruşu, konuşması etkilemişti hepimizi. Kısa sürede sınıftaki çocuklara gösterdiği sevgi, eğitimde özgürlükçü, sorgulayan, okuyan öğrenci yetiştirme becerisi şaşırtıyordu bizi. Çok gençti.

Cesur ve açık ifadeleriyle kendini ortaya koymuş, etkilemişti bizi. Kısa sürede herkesle yakınlaştı ve aydınlatma çalışmalarına başladı.

Her kitleye yılmadan, bir şekilde ulaşıyordu. Öğretmen-öğrenci folklor öğretme, satranç, sendikal faaliyetler durmuyordu. Hepimizin hayranlığını, sevgisini kazanmıştı.

İşte dedik umut veren bir genç.

Benim manevi oğlum olmuştu.

Eylemlere fiziksel rahatsızlıklar dolayısıyla gidemezken, Utkan’ın enerjisiyle tekrar canlanıp katılmaya başlamıştım. “Yürüyemezsen hocam, omzuma alır taşırım” diyerek yüreklendiriyordu.

Bir defasında okulda törende Kutlu Doğum Günleri ilahilerle bendir çalarak kutlanıyordu. Öğrencilerimi törenden alıp, sınıfa yerleştirdim. Bireysel cesaretim fazlaydı. Törende mikrofonu kapıp, töreni yarıda kestim. Velilerden özür dileyerek okulun ilim, irfan yuvası olduğunu anlatıp, evlere dönmelerini, ibadetleri gizli ve sessizce evde yapmalarını söyledim.

Sesler yükseldi. Veliler hareketlenmeye başladı. Bir baktım diğer merdivenin başında iki kolunu birbirine kenetlemiş, dimdik izleyen Utkan vardı, hareketlendi.

Sınıfa geçtim. Bir kısım veliler kapıda ağlayarak teşekkür ediyor, konuşmak istiyorlardı. Sınıfımda dersimi yapmak zorundaydım. Tabii bir kısım veliler de idarenin başına üşüşmüşler, şikayetlerini dile getiriyorlardı.

O hengamede Utkan belirdi, yanıma geldi. “Hocam ne yaptınız? Siz ön eylem gerçekleştirdiniz. Ama bu iş bireysel olmaz. Örgütlü hareket etmemiz lazım” dedi. “Valla ben ön eylemi filan bilmem. Kendimce doğru bildiğimi yaptım.” dedim. Gülüştük. “Size gelen destekçi tüm velilerin isimlerini alın, daha sonraları birlikte hareket ederiz.” dedi.

Tabii yapamamıştım. Sadece konuşup, paylaşıyordum.

Ve tüm ısrarlarıma rağmen, kendi sabahçı olmasına karşın bir hafta boyunca her gün okul çıkışlarında beni bekleyip, eve kadar eşlik etmişti. “Her şey olabilir” diyordu.

Annesine gönülden bağlı, kız kardeşine hayran Utkan’ımız aşık olmuştu. Meğer önceden beri varmış Işıl’ımız. Tam Utkan’a göre bir sevgiydi bu. Tertemiz ve içten. Çok da doğru bir insandı bu sevgisini hak eden. Evlenecekti. Bu konuları konuşmaktan sıkılır, utanırdı. Evlendiler ve çok mutluydu, mutluyduk. Ardından kızı Ada’cık dünyaya geldi. İlk zamanlar çok paniklese de harika bir babaydı.
Mücadelesi hep devam ediyordu. Çok yorulsa da her şeyi birlikte yürütüyordu. Ama ara ara baş ağrıları endişelendiriyordu beni. Sigarayı bırakıp bırakıp, tekrar başlıyor ama kafa hiç durmuyordu.

Tıpkı kendisine benzeyen bir erkek yeğeni olmuştu. Çok mutluydu. Işıl’la bir Utkan daha geliyor diye şakalaşıyorduk.

Okulumuzun Haziran Hareketinin öncüsü bizi bilgilendiren, koşturan Utkan’ımız heyecanlı, mutlu ve aktifti. Ancak ölenlere kahrolmuştu. Kafa yine dopdolu hassas, duygulu.

Tüm öğretmenlerin, velilerin, çocukların saygısını ve sevgisini kazandı. İdoldü Utkan. Daha sonraları Ali Aslan’ımız oldu. Işıl, Ada, Ali Aslan, ailesi, doğa sevgisi, mücadelesi, Utkan.

Devrim şehidi olmak için, illa mermi ile vurulmak gerekmiyor. Umudunu hiç kaybetmeden sürekli mücadele ediyordu, yapabildikleri için mutluydu, sistemin izin vermemesinden yapamadıkları kahrediyordu onu. Kafa hiç durmuyor. Koruyup kollaması gereken gençleri ve çok işleri vardı onu bekleyen. Ailesi, çocukları, sevenleri vardı sorumluluk duyduğu.

O güzel beynin dayanamadı ama yüreklerde, bedenlerde hep yaşıyorsun, yaşayacaksın.

Gençler söz veriyor, umutla yolunda ilerliyorlar Utkan yoldaş.

“Güldün, güller açtı.
İyi ki geçtin dünyadan.
Sahi ya doğmasaydın?”
(N. Hikmet)

İyi ki doğdun Utkan. İyi ki doğdun.

Taylan Özdemir
Yolun düşerse kıyıya bir gün,
Ve maviliklerini enginin seyre dalarsan,
Dalgalara göğüs germiş olanları hatırla.
Selamla, yüreğin sevgi dolu.
Çünkü onlar fırtınayla çarpıştılar
Eşit olmayan savaşta
Ve dipsizliğinde enginin yitip gitmeden,
Sana liman gösterdiler uzakta..
(Pierre-Jean de Béranger)

Anlar birbirlerinin içinde eriyor. Geçmiş, şimdi ve gelecek birbirine karışıyor. Hangisini yaşadık, hangisini daha yaşayacağız ayırt edemiyorum. Renkler, dokular, mekanlar da birbirine karışıyor. Hiç bir yerin önemi yok artık. Zaman ve mekandan bağımsız her yerde ve hiçbir yerde yaşıyorum…

Aklımda kalan her şey… Aklımda olan ‘sen’sin…

Utkan’a Dair…

Gece telefona gelen bir mesaj; sonra bir link: “Behzat Ç. Ankara Yanıyor” filminden bir sahne. İkinci ayrışma dönemi. Daha önce izlemiştik bu filmi, Utkan uyuyamamış yine, sahnenin başında Behzat çocukları yanına çağıyor ve onlara birlikten beraberlikten arkadaşlıktan dostluktan bahsediyor. Filmlerin bazı anları hafızada yer edinir. Bizim sahnemiz de burası; Behzat’ın çocuklara anlattığı o an. Sonrasında “anladınız mı düdük makarnaları” diyor. O anın en önemli repliği şuydu: “Gerekirse içinizden biri tekmeye kafa atacak ve sonra sabah kahvaltıda buluşup son lokma bitene kadar ‘ye bro’”. Ve akşama kadar tüm görüşmelerde bu sahneyi anlatmak.

Sizler Utkan’ın şen kahkahalar attığını gördünüz mü?

Bir filmin sahnesinde ağladığını gördünüz mü?

37 yıllık yaşam hikayesinde kocaman yıllar biriktirdik, kavga ettik, bağırdık çağırdık, trip attık ama bu hayatta Utkan’a hayır demenin bir yolu yoktu. Bir sorun mu var, o çözülecek; çözülmezse uykusuz kaç gece geçerse geçsin sorunun kaynağına inilecek ve sorun ortadan kaldırılacak.

Dedim ya, o kadar çok anı var ki... Baktığım her fotoğrafta, izlediğim her videoda, gittiğimiz her yerde bir anı biriktirdik. Bunlardan biri de Sabahat Abla… Siz hiç bir şarkıyı 1500 defa dinlediniz mi? Utkan dinletti bize; ilk defa birlikte kampa gidiyoruz ve bir saatlik yolda Müslüm Gürses’den Sabahat Abla’yı dinliyoruz. Ve aynı nakaratı birlikte söylerken yollar, anlar, dakikalar ayrı bir güzel geliyordu hepimize…

Utkan’dan hiç bir anısını dinlediniz mi? Kendi adıma söylüyorum çok anısını dinledim, her anlattığında gözlerinin büyümesini, mimiklerini, gülmesini, kahkahasını ve illa ki cümlesini unutmamasını… Anlatırken anılarını sakalıyla bıyığıyla oynamasını... Ahhhh Utkan, ahh güzel kardeşim.

Bir arkadaşın düğününde bir fotoğraf karesi çektim, fotoğrafta Utkan ve Önder’in kahkahası. Galiba çektiğim en güzel ikinci fotoğraf karesi; ilki ise Ali Aslan’ın babasına ilk bakışı ve ilk gülümsemesi.

Utkan Ali Aslan’ın sünnet olduğunu söylemişti evde oturduğumuz bir gün, ben de direkt “Ali Aslan’ın Kirvesi benim demiştim”; o da “Kirvelik o kadar kolay değil, cezanı çekeceksin ve kulüp rakıyı alıp geleceksin”. Kulüp rakıyı almadık pahalı geldiği için; yine kıyamamıştı. Bu güzel haber sonrası yine kadehler doldu, yine  çakırkeyf olduk, şarkılar türküler eşliğinde anlattık hikayelerimizi.

Buraya yazılacak o kadar hikaye, anı var ki sayfalar yetmeyebilir.

Şu an ne düşünüyorsunuz bilmiyorum; bildiğim bir gerçek var ki o da Utkan bedenen yok yanımızda ama bizler biliyoruz ki sıktığımız yumruğumuzda, konuştuğumuz her kişide, anlattığımız tüm anılarda Utkan yanımızda ve bundan sonra da yanı başımızda olmaya devem edecek…

Futbolun en güzel yanı kazanmak, kazanmanın en iyi yöntemi sistemli oynamak. İşçi çalışmasına başladığımız dönemler Utkan ilk anlattığında o kadar heyecanlıydım ki yeni bir sayfa açacaktık, açtık da. Konuşmamızın bir bölümünde ona partiyi bir futbol takımı gibi anlatmıştım. Sistemli, oturmuş bir takım o kadar hoşuna gitti ki, “bunu muhakkak anlatacağım” demişti belki anlatmıştır sizlere: “Sistemimiz şu  4-4-2, kalede Parti, geri 4’lü işçiler, orta saha gençler, kadınlar, ağlar, dernekler, forvet zaten güçlü Erkan ile Barış.”

İsmail Utkan mahallemizin en sevilen abisiydi. Çocukluluğu, gençliği, yaşamının bir çok yılı sitede geçmesine rağmen mahalle kültürünü sonuna kadar yaşayan güzel adamdı.

Son olarak Utkan’a dair aklınızda ne varsa yanına gittiğinizde anlatın ona. Genelde o anlatırdı bizler dinlerdik, şimdi siz anlatın, kitap okuyun, Behzat Ç’nin yeni sezon sahnelerini dinletin, müzik açın sevdiği marşları türküleri. Çiçek götürün, Utkan çiçekleri çok severdi.

Utkan; Ali Aslan’la, Ada’yla, Işıl’la, Selcan’la, Güner teyzeyle, yetiştirdiğin güzel öğrencilerinle, yoldaşlarınla, dostlarınla anılacaksın hep. Okuduğumuz tüm kitaplarda, gezdiğimiz tüm sokaklarda…

İyi ki doğdun kardeşim, kirvem…

ÇEVİRİ | İsviçre banka sırları ve ABD

29-12-2019 17:08

Yazar: Ernst Wolff

Çeviren: Özer Erdin

İsviçre banka sırlarının arka planında Fransa, Almanya ve ABD gibi üç ülke ile ilgisi olan değişken bir tarih mevcut. İsviçre banka sırları Almanya’da 1934’de “Bankalar ve Tasarruf Kasaları” hakkında çıkartılan ve 1935’de yürürlüğe giren yasa ile yeterince güvence altına alınmıştı. Ancak yasanın içeriğini oluşturan uygulama zaten uzun zamandan beri vardı.

İsviçre bankaları hâlihazırda 19. yüzyılda yabancı yatırımcılar tarafından bilhassa sır saklayan kurumlar olarak tanınmışlardı. 20. yüzyılın başında, ama özellikle I. Dünya Savaşı esnasında tarafsız İsviçre’ye Avrupa’dan sürekli para aktı. Savaşın bitiminden sonra ise iki belirleyici gelişme yaşandı: Bir yandan Alman İmparatorluk Bankası Alman markına çok hızlı değer kaybettirecek derecede enflasyonu körükledi. Diğer yandan Almanya’da, savaşı kazanan ülkeler tarafından istenen tazminat ödemeleri yüzünden sert bir vergi hukuku uygulandı. Bu gelişmeleri takiben daima daha çok Alman zengini parasını İsviçre’ye taşımaya başladı. Alman devleti, yenen ülkelerin tazminat ödemelerini karşılamada vergi gelirlerinden yoksun kaldığı için zorlanmaya başladı. Bunun üzerine hükümet tazminat ödemelerinde çıkarı olan Fransa ile sermaye kaçışına karşı ortak tavır aldı. Sonuçta yıllarca başarısız olan soruşturmalardan sonra 1932’de Paris’te bir Basel bankasının müdürü çantasındaki müşteri listesiyle birlikte yakalanarak tutuklandı.

Birçok kişi o zamanlar İsviçre bankalarının sırlarının çözüldüğünü zannetti. Oysa söz konusu sistem bir yıl sonra Naziler iktidara gelince kendi anlayışı içinde daha da güçlendi. Ekonomik kriz esnasında açığa çıkan döviz kıtlığı ve yeni iktidar tarafından işletilen silahlanma politikası nedeniyle Nazi Partisi sermaye kaçışını ölüm cezası da dâhil olmak üzere ağır ceza yaptırımları ile engellemeye çalıştı.

Bu gelişmelere karşısında İsviçre, banka sırlarına son vermek yerine tam tersi bir yolu izleyerek müşteri bilgilerinin açıklanmasını ağır ceza hükmüne bağladı. Sonuç olarak yıllardan beri Almanya ve Fransa’dan akmakta olan paralar ile yetinilmedi ve buna ek olarak İsviçre’ye dünyanın her yerinden gelmeye başlayan sermaye de burada sakin ve gizli bir şekilde çoğalabildi. İsviçreli bankacıların Yahudilerin sermayesini hümanist bir kaygıyla Nazilerden korumak amacıyla banka sırlarını uyguladıklarına dair olan iddialarından ne anlaşılacağını; Afrikalı, Asyalı ve Güney Amerikalı diktatörlerin müşteri olarak kabul edilmiş olmaları gösteriyor.

20. yüzyılın sonuna doğru ve 21. yüzyılın başında İsviçre, banka sırları nedeniyle yeniden artan bir baskıyla karşı karşıya kaldı. Bu baskının arkasında yatan gerçek; dünyadaki sosyal eşitsizliğin patlamış olması, zenginlerin daima daha yüksek meblağları vergi cennetlerinde saklıyor olmaları ve bu vergi cennetlerini barındıran ülkelerin artık bu tarz işlere kapılarını açmak istememeleriydi.

Özellikle ABD’nin büyük bankaları kendi çıkarları uyarınca İsviçreli bankalara hayatı zorlaştırmak istiyorlardı. Bu amaç elbette Washington’da açıkça dile getirilmiyordu. Gerekçe olarak daha ziyade zengin Amerikalıların vergi kaçırmalarının önlenmek istendiği ve bu nedenle daha etkili bir vergi adaleti için mücadele edileceği söyleniyordu. Böylece 2010 yılında ABD Kongresi’nde FATCA Yasası çıkartılarak (Yabancı banka hesapları için vergi talimatına uyma yasası) ABD topraklarının dışında yer alan bankalara ABD vatandaşlarının hesap bilgilerini Amerikan vergi makamlarına bildirme yükümlülüğü getirildi.

Ne var ki bu sadece bir başlangıçtı. ABD 2014’te düzenlenen G 8 ve G 20’de İsviçre de dâhil olmak üzere tüm OECD üyelerinin ‘otomatik bilgi alışverişi’ hakkındaki anlaşmayı onaylamalarını sağladı. Bu anlaşma ile neredeyse 100 devlet, yabancıların mali durumunu açıklamakla yükümlendirildi. Söz konusu anlaşmayı sadece birkaç ülke imzalamadı: Vanatu, Paraguay, Lübnan, Guatemala, Botswana, Bahreyn ve elbette Amerika Birleşik Devletleri.

Sonuç itibarıyla ABD finansal gücünü kullanarak İsviçre’yi ve dünyanın büyük bir bölümünü vergi sırlarını açıklamaları için zorlayıp, kabul ettirilen kurallardan kendini muaf tuttu. Ancak her şey bu kadarıyla sınırlı değil: Deleware, Wyoming, Güney Dakota ve Nevada gibi dört ABD eyaleti geçtiğimiz yıllarda bu anlaşma sayesinde dünyanın en büyük vergi cennetlerine dönüştüler. Bugün bankacılar çevresinde ABD’den “Yeni İsviçre” olarak söz edilmesine halen daha şaşıran biri var mı?

Kaynak: Kenfm.de

Küba Devrimi 61 yaşında: Başka bir dünya mümkün

29-12-2019 13:19

Seher Ünver

"Fidel de içlerinde,
bir yüz milyon insanlık oldular 
yıktılar Batista’yı,1959’un ocağında 
ve hergün biraz daha keyifli 
türkü söylüyerek geçiyorum,
Havana 
sokaklarından,
somos sosyalitas palante palante"

                                         Nazım Hikmet

Bu sene Küba Devrimi'nin 61. yıldönümü. 

Nazım, ”Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin? / 1961 yazı ortalarında Küba’nın resmini yapabilir misin? / Çok şükür çok şükür, bugünü de gördüm, ölsem de gam yemem / Gayrının resmini yapabilir misin üstat?” dizelerini kaleme aldığında, Küba rotasını sosyalizme çevirmişti. Çünkü bağımsızlığın, eşit, özgür, adil bir yaşamın ancak sosyalizm ile birlikte korunabileceğini ve sağlanacağını biliyordu.

1 Ocak 1959’da iktidara gelen devrimci hükumetin kurduğu toplumsal ve siyasî örgütlenme, Küba‘da yıllardır iktidarda olan köhneleşmiş yapıları parçalayarak, halk kitlelerini seferber ederek, ülke kalkınması için gerekli koşulları yaratarak, eşit, adil ve özgür bir toplum kurma hedefiyle biçimlendi. Ancak birtakım engeller sürekli olarak Küba’nın karşısına çıktı. Bunların arasında doğrudan doğruya ABD’nin iktisadî ve siyasî ablukası, suikast girişimleri, sabotajlar, işgal tehditleri var.

Ancak bütün bunlara rağmen Küba, eğitimden sağlığa kadar pek çok toplumsal alanda önemli dönüşümler gerçekleştirdi, gerçekleştiriyor. Toplumsal ve uluslararası alanda güçleniyor. Ablukanın Küba üzerinde kuşkusuz olumsuz etkileri var. Ancak Küba halkı dayanmaya ve direnmeye kararlı, dün olduğu gibi bugün de…

Bu küçük ülkenin tüm müdahalelere rağmen 61 yıldır dünya halklarının sempatisini üzerinde toplayan pek çok kazanımdan en önemlilerini sıralarsak;

- Küba Komünist Partisinin öncülüğünde halkın toplumsal örgütlenmeler yoluyla yönetimlere doğrudan katılımı sağlanmıştır.

- Devrimi ezmek için her türlü saldırıyı gerçekleştiren ABD emperyalizmine karşı tavizsiz 61 yıldır direniş yürütülmektedir. 

- Bağımsızlık tutkusunun Latin Amerika’da güçlü olması, “Amerika Amerikalılarındır” fikri ile kendi tarihî bağlarına dayanan güçlü bir yurtseverlik bilincinin oluşmasını doğurmuştur.

- Sosyalizmin büyük sorunların çözüm formülü olarak sürdürülmekte, ulusal bağımsızlığın korunması ve direnişin sürdürülmesi için sosyalizmin önemi bilinmektedir. 

- Küba sosyal adalet uygulamalarına örnektir. Irk, cinsiyet, inanç ve iktisadî durumdan kaynaklanan ayrımcılık tamamen ortadan kalkmıştır. Herkese eşit imkânlar sunulmaktadır. 

- İş, parasız eğitim, sağlık hizmetleri, çiftçilere toprak, kültürel gelişimde elde edilen kazanımlar, spor ve bilimde atılımlar, yaşlılara sosyal güvence sunan ender ülkelerden biridir. 

- Sokaklarda ne kaderine terk edilmiş ne de çalışmak zorunda bırakılan tek çocuk dahi bulunmamaktadır.

- Küba Devrimi siyasî yolsuzluğa son vermiştir. Öyle ki, halk hükümet yetkilileri hakkında tahkikat açtırarak görevlerinden alabilir ve hükumet yetkilileri, halkla aynı koşullarda yaşamakta. Ne imtiyaz sahibi sınıflar ne de gruplar mevcuttur. Küba’nın tarihi geleneği, önderlerinin örnek oluşuna ve özverisine dayanmaktadır. Bu da Küba halkına büyük bir güç vermektedir.

- Amerikan çıkarlarına boyun eğen basının karalama kampanyalarına rağmen, Küba insan haklarına saygıda bir örnektir. Devrimin 61 yıllık tarihinde vatandaşlara baskı, işkence ve kaybolma gibi kötü muameleye dair hiçbir kanıt bulunamaz. Uluslararası örgütlerdeki Küba temsilcileri, insan hakları ihlalcilerini ortaya çıkarmakta ve duyurmaktadır. Buna bağlı olarak da Küba kendisini Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi üyeliğine büyük çoğunlukla seçen Üçüncü Dünya ülkelerinin hemen hemen hepsinin desteğini kazanmıştır.

- Küba devletlerarası eşitlik, halkların egemenliği, savaş karşıtlığı, ortak hayallere dayalı dayanışma, bağımsızlığın savunulması ve hegemonyacılığın reddi ilkelerini dış işleri politikasının merkezine koymuştur. Bu politika tek taraflı çıkarlar yerine işbirliğini benimsemekte ve diplomatik bağlardan çok daha güçlü ve anlamlı uzun ömürlü bağlantılar kurulabilmektedir.

- Küba’nın halk odaklı uluslararası ilişkileri, rekabet yerine işbirliğini öne çıkaran ALBA ve CELAC gibi bölgesel kurumlara katılmaya olan hevesinde görülebilir. Küba uluslararası dayanışmaya belki de en değerli katkısını, dünyanın en uzak köşelerindeki 67 kadar ülkede yaklaşık 50 bin doktorunun yer aldığı tıbbi görevleri ile sağlamaktadır. Küba’nın ilk tıbbi ekibi 1963’te Cezayir’e gönderilmişti. Ancak, dayanışma ve enternasyonalizm ifadesi olarak en olağanüstü tıbbi desteği 1998’de, Mitch kasırgası sırasında Honduras ve Guatemala başta olmak üzere Orta Amerika’da yaşanan felakette sunmuştur. 

- Latin Amerika ve Karayipli 30 binin üzerinde öğrenci Küba üniversitelerinde ve kurumlarında meslek sahibi olmuştur.

Dünya Sağlık Örgütü, Küba’nın “temel sağlık hizmeti sistemini iyi sağlık hizmeti sağlamanın temel gereksinimi’’ diyerek övmüş, Küba’yı tıbbi işbirliğine yönelik eleştirilerden bu şekilde korumuştu.

Görünen o ki devrim sürecinde, Küba halkının elde ettiği kazanımlar kendi mücadelelerinin ürünüdür. Bu nedenle Kübalılar elde ettikleri bu kazanımları ciddi bir biçimde sahipleniyorlar.

Küba, içinden geçtiği her dönemde zorluklar ve engellerle karşılaşmaya devam ediyor. Biricik sosyalist ülke Küba’nın küresel iktisadî buhrandan etkilenmemesi mümkün değildir. Ancak Küba’yı ayırt eden, krize bulduğu çözümlerdir. Küba, krizde hiç kimseyi kendi kaderine terk etmemiştir.

ABD’nin bütün başkanları döneminde giderek yoğunlaşan abluka bugün de söz konusu. Haziran ayında Donald Trump’ın aldığı yeni önlemlerle daha da zararlı ve saldırgan hale gelmiştir.

Küba ABD güdümlü bu ablukayı, tüm dünyada ve uluslararası düzeyde BM’de inatla teşhir etmeye devam ediyor. Nedeni ablukanın yasadışı, haksız ve tüm Kübalıların zararına olması.

7 Kasım'da BM Genel Kurulu, bir kez daha açık bir farkla ABD’nin tek taraflı yaptırımlarla Küba’ya karşı uyguladığı mali ve iktisadî ablukayı reddetme kararı aldı. 

Küba Dışişleri Bakanı Bruno Rodriguez ABD’nin düşmanca saldırılarındaki ani yükselişini BM’de şiddetle kınamış, Küba halkının şu ana kadar 130 milyar dolardan daha fazla iktisadî kayba uğradığını ve bu kayıptan Küba’nın tüm dünya halkları ile geliştirmek istediği dayanışmadan faydalanamayan çok sayıda insanın da etkilendiğine vurgu yapmıştır.
Biz sosyalistler, ilericiler, yurtseverler inanıyoruz ki; Küba tüm bu zorlukları aşacak. Çünkü sosyalizmde direniyor, sosyalizme değer veriyor. Bu değer, Küba’nın ulusal kahramanı

Jose Marti de, her konuşmasına yüz binlerce Kübalı’nın katıldığı Fidel de, Raul da, kumandan Ernesto da, Camilo da, Devrimi Savunma Komiteleri (CDR) de, 1 Mayıs devrim meydanlarında somutlanıyor. Küba Komünist Partisi kolektif bir iradeye ve genç bir liderlik kadrosuna sahip. Küba toplumu ise her şeyin güvencesi…

Nazımın sözleriyle başladık yine Nazımın sözleriyle devrimi, onu yaratan halkı ve liderlerini saygıyla selamlayarak bitirelim:

‘’Sende; ben, kutba giden bir geminin sergüzeştini,
Sende; ben, kumarbaz macerasını keşiflerin,
Sende uzaklığı,
Sende; ben imkânsızlığı seviyorum,
Fakat asla ümitsizliği değil …’’

ÇEVİRİ | İngiltere'de ne oldu?

23-12-2019 07:38

Yazar: Christian Bunke

Çeviren: Özer Erdin

Britanya’da 2017’de ve 2019’da olmak üzere iki yılda iki seçim yapıldı. İşçi Partisi her iki seçime de sol bir programla girdi. Parti, 2017’de muhafazakâr çoğunluğun ağır bir kayıp vermesini sağladı. 2019’da ise kesin kaybeden taraf kendisi oldu. Peki, 2017’nin 2019’dan farkı ne? Partinin iki yıl önceki seçim programında AB’den ayrılmaya ilişkin yapılacak olan referandum için açık bir duruş mevcuttu. Başka bir deyişle “Brexit” kararına saygı duyulacak ve çalışan halkın lehine olan bir AB’den çıkış programı savunulacaktı. 2019’da bu durum değişti. Gazeteci Paul Mason gibi Corbyn’nin danışmanlığını yapan partinin sağcı kanadı de facto bir biçimde ağırlık kazandı ve seçim sözü olarak ikinci bir AB Referandumunu öne sürdü.

Bu rota değişikliğinin Nordengland’ın birçok işçi semtinde kullanılmış olan oylara nasıl yansıdığını anlamak için oradaki insanların mantıklarının nasıl çalıştığını bilmek lazım. Zira söz konusu işçilerin günlük yaşamı iki faktör tarafından belirleniyor. İlk olarak bu işçilerin yaşamı 1980’li yılların ortasına denk gelmiş olan Thatcher Hükümeti’nden beri daima daha kötüye gitti. Kentin bütün bölgeleri endüstriden yalıtıldı ve geriye varoluşu başkentin politikacılarını hiç ilgilendirmeyen bir halk kaldı. Ortaya çıkan kayıtsızlık İşçi Partisi de dâhil olmak üzere tüm Britanya partileri için geçerlidir. İkinci olarak Nordengland’ın birçok kenti İşçi Partisi’nin yerel politikacıları tarafından yönetiliyor. Bu politikacılar geçen yıllarda yürürlüğe giren kesinti politikalarının büyük bir bölümüne geçit verdiler ve hatta bunları ideolojik olarak savundular.

Buna ek olarak birçok İşçi Partisi politikacısı direnişçi olarak değil, yönetici elitlerin (establisment) bir parçası olarak görülüyor. Bu nedenle ikinci bir AB Referandumuna olan talep, söz konusu establisment’ın merkezi isteği olarak gündeme gelmişti. Bu da yetmezmiş gibi İşçi Partisi Avam Kamarası’nda yeni seçimlere karşı iki kere onay verilmesi, geniş halk kesimlerindeki güvensizliği arttırdı. Hal böyle olunca halkta; “Onların amacı bizim hayatımızı iyileştirmek değil. Yalnızca Brexit’i engellemek istiyorlar.” duygusu ağırlık kazandı.

Boris Johnson’ın seçim ekibi ise bu durumu kullanmayı bildi. Bir dönem muhafazakâr hükümetin parçası olmasına rağmen Johnson, geçmiş yılların kesinti politikalarının sanki kendisiyle hiçbir ilgisi olmadığı duygusunu seçim yarışı esnasında seçmene aktarmayı başardı. Bu nedenle, “Get Brexit Done” ve “Halk Parlamentoya karşı” sloganları çok etkili oldu. Johnson hatta bu stratejiyi AB’ye karşı da kullanacak. Geçtiğimiz cuma kendisini “halkın başbakanı” olarak ilan etti bile.

Ancak bu, gelecek ayların ve yılların muhafazakâr bir yükselişe dönüşeceği anlamını hiçbir biçimde ifade etmiyor. Muhafazakârların ekonomi ve sosyal programı halkın çoğunluğu tarafından reddedilmişti. İşçi Partisi’nin devletleştirme politikası ise halen popülerliğini koruyor. Bu nedenle sol güçler ve sendika hareketi parlamentonun kendilerini kurtaramayacağını anlamak zorundalar. Gerekli olan şey, muhalefeti sokağa ve işletmelere taşımak.

Kaynak: Junge Welt

Kentin Gündemi | Çukurova emekçileri

09-12-2019 11:53

Bülent Ufuk Ateş - Çukurova

Bu yazıyla birlikte Çukurova’nın gündemini, nabzını tutmaya çalışacağız. İleri Haber yöneticileri anonslarında her ne kadar "Mersin" diye duyursalar da, bölgenin bütüncü bir yaklaşımla ele alınması gerektiği kanısındayım. Özellikle Adana ve Mersin büyük bir metropol olarak algılanır. Tarsus gibi büyük bir ilçeyi de katarsak 65 kilometrelik kesintisiz bir coğrafi yerleşim söz konusu. Aslında, Osmaniye’den geçip Hatay’a uzanan bir havzadır Çukurova. Ancak, özellikle Suriye sınır hattı oldukça farklı özellikler taşır.

Bu ilk yazıda özel bir konuyu değil de tabiri caizse Çukurova’yı kendimizce tanıtmayı, barındırdığı dinamikleri vb. anlatmayı yeğledik. Kuşkusuz, Türkiye genelinden bağımsız bir bölge olduğunu kastetmiyoruz; ne ki özgünlükleri oldukça fazladır. Özgünlüklerimizi, devrimci-sosyalist siyasetin olanakları olarak görmek gerek. 

Çukurova’ya hiç yolu düşmeyenlerin bile Yılmaz Güney, Orhan Kemal, Yaşar Kemal vb. sanatçıların yapıtları üzerinden fikirleri vardır. Güney’in Umut filminde arabacı Cabbar üzerinden yaşanan büyük yoksulluğu da umudu diri tutan insanları da bilir elbet İleri okurları. Orhan Kemal roman ve öykülerinde ise işçileşen köylüleri, kapitalist üretim ilişkilerinin ne denli hızla geliştiğine tanıklık edersiniz. Yaşar Kemal bir başka boyutunu orta yere serer, İnce Memed örneğinde olduğu gibi. Zulme başkaldırının epik anlatımıdır. 

Örnekleri çoğaltmak mümkündür. Çünkü Çukurova, salt tarım arazilerinin verimliliğiyle anılmaz. İşçi sınıfının yanında saf tutan aydınları ve sanatçı yetiştirmesi bakımından da verimli topraklardır. Sadece bir örnek daha vererek bu girizgahı kapatalım şimdilik. Ceyhun Can, 70’li yıllarda faşistlerce katledilinceye kadar Türkiye İşçi Partisi Adana İl Başkanlığı görevini yürütüyordu. Mesleği avukatlık olan sevgili Ceyhun Can, salt kendi ilinde değil Tarsus, Mersin, Osmaniye, Hatay hattında tüm devrimciler adına yılmaz bir hukuk savaşçısıydı. Eksiksiz yürüttüğü politik savaşımı sanatsal üretimine engel olmadı. Can, aynı zamanda çok iyi bir şairdir. Bu not düşmeyi bir ahde vefa sayabilirsiniz! Doğrudur. Ama organik aydının nasıl olması gerektiği konusunda çarpıcı, doğru bir örnektir.

Şimdi Çukurova’da umudu yeşertmenin tam zamanıdır. Bu topraklar, yeniden kendi kahramanlarını (siz önderleri olarak okuyun) yaratmaya muktedirdir. İşçi sınıfından, köylü-kentli yoksullarından, mahalle delikanlılarından mücadelenin yükselmesiyle birlikte yeni devrimci kadrolar çıkacaktır. Yakın tarihimizin en şanlı direnişi ‘Gezi’nin kahramanlarını anımsayınız. Bu teze dayanak olarak, Ali İsmail, Ahmet Atakan, Abdullah Cömert, Mehmet İstif…

Sosyalist devrimcilerin gündemi toplumsallaşmak, siyaseten seçenek olma hali yakıcı biçimde beliriyor. İstanbul başta olmak üzere metropol kentlerde, Anadolu’nun birçok yerinde bunun gereklerini yerine getirmeye çalışan, dahası mesafe kat etmeye başlayan örgütlü sosyalistler var. Bölgemizde de benzer aranışların varlığından bahsedebiliriz. 

Yaşadığım kent Mersin’den başlarsak; ağırlıklı biçimde yerel medya ve sivil toplum örgütleri (bunları sisteme entegre olarak görünüz) ‘’Mersin’in kimlik arayışı”ndan bahisle bir tartışma yürütürler. Görüşler kabaca; ‘’Ticaret merkezidir’’, ‘’Sanayi kentidir’’, ‘’Turizm bölgesi olmalıdır’’, ‘’Asıl kimliğimiz tarımdır’’ diye kategorize edilir. Ancak Mersin’e damgasını vuran limanda cam sanayi başta olmak üzere çok sayıda fabrikada çalışan işçiler, narenciye paketleme tesislerinde güvencesiz, sigortasız çalışan emekçiler, en vahşi sömürü koşullarına maruz kalan serbest bölge çalışanları, mevsimlik tarım işçileri, yoksul köylüler, işsizler… Bunlara yaşamın görece daha ucuz olması nedeniyle yaşanan emekli göçünü de ekleyiniz. Çizmeye çalıştığımız tablodan ‘’Mersin bir emekçi kentidir’’ saptaması çıkar. Adana’da da durum çok farklı değildir.

Resmi böyle çizince dayandığı sınıfsal dinamikler açısından sosyalist mücadelenin önünde örgütlülüğe, siyasal güce evrilebilecek önemli bir potansiyel olduğu açık. Potansiyeli enerjiye çevirmek için ise geçmişten farklı olarak daha kararlı, daha dirençli, kendi içinde daha örgütlü özneye gereksinim var. ‘’Bedel ödemekse buna hazırız’’ diyen bir toplama… Marksist külliyattan öğrendiğimiz doğruları (politik, ideolojik, örgütsel) yineleyerek katedeceğimiz yol bitmiştir.

Şimdi devrimci cesaretle öne atılmanın zamanıdır. Çukurova’nın bu cüreti göstereceğini umuyorum.

Haiti İsyanı’nın perde arkası: Bağımsızlık süreci

"Küçük bir ülke olan Haiti, günümüzde hala bu borçların yükünü taşımaktadır, öyle ki Latin Amerika’nın en fakir ülkesidir. Bağımsızlıktan sonra beyazların toprak sahibi olmaları yasaklandı, yapılan bir toprak reformuyla topraklar siyahlara dağıtıldı."

06-12-2019 12:22

Özgür Yılmaz

Haiti bugün büyük bir isyan ve protesto dalgasıyla karşı karşıya. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) destekli Devlet Başkanı Jovenel Moïse’nin istifasını talep eden eylemler, ülkedeki petrole gelen zamlardan sonra ortaya çıktı. Haiti bugün, Latin Amerika ve Karayipler’in en yoksul ülkesi konumunda. Ancak Haiti’nin bugünkü yoksulluğuna yol açan sebeplerin kökeni, bağımsızlık sürecine dayanmaktadır.

1- L’OUVERTURE

Toussaint L’ouverture 20 Mayıs 1743 tarihinde Saint Dominique adasında doğmuştur.  Ailesinin kökenleri Batı Afrika’daki Allada Krallığı’na dayanan aristokratlardır. 1740’da Dahomey İmparatorluğu (Batı Afrika’da bir imparatorluk) üyeleri onları yakalar ve Fransa’ya köle olarak satar. Veterinerlik eğitimi alan L’ouverture, Cizvitlerden de dini eğitim alır. L’ouverture’ün neden azat edildiği bilinmese de, azat edildiğinde 33 yaşındadır. L’ouverture, azat edildikten sonra tıpkı adadaki diğer 28.000 özgür köle gibi kendine köle alma yoluna gider. Bunun yanında L’ouverture, hayatının ilk dönemlerini bir at yetiştiricisi olarak geçirmiştir.

L’ouverture’ün yaşadığı yıllarda ada büyük bir şeker yetiştiricisiydi. Bu durum Fransa için ciddi bir gelir kaynağıydı ve dolayısıyla bölgede ciddi bir köle emeği söz konusuydu. Doğal olarak Haiti’nin nüfusu Afrika’dan getirilen siyah kölelerden oluşuyordu. O dönem ada, dünyanın en zengin kolonisiydi, yarım milyon kölenin emeğiyle 2000 plantasyonda şeker, pamuk, kakao, kahve ve tütün üretiyordu. “Code Noir” adlı köle yasası yürürlükteydi ve plantasyon sahibi köleler üzerinde her türlü hakka sahipti.

2- HAİTİ DEVRİMİ           

“Siyah Napolyon” olarak tanınan L’ouverture liderliğindeki Haiti Devrimi’ni özgün kılan, modern tarihte başarıya ulaşan ilk köle isyanı olmasıydı. L’ouverture, daha önce Fransa’nın köle ordusunda  yer aldığı için, savaş taktiklerini bilen bir komutandı ve ordularını gerilla savaşına uygun olarak yetiştirdi. 1795’te köleleği sonlandırmasında bu önemli bir faktördü. L’ouvertue bunu amaçlamamış olsa da Haiti Devrimi, Batı yarımkürede dengeleri değiştirdi ve Avrupalı devletlerin koloni faaliyetlerinin yıkılışına yol açan faktörlerden biri haline geldi. Öyle ki, Napoleon Bonaparte (1769-1821) Haiti Devrimi’nden sonra kolonileri kontrol edemeyeceğini düşünerek Kuzey Amerika’daki Louisana’yı Amerika Birleşik Devletleri’ne sattı. Toussaint L’ouverture’ün öncülük ettiği devrim, kendinden sonraki yüzyılda Latin Amerika’daki birçok devrime ilham kaynağı oldu.

22 Ağustos 1791 tarihinde “Ateş Gecesi” adı verilen gecede, Fransız kolonisi Saint Dominique’deki köleler isyan etti, beyaz plantasyon sahiplerini öldürdü ve çiftlikleri yaktı. Bu köleler açık şekilde Fransız Devrimi’nden etkilenmişti. İlk başlarda L’ouverture, isyana karışmadı. Çünkü o tarihte artık 50’sine yaklaşan, küçük bir toprağa sahip olan bir toprak sahibiydi. Ancak isyan onun yaşadığı bölgeye sirayet edince, “köleliği yasaklayan Katolik inancına” sahip olduğu ve John Locke (1632-1704), Jean Jacques Rousseau (1717-1778) gibi aydınlanma filozoflarından etkilendiği için isyana katıldı..

Toussaint L’ouverture, en başta adanın doğu kısmına kaçıp ailesini güvene aldı ve eski sahibi M. Bayou de Libertas’ın ABD’ye kaçışına yardım etti. İlk başta, İspanyollarla ittifak yapıp Fransızlara karşı savaşan Georges Biassou’nun asileri arasına katıldı. Köleliği boyunca, alternatif tıp yöntemlerini öğrenmiş olan L’ouverture, asi birliklerde doktor olarak hizmet etti. L’ouverture hızlıca yükseldi ve 600 kişilik bir gerilla birliğine komuta etmeye başladı. Daha sonrasında bu birlik 4000 kişiye yükseldi. Jean-Jacques Dessalines (1758-1806) adlı eski köle, L’ouverture’a katıldı ve zamanla onun en güvendiği adamlardan biri haline geldi. Toussaint, Fransızca “Yol açmak” anlamına gelen “L’ouverture” soyadını bu süreçte aldı.  1793 yılında Haitililer, Fransız Meclisi’ne temsilci gönderdiler. 

Britanya hükümeti, bu köle isyanının kendi adası Jamaika’ya sıçramasından korkuyordu. Böylece, Fransa’ya isyanı bastırması için silah desteği yaptı.  Köle isyanlarının yayılmasından korkan Fransa, 1794 yılında, imparatorluk sınırlarındaki tüm kölelere özgürlük verdi. Fransa’nın bu kararından sonra Toussaint L’ouverture, Fransız kuvvetleriyle ittifak yapıp İspanya’ya saldırmaya başladı. İlk görevi, adanın doğusundaki İspanyol kontrol alanı olan Santo Domingo’ya saldırmaktı. Şimdi, eski köle arkadaşlarına karşı dövüşüyordu. 1795’te imzalanan Basel Anlaşması, İspanya ve Fransa arasındaki savaşı bitirdi ve İspanya Hispaniola adasından çıktı. L’ouverture, adadaki Britanya güçlerine karşı savaşmayı sürdürdü ve bunlar da adadan çıkmak zorunda kaldı. L’ouverture, 4000 adamla, 7 gün süren 7 büyük çarpışmada 60.000 İngiliz askerini yenilgiye uğrattı.

Böylece L’ouverture, 1796 yılında tüm kolonilerde bilinen askeri ve politik bir önder haline geldi. Özgürleştirilmiş köleler kadar, adayı teknik olarak yöneten Fransızlar da ona saygı duyuyordu. 1799 yılında, kölelerini geri isteyen bir Mulatto (Melez) ordusunu da püskürttü. Böylece L’ouverture, adanın fiili önderi konumuna yükseldi. Toussaint, ABD ve Britanya ile ticaret anlaşmaları yaptı, tarımı iyileştirmek için hamleler yaptı. Fransız Devrimi yasalarına uymayarak, devrimden sonra kaçan plantasyon sahiplerini bağışladı. İş gücü üzerinde askeri bir disiplin uyguladı.

1799 yılında Napoleon Bonaparte Fransa’da iktidara geldi. Yeni bir anayasa ilan etti ve kolonilerin özel yasalara tabi olacağını açıkladı. L’ouverture bunu köleliğe dönüş olarak algıladı. Tam bir bağımsızlık ilan etmekten çekindi ve bir Fransız olarak Napoleon’a sadakatini beyan etti.  Napoleon da adayı köleliği getirmeyeceğini söyledi. Aynı zamanda Napoleon, L’ouverture’e Fransız yetkililerin İspanyolların çıkmasından sonra düzeni tesis etmeye çalıştığı Santo Domingo’yu işgal etmeyi de yasakladı. Ancak Ocak 1801’de Toussaint adanın doğusunu da işgal etti, bu savaşta da 55.000 kişilik bir orduya komuta ediyordu. Köleliği yasaklayarak yeni anayasa ilan etti ve bunu Napolyon’a gönderdi. Bunun üzerine Napoleon adaya 20.000 kişilik bir kuvvet gönderdi. Yıllar sonra kendisi de sürgüne gönderildiğinde, neden Toussaint’a bu kadar kötü davrandığı sorulduğunda “Bir zencinin ölümü beni neden etkilesin ki?” diye yanıtladı.

SONUÇ

Toussaint direnişi birkaç ay sürdürmeye çalışsa da, ittifakı çöktü ve adada yaşayan melezler ve Avrupalılar Fransızların safına geçti. Eş zamanlı olarak L’ouverture’ün en iyi generalleri de düşman safına geçti. Bunun üzerine Toussaint yenildi ve Fransa’da sürgünde, açlıktan öldü. Ancak direnişi Jean-Jacques Dessalines (1758-1806) sürdürdü, melezlerle bir ittifak kurdu, kendini imparator ilan etti ve 1 Ocak 1804 tarihinde Haiti’nin bağımsızlığını ilan etti.

Böylece, Haiti ilk bağımsız siyah cumhuriyeti ve Latin Amerika bağımsızlık sürecinde en önce bağımsız olan ülke haline geldi. Ancak Fransa Haiti’nin bağımsızlığını çok geç bir tarihte, 1825’te yüklüce bir tazminat karşılığında kabul etti. Haiti, 1804 yılında bağımsızlığını elde etmesinin karşılığında Fransa'ya 1825-1946 yılları arasında 121 yılda bugünün parasıyla yaklaşık 21 milyar dolar tazminat ödemek zorunda bırakıldı. Küçük bir ülke olan Haiti, günümüzde hala bu borçların yükünü taşımaktadır, öyle ki Latin Amerika’nın en fakir ülkesidir. Bağımsızlıktan sonra beyazların toprak sahibi olmaları yasaklandı, yapılan bir toprak reformuyla topraklar siyahlara dağıtıldı.

Deniz Öztürk yazdı | Kimin bu sokaklar, bu gök, bu yeryüzü?

30-11-2019 14:51

Deniz Öztürk

Bu soruya "kimin" diye başlamak hemen bir mülkiyet ilişkisini kabullenmek anlamına mı geliyor? O felsefi soruya girmeden, kamusal alanlarımıza/sadece geçip gidiverdiğimiz yollara/ yarı kamusal ekranlara... bize içinde yaşadığımız hakim ana dair bir şeyler hatırlatan yürüyüşlere atıfla soruyorum. Kimin bu sokaklar?

Kent mekanları tüm kent bileşenlerinin ortak birikimi ve üretimiyle oluşur. Kent mekanının belleği bu ortak birikime yaslanır ve ona muhtaçtır. Lefebvre'den alıntıyla; " Mekân artık yalnızca ka­yıtsız bir alan, artı-değerin şekillendiği, üretildiği, bölüşüldüğü yer­lerin toplamı değildir. Toplumsal emeğin, yani üretimin çok genel nesnesinin ve sonuç olarak artı-değerin oluşumunun ürünü haline gelir." (Lefebvre, Kentsel Devrim)¹

"Efsane Günler, Kara Cumalar" diye nitelenen; tüketmen, satın alman, istiflemen gereken bir zaman diliminin "fırsatını kaçırmaman" için baktığın her yerde reklam görüyorsun. Bu zaman diliminin ayrıca internet alışveriş sektörünün bilişim, çağrı merkezi, taşımacılık gibi alanlarında çalışanlar açısından "korkunç mesai günleri" olduğunu da bir kenara yazalım. Kentsel mekanda sermayedar gözü olan reklam panoları bizi her yerden takipteler. Bu anlamıyla billboardlar sadece birer ekran değil; içeriğini "henüz" belirleyemediğimiz yarı kamusal çerçevelerdir. Yalnızca sermayenin faaliyetlerini izlediğimiz ve onun bizi gözlediği bu sokaklara sözümüzü özgürce işleyebileceğimiz günler de gelecektir.

"Kara Cuma" Haftası, İstanbul

İstanbul'da 2019 yerel seçimler dönemini yeniden bir hatırlayın. Seçim öncesi E5'i kat ederken yol kenarlarındaki panoları da aşıp inşaat cephelerini kaplayan "icraat" ilanlarına maruz kaldık. Gasp edilen sonuç ve bitmeyen seçim sürecinde Büyükşehir Belediyesi'ni kimin kazandığı bile reklam panolarında, sokaklarda, üst geçitlerde pankartlarla duyuruldu. Reklamcılıkta kentsel mekanın kullanımının tahakküm kurmanın ne büyük bir aracı olduğunu deneyimledik. Görmemek mümkün değildi; çünkü baktığımız her yerdelerdi. 

İBB’ye ait, kamusal alan açısından önemli yerlere konuşlandırılmış reklam panoları oldukça büyük gelir getiren bir kalem. Bunu söylerken yalnızca pano olarak düşünülmesin; duraklar, otobüs ve raylı sistemlerdeki iç reklam alanları, araçların dış giydirmeleri, hatta otobüste tutunma askısı bile değerlendirildiğinde İBB için 2018’de hazırlanan Sayıştay Denetim Raporu’nda tam tespit edilemeyen rakama göre 24 milyon lira getiri hesap edilmiş.² Bu ihalenin ne kıymetli olduğu anlaşılır sanırım. 

2019 Yerel Seçimleri öncesi Üsküdar

25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü’nde kadınlar yine seslerini çıkarmak için Tünel Meydanı’ndaydı. Valilik yürüyüşü önce yasakladığını, sonra “izin” verdiğini açıkladı. Güya izne rağmen yürüyüşün sonunda polis gazla, plastik mermi ile kadınlara saldırdı. Yine Lefebvre’yi analım; “İktidardakilerin kendilerini tehdit altında hissetmeleri durumunda ilk yapacakları şey sokaklarda gezinmeyi ve toplanmayı yasaklamak olacaktır.” (Kentsel Devrim, s.24)¹Bu kentin sokaklarında, kuytularında da demiyorum meydanlarında dolanmak zımnen yasak zaten. Dönüştürülmüş mekan ve sizi de dönüştürmeye niyetli girdiler;  artık ait olamadığınız mekanı tanıyamama/özlem/anı; toplumsal yaşayabilme beceresini deneyimlediğimiz sokaklarımızın her anlamıyla yıkılması… Bu kentin emekçilerinin tek krizi ekonomik değil; bahsettiğimiz derin bir yoksunluk! 

Ve soruyu yeniden soralım: Kimin bu caddeler?

İstiklal Caddesi 25 Kasım’da da, 8 Mart’ta da kadınlarındır! Ama yetmez, her anını istiyoruz! O uzun caddeyi dolduran; ışıklı, coşkulu, öfkeli, acılı, umutlu kadınların fotoğrafı, tene ve taşa** kazınmış, kent belleğine yer etmiştir.

Kentsel mekanın belleği de yer döşemesini söküp yeniden yapmakla silinmez!

NOTLAR:

1 Henri Lefebvre, Kentsel Devrim, Sel Yayınları

2 http://www.seffaflik.org/wp-content/uploads/2019/05/%C4%B0stanbul-B%C3%BCy%C3%BCk%C5%9Fehir-Belediyesi.pdf

*Bu cümleyi her aklımdan geçirdiğimde Ahmet Telli’nin Belki Yine Gelirim şiiri devamında dökülür.

**Bir okuma önerisi olarak Richard Sennet’in Ten ve Taş kitabını anmış olayım.