Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan Mayıs 2022 ekonomik güven endeksi (EGE) verilerine göre ekonomiye olan güven artmış! Nisanda 94,7 olan EGE, mayısta yüzde 2,1 artarak 96,7 değerine yükseldi. EGE’deki bu artışta tüketici, hizmet ve perakende ticaret sektörü güven endekslerindeki artışlar önemli rol oynadı.

EKONOMİYE İLİŞKİN KARAMSARLIK DEVAM EDİYOR

Bilindiği gibi EGE, “Tüketici ve üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirmelerini, beklenti ve eğilimlerini özetleyen bir bileşik endekstir.” EGE hesaplanırken mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, reel kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörleri güven endekslerinin alt endeksleri ağırlıklandırılarak[i] birleştirilmektedir. EGE, 0-200 arasında değer alır. EGE’nin 100’den büyük değer alması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği; 100’den küçük değer alması ise kötümserliği gösterir. İzleyen grafikte EGE ile EGE’deki aylık değişmeler yer almaktadır.

Ekonomiye ilişkin güvende Haziran 2018 ile başlayan kötümser hava, arada bazı aylar (Temmuz-Ekim 2021 ve Ocak 2022) hariç, halen devam etmektedir. Son aydaki yüzde 2,1’lik artış da bu gerçeği değiştir(e)memektedir.

EKONOMİYE GÜVENDEKİ ARTIŞ; TÜKETİCİ, HİZMET VE PERAKENDE TİCARET SEKTÖRÜ KAYNAKLI

Ekonomiye olan güvendeki değişmenin kaynaklarını anlamak için izleyen grafiğe başvuruyoruz. Grafikte, EGE ile EGE’yi oluşturan tüketici ve sektörel güven endekslerinin 2011 Ocak-2022 Mayıs arası gelişimi gözlenmektedir.

Grafikten rahatlıkla görüldüğü gibi EGE’de son ayda gözlenen yüzde 2,1’lik artış, tüketici, hizmet ve perakende ticaret sektörü güven endekslerindeki artışlardan kaynaklanmaktadır. Nisan 2022’de 67,3 endeks değeri ile tarihsel olarak en düşük değerini gören tüketici güven endeksi (TGÜ), mayısta yüzde 0,4'lük çok az bir artışla 67,6'ya çıktı. Buna karşılık tüketici güveni halen çok düşük, inşaat sektörü güven endeksi ise sürekli düşmektedir. Asıl üzerinde durulması gereken ise son zamanlarda hem üretimin hem de ihracatın motoru olan reel kesim (imalat sanayi) güvenindeki düşüşlerdir. Bu sektörde iyimser hava devam etmesine rağmen, endeks her ay azalmaktadır. Bu iyimserlik azalması, tüketici güvenindeki azalma ile birlikte düşünüldüğünde, 2022 yılı büyümesi açısından ciddi olumsuzluklar yaratmaktadır.

GENEL EKONOMİK DURUM BEKLENTİSİNDE BOZULMA DEVAM EDİYOR

TGÜ’de mayısta görülen çok az artışın kaynağında, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisindeki iyileşme ile gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesindeki artışlar yatmaktadır. Bunlara karşılık, mevcut dönemde hanenin maddi durumunda ve gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisindeki bozulmalar devam etmektedir. İzleyen grafik TGÜ’nün alt endekslerinde 2012 Ocak-2022 Mayıs dönemindeki gelişmeleri göstermektedir.

Grafikten görüldüğü gibi TGÜ’yü oluşturan alt endeklserin tamamında kötümserlik hâkim. Bu kötümserlik hali, mevcut dönemde hanenin maddi durumu ve gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisinde çok daha belirginleşmektedir. Bu iki endekste 2018 ile başlayan hızlı bozulma devam etmektedir. Buna karşılık son ayda gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisinde iyileşme olması ve gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesindeki artış ilginç! Bunlardaki iyileşmeyi ilginç kılan ise Türkiye ekonomisinin içerisinde bulunduğu sürekli “buhran” hali ile artan hayat pahalılığı.

Her ne kadar EGE ve bileşenleri, ekonomiye güvende az da olsa bir artış olduğunu söylese de bu “güven artışı” Türkiye ekonomisinin gerçekleri ile pek uyuşmamaktadır. Bu aşamada sorulması ve yanıtlanması gereken asıl soru: Güveni artan bir ekonominin kredi iflas riskinin, 2008 krizinden bu yana neden en yüksek düzeyine çıktığıdır. Makroiktisadi dengeleri hızla bozulan, buna karşılık ısrarla yanlış ve hiçbir bilimsel temeli olmayan iktisat politikalarını uygulamaya çalışan bir ekonomi yönetimi altında ekonomiye olan güven, sadece “TÜİK’e göre” artar!

[i] Beş sektörün ağırlıkları şu şekildedir:

• Tüketici : %20
• Reel kesim (imalat sanayi) : %40
• Hizmet : %30
• Perakende ticaret : %5
• İnşaat : %5

Daha fazla bilgiye https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ekonomik-Guven-Endeksi-Mayis-2022-45558&dil=1 linkinden ulaşılabilir.