Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), geçen hafta Aralık 2021 finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarını yayınladı. Açıklanan verilere göre hem aylık hem de yıllık olarak en yüksek reel getiriyi sağlayan ABD doları, yatırımcısının “yüzünü güldürürken” Türk lirası cinsi mevduatlar ile devlet iç borçlanma senetlerinin reel getirileri ekside kaldı ve yatırımcılarını üzdü.

TÜİK; mevduat faizi (brüt)[i], borsa endeksi (BIST 100)[ii], altın (külçe)[iii], ABD doları, Euro[iv] ve Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS)[v] gibi finansal yatırım araçlarının nominal ve reel getirilerini[vi] hesaplamaktadır. Nominal getiri;  ilgili yatırımın vergi, yatırım harcı ve enflasyon gibi giderleri hesaplanmadan önce sağladığı para miktarı iken reel getiri parasal getirinin enflasyondan arındırılmış halidir. Nominal getiriler reel getiriye indirgenirken yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ve tüketici fiyat endeksi (TÜFE) kullanılmaktadır. Nominal ve reel getiri oranları aylık, üç aylık, altı aylık, yıllık ve ortalama yıllık reel getiri olarak hesaplanıp yayınlanmaktadır.

Hem Aralık ayının hem de 2021’in reel getiri şampiyonu ABD doları:

İzleyen tabloda 2021 yılına ait finansal yatırım araçlarının aylık ve yıllık reel getiri oranları yer almaktadır.

Kaynak: TÜİK

Tablodan da görüldüğü gibi ABD doları, Aralık 2021 itibarıyla, TÜFE ile indirgendiğinde hem aylık hem de yıllık olarak en yüksek getiriyi yatırımcısına kazandırmıştır. Aylık reel getiri yüzde 11,67 iken yıllık reel getiri yüzde 29,19 olmuştur. Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde ise ABD doları yatırımcısına aylık yüzde 6,51 reel getiri sağlarken yıllık olarak yüzde 2,27 oranında kaybettirmiştir. Benzer biçimde Euro ve altın da yatırımcısına TÜFE ile indirgendiğinde reel olarak hem aylık hem de yılık olarak kazandırırken Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde aylık reel getiri sağlarken yıllık olarak kaybettirmiştir. Yani Euro ve altın yatırımcısı da ABD dolar yatırımcısı gibi 2021’de kazançlı çıkmıştır. Kazançlı çıkan bir başka yatırımcı grubu hisse senedi yatırımcısı olmuştur. Her ne kadar reel kazancı ABD doları, Euro ve altın yatırımcısı kadar olmasa da,  borsa yatırımcısı TÜFE ile indirgendiğinde aylık yüzde 2,87; yıllık olarak yüzde 4,0 oranında reel getiri elde etmiştir. Buna karşılık, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde ayda yüzde 1,88, yılda ise yüzde 21,32 oranında kaybettirmiştir.

Mevduat Faizi (Brüt) ile Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) Yatırımcılarını Üzdü:

Yukarıdaki tablodan görüldüğü gibi parasını mevduata (Mevduat faizi (brüt)) ve DİBS’e yatıranlar hem aralık ayında hem de yılın genelinde çok büyük reel getiri kaybına uğradılar. Parasını mevduata yatıranların kayıpları TÜFE ile indirgendiğinde aylık yüzde 10,86 iken yıllık olarak yüzde 15,73 olmuştur. Bu yatırımcıların kayıpları Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde sırasıyla yüzde 14,97 ile yüzde 36,26 olmuştur. DİBS yatırımcıları ise TÜFE ile indirgendiğinde aylık yüzde 15,17, yıllık yüzde 26,37 oranında kayba uğramışlardır. Aylık ve yıllık kayıpları Yİ-ÜFE dikkate alındığında sırasıyla yüzde 19,09 ve yüzde 26,37 oranlarına çıkmıştır.

TL Cinsi Finansal Yatırımlar Kaybettiriyor:

İzleyen grafik 2018-2021 arası son dört yılda finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarındaki gelişmeleri göstermektedir.

Kaynak: TÜİK

Grafiğin bize gösterdiği en önemli gerçeklik, ABD doları, Euro ve altın yatırımcısının genelde kazandığı; mevduat, DİBS ve hisse senedine yatırım yapan finansal yatırımcıların ise kaybettiğidir. 2018’in başından 2019’un 7. ayına kadar eksi olan mevduat faizi ile DİBS reel getirisi, 2019’un 8. ayı ile 2020’nin 10. ayları arasında artıya dönmüş ama o aydan itibaren yine eksi gerçekleşerek yatırımcısına kaybettirmiştir. Altın, 2021’in Ekim-Aralık ayları hariç, bu yıllarda yatırımcısına sürekli kazandırmıştır. Dolar ve Euro bu yıllar içinde az sayıda ayda yatırımcısının yüzünü güldürememiştir. Borsa çoğunlukla yatırımcısına kaybettirirken 2020’nin Ekim ayı ile birlikte yatırımcısına reel kazançlar sağlamaya başlamıştır.

TL cinsi finansal yatırım araçlarına yatırım yapanların hemen hemen sürekli kaybettiği, döviz ve altına yatırım yapanların ise genelde kazandığı bir tablo var karşımızda. Zaten bu durum 2021’in son aylarında daha belirgin hale gelmeye başlamış. Dolarizasyon olanca hızıyla devam etmekte. Çift paralı ekonomi olduğu tescillenen Türkiye ekonomisinde dövize olan talebi kırmak amacıyla uygulamaya sokulan kur korumalı mevduat uygulaması, ki sadece TL mevduatları cezbetmekte, “Ortodoks politikalardan” “Heterodoks politikalara” geçtik ve “eklektik olacağız”, yani sadece işimize geleni uygulayacağız, söylemleri de dövize olan talebi azaltamamakta, hatta daha da artırmaktadır. Nasıl artırmasın ki? Enflasyon 2021’de yüzde 36,08 olarak gerçekleşmiş ve daha da artma olasılığı çok yüksek. Cari açık yaratmadan büyüyemeyen bir ekonomimiz var: Sadece Kasım 2021’de dış ticaret açığı 5,4 milyar ABD dolarına ulaşmış. 30 Eylül 2021 itibarıyla brüt dış borç stokumuz 453,5 milyar ABD dolarını bulmuş ve ülke risk primi 6 Ocak 2022’de 559,75 olmuş. Neresinden bakarsanız bakın elle tutulur bir tarafı kalmamış. Bütün bu olan bitenlere rağmen hâlâ uyanamayanlara duyrulur!..  

[i] TÜİK’ten elde ettiğimiz bilgiye göre, “Mevduat faizi getiri oranları hesaplamaları, toplam mevduatın %90'ına sahip bankalardan alınan cari mevduat faiz oranları kullanılarak yapılmaktaydı. 2016 Eylül ayından itibaren bankalarda fiilen açılan tasarruf mevduatına uygulanan ağırlıklı ortalama mevduat faiz oranları kullanılarak hesaplamalar yapılmaktadır. 2006 Ocak-2016 Ağustos dönemi mevduat faizi getirileri ağırlıklı ortalama faiz oranları (akım) kullanılarak revize edilmiştir.”

[ii] TÜİK borsa endeksinde, “Borsa İstanbul’dan (BIST 100) elde edilen 1. ve 2. seans kapanış fiyatları birleşik endeksinin aylık ortalaması”nı kullanmaktadır.

[iii] TÜİK; ABD doları ve Euro için “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 1 ABD Doları ve 1 Euro karşılığı döviz alış kurunun 1 aylık ortalaması”nı kullanmaktadır.

[iv] Altın fiyatlarında, İstanbul Altın Borsası aylık ortalama külçe altın fiyatları (TL/gr) kullanılmaktadır.

[v] DİBS’e ait reel getiri oranları, “Borsa İstanbul tarafından yayınlanan BIST-KYD DİBS Endeksleri kapsamındaki ‘BIST-KYD DİBS Tüm Endeksi’ kullanılarak hesaplanmaktadır.” Daha fazla bilgiye https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yurt-Ici-Uretici-Fiyat-Endeksi-Aralik-2021-45849&dil=1 linkinden erişilebilir.

[vi] Reel getiri hesaplamasında Yİ-ÜFE ve TÜFE ile indirgemeler şu formül yardımıyla yapılmaktadır:

 ((Yi [Nominal getirisi (Ti)]+100) / (Değişim oranı (Yİ-ÜFE veya TÜFE)(Ti)+100)) * 100 – 100. Burada Yi, yatırım aracını; Ti dönemi (aylık, 3 aylık, 6 aylık, yıllık, yıllık ortalama) göstermektedir.