(İleri - Bilim) Salk Enstitüsündeki bilim insanları hücrelerde sağlıklı yaşlanma için anahtar olabilecek bir açma kapama “düğme”si keşfettiler. Bu düğmenin sağlıklı hücrelerin, örneğin ileri yaşlarda dahi yeni bir akciğer ya da karaciğer dokusu gibi, bölünme ve çoğalmasını cesaretlendireceği düşünülüyor.
Vücutlarımızda, yeni bölünmüş hücreler akciğerleri, deriyi, karaciğeri ve diğer organları devamlı yeniler. Ancak çoğu insan hücresi defalarca bölünemez, her bölünmede kromozomların sonundaki hücresel saat kısalır. Telomer adı verilen bu saat çok kısa olduğunda hücre tekrar bölünemez ve genellikle ileri yaşlarda olduğu gibi organların ve dokuların dejenerasyonuna sebep olur. Fakat bu gerisayıma karşın, bazı hücreler telomerleri yeniden oluşturan ve hücrelerin defalarca bölünmesine izin veren telomeraz adı verilen bir enzim üretir19 Eylül’de Genes and Development dergisinde Salt Enstitüsündeki bilim insanlarının yeni bir araştırmada telomerazın mevcut olduğunda dahi kapatılabildiğini keşfettikleri yayımlandı.
Salk Enstitüsünde Ralph S. and Becky O’Connor kürsüsü başkanı ve kıdemli yazar Profesör Vicki Lundblad “Önceki araştırmalar bir kez oluşturuldu mu telomerazın her ihtiyaç halinde ulaşılabildiğini öne sürüyordu.” diyor. “Telomerazın içeriğindeki bir ‘kapatma’ düğmesi vasıtasıyla gizlenebildiğini keşfetmek bizleri de şaşırttı.” Bu “kapama” düğmesinin nasıl manipüle edileceğinin öğrenilmesi ve böylece telomerin kısalma sürecinin yavaşlatılması, ileriki yaşlarda örneğin yaşamsal organların yenilenmesi gibi yaşlılık hastalıklarının tedavisinde kullanılabilir.
Lundblad ve baş yazar yüksek lisans öğrencisi Timothy Tucey araştırmalarını şarap ve ekmek yapımında kullanılan Saccharomyces cerevisiae isimli mayada yürüttüler. Bundan önce, Lundblad’ın grubu bu basit tek hücreli organizmayı sayısız kez telomerazı anlama için kullandı ve insan hücresinde benzer buluşlar yapılması için bir altyapı hazırladı.Tucey “Telomeraz kompleksinin tüm bileşenlerini çalışmak istedik, fakat bunun kolay bir görev olmadığı ortaya çıktı“ diyor. Tucey hücre büyümesi ve bölünmesi sırasında her bileşeni yüksek çözünürlükte izleme stratejisi geliştirdi ve ne zaman ve nasıl bu telomerin bir araya geldiğini gösteren beklenmedik keşifler yaptı.
Her hücre bölünmesinde, tüm genomlar yinelenmelidir. Tucey bu yinelenme devam ederken telomerazın kayıp kritik moleküler altbirimi bekleyen ön montaj kompleksi olarak hazır beklediğini keşfetti. Fakat genom tamamen yinelendiğinde, kayıp altbirim arkadaşıyla birleşerek bütün, tamamıyla aktif bir telomeraz kompleksi oluşturur ve böylece telomeraz kromozomların aşınmış uçlarını doldurarak güçlü hücre bölünmesi sağlama alır.
Fakat Tucey ve Lundblad şaşırtıcı bir şekilde telomeraz kompleksinin toplandıktan hemen sonra hızlıca dağıldığını ve esasen kapatma düğmesine basan inaktif bir “dağılma” kompleksi oluşturduğunu gösterdi. Bu dağılma yolunun hücrede telomerazı olağanüstü düşük seviyelerde tuttuğu tahmin ediliyor. Normal hücrelerde aşınan telomerler yaşlanmada, kanser hücrelerinde rol oynamasına rağmen, yüksek telomeraz seviyesi de düzenlenmemiş hücre büyümesine dayanabilir. Tucey ve Lundblad tarafından bulunan “kapatma” düğmesi telomeraz aktivitesini bu eşiğin altında tutabilir.
http://bioengineer.org/