Nitel Muhtaroğlu - İleri

Mars’a 2020 yılında gönderilecek olan altı tekerlekli robot gezgin üzerinde bulunan yedi alet, bilim insanlarının kaya örneklerini incelemesi için olanak sağalayacak. Gezgin ayrıca bu örnekleri ileride Dünya’ya geri göndermek için depolayacak. Ancak bu gezginin daha da ilgi çekici başka bir özelliği daha var; gezginin üzerinde bulunan bir alet Kızıl Gezegen’in atmosferinden oksijen üretmek için kullanılacak. Bu teknoloji astronotların Mars’ta hayatta kalmalarına ve daha sonra Dünya’ya dönme zamanı geldiğinde ise yolculukları için yakıt elde etmek için kullanılacak.

NASA’nın Mars Araştırmaları Programı’nın yöneticisi Michael Meyer, konu hakkında yaptığı açıklamada “Yüzeyde kendi oksijeninizi üretebilmek Mars’ta insanların kalıcı olabilmesi için gerçekten önemli bir adım” dedi. Bu amaç için geliştirilen ve MOXIE adı verilen alet, Mars’ın yüzde 96’sı karbondioksitten oluşan ince atmosferinden karbondioksiti alarak bunu saf oksijen ve karbonmonoksite çevirecek. MIT’den Michael Hecht düzenek hakkında “bu bildiğimiz anlamda bir yakıt hücresi sisteminin tersten işlemesidir. Hidrojen gibi yakıtlardan elektrik üretmeye yarayan yakıt hücreleri için karbondioksit hep bir son ürün olagelmiştir” dedi.

2030’lu yıllarda Mars’a insan göndermeyi hedefleyen NASA için bu teknolojinin geliştirilmesi kilit önem taşıyor. NASA kuracağı öncü üssün mümkün olduğunca kendi kendine yeterli olmasını amaçlıyor ve bu anlamda Dünya’dan yapılması gereken oksijen takviyesinin en düşük seviyeye indirilmesine büyük önem veriyor. İleride MOXIE ile üretilecek oksijenin bir kısmının astronotlar tarafından solunması öngörülüyor ancak üretilen gazın büyük bir kısmı gönderilecek uzay aracının Mars’tan Dünya’ya geri dönüşünde kullanacağı roket yakıtını yükseltmek (oksitlemek) için kullanılması amacıyla depolanacak. NASA yetkilileri ileride Mars’ta bulunan malzemelerle roket yakıtı (örneğin metanol) üretmeyi de deneyebileceklerini belirttiler.

NASA Genel Merkezi’nde yöneticilik yapan Bill Gersteinmaier böyle ileri seviyede deneyler yapmadan önce daha temkinli adımlar atılması gerektiğini belirterek şunları söyledi:

İlk adım olarak, en basitini deneyeceğiz. İlk göndereceğimiz gezgine yerleştirebileceğimiz küçük bir modül ile başlayacağız. İlk olarak oksijen ile neler yapabileceğimizi araştıracağız. Bu amaç için uğraşırken eksik olan bir nokta var mı onu göreceğiz ve Mars’ın ortamında öngörülerimizi haksız çıkaracak bazı etkilerle karşılaşıp karşılaşmayacağımızı inceleyeceğiz.

Eğer herşey öngörüldüğü gibi giderse, MOXIE saatte 22 gram oksijen üretecek ve görevi sırasında 50 farklı Mars günü boyunca çalışacak. Deney esnasında aracın, bir fabrika gibi, tam veya tama yakın randıman ile oksijen üretmesi amaçlanıyor. Mars’ta oksijen fabrikası kurmak başlı başına oldukça iddialı bir girişim olsa bile MIT’den Michael Hecht’in daha da büyük hayalleri var: “Bizim insanlı Mars görevi için planımız, MOXIE’nin gelişkin bir versiyonunu, yaklaşık yüz kat daha büyüğünü ve beraberinde küçük bir nükleer reaktörü Kızıl Gezegen’e göndermek. Görev yapacak ekip gezegene ulaştığında reaktör çalışır vaziyette, oksijen tankı ise dolu ve onları Dünya’ya geri getirebilecek durumda olacak”.