Fransa Halk Cephesi nasıl kuruldu?
1930’lu yılların kısa ama unutulmaz bir bölümü olan Halk Cephesi, Üçüncü Fransız Cumhuriyeti tarihinde daha önce görülmemiş solcu siyasi bir koalisyondur. Faşizm korkusunun yayıldığı Avrupa’da, 1934 yılından itibaren çok hızlı bir yükseliş yaşamıştır.
Yazar: Marine Jeannin
Çevirmen: Kübra Aslanhan
Halk Cephesi, sosyal demokrat Léon Blum başkanlığında, Haziran’da kuruldu.
“Solun bu birliği, faşizmin yükselişinin korkusundan doğmuştur” diye özetliyor, Bourgogne Üniversitesi Çağdaş Tarih profesörü ve Histoire du Front populaire: L’échappée belle kitabının yazarı Jean Vigreux.
1930’lu yılların başında bu birleşme neredeyse imkânsız görünüyordu. Solcular, 1920 yılında yapılan Tour Kongresi’nde, başlarda başlangıçta “sınıfa karşı sınıf” stratejisini benimseyen Komünist Parti’nin doğuşundan beri bölünmüş durumdaydı. İşçi Enternasyonali Fransa Bölümü (SFIO) ve Komünist Enternasyonal Fransa Bölümü’nden (SFIC, geleceğin FKP’si) sosyalistler o zamanlar uzlaşmaz iki düşman kardeşken, Radikal Parti kendini daha çok merkez sağda konumlandırıyordu.
ELVERİŞLİ ORTAM: FAŞİZM VE EKONOMİK KRİZ KORKUSU
İki olay, Fransız siyasetini alt üst edecekti. İlki Batı’da gerçekleşti; 1932 yılında, 1929 ABD ekonomik ve sosyal krizi, diğer Avrupa ülkelerine nazaran daha geç de olsa Fransa’yı etkiledi. İşsizlik, iflaslar ve hacizler sosyal bir belirsizlik ortamı oluşturdu.
İkinci olay ise Doğu’da gerçekleşecekti: Jean Vigreux, “1933 yılında Adolf Hitler iktidara geldi ve altı ay içinde Almanya’da bir diktatörlük kurdu.” diye anlatıyor. “6 Şubat 1934 tarihinde Paris’te, yeni Hükümet Başkanının seçileceği Temsilciler Meclisi’nin önünde aşırı sağcı toplulukların gösterileri, faşist bir güç gösterisi olarak algılandı. Bölünmüş olan sol kesim, Cumhuriyeti tehlikeden kurtarmak gerektiğini, bu yüzden de Halk Cephesi’nin siyasi, sendikal ve kurumsal güçler birliği olarak doğabileceğini söyledi.”
MOSKOVA’NIN AÇIK ÇEKİ VE MERKEZ SAĞIN BİRLEŞMESİ
1920’li yıllardan beri SFIO ile uzlaşma fikri, komünistler tarafından değerlendirilmemişken 26 Haziran 1934 tarihinde, Fransa Komünist Partisi Genel Sekreteri Maurice Thorez, Sosyalistlere eylem birliği çağrısında bulunarak şaşırtıcı bir tavır değişikliği yaptı. Moskova’nın onayıyla Fransa, faşizme karşı yapılan mücadelenin yeni komünist strateji laboratuvarı haline geldi. 27 Temmuz 1934’te iki parti arasında “faşizm karşıtı birlik antlaşması” imzalandı. Fransa’daki Komünist Enternasyonal temsilcisi Eugen Fried’in ifadesine göre artık bir “Halk Cephesi’nin” yolu açılmıştı.
Geriye sadece Radikallerin birleşmesi kalmıştı. Bunlar sağcı bir politika icra eden Ulusal Birlik Hükümeti’nin parçasıydı, önceleri komünistlere kuşkuyla yaklaşıyorlardı. Sonunda radikal lider Édouard Herriot’u İşçi Enternasyonali Fransa Bölümü ve Fransa Komünist Partisi ile uzlaşmaya ikna eden, özellikle Édouard Daladier’nin önderliğinde Radikal Parti’nin sol kanadının baskısı oldu.
Yeni ortaya çıkan Halk Cephesi, faşizme karşı demokrasiyi savunmak ve ekonomiyi canlandırmaya hazırlamak için “Ekmek, Barış, Özgürlük[1]” sloganı çevresinde tasarlanmış bir program oluşturdu. Tüketimle teşvik, haftalık çalışma saatlerinde azalma ve “ulusal işsizlik fonu” oluşturma vaatleri seçmenleri cezbetti.
HALK CEPHESİ’NİN ZAFERİ
1935’te Halk Cephesi’nin belediye ve kanton[2] seçimlerindeki ilk zaferi, 26 Nisan ve 3 Mayıs 1936 tarihlerindeki genel seçimlerle taçlandı. Halk Cephesi ilk turda kullanılan oyların %57’sini kazandı ve ikinci turda Temsilciler Meclisinin 608 koltuğundan 386’sını elde etti.
“Bu bir seçim zaferiydi ancak ezici bir sonuç değildi.” diyor Jean Vigreux. “Bu güçler 1932 yılında bölünürken, birleşen oyları ülkede çoğunluğu sağlamalarına imkân verdi.”
Yeni hükümet, Sosyal-Demokrat Léon Blum başkanlığında Haziran ayında oluşturuldu. Üçüncü Cumhuriyet’in ağırlıklı olarak sosyalistlerin olduğu ilk hükümetiydi. Sosyal demokratların egemen olduğu ancak Fransa Komünist Partisi tarafından da desteklenen hükümet, Maliye Bakanı olarak atanan Vincent Auriol gibi yeni kişiliklerin ortaya çıkışını gördü. Aynı zamanda ilk defa, Léon Blum Dışişleri Bakanlığına oy hakları bulunmadığı halde üç kadını (Suzanne Lacore, Irène Joliot-Curie ve Cécile Brunschvicg) atadı.
Gerisi bilindik. Matignon Anlaşmaları, ücretli izin uygulamaları, haftalık çalışma saatlerinde azalma, Fransa Devlet Demiryolları’nın (SNCF) kuruluşu, çiftçilere asgari gelir sağlayan Ulusal Mesleklerarası Buğday Ofisi ile tarım dünyasında devrim...
“Bunlar sadece iki yıl içinde başlatılan kapsamlı reformlar.” şeklinde özetliyor Jean Vigreux. “Halk Cephesi’nin yeri tarihte çok kısadır ama Fransız toplumunun ve Cumhuriyetçi modelin ebedi bir parçasıdır: Sosyal demokrasi ile liberal demokrasiyi geliştirir.”
1- “Pain, Paix, Liberté”
2- 1833-2014 yılları arasında Genel Meclis Üyelerini seçmek için kullanılan yöntem.
Kaynak: Geo