Yiğitcan Karahan

Erkan İnan, “Demokratik Sosyalizm Modelinde Siyasal Katılım: Türkiye İşçi Partisi (1961 – 1971)” isimli kitabında Türkiye İşçi Partisi (1961 – 1971) üzerinden demokratik sosyalizm modelinin konumlanmış olduğu siyasal hattı ve modelin kırmızı çizgilerini belirlemeyi hedeflemiştir. Çalışmada bu hedef doğrultusunda; İspanya Komünist Partisi, İtalya Komünist Partisi, Fransa Komünist Partisi ve Halk Birliği (Şili) örgütleri irdelenmiş ve bu örgütler Türkiye İşçi Partisi ile karşılaştırılarak demokratik sosyalizm modeli çerçevelendirilmesi amaçlanmıştır.

Demokratik sosyalizm modelinin sınır ve sınırlılıkları üzerinde bir uzlaşı ortamı bulunmamaktadır. İnan, bu muğlaklığı Daron Acemoğlu ve İsmail Cem örnekleri üzerinden gözler önüne sermektedir. Acemoğlu, sosyal demokrasinin demokratik sosyalizme karşı zafer ilan ettiği tezini ileri sürmektedir. Bu varsayımını ABD’li senatör Bernie Sanders örneği üzerinden oluşturmuştur. Cem ise demokratik sosyalizm ve sosyal demokrasiyi aynı düzlem üzerinde irdelemiştir. İnan, bu muğlaklığı ortadan kaldırabilmek adına demokratik sosyalizmi demokrasi kavramı üzerinden, siyasal katılım anlayışı çerçevesi içerisinde incelemektedir.

Çalışmada siyasal katılım kavramı farklı bir düzlem üzerinden ele alınmaktadır. Katılım kavramının sınırlarını belirleyenler ve sürece iştirak edenler üzerinden bir siyasal katılım çerçevesi oluşturulmuştur. Bu çerçevenin içinin doldurulması adına sürece iştirak edenler; iktisadi politikalar, kimlik, cinsiyet ve yaş kavramları üzerinden irdelenmektedir.

Çalışmada diyalektik yöntem kullanılmaya çalışılarak parça – bütün ilişkisi, soyut-somut ilişkisi, tarihselleştirme ve süreklilik-kopuş ilkeleri üzerinden konular ele alınarak tezin ana çerçevesi oluşturulmuştur. Bu bağlam üzerinde Türkiye İşçi Partisi incelenmeye çalışılmıştır.

Çalışmanın birinci bölümünde siyasal katılım kavramı ele alınmaktadır. Kavramın, liberal öğreti üzerinden okunması sebebiyle yöneten-yönetilen ilişkilerinin tarihsel sürecinde sınırlamalara gidilmiştir. Halk yönetimi kavramının dönüşümünde rol oynadığı düşünülen teorisyenler Schumpeter, Dahl ve Zakaria ile kısıtlanmıştır.

Çalışmanın ikinci bölümünde demokratik sosyalizm modeli ele alınmıştır. Bu modelin inşa sürecindeki düşünsel kaynaklar ve somut olaylar üzerinde kısıtlamalar gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda, demokratik sosyalizm modeli reel sosyalizm ve sosyal demokrasi kuramları üzerinden çerçevelendirilmiştir. Marx, Lenin, Gramsci ve Luxemburg üzerinden reel sosyalizm, Bernstein, Kautsky ve İsmail Cem ile sosyal demokrasi kuramı ele alınarak her iki kuramın teorisyenleri de bu şekilde sınırlandırılmıştır. Fabian Sosyalizmi, Gençlik Hareketleri ve Prag Baharı üzerinden demokratik sosyalizm modelinin somut olayları kısıtlanmıştır. Ayrıca, demokratik sosyalist yapılar üzerinde de kısıtlamalar gerçekleştirilmiştir. İspanya Komünist Partisi, İtalya Komünist Partisi, Fransa Komünist Partisi, Halk Birliği ve Türkiye İşçi Partisi ile demokratik sosyalist yapılar sınırlandırılmıştır. Bu hareketlerin incelenmesi 1961-1971 yılları arasını kapsamaktadır.

Çalışmanın üçüncü bölümü Türkiye İşçi Partisi (1961 – 1971) üzerinedir. TİP’in siyasal katılım ile ilişkisini belirleyebilmek adına Türkiye İşçi Partisi’nin politik eylem ve söylemleri katılımcı demokrasi çerçevesi içerisinde sınırlandırılmıştır.  İnan, TİP öncesi Türkiye siyasal hayatını irdeleyerek, TİP çözümlemesini doğru bir düzlem üzerinde gerçekleştirmeyi hedeflemiştir.

Görüldüğü üzere, birinci bölümde çalışmanın kavramsal ve kuramsal çerçevesi oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bu bölümde yöneten-yönetilen ilişkilerinin arka planı sınıfsal perspektiften incelenerek siyasal katılım kavramı çözümlemesinde bulunulmaktadır. Siyasal katılım kavramının kapsam ve biçimlerinin yönetim modelleriyle olan ilişkileri bu bölümde irdelenmektedir. Çalışma, siyasal katılım kavramını etkilediği düşünülen gelir dağılımı eşitsizliği, cinsiyet, kimlik ve yaş faktörleri üzerinden siyasal katılım kavramını ele almaktadır.

İkinci bölümün kavramsal ve kuramsal tartışması ise demokratik sosyalizm modelinin siyasal katılım kavramı ile ilişkisi üzerinedir. Demokratik sosyalizm modelinin inşasında rol oynayan düşünsel kaynaklar ve somut olaylar irdelenilerek demokratik sosyalizm model kavramsallaştırılmaya çalışılmış akabinde ise siyasal katılım ile ilişkisi incelenmiştir. Demokratik sosyalizm modeli uygulamaları üzerinden kavramın sınırları ve sınırlılıkları ele alınarak siyasal katılım ve öz yönetim kavramlarıyla bu sınırların ilişkisi incelenmeye çalışılmıştır.

Çalışmanın üçüncü bölümünde Türkiye İşçi Partisi (1961-1971) incelenmektedir. Bu süreçte, Aybar’ın güler yüzlü sosyalizm anlayışının izleri 1945’lerin Zincirli Hürriyeti ve 1945-1960 Türkiye siyasal hayatı üzerinden aranmaktadır. Türkiye İşçi Partisinin kuruluş, kitleselleşme ve ayrışma dönemleri incelenerek siyasal katılım ve demokratik sosyalizm ilişkisi gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Bu bölümde Türkiye İşçi Partisi, İspanya Komünist Partisi, Fransa Komünist Partisi, İtalya Komünist Partisi ve Halk Birliği; antistalinizm, katılımcı demokrasi ve iktisadi politikalar üzerinden karşılaştırılmıştır. Bunun sonucunda demokratik sosyalizm modelinin çizmiş olduğu siyasal hat netleştirilmeye çalışılmıştır.

KÜNYE: Demokratik Sosyalizm Modelinde Siyasal Katılım: Türkiye İşçi Partisi (1961 – 1971), Dr. Erkan İnan, Urzeni Yayınları, 2022, 323 sayfa.