Burcu Adıgüzel

David Cirici’nin çocuklar için kaleme aldığı "Neredesin Janinka?", insanların başlattığı korkunç bir savaşın ortasında kalan "Yosun" isimli bir köpeğin savaşla ilişkisini anlatıyor. Sadece çocuklara değil yetişkinlere de esin veren öykü, Premio Strega ve Edebé Çocuk Edebiyatı ödüllerinin de sahibi.

Öyküyü okumaya başladığımız andan itibaren bir köpeğin zihnine çekiliyoruz. Bu çekilme ve sonrasındaki her şeyin bir köpeğin gözünden, kulağından, burnundan izlenebiliyor olması bence kitabın en etkileyici tarafı. İlk bölümde kokular hayli baskın şekilde tasvir ediliyor. Hatta şöyle bir replik var ki yeterince merak uyandırıcı olabilir: "Eğer Janinka’nın kokusunu bilmiyorsanız anlaşabilmemiz çok zor olacak, ama yine de anlatmaya çalışırım."

Köpek, bir savaşın ortasında kalmıştır. Savaşın neden çıktığını asla anlayamaz ve daha kötüsü bu savaş yaşadıkları eve bir bomba düşürür. Hem evini hem de çok sevdiği sahipleri Janinka ve Mirek’i kaybeder. Artık hayatta kalabilmek için her günü mücadele ile geçmek zorundadır. Hikâyede, bir savaşın var olduğunu okudukça anlıyoruz oysa ilk olarak sokaktaki her kötü şeye karşı savunmasız ve hazırlıksız bir köpeğin gezinmesini ve yaşama tutunma, karnını doyurma çabasını görüyoruz. Sokaklarda yürüyor, yürüyoruz… Tıpkı savaşın varlığını geç anladığımız gibi köpeğin adını da geç öğreniyoruz çünkü ona artık kimse adıyla seslenmiyor. Öte yandan yaşam mücadelesi devam ederken sahibi Janinka’yı aramaktan bir an bile vazgeçmez. Kokusu hafızasındadır ve her gittiği yerde onun kokusunun izini sürer. Şehirdeki türlü kokular arasında bir gün Janinka’nın kokusunu duyacağına neredeyse emindir. Çünkü Janinka küçük bir kızdır ve savaşın tüm acımasızlıklarına rağmen temiz havlu, mutluluk ve sabah kokar…

Çoğumuzun savaşın etkilerini az çok ve sadece hayal edebildiği bir dünyada, savaşın yıkıcılığını yaşayan insanlarla birlikte bir hayvan ve savaş ilişkisi üzerine gerçek bir empati yaptık mı emin değilim. Yazarın da bu kuşkuyla bu öyküyü bize ulaştırmak istediğine inanıyorum. Kuşkunun öğreticiliği… Anlatım tarzı ve hikâye derinliği ile benzerlerinden özenle ayrılan kitap, okuduğumuz süre boyunca koku hafızamızı yoklatacak ve empati gücümüze bir yenisini ekletecek türden.

Künye: Neredesin Janinka, David Cirici-Esther Burgueño, Final Kültür Sanat Yayınları, 2015, 128 sayfa.