Berna Metin

Karantina sürecinin başladığı ilk zamanlar şu an ismini hatırlayamadığım bir yazarın “gençlerin okumasını önerdiğim kitaplar” isimli yazısına rastlamıştım. Genç sayılmazdım ama meraklıydım. Belki tanımadığım, hiç okumadığım bir yazara rastlarım düşüncesiyle kitap listesine göz atmaya başladım. Uzunca hazırlanmış listede daha önce adını ve kitaplarını hiç duymadığım bir yazar vardı. Latin Amerika edebiyatına damga vurduğu söylenen bu yazarla genç olmadığım bir yaşta tanıştığım için biraz utanmıştım. Latin Amerika edebiyatını severdim ve bir dönem okumaya çokça zaman ayırmıştım. Neruda, Borges, Juan Rulfo, Amado, Cortazar ve elbette Marquez. Nasıl olmuştu da şimdiye dek Luis Sepúlveda ismini hiç duymamıştım…

Henüz 25 yaşında bir gençken politik sebeplerle ülkesinden ayrılmak zorunda kalan bir direnişçi, Dünya’yı adım adım gezmiş bir seyyah, gördüklerini halka anlatmaktan çekinmeyen bir gazeteci, ülkesinden ayrılmasının ardından öyküler, romanlar, oyunlar, çocuklar için hikâyeler kaleme almış bir yazar, doğanın sürdürebilirliğine kendini adamış bir çevre aktivisti, Unesco’nun çalışmalarında görev almış bir gönüllü ve akciğer kanserinden kaybettiği kara kedisi Zorba için oturup bir veda mektuba yazacak kadar naif bir kalp… Geç tanıştığım ve hayran olduğum Luis Sepúlveda, Pinochet’nin işkence zindanlarından sağ çıkmayı başaran ve yazarak, anlatarak, direnerek dünyayı güzelleştirmeye kendini adayan bu yazar Nisan ayında covid-19 sebebiyle aramızdan ayrıldı. Sepúlveda’nın, Dünya’yı sarsan korona virüsüne Portekiz’de bir fuarda yakalandığı söyleniyor. Zaman bazen öylesine büyülü ki o aramızdan ayrıldığı tarihte ben yepyeni bir yazar keşfetmiş olmanın sevincini yaşıyordum. Neyse ki böylesine büyük yazarlar için ölüm bir yok oluş değil. Ben bu yazıyı kaleme alırken, Sepúlveda iki romanıyla masanın üzerinden bana bakıyor. Hüzünlü ve gerçek bir an; büyülü gerçek, tıpkı Luis Sepúlveda’nın anlattığı hikâyeler kadar...  

Sepúlveda’nın kaleme aldığı en kısa romanlardan biri Aşk Romanları Okuyan İhtiyar… Bu, aynı zamanda sizi kalbinizden vuracak olan romanı… 120 sayfalık bir Amazon yağmuru, bir iz sürüş, bir avlanma hatta bir intikam hikâyesi… Edebiyat dünyasının prestijli ödüllerinden biri kabul edilen Tigre Juan Ödülü’ne layık görülen Aşk Romanları Okuyan İhtiyar, Sepúlveda tarafından Evrensel Ekolojik Hareket’in öncüsü ve Amazon’un önemli savunucularından biri olan dostu Chico Mendes’e ithaf edilmiştir. 

“Sevgili dostum, bu roman sana asla ulaşmayacak olsa da Tigre Juan Ödülü, bana olduğu kadar sana ve senin yolunda devam edenlere aittir; sahip olduğumuz biricik dünyayı savunmak için bu yola hep birlikte baş koyduk.”

Aşk Romanları Okuyan İhtiyar, Amazon'un derinliklerindeki El Idilio köyünde yaşayan Antonio José Bolívar Proaño’dur. Genç yaşta eşini kaybetmiş ve Amazon’un derinliklerinde nehre yakın bir yerde, kendi elleriyle inşa ettiği barakada yaşamaya başlamıştır. Ormana ve yaşama dair bildiği her şeyi Shuarların yerlilerinden öğrenmiştir. Yerlilerin yasalarını bilir ve onlara uyar, onlardan biri değildir ama onlar gibidir Antonio José Bolívar Proaño. Orman kanunlarını öğrenmiştir; iz sürmeyi, yılan ısırıklarıyla baş etmeyi, maymun ve papağan avlamayı bilir. Bunlar basit ve orman yaşamında oldukça sıradan işlerdir. Antonio José Bolívar Proaño’nun bilmediği şey ise aşktır. Okuma bildiğini tesadüfen öğrendikten sonra kasabaya yılda iki kez gelen dişçiden istediği tek şey aşk romanlarıdır. Küçük kulübesinde zamanının çoğunu aşk romanları okuyarak geçiren bu ihtiyar bir gün, konuşmaktan başka hiçbir işe yaramayan belediye başkanının deyim yerindeyse aba altından kendisini tehdit eden ricasını geri çeviremez ve altın bulmak için Amazon’u yağmalayann beyaz adamı öldürmüş bir jaguarın peşine düşer. 

Tolstoy “bütün iyi hikâyeler iki şekilde başlar; ya bir insan bir yolculuğa çıkar ya da şehre bir yabancı gelir.” derken büyük ölçüde haklıydı. Ancak Aşk Romanları Okuyan İhtiyar ile Luis Sepúlveda her ikisini de yaptı. Kahramanımız Antonio José Bolívar Proaño şehre gelen yabancıyı yakalamak için bir yolculuğa çıktı. 

Amazon’un derinliklerinde, beyaz adamın para hırsıyla yağmaladığı bu gür yeşillikler arasında, Bolívar Proaño avlamaya çalıştığı jaguar ile kazansa bile kaybedeceği bir mücadeleye tutuştu. Aşk Romanları Okuyan İhtiyar işte bu mücadelenin öyküsü... Bir kez okuyunca unutulmayacak olanlardan… Amazon nehrinin sesi, yerlilerin yasaları, maymunların çığlıkları ve tüm bunların içinde heceleyerek de olsa aşk romanları okuyan bir ihtiyarın mücadelesiyle örülmüş bu kısa roman, evde kalmaya özen gösterdiğimiz ve yaşamın kıymetini anladığımız karanlık karantina günlerinde nefes almamıza yardım edecek olanlardan... 

İyi ki yazdın Sepúlveda sayende beyaz adama, rüşvetçi belediye başkanına, yalana direnen bir ihtiyar Amazon’un derinliklerinde sonsuza dek aşk romanları okumaya devam edecek. 

KÜNYE: Aşk Romanları Okuyan İhtiyar, Luis Sepúlveda, Can Yayınları, Çevirmen: Emrah İmre, 2017, 120 Sayfa.