SON HABERLER

Herhangi bir ücret artışı talebinde tekrar tekrar ortaya çıkan ve hiçbir veri ile desteklenmeyen tarih öncesi iktisat teorileri, asgari ücret artışı gündeme gelince de hatırlanıyor. Dönemin Sanayi Bakanı, şimdinin Milli Savunma Bakanı Fikri Işık, 2015 Mayıs’ında “idari kararla asgari ücreti artırırsan Türkiye’de işsizliği patlatırsın” demişti [1]. AKP 7 Haziran’da seçimi kaybedip, asgari ücret artışını istemeden de olsa programına ekleyince, Işık sessizleşti. Bu defa Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir’deydi sıra: “Asgari ücret artarsa işsizlik artar” [2].
Temel argümanlar her zaman aynı: Sermayedar, ücret yükselince kârlılığını ve/veya rekabetçiliğini yitiriyor. Bunun sonucu olarak ya batıyor ya küçülmeye gidiyor ya da sermaye-yoğun üretim tekniğine geçiyor. Her durumda işçi çıkarmalar başlıyor ve işsizlik artıyor. Peki, gerçekten de böyle mi oluyor?

ASGARİ ÜCRETİN ÜCRETLERE ETKİSI
Burada bir ara başlık açmak gerekiyor. Ocak 2016 itibarı ile asgari ücret 1300TL. Ancak yasanın varlığı uygulanması demek değil. Kâğıt üzerinde 1300TL maaştan daha düşük ücretle işçi çalıştırmak yasak; ancak bu yasak sürekli deliniyor olabilir.
Bunu görmenin yolu ise, asgari ücret artışının gelirlere etkisi olup olmadığına bakmak. İşçi ücretlerinde ciddi oranda artış varsa asgari ücret uygulanıyordur.

Yukarıdaki grafik, asgari ücret artışının işçi kazançlarına etkisini gösteriyor [3]. Yeşil çubuklar 2016 yılı için. %30’luk asgari ücret artışının her sektörde bir önceki yılın ilk çeyreğine göre %20 civarında bir kazanç artışına yol açtığını görüyoruz. Tüm çalışanlar için, asgari ücretin saatlik kazançta %21.5’lik bir artışa sebep olduğunu hesaplıyoruz. 2014 ve 2015’te bu oranın %12 düzeylerinde olduğu düşünülürse, asgari ücretin Türkiye işçi sınıfı için önemi ortaya çıkıyor. O halde, asgari ücret artışı işçileri ıskalamamış; ücretlerini arttırmıştır.

ASGARİ ÜCRETİN İSTİHDAMA ETKİSI
Soruya geri dönelim. Bakan Fikri Işık veya ASO Başkanı Nurettin Özdebir haklı mı? Asgari ücret artınca işsizlik arttı mı? TÜİK verileri, bu argümanın doğru olup olmadığını görmemize yardımcı oluyor. Eğer haklılarsa istihdam oranı düşmüş veya işsizlik oranı artmıştır. Ancak, TÜİK, 2016’nın ilk çeyreğinde toplam istihdamın arttığını ve işsizliğin düştüğünü bildiriyor [4]. Dolayısıyla ilk rauntta Işık’ın ve Özdebir’in yenildiğini söyleyebiliriz. Yine de bu yeterli olmayabilir. İstihdam artışına asgari ücretten görece az etkilenen üniversite mezunlarının sebep olduğu; ancak düşük eğitimli kimselerin işsiz kaldığı söylenebilir. Dolayısıyla toplam işsizlik veya istihdam oranları bizi yanıltıyor, denebilir.

Yukarıdaki grafik, bu düşüncenin doğru olmadığını gösteriyor. İşsizlik oranı, görece düşük eğitimli gruplarda da düşmüş. Üstelik işgücüne katılım bu gruplarda %1 oranında artmış; ki artış oranı 2015’in ilk çeyreğinde %0.7 düzeylerinde.
ASGARİ ÜCRET ve ENFLASYON
Burjuva iktisatçıları bile asgari ücretin istihdamı düşürmediğinin uzunca bir süredir farkındalar. Ancak neden sorusuna cevap veremiyorlar. Onlar da bu sorunun etrafından dolaşmaya çalışıyorlar: Asgari ücret artışı enflasyona yol açar, dolayısıyla reel olarak işçi gelirleri artmaz, diyorlar. Kısaca önceden 5 liraya 4 ekmek alınıyorsa, asgari ücret artışı nedeniyle 8 liraya 4 ekmek alınır. Gelir artışı enflasyon tarafından eritilir, diyorlar. Dünya Bankası, bu argümanı savunuyor [5]. Peki, gerçekten öyle mi?

Yukarıdaki grafik her yılın ilk çeyreğindeki yıllık enflasyon oranını gösteriyor. 2016 yılının ilk çeyreğinde enflasyonda sınırlı bir artış gözükse de, birçok yılda enflasyonun çok daha yüksek olması, Dünya Bankası’nı da boşa çıkarıyor. Veriler burjuva iktisatçıları yanlışlıyor.
Yukarıdaki yazılanları toparlarsak, asgari ücretteki artış enflasyon veya istihdam kaybı tarafından yok edilmemiş ve işçilerin reel gelirleri yükselmiştir. Toplumsal üretimden emeğe ayrılan pay artmıştır.

ASGARİ ÜCRETİN SİYASAL İKTİSATI
İşçiler artık daha yüksek bir gelire sahiplerdir. Bu, işçi sınıfı açısından olumlu bir gelişmedir. Peki, bunu hükümete mi borçluyuz?
Öncelikle, kısaca, geçtiğimiz yıldaki asgari ücret tartışmalarını hatırlayalım. AKP’nin, kaybettiği 7 Haziran seçimi öncesi asgari ücret hakkında hiçbir söz vermediğini hatırlıyoruz. Meclise giren diğer üç parti de seçim beyannamelerinde asgari ücreti arttıracağını yazmış; ancak AKP’liler bunun “işçilere zulüm olduğunu” söylemişlerdi [6]. Kaybettiler, toplumun seçimini yok saydılar, erken seçim yapıldı. AKP, 1 Kasım seçimleri öncesi asgari ücreti 1300 TL yapacağız, sözü verdi. Bu söz, taahhütlerin en düşüğüydü. MHP 1400 TL, CHP 1500 TL ve HDP 2000 TL yapacağını vaat etmişti. Seçimi AKP kazandı ve sözünden caymanın yolunu yapmaya çalıştı. Siz 1300 TL duydunuz, ama biz demedik, dediler [7]. Cayamadılar, asgari ücret Ocak 2016’da 1300 TL oldu.
Rahatlıkla, AKP, asgari ücreti arttırmamak için elinden geleni ardına koymadı, diyebiliriz. 1300 TL, AKP sayesinde değil, ona rağmen oldu. Şimdi asgari ücreti dondurmanın yolunu arıyorlar.
Peki, işçilerin ücret mücadelesi sol için önemli midir? Sol, asgari ücreti daha da arttırmanın kavgasını vermeli mi? Bu, reformizm değil midir?
“Marks, “Ücret, Fiyat ve Kâr”ı ‘ücretli düzene son!’ şiarıyla kapatıyor. Ücretler yüksek olsa da düşük olsa da sömürüye eşlik edeceği için sömürünün sonlanması ücretli düzenin sonlandırılmasıyla geliyor. Ne var ki bu slogandan bir paragraf önce bir uyarıda bulunuyor. “Eğer işçi sınıfı, sermayeyle olan günlük çatışmasında korkakça ödün verecek olsaydı, daha büyük hareketlere girişme olanağından kendini yoksun bırakmış olurdu.” [8]

NOTLAR
[1] http://www.internethaber.com/bakan-acikladi-asgari-ucret-nasil-artar-786143h.htm
[2] http://www.aydinlikgazete.com/ekonomi/asgari-ucret-artarsa-issizlik-de-artar-h77596.html
[3] Tüm istatistikler TÜİK’ten derlenmiştir, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmıştır.
[4] http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21571
[5] http://www.ntv.com.tr/ekonomi/asgari-ucret-artisi-enflasyonu-yukseltecek,fpz3XHalik-4ArjrGf7gtw
[6] http://t24.com.tr/haber/maliye-bakani-asgari-ucreti-1500-liraya-cikarmak-isciye-zulumdur,294355
[7] http://www.evrensel.net/haber/264204/ali-babacan-asgari-ucret-1300-lira-olacak-demedik
[8] http://ilerihaber.org/hukumetten-asgari-ucrete-zam-onerisi-1-tl/7558/