Müzik tarihinde bu hafta önemli bir doğum günü kutlandı. Tam olarak bilinmemekle beraber, 1813 yılının 8 veya 9 Ekim günü, ünlü İtalyan opera bestecisi Giuseppe Verdi dünyaya geldi. Geçtiğimiz yıl 200. doğum yıldönümü tüm dünyada çeşitli etkinlik ve temsillerle kutlanan sanatçının, bu yıl 201. yıldönümü. İtalyan opera sanatını yeni bir zirveye ulaştıran Verdi'den bahsetmek için yeterli bir sebep.
Sanatçının en önemli operalarından biri olan Aida'dan bahsetmek istiyorum, ancak müzik dışında bir noktadan, bir tarihi olaydan başlamak gerekiyor. Bahsedilmesi gereken gerçekten çılgın bir projedir. 19.yüzyılın ortalarında bir Fransız inşaat şirketi Mısır kralı'nın yardımcısına bir proje önerdi. Bu proje Alois Ritter von Negrelli adlı Avusturya'lı mühendisin planına göre gerçekleşecek, Akdeniz ile Arap Körfezi'ni birleştirecek bir kanal inşaatı projesiydi... 1869 yılında gelindiğinde, 160 km uzunluğundaki ve günümüzün en sık kullanılan gemi kanalı tamamlanmıştı.
Yüzyılın olayı olarak sunulan projeye Mısır kralı'nın arzusuna göre Kahire'de yeni bir opera binası da eklenmişti. Burada yeni bir kutlama operası ısmarlanacak ve görkemli bir açılış gerçekleşecekti. Eser siparişi İtalyan besteci Giuseppo Verdi'ye verildi.
Verdi, bu sipariş için başlangıçta çekingen davrandıysa da “Aida”nın metni eline ulaştığında konudan çok etkilenecekti:
Etiyopyalı kral kızı Aida, Memphis'li Firavun'un (Pharao) sarayında köle olarak yaşar. Firavun'un kızı Amneris tarafından da sevilen savaşçı Rademes'i sevmektedir. Radames Etiyopya ile savaşa girer ve onları yener. Aida'nın babası bu arada esir düşmüştür.
Zaferle eve dönen Radames askerleriyle halk tarafından coşkuyla karşılanır. Zaferine ödül olarak Pharao, kızını Radames ile evlendirmek ister. Radames reddeder. Etiyopyalı esir Aida'yı sevmektedir.
Eserde, zaferle eve dönen askerlerin kutlaması, opera literatürünün en hızlı ve sürükleyici sahnesini oluşturmaktadır... Operasına Mısır'a özgü bir renk katmak için Verdi, Mısır tarihi üzerine araştırmalara da girişir. Tarihi çizimlere uygun olarak, uzun boyunlu bir trompet hazırlatır. Bu trompetler “Zafer Marşı” bölümü süresince sahnede çalınır. “Aida Trompeti” olarak bilinirler.
Aida'ya olan sevgisinden dolayı Radames, Firavun'un öfkesinden kaçmaya ikna edilir ve Amonasro'nun gizlice dinlediği bir konuşma sırasında Aida'ya istemeden bir askeri sırrı açıklar. Radames Firavun'un askerleri tarafından tutuklanır ve vatan hainliği ile suçlanır. Ceza olarak, canlı bir şekilde Firavun'un mezarına hapsedilecek ve üzerine duvar örülecektir. Aida sevgilisiyle aynı kaderi paylaşmak ister, Rademes'in diri diri gömüleceği Piramid'in içine saklanır. Birlikte ölürler.
Bu dramatik sinopsis'ten Verdi'nin hayatıyla ilgili başlıca biyografik notlara geçmek istiyorum: Ailesi tarımla uğraşıyordu. Erken yaşta kendini belli eden yeteneğini hayırsever bir işadamı ve müziksever olan Barezzi teşvik etti ve Mailand'da eğitim almasını maddi olarak sağladı.
1842 yılında bestelediği “Nabucco” operası ile Verdi birden tüm İtalya'da ünlü bir besteci oldu. Bu eserdeki tema doğrultusunda “Esirler Korosu” İsraillilerin, Babil'den bağımsızlığını kazanmasını ele alır. İtalyan halkı tarafından, özgürlük ve ulusal bütünlüğün işgalcilerden savaşılarak kazanılması gerektiği görüldüğü için, eser aynı zamanda bir politik çözümü de simgeler. Halkta heyecan uyandırır ve coşkuyla kutlanır.
Bu kutlamalarda Verdi'nin adı bir parolaya dönüşür. Bütün evlerin duvarlarında adı okunmaktadır. Sardunya'lı Kral Victor Emanuel bir an önce politik olarak birleşik bir İtalya'nın yöneticisi olması arzulanır.
“Viva Vittorio Emanuele Re d'Italia” (Yaşasın Viktor Emanuel, İtalya Kralı!); Habsburg ve Bourbon yönetimi altında paylaşılan İtalya'da bu slogan yasaklanmıştı ancak sert sansür dairesi bile VİVA VERDİ'ye karşı çaresiz kalmıştı.
1901 yılında Mailand'da 88 yaşında ünlü bir besteci olarak öldüğünde, Giesuppe Verdi geriye 26 opera bıraktı. Bugün dünyadaki bütün Opera kurumları bu eserleri repertuvarlarına almaktalar.
Müzikte özgürlük mücadelesinin önde gelen kişiliklerinden Verdi'nin 201. doğum gününü kutluyor ve yaşasın Verdi, VİVA V.E.R.D.İ. diyoruz.