27 Ocak 1756’da dünyaya geldi. Kimilerine göre harika çocuk, kimilerine göre Alman operasının kurucusu, kimilerine göre büyük bir deha Wolfgang Amadeus Mozart.
Kuşkusuz, bunlar birbirlerini tamamlayıcı, hepsi birden Mozart, ancak öncelikle unutulmaması gereken bir insan olduğudur.
Çoğu zaman kasvetli ve erişilmez yerlere konulabiliyor “dahi” insanlar, oysa öyle renkli bir kişiliktir ki… Doğduğu yıl, bu bebeğin içine düştüğü pek de olumlu olmayan toplumsal koşullar yine de onun aydınlanmacı bir sanatçı olarak yetişmesini sağlayacak kadar verimliydi. Babası döneminin en önemli keman pedagogu olarak bir keman öğrenimi metodu yazmıştı. Besteler yapıyordu ve saray orkestrasında kemancı olarak çalışırken aynı zamanda orkestra şefi yardımcılığı görevini de yürütüyordu. Çevresinde aydın sanatçılardan oluşan bir grup vardı.
Ev konserleri, sanatçılarla buluşmalar onun gelişimini destekliyordu. Yine de mensubu olduğu burjuvazinin maddi açıdan en zayıf üyelerindendi kuşkusuz... Kim bilir, belki seyahat etmeyi sevmeyen, boyun eğen bir insan olsa, yaşamak için pek fena bir şehir de sayılamayacak Salzburg’da Kont’un hizmetinde daha uzun yıllar yaşayacak ve daha yüzlerce eser besteleyebilecekti. Ne yazık ki müziği de tanıdığımız ve sevdiğimiz, dramatik, eğlenceli, bir an oyuncu bir an kederli, ama çoğu zaman umut dolu Mozart müziği olmayacaktı o zaman.
Bu durum kuşkusuz onun sonsuz yaratıcılığı, zekâsını ve hayata karşı iyi gözlerle bakmasını yansıtıyordu. Hakkında Mozart olduğu kadar çok yazılan, araştırılan ve otobiyografisi detaylı bilenen çok az sanatçı vardır. Günlük tutma alışkanlığı, babası, annesi ve kız kardeşi ile olan mektupları başta olmak üzere birçok mektup, eserlerinin zenginliğini bugün araştırmacılar için oldukça geniş kaynaklar sağlıyor.
Bu mektuplardan kız kardeşine yazılmış bir mektubu seçtim. 18 Aralık 1772 yılında, Mozart henüz 16 yaşındayken yazmış. “Umarım iyisindir, sevgili kız kardeşim. Bu mektubu aldığında sevgili kız kardeşim, aynı akşam, sevgili kız kardeşim, operam sahneleniyor olacak. Beni düşün sevgili kız kardeşim, ve hayal kur sevgili kız kardeşim, kuvvetlice, sen de onu göreceksin ve duyacaksın sevgili kız kardeşim… Sevgili kız kardeşim, yarın Bay Mayer’de yemek yiyeceğiz. Ve neden biliyor musun? Tahmin et! Çünkü bizi davet etti. Yarınki prova tiyatroda olacak. Empresaryo, Bay Castiglione bunu kimseye söylemememi rica etti, aksi halde tüm insanlar içeri doluşacak ve bunu da istemiyoruz. Bu yüzden çocuğum, senden rica ediyorum, hiç kimseye bir şey söyleme, çocuğum. Yoksa çok fazla insan içeriye gelir, çocuğum. Approposito (İtalyanca’da yanı sıra anlamında kullanılıyor) Burada olanları biliyor musun? Sana anlatacağım. Bugün Kont Firmian’ın yanından eve gitmek için ayrıldık, sokağımıza geldiğimizde, evimizin kapısını açtık ve, ne olduğunu tahmin edersin? İçeri girdik. Güzel yaşa,… seni öpüyorum, … Güvenilmez kardeşin Wolfgang.”
Mozart’ın kız kardeşine yazdığı bir diğer mektubu ise daha da eğlenceli, Mozart sözcüklerin sırasını değiştirerek anlaşılmaz hale getiriyor cümleleri. Mailand’da yazıyor 16 Ocak 1773 tarihinde. “Ben planlıyorum için prima bir homo motet Yapmayı, yarın seslendirilmeli, Tiyatro’da, yerde sahneleneceği, Olmanızı iyi, Ben sizden rica ediyorum. Hoşçakal. Addio."
Bu şifreli oyunun çözümlemesini Dr. Roland Tenchert 1943 tarihli kitabında şu şekilde yayınlamış. “Primo homo (1. Tenor) için bir motet yapmayı planlıyorum, yarın tiyatroda sahnelenmesi gerekiyor. Sizden iyi olmanızı rica ediyorum. Hoşçakalın. Addio."
Mektubun devamı daha heyecanlı olarak devam ediyor. Bu bölümde yer değiştirilen sözcükleri iki satıra dağıtmış Mozart. Yani her iki satır tek bir cümle oluşturuyor. “ki, yeni üzülüyorum şeyler öğrenemiyorum. Kadın, erkek, dostlara tavsiyem tüm. Yaşayın sağlıklı elini annemin öpüyorum, öperim de seni, Binlerce kardeşin defa sonsuza ve kadar kardeşin sadık Mailand.” Şifre çözülünce aşağıdaki gibi oluyor. “Üzülüyorum ki, yeni şeyler öğrenemiyorum. Erkek, kadın tüm dostlara tavsiyem, sağlıklı yaşayın. Annemin elini öpüyorum, seni de öperim, kardeşin binlerce defa ve sonsuza kadar sadık kardeşin Mailand."
Kız kardeşi “Nannerl” ile şakalaşma amacıyla yazılmış kısa mektupların Almanca’dan serbest bir şekilde çevrildiğini belirtelim. İki kardeş arasındaki samimi ve sıcak diyaloğu göstermesi açısından önemli elbette. Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) her şeyden önce bir insandı, onun bir zamanlar müzik alanında yaptıklarını günümüzde gençlerin her alanda yeni başarılarla aşması gerekiyor. Yeni olana, güzel olana, daha iyiye olan arayışlarda, eski bir aydınlanmacı dost olarak Mozart her zaman yanımızdadır.Onu unutmayalım. Müziği yüz yıllardır olduğu gibi tüm insanlığın ortak kültürel değeridir ve her zaman yanımızda olmaya devam edecektir.
W. A. Mozart, Küçük bir Gece Müziği, KV 525, Karl Böhm Viyana Philharmoniker Orkestrasını yönetiyor.