Bir hidroelektrik santralinin yanında büyük bir işletme. Yanında işçi barakaları. İşletmenin çevresinde üretim sürecinde soğutma için kullanılan akarsuyun içinden su çeken yüzlerce boru. İşletmenin içine girdiğinizde aşırı yoğun bir gürültü, daha doğrusu uğuldama, aşırı sıcak, belirgin bir titreşim. İşçilerin dinlenmesi için ayrılan odalarda bir yatak, istedikleri zaman canları sıkılmasın diye girebilecekleri Wi-Fi, meşrubat otomatları, boş ve ruhsuz koridorlar, sürekli nöbet sistemi, 7 gün 24 saat süren bir üretim.

Elektrik kesintisine veya üretimin durmasına tahammül yok, çünkü üretim süreci aksarsa, bilgisayar işlemcileri durursa yapılan yatırımın belki de o aylık kısmının bir anlamı kalmayacak. Sürekli, kesintisiz elektrik şart, tabii ki ucuz işgücü, tabii ki 24 saat sürekli bir nöbet sistemi. Konusunda uzman bilgisayar teknisyeni, bilgisayar programcısı, elektrik teknisyeni ve diğer teknik elemanlar üretimin bir saniye bile durmaması için sürekli nöbet halindeler. Onlar maden işçileri, Bitcoin madencileri…

En temel ekonomi-politik ile devam edelim:

“İlerlemiş bir meta ekonomisinde, para bir çok görevler yapar: metaların değer ölçüsü, dolaşım aracı, birikim ya da servet biriktirme, ödeme aracı ve hatta evrensel para.”

“Bir metaın değeri, altın ile ölçülür. Metada belirli bir fiyat saptanırken, meta sahibi, metaın değerini, düşüncede ya da Marx’ın dediği gibi, ideal olarak altınla belirler. Metaı, belli bir miktarda altınla kıyaslamak, ancak yaşayan gerçeklikle mümkündür, çünkü altın değeri ile ele alınan bir metaın değeri arasında, daima belirli bir ilişki vardır. Bu ilişkinin temelinde, metaın üretiminde olsun, altının üretiminde olsun, toplumsal bakımdan gerekli-emek bulunur”

…

“(D)olaşım aracı olma görevi, değeri az olan madeni paralarla ve hatta kağıt paralarla da yerine getirilebilir” (Nikitin, P. Ekonomi-Politik, Sol Yayınları)

Veya dijital ortamda üretilen, üretiminde kolektif emek, “toplumsal bakımdan gerekli-emek” bulunan Bitcoin ile!

Sanal ortamda ama para, bildiğin meta!

“Para, toplumsal görevi, diğer bütün metaların değerini belirlemekten ibaret olan belirli bir metadır”

Sanal para birimi Bitcoin de ciddi ciddi üretilen bir mal. Yatırım yapmak, tesis kurmak, işçi, yönetici çalıştırmak veya böyle büyük bir tesise elinizdeki ekran kartı ve CPU’su yüksek bir bilgisayarınızla iştirak etmek yoluyla bir mal üretiyorsunuz. Madenden çıkarılan altın, gümüş veya banknot’tan farkı olmayan, rezervi, sınırı belli bir para birimi Bitcoin. Hiçbir merkez bankası tarafından denetlenemeyen, arkasında hiçbir devlet, hükümet bulunmayan, internetin “derin ağ”ı veya “karanlık ağ”ında en fazla kullanılan para birimi. Üstelik yalnızca bazı matematik problemleri çözerek, belli algoritmalar kullanarak sahip olabileceğiniz, teoride herkesin sahip olabileceği bir para birimi…

Peki nedir Bitcoin?

Bazı ülkelerin para birimi olarak kabul ettiği, bazı ülkelerin yasakladığı, bazı ülkelerin “dijital meta” olarak sınıflandırdığı, ne kadar fazla ve güçlü bilgisayarınız varsa o kadar fazla kazanma şansınızın olduğu bir problem çözümü ve karşılığında ödül.

Ulaşabileceğiniz en fazla Bitcoin miktarı 21 milyon. Bir başka ifadeyle 21 milyon parçadan oluşan bir bulmaca, yap boz çözüyorsunuz. Ama her çözüm sonrası yeni çözümler daha da zorlaşıyor.

“Şu an ki bilgisayar işlemci teknolojisi ile yani dünyadaki tüm bilgisayarların işlemcisi birleşse ve hiç kapanmadan işlem yapsalar, 21milyonuncu puzzle parçasının çözülebilmesi için öngörülen süre en az 40 yıl. Bitcoin kod adı “Satoshi Nakamoto” olan Japon matematik ve network ekibi tarafından ilk kez ortaya atılan bir matematik algoritması aslında. Satoshi Nakamoto adı, Samsung, Toshiba, Nakamichi, Motorola gibi firmaların kısaltmasından türetilmiş ve ekip adını Satoshi Nakamoto algoritması koymuşlar.Ekipteki kişilerin tek bir gayesi vardı çözülmesi imkansıza yakın ve birbirinden bağımsız ama birbiriyle son derece ilişkili devasa büyüklükteki rakamlar üretmek”

“Peki bu Bitcoin algoritma nasıl bir şey:
Örneklendirmek gerekirse çok devasa büyüklükteki Asal bir sayının kökünün son 5 rakamı belli.

12154858787845121248787887441121215498787878787887 45454551512369871215485878784512124878788744112121 5445252145874547

Bu devasa büyüklükteki asal sayının ne olduğu bulmanız ve bunu 16bit olarak şifreleme üzerine kurulu sistem. Asal sayının kökünün son 5 rakamından asal sayının ne olduğunu bulabilmenizin tek yolu deneme yanılma. Deneme yanılma yaparak ihtimalleri deneyip Asal sayıyı bulan kişiye madenci deniliyor” (http://www.sahinkuru.com.tr/2013/12/14/bitcoin-nedir.html).

Kısacası sorunun çözümünü bulursanız bitcoin kazanıyorsunuz. Bunun için de güçlü bilgisayarlarla saatlerce işlem yapmak zorundasınız. Daha fazla bilgisayar, daha güçlü işlemciler, daha fazla ve büyük tesis, işlemcileri soğutmak için havalandırma ve su sistemi, problem çözülürken çözüm yarıda kalmasın diye sürekli enerji tüketimi, en ufak bir teknik soruna müdahale etsinler diye sayısız teknisyen, mühendis, işçi, kısacası bir problem çözebilmek için gerekli devasa bir tesis. Evinizdeki bir bilgisayarla da yapabilirsiniz tabii, 100 yıl içinde belki bir bitcoin kazanırsınız!

Bitcoin üretiminin mantığı kapitalizmin üretim mantığıyla aynı, ilk başlarda daha kolay sayılar, çözümü daha kolay problemler varken görece bir eşitlikten söz edilebilirdi. Piyasaya giren herkes bitcoin kazanabilirdi. Ama şu anda o zorluktaki problemi çözebilecek bilgisayarınızın olması için aşağıdaki gibi bir tesis kurmanız gerekiyor!

Bitcoin ağı 3 Ocak 2009'da hayata geçti. Mayıs sonlarındaki bir haber piyasadaki toplam Bitcoin miktarının 36.5 milyar dolar olduğunu söylüyordu. Dünyada resmi olarak saptanabilen 100.000 kişi bitcoin ile alışveriş yapıyor, tamamen güvenli ve anında karşı tarafa transfer edilebildiğinden. Avrupa’da Bitcoin satın alabileceğiniz veya yükleyebileceğiniz ATM’ler, yalnızca Bitcoin’le alışveriş yapan kafeler, mağazalar var. Saptanamayanlar ise kara para aklama, yasa dışı alışveriş vb. işlemler için, arama motorlarında taranamayan Derin Ağ ve saptanması güç, yasa dışı alışverişlerin döndüğü Karanlık Ağ’da yalnızca Bitcoin’i kullanarak alışveriş yapıyor. 1 Bitcoin şu an 6600 TL civarından işlem görüyor. 21 milyon Bitcoin var, her bir Bitcoin’in değeri giderek artıyor, önce kapan kazanıyor. Herkesin özgürce erişiminin olduğu bir altın madeni gibi, ama burada özgürlüğü kuşkusuz maddi güç belirliyor, kimi iş makinasıyla dalıyor, kimisi küçük bir iğneyle kuyu kazıyor.

Bitcoin’i anlattıkları makalelerinde Satoshi Nakamoto (bir ekibin ismi) şunu söylüyor:

“Sabit bir miktardaki para miktarının sürekli dolaşıma girmesini altın madencilerinin piyasaya yeni altın sürmesine benzetebiliriz. Bizim durumumuzda tüketilen şey CPU işlem gücü ve elektriktir”

Bir şey eksik bırakıyorlar, harcanan toplumsal emek ve bizzat bu matematik problemini harıl harıl çözmeye çalışan yüzlerce bilgisayarın yer aldığı tesislerde çalışan kafa ve kol emeği!

Bitcoin Madenciliği

Bitcoin üreten sermayedarlar var. Örneğin Çin’de fotoğraflardan ve linkteki videodan (https://www.youtube.com/watch?v=K8kua5B5K3I) izleyebileceğiniz madenler var. Ucuz işgücünün, yalıtılmış olmanın bir avantaj olduğunu bizzat ilgili linklerdeki haberlerde şirket yöneticileri söylüyor. İzlanda’daki bitcoin madenine de şu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=SJgWqbZBn6I&t=67s

Yüzlerce işlemcinin bir araya getirildiği, sürekli harıl harıl işlem yapılan, en kısa sürede problemi çözüp Bitcoin’i kapmaya çalışan tesislere “maden” adı veriliyor. Bazıları ise bunlara “Bitcoin Çiftliği” diyor. İsterseniz siz de buradan bir işlemci kiralayıp para kazanabiliyorsunuz veya evinizdeki bilgisayarınızı o tesisin hizmetine sunarak (işlem gücüne güç katarak) yatırım yapabiliyorsunuz. Aracı şirketler var, size yüksek ekran kartlı, CPU’lu bilgisayar satmaya, kiralamaya çalışanlar var, komisyon alanlar var vs. vs. Klasik anlamda bir işletmeden hiçbir farkı yok. Problemler çözüldükçe, yenilerini çözmek daha da zorlaşıyor, daha fazla yatırım, daha fazla güç, kısacası tekelleşme, merkezileşme getiriyor. Kapitalizmin yasalarını yalnızca Bitcoin üretimine bakarak bile anlamak çok kolay. Üretim sürecinde yer alan işçiler için de, sıradan bir işletmeden farklı bir ortamla karşılaşmıyoruz. İnşaat işçilerinin şantiyedeki barakalarıyla, sayı bulmak, bir matematik problemini çözmek dışında bir işi olmayan bir Bitcoin Madeni işçilerinin yatakhaneleri birbirinin hemen hemen aynısı!

Günde 50 bitcoin üreten, yüzlerce bilgisayarın rafları dizildiği bir “fabrika”dan görüntü ise aşağıda:

Bu bitcoin madenlerinde saat 7.30’da mesai başlıyor, her mesai öncesinde bir önceki günün değerlendirmesinin yapıldığı bir toplantı yapılıyor. Haftalık nöbet çizelgeleri belirleniyor, zira üretim 24 saat sürüyor, genelde işçiler maden denen tesiste kalıyor. İşçilerin hepsi oldukça kalifiye işçiler, şimdilik ortalama 1000 Dolar gibi bir ücret alıyorlar, çalışma koşulları zor ve oldukça yoğun bir çalışma temposu var, çalışan sayısı az. Eğer aksama olmaz üretim durmazsa günde 50 Bitcoin üreten bir maden yılda 24 milyon Dolar gelir elde edebiliyor (şu anki döviz kuruyla). Aşağıda ise dünyanın en büyük Bitcoin madenlerinin toplamdaki payları görülebilir:

( https://www.buybitcoinworldwide.com/mining/pools/)

Dünyanın en büyük bitcoin madenleri Çin’de bulunuyor. Başlarda yüzlerce bilgisayarı çalıştırabilmek için gerekli ucuz kömürü, Çin’in ücra köşelerinde, Çin’e bağlı İç Moğolistan veya Tibet eyaletlerinde bulabildiklerinden oralara giden işletmeler, şimdi daha çok hidroelektrik santral (HES) inşa ederek, kendileri için gerekli enerjiyi kendileri üretmeye başlamışlar. Hepsi de çok ücra yerlerde, yerleşim merkezlerinden uzakta; işçiler için bu tesisler 24 saatlerini geçirdikleri mekanlar olmuş. Koşullar kömür madencilerine oranla daha iyi ve ücretler bir nebze yüksek olsa da, işçilerin tek sosyallikleri aralarda denk gelirlerse yapabildikleri sohbetler ve akıllı telefonlar.

İnsana ne kadar anlamsız ve mantıksız geliyor. Toplam 21 Milyon yanıtı ve ödülü olan bir matematik problemi ve onları çözmek için uğraşan sermayedarlar var. Bunun için kendi hidroelektrik santrallerini dahi inşa ettiriyor, binalar yapıyorlar ucuz işgücü ve arsa peşinde koşuyorlar, yüzlerce bilgisayarı raflara diziyor, daha hızlı işlem yapıp diğerleriyle yarışıyor, daha önce o sayılara ulaşmak istiyorlar. Bildiğimiz kapitalizm işte, evet ama birileri çıkıp da “dijital para”, “sanal para” veya “geleceğin parası” diyince insan şaşırıyor. Kanlı canlı insan emeğiyle yaratılan Bitcoin ve o emeğin sahibi işçilerin çalışma ve yaşam koşulları bize Marx ve Engels’in nasıl bugünü açıklayabildiklerini bir kez daha gösteriyor.

Fotoğraflar için kaynak: https://qz.com/1026605/photos-chinas-bitcoin-mines-and-miners/

http://www.bbc.com/future/story/20160504-we-looked-inside-a-secret-chinese-bitcoin-mine

Diğer Kaynaklar

https://www.doviz.com/bitcoin

http://serkanbalaban.com/bitcoin-bulut-madenciligi-uretimi-nasil-yapilir/

http://blog.itucekirdek.com/bitcoin-2251-dolar-oldu/

http://coin-turk.com/bulut-madencilik-sistemi-nedir-ve-nasil-yapiliyor

https://www.melihguney.com/bitcoin-nedir-nasil-uretilir.html

http://sabitkazanc.com/2017/06/09/bitcoin-nedir-ve-nasil-uretilir-2/

https://www.youtube.com/watch?v=K8kua5B5K3I

https://bitcoinmagazine.com/articles/bitcoin-marxs-theory-history-1406321399/

http://www.marxist.com/bitcoin-utopian-reflection-of-capitalist-nightmare.htm

Satoshi Nakamoto imzasıyla yayınlanan “Bitcoin Manifestosu” diye adlandırılan metnin Türkçesine bu adresten girebilirsiniz:

https://books.google.co.uk/books?id=ZpKyAwAAQBAJ&lpg=PA1&hl=tr&pg=PA1#v=onepage&q&f=false