Malum Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan bir dönemde herkes savaşı yazıyor. Uzmanlık alanım değil, haliyle bu konuda tweet düzeyindeki analizlerimi buraya yazacak değilim. Ama yaşanan Twitter savaşlarında her Türk erkeğinin SİHA (Silahlı İnsansız Hava Araçları) konusunda uzman olduğunu gördüm. Özellikle Türk halkında Bayraktar SİHA’ları üzerinden inanılmaz bir gururlanma yaşandığını, herkesin savaş uzmanı kesildiğini görüyorum.

Tüm dünya SİHA’larımızı konuşuyor!

Ancak son 2-3 yıldır yaratılan bu garip gurur dalgasını biraz da gerçek ihracat rakamlarından test etmek istedim. Gördüğüm ise eğer SİHA’larımızı tüm dünya konuşuyorsa, halılarımızın daha çok konuşulduğu

SİHA’ların ne kadar ettiği, kaça satıldığı konusunda kesin bir bilgi yok. Ancak sonuçta kaçak mal satmıyorsak ihracat verilerinden izini sürebiliriz.

SAVUNMA SANAYİ = HALI İHRACATIMIZ

Savunma sanayi başlığında 2021 yılının ihracatına baktığımızda 3,2 milyar dolarlık savunma sanayi ihracatı var.^[1] Peki ne kadar halı ihraç ediyoruz? Oda o kadar, yani 3,2 milyar dolar. İşin garip yanı ise pek husumetli olduğumuz ABD, tek başına bu ihracatın 1/3’ünün müşterisi. Ne garip, Türk halılarının da 1/3’ü yine Amerika yolcusu. Acaba halı alana SİHA mı veriyorlar ya da “SİHA alana yanında halı bedava” mı deniyor belli değil. Tabii savunma sanayi ihracatının aslında çok küçük bir kısmının SİHA’lardan kaynaklandığını tahmin ediyoruz. Misal Amerika’ya hiç SİHA satılmıyor ama üçte biri onlara yapılıyor.

Daha da ilginci Amerika’dan sonra diğer ülkeler arasında inanılmaz bir fark var. Yani ABD birinci ama ikinci sıradaki ülke 200 milyon dolarda. Yani ABD savunma sanayinde kendini izleyen grubun tek başına 6 katı alıcı.

Ne garip, halıda da da benzer sıralama var. ABD tek başına 1 milyar 150 milyon dolarlık halı alıyor ama ikinci sıradaki Almanya’da bu tutar 160 milyona düşüyor.

2021 yılına ait bu veriler. 2018-2019 ve 2020 yıllarına baktığımda da durum pek değişmiyor. Kâh halı püskül farkıyla önde kâh savunma sanayi namlu ucu kadar önde.

Elbette çok daha geriye gittiğimizde savunma sanayi ihracatında belirgin bir fark var. Ancak bu hızlı artışın son 3 yıldır ihracat artış ortalamasına yakın olduğu ve yerinde saydığı söylenebilir. Yine bir kıyaslama için Türkiye’deki oyun sektörünün savunma sanayinden daha fazla döviz kazandırdığı söylenebilir. Yani havadaki insansız silahlı uçaklar ekrandaki uçak oyunlarından daha düşük gelir elde ediyor.

Peki savunma sanayinde bunca tantana, uçuyoruz kaçıyoruz sürecinde ne bedeller ödedik?

Okuyucular soracaktır, iyi de onca savunma sanayi, dev Aselsanlar hepsi hikâye mi?

Türkiye’nin en büyük savunma şirketi Aselsan. Dünyada ilk 100 silah şirketi içinde 50’nci sırada. Ama üretimin sadece yüzde 5’ini başka ülkelere satabilmesi de bir gerçek. Yani Aselsan içeriye büyüyor. İşin tuhafı Bayraktar firması ilk 100 içerisinde yer alan 7 Türk firmasından birisi de değil.

Yani Türk savunma sanayinin açık ara ilk müşterisi Türk Silahlı Kuvvetleri.

SAVUNMA SANAYİNİN KİLOGRAM DEĞERİ ÇAM FISTIĞINDAN DÜŞÜK

Denebilir ki “Halıda emek yoğun, savunma sanayinin artı değeri, haliyle katma değeri daha yüksek”.

Türkiye’nin tıbbi aletler ihracatının kilogram getirisi savunma sanayinin 1,5 katı. Misal deri giyim de savunma sanayisinin 2,5 katı. Hatta çam fıstığı bile çok daha fazla para getiriyor kg başına. Oyun sektörünü saymıyorum bile, kiloyla da tartılmaz ki, bir sürü yazılım işte.

Çok uzatmayayım konuyu, Antep halı işçilerine getireyim. Malum ocak ayında başlayan direniş dalgasının Antep ayağında halı işçileri göze çarpıyor. Aldıkları ücretlerin artırılmasını talep ediyorlar, fabrika önlerinde direniyorlar. Peki bu kadar ihracat geliri yaratan halı işçileri neden bu kadar düşük ücret alıyor, savunma sanayi neden güllük gülistanlık halde?

Aslında yanıtı basit: Savunma sanayinde yatırım yaparsanız, nitelikli personel maaşını devlet veriyor, işçilerin tüm primlerini devlet karşılıyor, kurumlar vergisi ödenmiyor, gümrük vergilerini devlet ödüyor, inşaat maliyetinizde KDV’nizi devlet ödüyor, harcanan elektriğin %50’sini devlet ödüyor. Kredi mi aldınız, faizin yarısını devlet ödüyor. Dahası var; Ethem Sancakgillere bedava fabrika veriliyor. Tabii “devlet” değdiğimiz “Hazine”, “hazine” dediğimiz ise bizlerin vergilerinden oluşan bir bütçe.

Say say bitmiyor teşvikler. Geçen günlerde Sanayi ve Ticaret Bakanı Mustafa Varank savunma sanayindeki 5 firmaya 6 milyar TL’lik teşvik verileceğini açıkladı. Bu kadar teşviki halıcılık sektörüne verseler belki de o masallardaki uçan halılar gerçek olabilirdi. Bakın işte o zaman tüm dünya gerçekten bizi konuşabilirdi.

Halı işçisi ne teşvik alıyor? Hiç. Yani ortada halı satışı kadar bir ciro var ama bunun yaratılmasının maliyetini yine kamu kaynakları karşılıyor. Ayrıca bu kamu kaynakları ile beslenen sektör en çok Amerika’ya satış yapıyor. Yani o “sözde düşman” Amerika’nın savunma sanayini Türkiyeli vatandaşların vergileri sübvanse ediyor.

İşin daha da tuhafı dünyanın en çok savunma sanayi harcaması yapan Suudi Arabistan, Hindistan, Çin ve Rusya vb. ülkelerin radarında bile değiliz. Halımızı daha çok alıyorlar. Hoş, Rusya’nın sattığı S-400’lerin parasını ödeyebilecek savunma sanayimiz zaten yok. 3-5 füzeye yıllarca bedava çalışmaları lazım.

Ancak iktidara yakın (yakın kelimesini bile anlamsızlaştıracak derecede yakın) medya organlarından Sabah Gazetesi 2021 yılında “AB üyesi bir ülkeye ilk SİHA’mızı sattık” diye manşet atmış. Polonya’ya 2020 yılında 23 milyon dolarlık satış yaparken 2021 yılında bu satış 20 milyon dolara düşmüş. Ama halı satışımız iyi, 31 milyon dolardan 38 milyon dolara çıkmış. Nasıl bir ihracatsa halının içine gizleyip verdik sanırım SİHA’ları.

Sonuç olarak Antep’teki halı emekçileri fabrika önlerinde direnişlerine devam ediyorlar ama direnişleri kazanabilmek için, ürettikleri halıların, savunma sanayindeki patronların önüne neden serildiğini de sormaları gerekiyor.

SAVUNMA SANAYİ KİMİN CEBİNİ DOLDURUYOR?

AKP’nin sermaye aktarımı için bulduğu bu savunma sanayinin şahlanışının sorgulanması gerekiyor. Dediğim gibi, en büyük alıcı Savunma Sanayi Başkanlığı.

Peki Savunma Sanayi’ne başkanlık eden Ali Demir adlı şahsın, bu alanda yatırımları bulunan EKBA Holding Yönetim Kurulu Başkanı Cihan Ekşioğlu’nun 7 yıldızlı otelinde kalmasının acaba bizlere maliyeti nedir? Sedat Peker’in tweetleriyle açığa çıkan bu gerçek, diğer tüm iddialar gibi unutulup gidecekti 5 yazarın özenle bu ilişki ağını anlattığı “Duvar” adlı kitap olmasa. Kitabın indeksinde Cihan Ekşioğlu’na bakanlar, bu otelde “Mavi Vatan” mucidi komutanın da kaldığını, şirket ortaklarından Mehmet Durmaz’ın Türkiye’ye 5-6 milyar dolarlık satış yaptığını okuyacaklar. Yani ne idüğü belirsiz insanlar, tüm Türkiye savunma sanayi ihracatının 2 katını Türkiye’ye pazarlamışlar otel odalarında.

Tüm dünyada savunma sanayinin karar alıcılarının rüşvet sıralamasında ilk sırada olduğu bilinen bir gerçek. ^[3] Haliyle bu ilişki ağlarından Türkiye’deki asker, siyasi, medya ve mafyanın güzel rantlar elde etmediğini düşünmek için zekâ seviyesinin çok ama çok düşük olması gerekiyor.

Dünyanın birçok ülkesinde Türkiyeli savunma sanayi yetkilileri ile rüşvet ilişkisine girdiği için yargılanan bürokratlar/iş adamları var. O ülkelerde epey gündem bulan vakalar nedense Türkiye’de tartışılmıyor bile.^[4] Elin Almanı, Korelisi Türklere rüşvet verdiği için yargılanıyor. Kimse sormaz mı peki “kim verdi, kim aldı bunları” diye?

Emekçi sınıflara “Aaa yukarıdaki SİHA’ya bak” denilerek altlarındaki halı da böylelikle daha kolay çekiliyor.

Dileğimiz, Antep halı emekçilerinin, Ukrayna ve Rusya’da barış yanlılarının kazanmasıdır. Barışın olduğu bir coğrafyada insansız silahlı hava araçları yerine güzel halılarımız ile övünürüz.

[1] https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari

[2] https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrk-savunma-%C5%9Firketlerine-d%C3%BC%C5%9F%C3%BCk-not/a-56513386

[3] https://uzmanpara.milliyet.com.tr/haber-detay/gundem2/havelsan-koreyi-karistirdi/15000/15179/

https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/denizalti-ihalesinde-almanlardan-rusvet-482393