Tespih tanelerinin hasta ettiği çocuklar, eğer çalıştıkları ortamdaki tozlar altın tozu olsaydı hasta olurlar mıydı? Nereden mi çıktı, buyurun okumaya devam edin:

“Bir başka atölyedeki çocuk işçilerden Mehmet Çelik (17) ise, en az 12 saat çalıştıklarını ve haftalık kazancının 200 TL olduğunu söylüyor. Astım hastalığına yakalandığını vurgulayan Çelik, aldığı ücretin ilaç masraflarını karşıladığını dile getiriyor. Çelik, "Aşırı tozdan etkileniyorum. Astım hastasıyım. İlaçlarımı düzenli kullandığımda astım krizi yaşamıyorum. Aksi halde kötü olurum" diye konuştu.”

Arjin Dilek Öncel’in, dihaber.net sitesindeki haberiyle öğreniyoruz ve farkına varıyoruz. (http://dihaber.net/TUM-HABERLER/content/view/9286). Bu kısa ama çarpıcı haber çok net bir şekilde Türkiye gerçeğini tüm çıplaklığıyla sergiliyor; merdiven altı atölyeler, çocuk işçilik, örgütsüz güvencesiz çalışma ve meslek hastalığı, ekmek parası peşinde koşarken hastalıkla boğuşan gencecik insanlar…

Tespih taneleri delinirken, şekil verilirken, parlatılırken göz gözü görmüyor, toz gencecik işçilerin ciğerlerinde birikiyor. Bir kez daha aslında var olan, bir yerlerde yazılı olan, ama bizim fark etmediğimiz bir dramla karşı karşıya kalıyoruz. Nerede mi yazıyor buyurun; ICD 10’da yer alan meslek hastalıklarına ve risk gruplarına baktığımızda, “plastik tesbih operatörleri”nin bu listede yer aldığını görebiliriz. ICD 10 (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems); hastalıkların ve sağlık sorunlarının uluslararası sınıflama sistemi ve Uluslararası hastalık sınıflamasının (UHS) kısaltmasıdır. Bilinen hastalık ve yaralanmaların çok ayrıntılı tanımlanması ile oluşturulur. ICD-10 içinde meslek hastalıkları ile ilgili kodlara bakarsak Astım hastalığı altında şunları görüyoruz:

Listede plastik delme makinesi operatörüden, baskı kalıbı operatörüne, plastik öğütme, oyma makinesi operatörlerinden, kesmecilere pek çok meslek grubu var. Öksürüyorlar, “ya bugün de çok sigara içtik” diyorlar, “şu hastalıktan bir türlü kurtulamadık” diyor, bizim bir haftada atlattığımız solunum yolu hastalıklarını üç dört haftada atlatıyorlar. Kısacası merdiven altı atölyelerde, basit bir havalandırma ile veya tezgah üstü vakumlu bir delme veya cilalama makinesi gibi bir düzenekle neredeyse risk sıfıra indirilebilir. Peki yüksek emiş gücü olan vakumlu cila tezgahları veya yüksek emişe sahip vakumlu başka amaçlar için kullanılan bu makineler hangi sektörde bulunur ve kullanılır? Tabii ki taş veya plastik oyarken, diş protezlerine şekil verilir cilalanırken değil. Yanıtı söyleyeyim, kuyumculuk sektöründe!

Altının işlenmesi, parlatılması ya da silinmesi esnasında altın tozları açığa çıkar, bu altın tozları tezgahlarda bulunan düzenekler yardımı ile torba filtrelerde toplanır (Kuyumcularda oluşan bu artıklara ramat denir). Ramatı içindeki kıymetli metal miktarına göre zengin ve fakir ramat olmak ikiye ayrılır, zengin ramatlar; içerisinde %20’ den fazla kıymetli metal bulundururken, fakir ramatlar; içinde %1-%19 arası değerli metal içeren artıklardır. Yer, tezgâh, cilâ artıklarıdır. Bu ramatların hepsi torba filtrelerle biriktirilir, uygun tesislerde altın ve gümüşün geri kazanımı yapılır. Dikkat ederseniz altını, gümüşü kaçırmamak için ortamdaki her türden toz da çekilmekte. Çünkü vakumla çekilen her altın, gümüş tozu insan yaşamından daha değerlidir, yüksek emiş gücü daha fazla altın tozunun çekilip biriktirilmesi demektir. Tespih işçisi çocuklar astım hastalığıyla boğuşurken, bu ve benzeri bir aletle çalışmayı hayal bile edemezler.

Özetle, yalnızca bu örnek bile kar mı insan yaşamı mı sorusuna basit bir örnek olarak verilebilir…