Bir Tumblr kullanıcısı tarafından yüklenen fotoğraf sosyal medya kullanıcılarını ikiye böldü. Fotoğrafta yer alan elbisenin renkleri üzerine başlayan tartışma sonrası elbiseyi üreten firmadan açıklama gelirken kullanıcıların elbisenin renklerini farklı algılaması da merak konusu oldu.

Evrim Ağacı tarafından hazırlanan "Bu Giysi Beyaz-Altın Renkte Mi, Mavi-Siyah Renkte Mi?" başlıklı yazıda farklı kişilerin fotoğrafta yer alan giysinin renklerini farklı algılamasının nedenleri şöyle açıklandı:

"26 Şubat 2015'te başlayan bir "internet çılgınlığında", bir Tumblr kullanıcısı fotoğraftaki elbisenin altın-beyaz renklerden mi, mavi-siyah renklerden mi oluştuğunu sordu. Tuhaf bir şekilde bu basit gibi gözüken soru, milyonlarca kişiye yayılarak viral bir hale geldi. Çünkü bazı insanlar elbiseye baktıklarında altın ve beyaz, bazı diğerleriyle mavi ve siyah renkler görüyor! Daha ilginci, 2 dakika önce bir kombinasyonu görürken, aynı fotoğrafa 2 dakika sonra baktığınızda diğer renk çiftini görebiliyorsunuz! Siz hangisini görüyorsunuz?

Merak ediyorsanız söyleyelim: giysinin gerçek renkleri mavi-siyahtır. Eğer bir rengi gördüğünüzü ve bunun "kesinlikle" o renkte olduğunu düşünüyorsanız, acele etmeyin deriz. Washington Üniversitesi'nde 30 senedir renk bilimi üzerine çalışan sinirbilimci Jay Neitz, hayatı boyunca bu fotoğrafta olduğu kadar güçlü bir örnekle hiç karşılaşmadığını söylüyor ve bunun nedenine dair ilk etapta hiçbir fikri olmadığını belirtiyor. Tabii fotoğrafın viralliğine bağlı olarak, zaman geçtikçe açıklamalar da gelmeye başladı. Biz de bu konuyla ilgili bazı bilgiler vermek istiyoruz.

Her ne kadar bir taraf, diğer tarafın gördüğünü görmekte zorlansa da, ilk etapta burada görülen bir gölge yanılgısına benziyor (ancak konu o kadar basit değil). Buna benzer yanılgıların çok sayıda örneğini buradaki yazımızda vermiş ve tek tek izah etmiştik; göz atmanızı tavsiye ederiz. Bu yazımızdaki 5 numaralı kategorideki gölge illüzyonlarına bakacak olursanız, çeşitli renk dağılımlarının belli başlı açılarından çekilen fotoğraflarda, cisim üzerine düşen gölge, etrafındaki renkleri birbirinden farklı gibi gösterebilmektedir. Her birimizin beyinleri birbirinden farklı olduğu için, bu gölgenin etrafındaki renkler farklı kategorilerde algılanabilmektedir. Bu gölgenin düştüğü biçime ve cismin gerçek renklerine bağlı olarak, hangi renk gruplarının insanlar tarafından algılanacağı belirlenmektedir. Ancak burada oluşan görsel yanılgı, sadece bir ışık oyunu olmayabilir. Gözlerimizin yapısı ve genetik özelliklerimizden kaynaklı beynimizin doğası da, ne gördüğümüzü etkiliyora benziyor. 

Konuya etki eden çok önemli bir diğer faktör, fotoğrafı çekmekte kullanılan kameranın beyaz ışık ve renk ayarlarıdır.

Konuyla ilgili yapılabilecek bir diğer analiz ise, arkaplanın etkisi. Gelen ilk açıklamalara göre, muhtemelen buradaki görsel yanılgıda asıl rol, arka plan rengine ait. Beynimiz renkleri, cisimlerin arkaplanlarındaki tonlara göre algılar. Ki en üstte verdiğimiz bağlantıda da, gölge illüzyonu bundan kaynaklanır. Gölgenin varlığı, arkaplanı etkiler; arkaplanın varlığını, gölge algısını etkiler. Eğer ki beyaz bir arkaplanda mavi bir renk sunulacak olursa, hemen herkes onun mavi olduğunu anlayacaktır. Ancak eğer ki arkaplan siyahsa, bazı insanlar o maviyi "beyaz" olarak algılamaya başlayabilirler. Burada da olan benzerdir. Arkaplandaki parlak sarılık, odaklandığımız cisimle ilgili algılarımızı etkilemekte ve değiştirmektedir. Eğer Photoshop gibi bir araçla giysinin renklerini analiz edecek olursanız, RGB değerleri aşağıdaki gibi olacaktır: