Medya Araştırmaları Derneği’nin (MEDAR) ‘Yerel Medya Veri Tabanı Araştırması’nda, 81 ilde faaliyet gösteren tüm yerel medya kuruluşlarının ve temel özelliklerinin saptanması hedeflendi. Bulgulara göre yerel medya kuruluşlarının yüzde 40,8’inde tek bir muhabir veya kameraman bile istihdam edilmiyor. Çalışanların yüzde 68,7’sinin erkek olduğu yerel medya, istihdamda cinsiyet eşitsizliği ile de dikkat çekiyor.

MEDAR, Türkiye’de yerel medyayı odağa alan “census” (nüfus sayımı) niteliğindeki ilk araştırma olarak duyurulan ve Etkiniz AB Programı desteğiyle gerçekleştirilen çalışmayı Temmuz 2020-Şubat 2021 döneminde yürüttü.

Araştırmanın ilk aşamasında Basın İlan Kurumu (BİK) ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) gibi çeşitli kuruluşların elinde mevcut olan veri kümeleri ve basın listeleri tarandı. Masa başı tarama sonucunda 3 bin 240 adet yerel medya kuruluşunun aktif olduğu belirlendi. İkinci aşamada ise kapsamlı bir saha araştırmasıyla ilk aşamadaki veriler doğrulanıp genişletildi. Bu amaçla bin 222 yerel medya kuruluşunda anket yapıldı.

Journo’nun haberine göre; araştırmadan elde edilen veriler, yerel medyanın çoğunlukla belli bölgelerde ve büyük şehirlerde faaliyet gösteren yerel gazetelerden oluştuğunu, buna karşılık yerel ölçekte yayın yapan sınırlı sayıda radyo, televizyon ve dergi bulunduğunu gösteriyor. Sonuçlar COVID-19 salgınının yerel medyada yarattığı ekonomik daralma ve yetersiz çalışan sayısı gibi pek çok sorunu da ortaya koyuyor. Yerel Medya Veri Tabanı Araştırması’nda öne çıkan bulgulardan bazıları şöyle:

TÜRKİYE’DE 3.240 YEREL MEDYA KURULUŞU VAR

Araştırma kapsamında tespit edilen kuruluş sayısının (3.240) oldukça yüksek olması, rapora göre Türkiye’de yerel medyanın önemli bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor.

Yerel medya kuruluşları Marmara, Akdeniz ve Ege bölgelerinde yoğunlaşıyor. Karadeniz ve İç Anadolu, bu üç bölgeyi izliyor. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu ise araştırmada en az sayıda yerel medya kurumuna ulaşılan bölgeleri oluşturuyor. Rapora göre bu sonuçlar yerel medyanın gelişiminde bölgesel farklılıklar olduğunu gösterirken belli bölgelerde yerel basının güçlendirilmesi gerektiğinin de altını çiziyor.

YERELDE ÖZGÜN HABERCİLİK EKSİĞİ VAR

Anket gerçekleştirilen kurumların büyük çoğunluğu (yüzde 89) sosyal medya platformları üzerinden yayın yapıyor. Facebook (yüzde 87,2) ve Twitter (yüzde 72,3) en çok tercih edilen platformlar. Rapora göre yerel medya kurumları arasında sosyal medya kullanım seviyesinin yüksek olması, yerelde medyanın ulusal medyaya benzer şekilde farklı dijital kanallar üzerinden okuyucularına erişmeye çalıştığını gösteriyor.

Saha araştırması sonuçlarına göre, anket yapılan bin 222 kuruluştan yalnızca 43’ü bölgesel ölçekte, birden fazla şehre hitap eden haber içeriği üretiyor. Tüm yayın mecraları içerisinde gündem, siyaset, ekonomi ve finans gibi genel temalar altında daha fazla içerik üretildiği görüldü. Kültür-sanat, sağlık, spor, turizm, tarım ve hayvancılık gibi spesifik habercilik alanlarında üretilen içerik seviyesinin ise daha düşük olduğu gözlendi. Yerel yayınlarda içeriğin ulusal medyaya benzer şekilde çoğunlukla ülke gündemi doğrultusunda şekillendiğini gösteren bu bulgu, yerel medya kuruluşlarının bulundukları şehrin/bölgenin dinamiklerini odağa alan ve bu çerçevede önem arz eden spesifik temalarda özgün yayın üretmek açısından zayıf kaldığını gösteriyor.

SAHADA HABER ÜRETEN MUHABİR NEREDEYSE YOK

Anket yapılan 1.222 yerel medya kurumunda toplam 4.996 çalışan görev alıyor. Yerel medyada ortalama 4 çalışan istihdam ediliyor. Personel sayısı az olduğundan çalışanlar bir kuruluş içinde birden çok görev üstleniyor. Ankete katılan yerel kuruluşların %40,8’inde sahada aktif olarak haber üreten tek bir muhabir veya kameraman bile yok. Kuruluş başına düşen çalışan ortalamaları da, yerel medyada genellikle sahada haber üreten yalnızca bir muhabir veya kameraman (ortalama 1,15) olduğunu gösteriyor.

EN YÜKSEK İSTİHDAM YEREL GAZETELERDE

Çalışanların yerel yayın mecralarına göre dağılımında, yerel gazeteler (toplam 3.076 çalışan) ve yerel dijital haber platformları (1.524 çalışan) genel toplamda en fazla çalışan sayısına sahip mecralar olarak öne çıkıyor. Ancak yerel medyada kuruluşu başına düşen ortalama çalışan sayıları, bu alanda lider mecraların yerel televizyonlar (ortalama 6,32 çalışan) ve yerel gazeteler (ortalama 4,71 çalışan) olduğunu gösteriyor. Güneydoğu Anadolu (toplam 438 kişi) ve Doğu Anadolu’da (toplam 416 kişi) ise diğer bölgelere göre daha az sayıda yerel medya çalışanı var. En yüksek çalışan sayısına sahip kuruluşlar da Güneydoğu Anadolu (kuruluş başına ortalama 4,87 kişi) ve Doğu Anadolu’da (ortalama 4,60 kişi).

SEKTÖRÜN YÜZDE 68,7’Sİ ERKEK

Ankete katılan yerel medya kuruluşlarındaki personelin büyük çoğunluğunu (yüzde 68,7) erkek çalışanlar oluşturuyor. Ankete katılan kuruluşların yüzde 37,6’sında hiç kadın çalışan yok. Yerel medyada kuruluş başına ortalama 1-2 kadın çalışan görev yapıyor. Rapora göre bu veriler, yerel medyadaki istihdamda ciddi bir cinsiyet eşitsizliği olduğunu ortaya koyuyor.