Vitrin: Yeni çıkanlar

İyi pazarlar sevgili İleri Kitap okurları! Bir haftayı daha sonlandırırken, sizler için seçtiğimiz yeni kitaplarla yeni bir haftaya merhaba demenizi umuyoruz. Keyifli okumalar…

KAZ DÜŞÜ - TUNCER ERDEM

Kaz Düşü yok oluşlara, bozulmalara, düşmanlıklara, şiddete karşı dünyaya yeni gelmiş insan düşünü öne çıkaran, yanı sıra yeryüzünün ışığını, toprağın sesini, zamanın gücünü duyuran bir roman. Tuncer Erdem yazı ve çizgisiyle Hay bin Yakzan gibi ütopik romanlara özgü masalsı bir dil, şiirsel bir dünya yaratıyor. 
Bir sabah kendini göl kıyısında bulan, geçmişini yitirmiş bir insan yüzü; yanı başında sazlıklara sığınıp düşlere dalmış bir yabankazı; dertlerine derman arayan yalnız yolcular... Gölün ötesinde görünen köydeyse ölüm ve şiddet kol geziyor.

“Bense sımsıkı sarılmışım yerkabuğunun üst tabakasına. Hayatı bilmediğimden. Dünyayı tanımadığımdan. Farkında olmadan geldiğim bu yere bağlanıp kalmışım. Küçücük bir yeryüzü parçasının içinde debelenip duruyorum. Sonsuz dünyaya, yerkürenin ufuktaki eğimine doğru bakınca, yeraltına kulak verince daha iyi anlıyorum bunu.
Sonuçta acemisiyim bu dünyanın. Kanatlanamayan puhu yavrusu, göç yolunda görülen kaz düşüyüm...”
(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Kaz Düşü, Yazar; Tuncer Erdem, Yapı Kredi Yayınları, 2019, 192 Sayfa

DORIS LESSING - BEŞİNCİ ÇOCUK

2007 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Doris Lessing’in imzasını taşıyan Beşinci Çocuk; okurları, kökleri derinlere uzanan evrensel korkularıyla yüzleştirirken annelik, toplumsal normlar, ahlaki seçimler ve aile ilişkileri gibi pek çok zorlu mesele üzerine düşündürüyor.

Hiç kimsenin hoşlanmadığı, hatta içten içe korktuğu için uzak durmayı tercih ettiği olağandışı bir çocuğa sahip olmanın yol açtığı ruhsal etkilere odaklanan, onu sevememenin yarattığı suçluluk duygusunu cesaret isteyen bir dürüstlükle anlatan bu romanı bir solukta okuyacaksınız.

Filmlere de konu olan “şeytani çocuk” imgesini, ustaca kaleme alınmış bir korku, gerilim başyapıtına dönüştüren Doris Lessing’in, mutlulukla örülmüş aile yaşamının nasıl ilmik ilmik çözülüp gittiğini resmettiği Beşinci Çocuk; empati duygusunu tetikleyen hikâyesi ve etkili kurgusuyla okurunu daha ilk sayfalarından avucuna almayı başarıyor. 

Harriet ve David, geleneksel aile yapısının önemini yitirdiği bir toplumda, akrabaları bir araya getirdikleri büyük evlerinde dört çocuklarıyla mutlu bir yaşam sürmektedir. Dışarıdaki yıkıcı dünyanın etkilerinden uzak, düşledikleri eski moda değerlere adanmış huzurlu yuvayı kurmakla övünen çiftin yaşamı, beşinci çocukları Ben’in doğumuyla altüst olur. Harriet, içinden çıkan bu çirkin, iri ve kontrolü güç bebekle birlikte hiç tanımadığı bir karanlıkla ve ummadığı bir toplumsal tepkiyle karşı karşıya kalır; bir zamanlar gerçek kıldıkları aile düşü giderek kâbusa dönüşür. 

Harriet birçok kez uyanmış, Ben'in yarı karanlıkta durup onları seyrettiğini görmüştü. Bahçenin gölgeleri tavanda oynaşır, koca odanın içindekiler hiçlikte kaybolurken, karanlığın içinde bütünüyle seçilemeyen bu ifrit çocuk oracıkta dikiliyordu. İnsana ait gibi durmayan o gözler, Harriet’i uykularından uyandırıyordu.

"Kâbuslara malzeme olan o keskin sadelikle yazılmış… Yaşadığımız dünyanın sadık, ama tüyler ürpertici bir yansıması." Sunday Telegraph 

"Farklı türlerde kalem oynatan ve onları dahiyane biçimde yeniden üreten Doris Lessing, bu sefer bir korku hikâyesi anlatıyor. Çok kadim bir korku üzerine kurulu Beşinci Çocuk çarpıcı ve unutulmaz." Guardian 

"Doris Lessing'in okurları etkisi altına alma ve ikna etme gücü daha ilk sayfadan kendini belli ediyor… Bu kitap yer yer tüylerinizi ürpertecek olsa da bitirene kadar elinizden bırakamayacaksınız." Sunday Times (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Beşinci Çocuk, Yazar; Doris Lessing, Çevirmen; Niran Elçi, DeliDolu Yayınları, 2019, 168 Sayfa

KOZMOSTAKİ EVİMİZ - MARTİN REES

10 milyar ışık yılından daha uzakta, yani gözlemlenebilir evrenin sınırlarının ötesinde neler olduğunu hiç merak ettiniz mi? Peki, bu sınırın ötesinde bir yerlerde Dünya'nın, hatta güneş sisteminin, hatta hatta Samanyolu'nun bir kopyasının var olabileceğini, hele de evren sonsuz ise buna neredeyse kesin gözüyle bakılabileceğini hiç düşündünüz mü? Bir yerlerde sizin de bir kopyanız yaşamış, yaşıyor ya da yaşayacak olabilir...

Kozmostaki Evimiz evrene bakış açınızı eğen bir kitap...

Evrene dair, bulabileceğiniz en açık seçik anlatım. ... Sadece Evrenin yaşama olanak tanımasına değil, Martin Rees kalibresinde bir bilimcinin onu bize açıklamaya istekli olmasına da şükretmeliyiz. - Ian Morrison, New Scientist

Kozmostaki Evimiz ... bilgilendirici ve geniş kapsamlı ... onu okumak bir zevk. Rees'in açıklamaları çok çok doğru. - William G. Unruh, Science (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Kozmostaki Evimiz, Yazar; Martin Rees, Çevirmen; Ilgın Yıldız, Say Yayınları, 2019, 200 Sayfa

KAVUŞMAK - GÜL İREPOĞLU

Kavuşmak, Mesut Cemil Bey ile ölene kadar ona olan aşkından vazgeçmeyen Dürdane Hanım’ı eksenine alan, gerçek kişilerden yola çıksa da kurgusal bir roman. 
Genç bir kadın yazar bir huzurevinde kalmakta olan Dürdane Hanım’ın ziyaretine gider. Dürdane Hanım ömrünün son demlerinde, yazardan hayat hikâyesini yazmasını ister. 

Dürdane Hanım 1940’ların sonunda konservatuarın seramik bölümüne girdiğinde, Türk musikisi bölümünde ders veren Mesut Cemil Bey’le tanışır. Çocukluğunun radyo günlerinden sesine aşina ve hayran olduğu Mesut Cemil’in de derslerine girmeye başlar. İleride kendisi de konservatuarda halk müziği hocası olacaktır. Aralarında çok yaş farkı olmasına ve Mesut Cemil Bey’in de evli olmasına rağmen genç Dürdane hocasına âşık olur. 

Bu “kavuşma”sız aşkı romanlaştıran kadın yazar ise, geçmişte yaşanmış ya da yaşanamamış bu hikâyenin içine girdikçe, kendi “kavuşma”sız aşkını hatırlar. 
Gül İrepoğlu, Kavuşmak ile sanki gizli kalmış bir müzik kutusunu açıyor, içinden rengârenk müzikler taşan. İki ayrı zaman diliminde yaşanan, pürüzsüz olmasa da görkemli iki aşkı birden anlatıyor. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Kavuşmak, Yazar; Gül İrepoğlu, Hep Kitap, 2019, 224 Sayfa

KURTLARIN SAATİ - HAKAN NESSER

Hızlı hüküm Van Veeteren'i rahatsız eder.

Janek Mitter bir sabah akşamdan kalma uyanmış ve karısını küvette ölü bulmuştur. Ancak sonra Mitter yatağında öldürüldüğünde, Van Veeteren ipuçlarını takip etmediği için pişmanlık duyar ve iki cinayet hakkında soruşturma başlatır. Dedektif soruşturmada derinleştikçe, bu cinayetlerin çarpık kökenleri onu bile şok edecektir.

Müfettiş Van Veeteren'i tanımamızı sağlayan serinin ilk romanı Kurtların Saati artık Türkçede.

“Yalın, sarsıcı ve varoluşsal belirsizlik dolu... Nesser hayatın güzel teklifleriyle ilgilenmiyor. Dedektifleri en kötüsünü bekler çünkü işlerin çok sık kötüye gittiğini bilirler.” - Richmond Times - Dispatch

“Kendi sınıfında... İsveç'in önde gelen suç yazarlarından birinin bu çarpıcı romanı Alfred Hitchcock için bir senaryo olarak yazılmış olabilir.” - The Sunday Times (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Kurtların Saati, Yazar; Hakan Nesser, Çevirmen; Evgin Serbest, İndie Yayınları, 2019, 304 Sayfa
 

Vitrin: Yeni çıkanlar

Yeni çıkan kitaplardan sizler için derlediklerimizi beğenilerinize sunuyoruz. Keyifli okumalar…

İleri Kitap

ARAMIZDAKİ AĞAÇ – SEMA KAYGUSUZ

Sema Kaygusuz’un düz yazılarını bir araya getirdiği Aramızdaki Ağaç 21 yazıdan oluşuyor. 
"Şimdi diyorum ki dost, aramıza koyacağımız udu henüz hak etmedik biz. Meragi’nin bestelediği Şirazi güftelerinden bihaber kan koklayan vahşi hayvanlar gibi kör olası cahilliğimizle ömürsüz güzelliği arıyoruz yüreğimizde. Ne kültürsüzlükle ne de savaşla açıklanabilecek bir nasipsizlik bizimkisi. İnsanı anbean çürüten meraksızlık. Diyorum ki, gel yürekten bir meydan okumayla aramıza ud-i mükemmel’i koyalım. Parçalamak için ama. Telleri sökerek deneyelim önce, ud-i ekmel olalım. Baktık olmuyor, anlayamadık, bir tel daha söküp kâmil olalım. O da olmadı hamlığı göze alıp telsiz bir tekne yapalım seninle, yahu bundan saz olur mu diye birbirimize soralım. O da olmadı öd ağacının kaba kütüğüyle baş başa, bomboş, apaçık, yapyalnız olalım.
Dost. Mümkünse bir ağaç bulunsun aramızda. Kendi ödümüzdeki arzudan başlayalım."

KÜNYE: Aramızdaki Ağaç, Sema Kaygusuz, Metis Yayınları, 2019, 120 Sayfa

OZ BÜYÜCÜSÜ - LYMAN FRANK BAUM

1900 yılında yayımlanan Oz Büyücüsü, yazarı L. Frank Baum’un ifadesiyle “merak ve eğlencenin korunduğu, kederin ve kâbusların dışarıda bırakıldığı modern bir masal” olmayı amaç edinir. Amerikan edebiyatının ilk masalı olarak görülen eser, 1890’ların Amerika’sındaki ekonomik, politik ve toplumsal durumun sembolik bir alegorisi olarak değerlendirilir ve Batı’daki çiftçilerin durumunu, dönemin altın piyasasını ve İç Savaş’tan sonra çalışamayıp ekonomik sorunlar yaşayan işçileri sembolize eden unsurlar taşıdığı ileri sürülebilir. Söz konusu alegorik özelliği ve hayali öğeleriyle hem çocuklara hem de yetişkinlere hitap eden bu klasikleşmiş eser, bir kasırgaya kapılan küçük Dorothy ile köpeği Toto’nun Kansas’ın uçsuz bucaksız çayırlarından fantastik Oz Diyarı’na uzanan yolculuğunu ve bu serüvende edindikleri sıra dışı dostları anlatır. Çıktıkları zorlu ve tuhaf yolculukta Korkuluk beynini, Teneke Adam kalbini, Aslan da cesaretini ararken Dorothy’nin tek istediği Kansas’a, teyzesiyle eniştesinin çiftliğine geri dönebilmektir. Ne de olsa insanın evi gibisi yoktur…

KÜNYE: Oz Büyücüsü, Lyman Frank Baum, Çevirmen: Volkan Yalçıntoklu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019, 144 Sayfa

DUYGUSAL AJANLAR - DORİS LESSİNG

İnanmak ya da inanmamak: İşte tüm mesele bu.
Duygusal Ajanlar, 2007 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Doris Lessing'in, fantezi ve felsefeyi harmanlayan politik bilimkurgu başyapıtı "Argos'taki Kanopus Arşivleri" dizisinin beşinci ve son cildi.
Lessing’in, milyonları “yönlendiren” yöneticilere karşı uyarı niteliğindeki bu politik romanı, üstü örtülü şekilde Fransız İhtilali’nden, II. Dünya Savaşı’ndan ve Nazilerin yarattığı yıkımdan bahsederek; sosyo-politik göndermeleri ve hatta yer yer psikosomatik çıkarımlarıyla dikkatleri üzerine çekiyor.
Söylem ve manipülasyonun gücünü ve tehlikesini vurgularken tarihsel gerçekliklerden de ilham alan Duygusal Ajanlar, Niran Elçi’nin pürüzsüz çevirisi ve Delidolu’nun özenli baskısıyla ilk kez Türkçede!
Kanopus’un hükümranlık alanının çok ötesindeki Volyen İmparatorluğu büyük kargaşa içinde. Manipülasyon, yalan, kandırmaca ve “Söylem” sayesinde, yönetim kademesi, halkı köleleştirmiş. Üstelik, bu konuda o kadar yetkinler ki, gözlem için gönderilen Kanopus ajanı Incent bile etkilenmiş, nesnelliğini yitirmiş, gerçeklik algısını kaybetmiş… Şimdi, tedavi ve yeniden yapılanmadan başka çare yok.
Şikeste ile başlattığı “öznel dünya tarihini” Duygusal Ajanlar ile nihayete erdiren Doris Lessing, belagatin gücünü dünya tarihinden örneklerle vurguladığı bu politik bilimkurgu romanında, inanmak ile inanmamak arasındaki o ince çizginin köklerine iniyor.

KÜNYE: Duygusal Ajanlar, Doris Lessing, Çevirmen: Niran Elçi, Deli Dolu Yayınları, 2019, 268 Sayfa

KARL MARX VE DÜNYA EDEBİYATI - S. S PRAWER

Karl Marx ve Dünya Edebiyatı, Marx’ın edebiyatla ilişkisine odaklanan eşsiz ve öncü bir yapıt. Marx’ın edebiyatla bir okur, bir düşünür, bir yazar ve bir baba olarak sanıldığından ve bilindiğinden çok daha yakından ilgili olduğunu sistematik bir şekilde ortaya seren Prawer’a göre, Marx’ın ve eserlerinin ayırt edici özelliklerinden biri de edebiyatla kurduğu sıradışı ilişkidir.
Marx, dilin saflığını ve doğruluğunu ilgilendiren her konuda titiz bir yazardı. Bu yüzden Goethe, Lessing, Shakespeare, Dante ve Cervantes’i kendine üstat olarak seçmiş, onların eserlerini neredeyse her gün okumuştu. İktisadi gerçekleri ve tutumları akılda kalıcı bir şekilde özetleyen sözler bulmak için Latin klasiklerini didik didik etmişti. Edebî alıntı ve göndermeleri okurlarıyla kültürel bir etkileşim yaratmak için nasıl kullanabileceğini daha gazetecilik yıllarında keşfetmişti. Başta Kapital olmak üzere yazdığı bütün metinlerde popüler balad, şarkı, tekerleme, mitolojik hikâye, özdeyiş, masal, şiir, oyun ve destanlara göndermelerde bulunmuştu. Sadece yabancılaşmaya karşı zafer kazanma ve daha adil bir topluma ulaşma yolunda edebiyatın ve sanatın hayati bir rol oynadığına inanan bir düşünür değildi Marx; kızlarını büyütürken müthiş bir hikâye anlatıcısıydı da. Farklı dillerdeki şiirleri ve oyunları yüksek sesle okur, bunların anlamları kadar seslerin ritimlerinden de zevk alırdı. Dostlarına Shakespeare’in ve Dickens’ın eserlerinden adlar takmaktan hoşlanırdı. Yunanca, Latince, İspanyolca, Rusça, Fransızca, İngilizce ve Almanca edebî eserleri hem eğlenmek hem de öğrenmek amacıyla okuyan bir kitap kurduydu. Evinde düzenli olarak Shakespeare okuma toplantıları yapılan Marx için Rus ziyaretçisi Maksim Kovalevski boşuna “fazlasıyla kültürlü bir İngiliz-Alman centilmeni” dememişti…
Karl Marx ve Dünya Edebiyatı, işte bu sıradışı “centilmen”in edebiyatla kurduğu içten ve derinlikli ilişkinin benzersiz bir dökümü…

KÜNYE: Karl Marx ve Dünya Edebiyatı, S. S Prawer, Çevirmen:   Selin Dingiloğlu, Ezgi Kaya, Yordam Kitap, 2019, 384 Sayfa

ELLEN WİLKİNSON BİR SOSYALİST VE FEMİNİSTİN HAYATI - LAURA BEERS

Korkusuz bir feministti Ellen Wilkinson. Kızıl saçlarıyla her yerde kendini belli eden, ne olursa olsun mücadelesinden vazgeçmeyen başarılı bir kadın. Sadece Britanya sınırlarında değil, tüm dünyada adaleti sağlamanın peşindeydi. Halka seslendi, parlamentoda saatler süren oturumlarda yılmadan görüşünü savundu, iki yüz işsiz erkeğin hükümete taleplerini iletmek için yaptığı beş yüz kilometrelik yürüyüşe liderlik etti. 

Laura Beers uzun yıllar süren araştırmasının ürünü olan Ellen Wilkinson: Bir Sosyalist ve Feministin Hayatı kitabında bir yandan 20. yüzyılın tutkulu feministinin yaşamöyküsünü anlatırken bir yandan da savaş atmosferindeki dünyanın sorunlarının izini sürüyor.

KÜNYE: Ellen Wilkinson: Bir Sosyalist ve Feministin Hayatı, Laura Beers, Çevirmen: Cemre Ömürsuyu Seyis, HepKitap, 2019, 584 Sayfa

ÜSTAT PİRE: İKİ ARKADAŞIN BAŞINDAN GEÇEN YEDİ MACERA - E. T. A. HOFFMANN

Çekingen mizaçlı Peregrinus Tyss, bir Noel akşamı hediyeler götürdüğü bir evde esrarengiz Dörtje Elverdink'le karşılaşır. Dörtje başının dertte olduğunu söyleyerek ondan kendisini evine almasını rica eder. Bu sırada kentte bir pire terbiyecisi ve mikroskop ustası, pirelerinin ve güzel yeğeni Dörtje'nin ortadan kaybolduğundan yakınmaktadır. Peregrinus Tyss'ün arkadaşı George Pepusch da Magusa'lı Prenses Gamameh olduğunu iddia ettiği Dörtje'yi aramaktadır. Peregrinus, uzun zaman pire terbiyecisinin elinde tutsak olan ve şimdi kendisinden korunma talep eden Üstat Pire'yle yakınlık kurar. Pire aslında Prenses Gamameh olan güzel Dörtje'den kaçmaktadır ve Peregrinus'a Dörtje'nin onu asla ele geçirmemesi gerektiğini söyler. Yoksa pire halkı sonsuza dek tutsaklığa mahkûm olacaktır. Peregrinus, Dörtje'den etkilense de Üstat Pire'yi koruyacağına söz verir.

İlk kez 1822'de sansürlenerek yayımlananÜstat Pire'de Hoffmann, Alman romantizminin gözde yazın türü olan sanat masalının seçkin örneklerinden birini sergiler. Hoffmann'ın, dönemin Prusya'sına hâkim demagojik unsurları karikatürleştirdiğiÜstat Pire, fantastik öğelerle bezeli gerçek bir taşlamadır.

KÜNYE: Üstat Pire, E. T. A. Hoffmann, Çevirmen: Bilge Uğurlar, Türkis Noyan, Can Yayınları, 2019, 200 Sayfa

Vitrin: Yeni çıkanlar

Haftanın vitrini ile karşınızdayız, iyi okumalar diliyoruz.

DÜNYA İLE DEVLET ARASINDA TÜRK MUHARRİRİ 1930 - 1960 - TUNCAY BİRKAN

Tuncay Birkan büyük bir emeğin ürünü olan kitabında 1930-1960 yılları arası çıkan gazete ve dergileri tarayarak, kitaplaşmadan, okura sunulmadan kalmış satırlar arasında gezerek Cumhuriyetin erken dönemlerinde –Refik Halid, Peyami Safa, Halide Edip, Necip Fazıl, Nahid Sırrı, Nurullah Ataç, Sabiha Sertel gibi– yazarların devlet ve piyasa karşısındaki tutumlarını ortaya koyuyor.

"Edebiyatta, sanatta, bilimde, düşüncede, yanlış veya eksik öncüllerden yola çıkmış olsalar da, bir şeyler kurmaya, kurulanı daha insani hale getirmeye çalışmış, içlerinde hakikaten memleket sevgisi olan" bu insanların, "düne kadar memleketin tek hâkimi olduğu iddia edilen 'İttihatçı-Kemalist zihniyet' denen asli aktörün figüranları derekesine düşürülemeyecek kadar karmaşık tepkileri, arzuları, hayalleri, kanaatleri, fikirleri ve toplumsal bağlılıkları" olduğunu hatırlatıyor bize.

"Geçmiş, olgulardan oluşan statik ve tamamlanmış bir tablo değil, hem olguları hem de olgulara dair yorumları içeren, belli perspektiflerden, belli değer yargılarını öne çıkararak bakıldıkça sürekli değişen ve hep bir yerleri soluklaşıp silindiğinden asla tamamlanamayacak hareketli bir resimdir. Aynı şey geçmişten tevarüs edilen miras için de geçerli," diyerek yola çıkan Birkan, "geçmişe bakışımızı taşlaştıran, orada sadece yeknesak bir çoraklık, devasa bir çöl gören toptancı perspektiflerin hegemonyasını sarsmayı", "yeni kuşak okurlarda, kendi acılı ve kasvetli tarihimizden işlenebilecek bir mirasın tohumlarını bulma arzusunu kışkırtmayı" hedefliyor.  (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Dünya ile Devlet Arasında Türk Muharriri 1930-1960, Tuncay Birkan, Metis Yayıncılık, Ocak 2019, 526 Sayfa.

YETİM - HATİCE MERYEM

Bu gece birini öldüreceğim. Kim olduğu fark etmeyecek. Kulağımı çekeni, ayağıma çelme takanı, kıçımı açıkta bırakanı, yüzüme tüftüf atanı, bana sidikli, bana aptal, bana moron, bana ezik diyeni, benim küçük parmağım terastaki oyun alanında demirin arasına sıkışıp morardığında hemen koşup acil yardım çağırmak yerine yüzüme katır gibi güleni. Önüme ilk çıkanı.

Yetimlik böyledir. Anan baban sağdır yine de yetimsindir. Şu dünyaya fırlatılmış da unutulmuşsun gibi. Hatırladıklarında çok geç olabilir, o zamana kadar kaç cinayet işlemiş, kaç okulu kundaklamış, kaç evden kaçmışsındır.

Hatice Meryem Yetim’i anlatıyor bu kez. Rüyalar gibi, masallar, cinaî romanlar gibi. Film gibi. “Varlığı zaten başlı başına suç” olan bu küçük kızla birlikte bütün o zorlu yolu katettiriyor bize. Karanlık yokuşlardan, ıslak çarşaflardan, soğuk avlulardan, arka bahçelerden geçiyoruz, değişip dönüşüyoruz. Yetimlik nedir, anlıyoruz.  (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Yetim, Hatice Meryem, 154 Sayfa, İletişim Yayınları, Ocak 2019, 154 Sayfa.

KADIN DÜŞMANLIĞI ÜSTÜNE KÜÇÜK ÖYKÜLER - PATRICIA HIGHSMITH

Psikolojik gerilimin ustası Patricia Highsmith, bu kez bizi bir kadın düşmanının zihninde yolculuğa çıkarıyor. “Kusursuz küçükhanım”dan “kadın romancı”ya, “dansçı”dan “koket”e, bu koleksiyonun parçası olan on yedi kadının her biri kendilerine biçilen basmakalıp rollere karşı koyuyor ve bu boğucu dünyayı yıkmak adına hem kendilerini hem de çevrelerindeki erkekleri felakete sürüklemekten çekinmiyor.

Highsmith, sıradan olduğunu düşündüğümüz hayatların gizlediği acayiplikleri ve vahşilikleri bu kez bir fabl yazarının yalın ama ironi dolu diliyle anlatıyor. The Guardian eleştirmeninin de söylediği gibi: “Bu kitabın amacı kadın düşmanlarına bir ders vermek değildir, tam tersine bir kadın düşmanına doğum günü armağanı olarak verilebilecek nitelikte bir gerilim yapıtıdır. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Kadın Düşmanlığı Üstüne Küçük Öyküler, Patricia Highsmith, Çevirmen: Nihal Yeğinobalı, Aralık 2018, 112 Sayfa.

BEN LEYLA GENCER -  EVİN İLYASOĞLU

Ünlü keman virtüozu Isaac Stern “İlk 79 Yılım” adlı kitabının önsözünde şöyle der: “Müziğin hizmetine girmek bir meslek edinmek değil, bir yaşam biçimidir. Bunun için iki şeye sahip olmalısın: Birincisi, ne olmak istediğin hakkında küçük yaştan itibaren kesin bir fikre; ikincisi, o isteğinin gerçekleşmesi için gereken özgüvene, mücadele gücüne ve gurura.”

İşte Leyla Gencer’in müzik serüveni bu düşüncenin hayata yansıması olmuştur adeta.

Safranbolulu bir baba ile Polonyalı bir annenin kızı olan Leyla Gencer Çubuklu’da dünyaya geldi, Fransız dadısının çokkültürlülüğü ve evde piyano çalan annesinin söylediği Lehçe şarkılar aracılığıyla henüz hayatının ilk yıllarında müzikle tanıştı. Soprano Arangi-Lombardi ile çalışması hayatının dönüm noktalarından biri oldu. İlk opera temsilini Ankara’da verdi. 1953’te İtalyan radyosundaki kaydıyla da ilk kez sesini dünyaya duyurdu.

Leyla Gencer, küçük yaşından itibaren sahnede olmayı aklına koymuştu. Özgüveniyle, çalışkanlığıyla, savaşçı kişiliğiyle hayatını bu fikre göre şekillendirdi. Opera kültürü olmayan bir ülkeden çıkıp, bu kültürle evrilmiş bir ülkenin, İtalya’nın ortasında kendini ispat etmek için verdiği mücadelelerle, tam yirmi beş yıl boyunca operanın mabedi sayılan La Scala’nın “prima donna”sı oldu. Sonraki yirmi beş yıl da, ölünceye kadar, eğitimci olarak opera dünyasına hizmet etti.

Zamanının büyük sopranolarıyla girdiği rekabetle, tarihi şefler ve rejisörlerle birlikte çalışmasıyla, büyük bestecilerin gölgede kalmış yapıtlarını keşfetmesiyle, repertuvarındaki yetmiş üç opera ve canlı temsillerden kaydedilen sesiyle yirminci yüzyıl opera tarihine geçmeyi başaran La Diva Turca, bugün de Divaların Divası olarak anılmaktadır.

“Ben Leyla Gencer - La Diva Turca” kitabı, sesiyle ve dramatik gücüyle iz bırakan sanatçıyı kişileştirerek kendini var etme yolculuğunda yaşadığı coşkularını, hayal kırıklıklarını, sevinçlerini, acılarını kendi ağzından hikâyeleştirirken, okuru operanın coşkulu yıllarına götürüp müzik dünyasında bir yolculuğa çıkarıyor. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Ben Leyla Gencer, Evin İlyasoğlu, Yapı Kredi Yayınları, Aralık 2018, 352 Sayfa.

TURFANDA MI YOKSA TURFA MI? - MİZANCI MURAT

Turfanda mı Yoksa Turfa mı? romanının kahramanı Mansur, tıp eğitimi aldığı Fransa’dan varlığını devlet hizmetine adamaya kararlı bir idealist olarak İstanbul’a gelir. Fakat daha adımını atar atmaz karşılaştığı olaylar, gördüğü manzaralar karşısında şaşkınlığa düşer. Mansur tenkitçi dikkatiyle Osmanlı cemiyet ve devlet hayatını en hurda köşelerine kadar teşhir ederken, Tanzimat’tan beri doğrulmak istedikçe sendeleyen ve nihayetinde yıkılan Osmanlı’nın düşüş nedenleri canlı tablolar halinde gözler önüne serilir. Mizancı Murat okura, zamanın yeni mahsulü Mansur gibilerinin, “İlerde çoğalacak benzerlerinin ilk önceleri, yani turfandaları mıdır yoksa kimsenin beğenmeyeceği cemiyet düşkünleri, yani turfaları mıdır?” sorusunu sordurur. Mizancı Murat (1854-1917)  Gazeteci, siyaset adamı, tarihçi ve yazar Murat Bey, Dağıstan’da doğdu. Rüştiye ve idadi öğrenimini burada tamamladı. Rusya’da tıp eğitimi aldıktan sonra 1873’te İstanbul’a giderek Hariciye Nezareti Matbuat Kalemi’nde çevirmen olarak çalıştı. Mekteb-i Mülkiye’de siyasal tarih ve coğrafya dersleri verdi. Darülmuallimin’de hocalık ve yöneticilik yaptı. İttihat ve Vakit gazetelerinde Türk-Rus savaşı ve dış politika konularındaki yazılarıyla kendini gösteren Murat Bey, 1886’dan itibaren çıkardığı Mizan gazetesiyle Osmanlı basınında önemli bir yer edindi. Yazıları nedeniyle gazete sansüre uğrayarak zaman zaman kapatıldı. İstanbul’da ilk örgütlü muhalefet hareketleri başladığında Jön Türkler kendilerine yakın gördükleri Murat Bey’in hareketin başına geçmesini istediler. Sarayın baskısı karşısında 1895’te Paris’e kaçan Murat Bey önce Kahire, sonra Paris ve Cenevre’de yeniden çıkardığı Mizan ve ayrıca yayımladığı siyasi risaleleriyle Avrupa’da ve Türkiye’de büyük tesir uyandırdı. II. Meşrutiyet’in ilanını takiben Mizan’ı tekrar çıkararak eski partisiyle anlaşma ümidini, Avrupa’dan dönmesini affetmeyen İttihat ve Terakki liderleri boşa çıkarınca, o, tesiri 31 Mart hadiselerine kadar uzanan şiddetli bir muhalefete geçmiştir. Olaydan birkaç gün sonra, irtica ve askeri ihtilal çıkarmak suçuyla tutuklanarak ömür boyu kalebentliğe mahkûm edilip Rodos’a sürülür. Midilli’de tamamladığı sürgünlüğünden 1912’de çıkarılan kısmi af üzerine İstanbul’a dönmüş, Peyam ve Peyam-ı Edebi’de yazmaya devam etmiştir. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Turfanda mı Yoksa Turfa mı? Mizancı Murat, İş Bankası Yayınları, Ocak 2019, 296 Sayfa.

Vitrin: Yeni çıkanlar

Bu pazar da yeni çıkan kitaplar ile karşınızdayız. İyi okumalar dileriz.

İleri Kitap

ASRTOBİYOLOJİ - DAVID C. CATLING

İnsanlar çok eski zamanlardan beri yeryüzünde yaşamın nasıl ortaya çıktığı ve evrende yalnız olup olmadığımız gibi sorulara kafa yoruyorlar. Son dönemlerde adını giderek daha sık duyduğumuz astrobiyoloji tam da bu sorulara yanıt bulmak üzere ortaya çıkmış bir bilgi alanı. Evrende ve dünyada yaşamın kökenini, evrimini ve geleceğini inceleyen astrobiyologlar, gelişen teknolojiyle birlikte her geçen gün hayal gücümüzü kışkırtan keşiflerde bulunuyor.

Kendisi de bir astrobiyolog olan David Catling bu kitapta astrobiyolojinin temel meselelerini ele alarak bu heyecan verici bilime dair kısa ama kapsamlı bir çerçeve sunuyor. Dünyada yaşamı ortaya çıkaran koşullar nelerdi? Yaşam hangi ilkeler temelinde gelişti? Gezegenimiz mevcut haline erişmeden önce nasıl evrelerden geçti? Kitlesel yok oluşlara hangi olaylar yol açtı? Dünyamızı nasıl bir gelecek bekliyor? Gezegenler nasıl oluştu? Güneş Sistemi’nde ve ötesinde hangi gezegenlerde yaşam ortaya çıkmış olabilir veya gelecekte ortaya çıkabilir? Dünya dışındaki bir gezegende akıllı varlıklar varsa –fizikçi Enrico Fermi’nin meşhur tabiriyle– “Nerede bunlar?”

Astrobiyoloji, okuru kendi tanıdık dünyasından dışarı adım atıp üzerinde yaşadığı görkemli gezegene ve çevresini sarmalayan uçsuz bucaksız evrene meraklı gözlerle bakmaya davet ediyor. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Astrobiyoloji, David C. Catling, Çevirmen: Ahmet Burak Kaya, Metis Yayıncılık, Ocak 2019,168 Sayfa.

FAŞİZMDEN POPÜLİZME - FEDERICO FINCHELSTEIN

“Günümüzde uzmanlar ve siyasetçiler faşizmi, yalnızca popülizmi değil, otoriter rejimleri, uluslararası terörizmi veya devletlerin sergilediği baskıcı tutumları, hatta muhalefetin gerçekleştirdiği sokak eylemlerini de gevşekçe tanımlamak için kullanıyor. Bu gevşeklik tarihsel olarak sorunludur, faşizm kavramının bu gibi dikkatsiz kullanımları popülizmi şeytanlaştırır fakat onu var eden tarihsel sebepleri açıklayamaz. Faşizm ve popülizmin bir torbaya konulması, genellikle statükonun popülist seçeneklerin yegâne alternatifi olarak sunulmasına sebep olur.”

Popülizm şu sıra her kapının kilidini açan bir kavram muamelesi görüyor. Bambaşka ülkelerdeki hareketlere, liderlere, siyasetlere popülizm ve popülist etiketi konduruluyor. Bu adlandırmalardan da hareketle, bir fenomen olarak popülizmin ulus-ötesi bir karakter taşıdığına şüphe olmasa da onun ne olduğuna dair tartışmalar kısa vadede hız kesecek gibi görünmüyor.

Federico Finchelstein, Faşizmden Popülizme adlı bu kitabında, popülizmin ulus-ötesi karakterini tanıyarak, onu iki savaş arası dönemde, İkinci Dünya Savaşı sonrasında ve Soğuk Savaş atmosferi içerisinde kavrıyor. Böylelikle popülizmi faşizme eşitleyen görüşleri bertaraf ederken, faşizm mirasından devraldıklarını göstererek, onu post-faşist bir bağlam içerisinde kavramamıza imkân tanıyor. Bu karşılaştırmalı-tarihsel okuma, savaş sonrası zuhur eden modern popülizmi kavramaya ve kavramların kullanımlarının önemini yeniden hatırlamaya bir davet niteliği taşıyor.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Faşizmden Popülizme, Federico Finchelstein, Çevirmen: Ali Karatay, İletişim Yayınları, Ocak 2019, 320 Sayfa.

ŞEYTAN TOZU - LEO PERUTZ

Perutz’un 1933 tarihli romanı Şeytan Tozu, Almanya’da Nazilerin aynı yıl iktidara gelmesiyle yasaklandı. Halkı histeriye ve isyana sürükleyen bir laboratuvar deneyinin hummalı öyküsü muktedirleri bu denli rahatsız etmişti. Kitlenin manipülasyonu üzerine ustaca yazılmış, 1930’ların başında geçen bu romanda yazar bizi gizemli bir eski dünya atmosferine buyur eder. Girdiği komanın ardından hastanede bilinci yerine gelen Dr. Amberg, Vestfalya’nın hâlâ feodal dönemi yaşayan uzak bir köyünde doktor olarak işe başladığını hatırlar. Hizmetine girdiği Baron von Malchin, Kutsal Roma İmparatorluğu’nu canlandırma düşleri kurmakta, hatta iktidarı devralacak bir veliaht yetiştirmektedir. Baronun Tanrı inancını dünyaya geri getirmek için laboratuvarda çavdar mahmuzundan damıttığı uyuşturucu ise köy halkını felaketin eşiğine getirmiştir. Amberg’in hatırladığı bütün bu olaylar gerçek midir? Yoksa doktorların ileri sürdüğü gibi komadayken gördüğü rüyalardan mı ibarettir?..

Leo Prutz Prag’da bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Aynı zamanda matematikçi olan Perutz 1901’de Viyana’ya yerleşti ve eğitimini tamamladıktan sonra bir sigorta şirketinde çalışmaya başladı. I. Dünya Savaşı sırasında Avusturya ordusunda görev yaparken, Doğu cephesinde ağır yaralandı ve Viyana’ya döndü. İlk romanı Die Dritte Kugel (Üçüncü Kurşun) 1915’te yayımlandı. Nazilerin 1938 yılında Avusturya’yı ilhak etmesinin ardından Hayfa’ya gitti, daha sonra da Tel-Aviv’e yerleşti. Yazdığı on bir roman Jorge Luis Borges, Italo Calvino, Ian Fleming, Karl Edward Wagner ve Graham Greene gibi yazarların hayranlığını kazandı.

Onu “maceraperest bir Kafka” olarak niteleyen Borges yapıtlarının İspanyolca çevirilerinin Arjantin’de yayımlanmasını destekledi. Yazarın ölümünden sonra Der Marques de Bolibar (1920) adlı romanı Fransa’da 1962 yılından itibaren verilmeye başlanan edebiyat ödülü Prix Nocturne’ün ilkine değer görüldü. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Şeytan Tozu, Leo Perutz, Çevirmen: Zehra Aksu Yılmazer, İş Bankası Yayınları, 2019, 176 Sayfa.

BİLİMİN İCADI BİLİM DEVRİMİ’NİN YENİ BİR TARİHİ - DAVID WOOTTON

Bugünkü şekliyle bilim, 16. yüzyılın ikinci yarısında Avrupa’da ortaya çıkıp zamanla Avrupa’nın diğer medeniyetlere üstünlüğünün başlıca unsurlarından biri haline gelmiştir. Diğer medeniyetler bu üstünlükle ilk önce uğradıkları askeri yenilgiler yoluyla karşılaşmışlar ve zamanla bilimin, hayatın diğer yönlerinde oynadığı rolün de farkına varmışlardır. Sonuçta bilim, çağdaşlaşma sürecinde Batı’dan ithal edilen kültür unsurlarının en önemlisi olmuştur.

Wootton’un çalışması, Avrupa’da bilimin gelişimini Yenidünya’nın keşfedildiği 1492 yılından Newtoncılığın Avrupa’da yayıldığı 1750’lere kadarki entelektüel maceranın dil ve edebiyatta bıraktığı izleri sürerek ele alıyor. Temel tezi, çağdaş bilimin, göklerde değişimin mümkün olduğunun görüldüğü 1572 yılı ile renklerin kaynağının ışıkta olduğunun anlaşıldığı 1704 yılları arasında icat edilerek evrildiği ve bu sürecin, dönemin dillerine de yansıdığıdır.

Bu kültürel değişimi ele alan Wootton, Batı dillerinde 1492’den önce de mevcut olan ilerleme, olgu, deney, hipotez, teori gibi kelimelerin anlamlarının kökten bir değişimle bilimsel düşünmeyi mümkün kılan aletlere dönüşmesi sürecini akıcı bir üslupla okura aktarıyor. Böylece “Bilimin İcadı”, şehitleri (Bruno, Galileo), kahramanları (Kepler, Boyle), propagandacıları (Voltaire, Diderot) ve emekçileri (Gilbert, Hooke) ile Avrupa’da yaşanan bu çığır açıcı dönüşümün hikâyesini anlatırken aynı tarihlerde dünyanın geri kalanında benzeri bir değişimin neden yaşanmadığı sorusunun cevabına da katkıda bulunuyor. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Bilimin İcadı Bilim Devrimi’nin Yeni Bir Tarihi, David Wootton, Çevirmen: Nurettin Elhüseyni, Yapı Kredi Yayınları, 2019, 680 Sayfa.

ÇOK ÇAĞI - ARZU EYLEM

“İki farklı dünya. Birisi kül tepelerinin ardında, susuz, denizsiz, şiirsiz, aşksız, insansız Beta. Diğeri yemyeşil, gecesiz, kışsız, şiirli, şarkılı, düşlü, renkli Alfa. İki dünyayı buluşturansa gittikçe sönen Güneş.

Beta’yı küle çeviren Elitler nükleer felaketin yaklaştığını anlayınca Alfa gezegenine göç ederek, sayıca kendilerinden çok olan Çirkinleri, Beta’da kaderlerine terk ederler. Yüzyıllar sonra Güneş’in sönmeye yüz tutması iki halkı yeniden buluşturur. Çirkinler Kusursuzlara, Elitler Mutlara dönüşmüştür. Kusursuzlar yapay zekâlarla yaşarken, Mutlar doğayla buluşur ve ilkel komünal yaşama geçer. Evrenin geleceği iki dünyanın sil baştan yazacağı hikâyeye bağlıdır.

Çok Çağı, aşkı yeniden icat etmek için yollara düşen Tamur’un ve atalarının geride bıraktığı çaresizlikle yüzyıllar sonra yüzleşen Mutların hikâyesi.

Çok Çağı, içinde Gılgamış’ı, Nuh Tufanı’nı ve pek çok mitolojik öyküyü saklayan; dünü, bugünü, geleceği saran bir dram. Hem ütopya, hem de distopya. Doğayı, aşkı, şiiri teknolojiye kurban eden insanlığa dair bir bilimkurgu.

Aslında Çok Çağı, Tamur’un evrene sığmayan kocaman yüreğini anlatan tanıdık bir aşk romanı.

KÜNYE: Çok Çağı, Arzu Eylem, Nota Bene Yayınları, Aralık 2018, 184 Sayfa.

Vitrin: Yeni Çıkanlar

Bu haftanın yeni çıkanlar seçkisini siz sevgili okurlarımızın beğenisine sunuyoruz. İyi okumalar dileriz…

YENİ PARADİGMAYI OLUŞTURMAK - FİKRET BAŞKAYA

Mevcut kapitalist-emperyalist sistem ve onun neoliberal uygulamaları sürdürülebilir midir?

Fikret Başkaya, “sürdürülemeyeceği” kanaatinde ve Yeni Paradigmayı Oluşturmak’ı yazma amacını şöyle dile getiriyor: “Bu kitap, neden böyle olduğuna, neden bir ‘sürdürülemezlik’ durumunun ortaya çıktığına dair bir netleşme sağlama amacı taşıyor”.

Ardından, “Eğer sürdürülemeyeceğini kabul ediyorsak, radikal bir düşünce devrimine, yeni bir Rönesansa ihtiyaç var” diyen Başkaya, bu Rönesansın unsurlarını tartışmaya başlıyor.

Önce “muasır medeniyet seviyesi”, hemen peşinden de ilerleme, modernleşme, çağdaşlaşma, büyüme, kalkınma ve sürdürülebilir kalkınma kavramları enine boyuna sorgulanıyor.

“Türkiye’de yaklaşık 90 yıldır ‘muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkma’ şarkısı söyleniyor. Oysa üzerine çıkılması gereken ‘muasır medeniyet’, kapitalist yıkıcılıktan ve barbarlıktan başkası değil” diyen Fikret Başkaya, söz konusu “muasırlaşma” hedefiyle örtüşen “Avrupa”yı da, bir büyük sermaye ve Atlantik projesi olan Avrupa Birliği’nin bugün geldiği nokta itibarıyla ele alıyor.

“Sürdürülebilir kalkınma” kavramının oksimoron niteliğine, büyüme mitine, tarımın bugün gelip dayandığı çıkmazlara, toprağın öldürülmesine vb. değinen çalışmasında, doğayı ve canlıları yok eden “kalkınma” anlayışını bütün boyutlarıyla ortaya koyuyor Başkaya. Demokrasi, STK’lar, kültüralizm ve “Politik İslam” tartışmalarının ardından kapitalizmden çıkışın alternatiflerini, komüncü mülkiyet biçimlerini ortaya koyarak ve “Yeni bir paradigma için 12 öneri”sini paylaşarak tamamlıyor kitabını. Yine Başkaya’nın sözleriyle; “Ya geçerli paradigmadan, kapitalizmden vakitlice çıkılacak, ya da insanlığın bir geleceği olmayacak…” (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Yeni Paradigmayı Oluşturmak, Fikret Başkaya, Yordam Kitap, Kasım 2018, 352 Sayfa.

MEKTUPLARDA BİR YAŞAM - JHON STEINBECK

Dünya edebiyatına kazandırdığı başyapıtları ve politik duruşunun yanı sıra sinemadan tiyatroya kadar pek çok alanda çağının entelektüel hayatına damga vurarak ölümsüzleşmiş olan John Steinbeck’in yaşam öyküsüne ölümünün 50. yılında nadide bir tanıklık: Mektuplarda Bir Yaşam.

Durmaksızın üretmiş, altmış altı yıllık ömrüne onlarca kitap, Nobel ve Pulitzer de dahil olmak üzere sayısız ödül ve başarı sığdırmış, ancak çalışırken rahatlayabilen bu keskin aklın gündelik alışkanlıklarının başında mektup yazmak geliyordu. Kaliforniya'daki gençlik döneminden yaşamının son günlerine kadar yazmayı sürdürdüğü binlercesi arasından derlenen, hem mesleki hem de özel yaşamının dökümü niteliğindeki bu seçki, Steinbeck’in gerçek utkusunun ödüllü, otorite sahibi, göz önünde bir şöhret olmaktan ziyade yalnızca üreten yalnız bir “yazar” olmak olduğuna birincil ağızdan şahitlik ediyor.

Mektuplarda Bir Yaşam, Steinbeck’in güvendiği ve çatıştığı insanlara; edebiyat otoriteleri,eleştirmenler, ödüller, yayıncılar, kadınlar ve çocuklarla ilgili görüşlerine,dünyanın geçirdiği değişim, savaşlar ve politik gelişmeler karşısında takındığı tutuma ayna tutakla kalmıyor, yazarın kendi yaratım sürecine dair de son derece gerçekçi bir portre sunuyor. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Mektuplarda Bir Yaşam, Jhon Steinbeck, Çevirmen: Sevim Gündüz, Sel Yayıncılık,  Aralık 2018, 493 Sayfa.

DAYANIŞMA EKONOMİLERİ - ASLIHAN AYKAÇ

Son otuz yılda sosyal bilimlerin en temel konularından biri kapitalist üretim biçiminin küreselleşmesi oldu. Farklı disiplinlerden ve disiplinlerarası perspektiflerden kaynaklanan geniş bir literatür ortaya çıktı. Bu kitabımın, benim gibi küreselleşmenin “Başka bir alternatif yok” söyleminin boğucu iklimi içinde yetişmiş bir sosyal bilimcinin “küresel” olanın dışında yeni bir alan arayışı olarak okunmasını arzu ederim.

Uzun dönemli tarihsel analizlerle sistemin kendini yenileme potansiyelini vurgulayan yazarlar dahi bugün geldiğimiz aşamada kapitalist sistemin ve sisteme dayalı uygarlığın tehlikeli belirsizliklerle karşı karşıya olduğunu öne sürüyorlar. Bu belirsizliklerin bir kısmı kapitalist üretim ağının tüm gezegene yayılmış olmasından, bu yayılmanın çevre ülkeler üzerindeki etkilerinden ve bütün bunlara eşlik eden toplumsal sonuçlardan kaynaklanmaktadır.

Dayanışma Ekonomileri, üretimde ve bölüşümde dayanışmayı odağına alan ekonomilerin ve ağların imkânlarını ve sınırlarını inceliyor. Bu bağlamda günümüzün çürüyen demokrasileri karşısında “işyeri demokrasisine” vurgu yapıyor. İş ve çalışmanın niteliğinde ortaya çıkan güncel değişimleri tartışan kitap, küresel ekonomi içinde emeğin bugünkü durumunu değerlendiriyor, dünyanın farklı yerlerinden dayanışma ekonomilerine örnekler getiriyor ve küresel ekonomiye devlet ve piyasa dışındaki alternatifleri tartışıyor. – Aslıhan Aykaç (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Dayanışma Ekonomileri, Aslıhan Aykaç , Metis Yayıncılık, Aralık 2018, 280 Sayfa.

KALAN SON GÜZEL KAĞIDIM - MARCEL PROUST

Marcel Proust tam bir mektup delisiydi. Çocukken edindiği bu alışkanlıkla, “Kayıp Zamanın İzinde”nin ciltlerini teker teker kaleme aldığı dönemlerden 1922 yılındaki ölümüne kadar, hiç durmadan binlerce mektup yazdı: Ailesine, arkadaş bildiklerine, hasım bellediklerine,üst kat komşusuna, yayıncısına, kitaplarını destekleyenlere ya da kayıtsız kalanlara...

Jérôme Picon’un derlediği ve açıklayıcı notlarla zenginleştirdiği bu seçki; zaman, üslup ve konu açısından dengeli bir dağılım sunuyor. (Tanıtım Bülteninden)

Çevirmen: Kalan Son Güzel Kağıdım, Marcel Proust, Çevirmen: Ayşecan Cengiz, Yapı Kredi Yayınları, Aralık 2018, 328 Sayfa.

PSİKANALİZ ve GÖÇ - KOLEKTİF

İstanbul Psikanaliz Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Derneği (Psike İstanbul) tarafından Boğaziçi Üniversitesi’nde geçen sene düzenlenen 11. Psikanalitik Bakışlar Sempozyumu’nda sunulmuş tebliğlerin derlendiği bu kitap, küreselleşmenin ve savaşların beraberinde getirdiği etkiler sonucunda hepimiz için günden güne daha yakıcı bir gerçeklik haline gelen göç meselesine psikanalizin hassas merceğinden nasıl bakılabileceğine dair çeşitli örnekler sunuyor. Her biri alanlarının uzmanı olan kişilerce kaleme alınmış yazılardan oluşan bu derlemede, göçün ruhsallık üzerinde doğurduğu sonuçlar sadece bireysel veya toplumsal bir düzlemde ele alınmıyor. Aynı zamanda, psikanalizin kendisine yönelik etkileri de göz önünde bulunduran düşünümsel bir çerçevede irdeleniyor. Psikanaliz ve Göç’ün, çalışmalarını psikanaliz ekseninde yürütenler ve göç üzerine düşünen herkes için faydalı bir kaynak olmasını umuyoruz. (Tanıtım Bülteninden)

“Aslında her büyük taşınma, çevrede birbirine yoğun olarak geçmiş hem insanla ilgili olan hem de olmayan bileşenleri değiştirir. Bir yerden ayrılırken sadece arkadaşlarımız ve akrabalarımızla değil, bildik olan çevreyle de bağlarımızı kaybederiz. Aynı süreç yeni bir yere geldiğimizde de böyle işler: Sadece farklı insanlarla tanışmayız, tanıdık olmayan yerlerle, iklimle ve mimariyle de karşılaşırız. İnsandaki ve insan-dışı çevredeki değişimler göç ve sürgün söz konusu olduğunda her zaman birlikte bulunurlar.” Salman Akhtar

Katkıda Bulunanlar: Nesli Keskinöz Bilen / Salman Akhtar / Sverre Varvin / Pınar Limnili Özeren / Ümit Eren Yurtsever / Yavuz Erten / Bella Habip / Melis Tanık Sivri / Nayla de Coster / Yeşim Korkut / Gökhan Oral / Saskia von Overbeck Ottino / Deniz Yükseker / Sibel Mercan / Nuray Türksoy / Sevil Kural

KÜNYE: Psikanaliz ve Göç, Kolektif, İthaki Yayınları, Aralık 2018, 304 Sayfa.

Vitrin: Yeni çıkanlar

Sevgili İleri Kitap okurları, sizlere birbirinden farklı konularıyla ilginizi çekebilecek bir kitap listesi hazırladık. İyi okumalar, keyifli pazarlar…

İleri Haber

LABİRENT – BURHAN SÖNMEZ

“Evet. Genç bir adam ormanda kaybolmuş. Günler sonra yaşlı birine rastlamış. Yaşlı adam da uzun zamandır ormanda kayıpmış ve genç adama çıkış yolunu birlikte aramayı önermiş. Olmaz, demiş genç adam, seninle zaman yitiremem, çıkış yolunu bilseydin şimdiye kadar bulurdun.  Ama, demiş yaşlı adam, ben çıkmayan yolları öğrendim. Hikâye böyleydi, değil mi?”
İntihar etmek isteyen genç bir müzisyen, gözünü hastanede açar. Hiçbir şey anımsamaz, şarkılarını bile. Toplumsal bellek ile kişisel belleğin birbirine karıştığı, her şeyin ölü bir tarihin parçası haline geldiği yerde, kuşku duymadığı tek gerçek vardır: Kaburgası kırık bedeni. Kendisine benzeyen bir kentte, unutmanın lanet mi yoksa lütuf mu olduğunu bilmeden, çıkış arar. Saatler, aynalar, deniz fenerleri. Labirent, yüzeyde hüzünle akan, derinde keskin akıntılara kapılan bir yeni çağ romanı.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Labirent, Burhan Sönmez, İletişim Yayıncılık, 2018, 123 Sayfa.

VAHŞETİN ÇAĞRISI – JACK LONDON

“Yabanın sabrı; kararlı, yorulmak nedir bilmez ve inatçıdır. Bir örümceği ağında, bir yılanı yuvasında, bir panteri pusuda saatlerce kıpırtısız tutan, işte bu sabırdır.”

Jack London’ın başyapıtları arasında sayılan VAHŞETİN ÇAĞRISI’nda, St. Bernard ve İskoç çoban köpeği kırması olan Buck’ın hayatta kalma savaşını okuruz. Alaska’da altın arayıcılarına satılan kızak köpeği Buck için yalnızca uyum sağlayanın hayatta kalabileceği bir savaş başlar. Zorluklarla dolu vahşi doğada Buck nasıl hayatta kalacaktır? Hem insanlar hem de diğer köpeklerle giriştiği mücadeleyi kazanabilecek midir?

Ayakta kalmak için içgüdülerine mi ses verecektir yoksa kendini yeniden yaratmanın bir yolunu mu bulacaktır?

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Vahşetin Çağrısı, Jack London, Çevirmen: Rana Soydan, Destek Yayınları, 2018, 120 Sayfa.

DOCTOR WHO: BUZ ÇARKI - STEPHEN BAXTER

Çark. Satürn’ün bir uydusu etrafında dönüp kaynaklara muhtaç Dünya için bir maden kolonisine ev sahipliği yapan, buzdan ve metalden bir halka… Problemlerinin ardı arkası kesilmeyen bir koloni. Giderek artan ekipman arızaları ve hırsızlıklar. Çark’ta görülmeye başlanan gizemli yaratıkların hikâyelerini anlatan çocuklar. Harap haldeki madenlere inmeyi reddeden bazı genç madenciler…

Bu gençlerden biri Satürn’ün halkalarında gezerken gizemli, mavi bir kulübeyi yok olmaktan kurtaracağından habersiz.

Çark’a ulaştıklarında ise Doktor ile yol arkadaşları Jamie ve Zoe süregelen sabotajın şüphelilerinden biri haline gelince büyük zorluklarla yüzleşmeye başlarlar. Çok geçmeden kendilerini, mazisi Güneş Sistemi’nin yaratılışına kadar uzanan bir gizemin içinde bulurlar. Ve bu gizem, Çark’ı yok etmek üzeredir…

Çağımızın en büyük bilimkurgu yazarlarından biri olan Stephen Baxter’dan soluk soluğa ve benzersiz bir Doctor Who macerası.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Doctor Who: Buz Çarkı, Stephen Baxter, Çevirmen: Sevda Deniz Karali, İthaki Yayınları, 2018, 344 Sayfa.

BÎBLÎYOGRAFYAYA KİRMANCKÎ (ZAZAKÎ) 1963-2017 – MUTLU CAN

Ziwan bingeyê estbîyayîşê yew miletî yo  ke az ra az neql beno. O tena wasitayê komunîkasyon û dayiş-girewtişî nîyo,  eslê xo de wasitayêk aktîf yê şekildayîş û xeliqnayîşê kamîya ferdkî û komelkî yo. Fonksîyonê ziwanî, hem hetê ferdkî hem zî hetê komelkî ra zaf muhîm ê. Ziwan, mîyanê cuya komelî de herikîyeno û beno hemparê çarenuştişê komelî.

Kirmanckî (zazakî) zî bîya parçeyê qederê ma û çi heyf ke şertanê averşîyayene ra mehrum menda. Semedo ke kurdkî nêbîya wayîrê statuyê fermî, ne sazgehê ma yê musnayîş û averberdişê ziwanî virazîyayê ne zî arşîvxaneyê ma. Helbet na rewşe ziwan û kulturê kurdan ser o tesîro zaf negatîf kerdo. Bitaybetî xebata ziwan, folklor, edebîyat û nuştişî, goreyê lehçeyanê ma yê bînan kirmanckî de hîna berey dest pêkerdo. Ewro pêserîya kirmanckî ya nuştekî ra behskerdişê ma, sayeyê çend merdimanê dilsozan û zehmetkêşan mumkun beno.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Bibliyografyaya Kırmancki (1963-2017), Mutlu Can, Vate Yayınevi, 2018, 488 Sayfa.

MUTLU HAYALPEREST – PETER H. REYNOLDS

Ben bir hayalperestim. Her zaman da öyleydim.
Hayallerim ve karmakarışık kafam yetişkinlerin pek de
hoşuna gitmiyor. Ama ben bu hâlimi seviyorum. Ailem,
kendim olmama izin veriyor ve beni seviyor. Ben şanslı
biriyim ve her şey yolunda...
Nokta ve Mış Gibi’nin yazarı Peter H. Reynolds,
okurlarını onlara ilham verecek unutulmaz bir
yolculuğa davet ediyor!
Reynolds hepimize şu gerçeği hatırlatıyor:
Hayallerinin peşinden git ve mutluluğa ulaşmak için
kendi yolundan yürü!
İçeride sihirli bir sürpriz saklı!

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Mutlu Hayalperest, Peter H. Reynolds, Çevirmen: Oya Alpar, Altın Kitaplar Yayınevi, 2018, 40 Sayfa.

Vitrin: Yeni çıkanlar

Sevgili kitap okurları, bu hafta da sizler için yeni çıkan kitaplardan derleyip beğenilerinize sunuyoruz. Evde kaldığımız bu günlerde sağlıklı günler ve iyi okumalar dileriz.

DOMUZ BABA-BİR DİSKDÜNYA ROMANI - TERRY PRATCHETT

Bu yıl uslu bir çocuk oldunuz mu?

Sör Terry Pratchett'ın kaleme aldığı ''Diskdünya'' serisinin ilk kez Türkçeye çevrilen yeni kitabı Domuz Baba, kadim yılbaşı geleneklerinin ''büyülü'' atmosferinde, gölgelerin içinde, hüznün mizahla el ele yürüdüğü, ışıltılı bir kurtarma operasyonuna odaklanıyor.  Dünya çapında 85 milyonun üzerinde satan külliyatın yirminci halkası olan bu sürükleyici kitap, ''Ölüm'' alt serisinin de dördüncü serüveni.

Ümit dolu yeni senelerin ruhundan kopup gelen Domuz Baba'da, evrendeki en ''insani'' değerlerden biri olan inanç kavramına ve unutulmaya yüz tutan çocukluk anılarına göz kırpan Pratchett, Ölüm'ün bile ''ölümle'' tehdit edildiği, keskin ama bir o kadar da sürpriz dolu bir serüvene imza atıyor.

Eminim, susan sağduyulu davranır, dedi Ölüm.

''Ah, tabii,'' dedi Albert, kızağa dönerlerken. ''Sağduyulu davranmak sizde aile özelliğidir zaten...''

Aslına bakarsanız, sağduyudan ziyade cesaret ve kararlılık gerekiyor bu gece; çünkü Diskdünya'nın temelleri bir kez daha, hem de tam temelinden sarsılmak üzere.

Zira Denetçiler, yaşamı yok etmek adına yaşayanlardan destek alıyor bu kez. Ve koca dünyada, Domuz Baba'nın yerini alabilecek tek bir kişi var.

Seni İnsan Yapan, İnandığın Şeylerdir. Doğru Veya Yanlış, İyi Veya Kötü, Fark Etmez.

Fakat... Domuznöbeti Gecesi'nin ruhu da bir başkadır tabii. Şömine rafına asılmış çoraplar, sene boyunca verilmiş ''uslu durma'' sözleri, yeni bir yılın getireceği tüm güzellikler ve hepsinden önemlisi umutlar, beklentiler ve vadedilmiş... eh, reçeller.

İnsanlığın umutlarına bile göz dikenlere inat, Ölüm yine kontrolü ele alıyor ve Domuz Baba'yı kurtarmaya girişiyor; hem de biricik torunu Susan ile birlikte!

Niran Elçi'nin pürüzsüz Türkçesi ve Delidolu'nun özenli baskısıyla Türkiye'deki okurlarının karşısına ilk kez çıkan bu roman; hayranlık uyandıran fantezi unsurları ve kurgusuyla alternatif bir evren yaratıyor ve gelenekselleşen yeni yıl kutlamalarına bambaşka bir gözle, yeniden bakmamıza fırsat tanıyor. 

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Domuz Baba-Bir Diskdünya Romanı, Yazar: Terry Pratchett, Çevirmen: Niran Elçi, DeliDolu, 2020, 392 Sayfa

BABA – YILMAZ GÜNEY

Yılmaz Güney’in en önemli filmlerinden biri olarak kabul gören Baba, sınıfsal olanı gözden kaçırmayan, yaşam şartlarının insanların hayatlarını belirlemedeki etkisini gözler önüne seren konusu ve toplumun içinden seçilen gerçekçi karakteriyle kültleşmiş,Türkiye’de politik sinemanın öncülerinden biri olarak kabul edilmiştir.

Çocukları ve eşi için işlemediği bir suçu kabul eden fakat yıllar sonra umduğu her şeyin tepetaklak olduğunu fark eden Baba, yaptıkları ve başına gelenlerle çözümün bireysel çabalarla olmayacağını fısıldar herkese. 

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Baba, Yazar: Yılmaz Güney, İthaki Yayınları, 2020, 120 Sayfa

MIKNATIS-SES: REZONANS VE SANATIN POLİTİKASI - NERMİN SAYBAŞILI

“Ses yazıyı ve anlamı nereye götürür? Eleştirel düşünce ne kadar titreşim, ne kadar rezonans taşır? Her metin imge ve sözden meydana geldiğine göre ses tınlar, anlam çınlar mı?

“Bir anlam arayışının taşıyıcısı olan ‘mıknatıs-ses’ son kertede yaşamanın gücüne ve yüküne işaret ediyor: Nefes ile düşünce arasındaki ilişki, yaşamı sürdürmek ile bilgi üretmek arasındaki devinim süreklidir. Spiral bir formdur ses. Duyup dinlenen seslerin ve imgelerin rezonansını taşıyan bu kitap da spiral bir şekilde gelişiyor ve öyle sonlanıyor. Onulmaz ses/sizlik arayışımın bir yankısı. Bu yankının vaadi olan ses/sizlik olmasa, kendi iç sesimi ve diğer sesleri dinleyecek gücü bulamazdım.

“Zerreler halinde yayılan ses bir yandan ani ve yaygındır, diğer yandan deniz kabuklarının helezonlarına yerleşmişçesine derin ve sakin. Anlam arayışı ise süreklidir. Ta ki kuşların seslerini ve kanat çırpışlarını duyacağımız kristalleşmiş bir sese, özgürlüğün baki olacağı kristalleşmiş bir sessizliğe değin.”

- Nermin Saybaşılı - 

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE:Mıknatıs-Ses: Rezonans ve Sanatın Politikası, Yazar: Nermin Saybaşılı, Metis Yayıncılık, 2020, 304 Sayfa

YALNIZLAR-LİGİRDADZİ-ERMENİCE - ZAVEN BİBERYAN

ZavenBiberyan, Türkiye'nin yakın tarihine farklı bir açıdan baktığı Yanlızlar adlı bu romanında, siyasi iktidarın el değiştirmesiyle toplumun da hızlı bir dönüşüm geçirmeye başladığı 1950'li yılların başlarında, İstanbul'un Anadolu yakasında bir sayfiye yerinde, Erenköy'de, bir yaz hafta sonunda yaşananları anlatıyor. Yazar, bu iki günde yaşananlarla, toplumsal sınıfların ve beraberinde çeşitli statülerden bireylerin iç dünyalarının derin bir psikolojik tahliline girişirken, başta insanlar, sonra da Türk, Ermeni, Yahudi, Rum toplulukları arasında iletişimsizliği, ruhların derinliklerinde gizli şiddet eğilimlerini ve bunların sonucunda kişisel-toplumsal davranış kalıplarında oluşan tahribatın getirdiği yalnızlaşmayı konu ediniyor.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Yalnızlar-Ligirdadzi-Ermenice, Yazar:ZavenBiberyan, Aras Yayıncılık, 2020, 256 Sayfa

SAYGI DURUŞU - SİEGFRİED LENZ

Baltık kıyısında bir balıkçı kasabasında yaşayan lise öğrencisi Christian, İngilizce öğretmeni Stella’ya âşık olur. Tekne gezintileri ve kumsalda yürüyüşlerle geçen bir yaz boyunca onların bu dar görüşlü yerde sürdürmeye çalıştıkları gizli ilişkiye ve buna rağmen geleceğe dair sahip oldukları ümide tanık oluruz. Ancak bu gündüz düşünü alabora etmeyi bekleyen kaçınılmaz engeller vardır. Saygı Duruşu, acı dolu bir sondan geriye giden, deniz kokusunu ve ilk aşkın büyüsünü taşıyan kısacık bir roman.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Saygı Duruşu, Yazar: SiegfriedLenz, Çevirmen: Ayşe Sarısayın, Can Yayınları, 2020, 104 Sayfa

Körleşme

Körleşme Elias Canetti’nin 26 yaşında yazdığı bir roman. Birinci Dünya Savaşı bitmiş fakat ikincisine doğru hızla yol alındığı kaotik bir dönemin tanığıdır Canetti. Viyana’da yaşadığı dönem kozmopolit bir ortamdır ve Profesör Kien’le birlikte romanda yarattığı karakterler, içinde yaşadığı toplumun bir yansımasıdır

Metin Cabadağ

Hayatını yalnızca sahip olduğu 25000 kitapla örülü fildişi bir kulede yaşayarak geçiren bir kişi Profesör Kien. Kendi de dahil olmak üzere hiç kimseye karşı duygusal bir bağ kurmayan kuramayan bir insan. Herkese ve her şeye karşı mesafeli, her gün sabah altıda mutlaka uyanan, kuralları olan, titiz, pimpirikli, çocukları sevmeyen, dış dünya ile arasında bağ oluşturmamak için evinin pencerelerini bile tavana yakın yaptıran, bilginin yaşam içinde neye yaraması gerektiği düşüncesinden uzak ama bilgiyi de herkesten daha fazla önemseyen, yani esas olarak akla önem veren bir insan Profesör Kien

Körleşme Elias Canetti’nin 26 yaşında yazdığı bir roman. Birinci Dünya Savaşı bitmiş fakat ikincisine doğru hızla yol alındığı kaotik bir dönemin tanığıdır Canetti. Viyana’da yaşadığı dönem kozmopolit bir ortamdır ve Profesör Kien’le birlikte romanda yarattığı karakterler, içinde yaşadığı toplumun bir yansımasıdır.

Dünyasız bir kafa, kafasız bir dünya ve kafadaki dünya olmak üzere üç bölümden oluşan roman, akışı boyunca toplumun kaçınılmaz olarak içine sürüklendiği faşizme (nasyonal sosyalizm) doğru bir gidişi ustalıkla anlatmaktadır.

Dünyanın gerçekliğine karşı duyarsız olmakla birlikte kendisinin dışında herkesi akılsız bulan fakat gündelik hayat karşısında ise bir o kadar çaresiz ve beceriksizdir.

Dış dünyanın tehditleri karşısında kurduğu fil dişi dünyayı koruyamaz. Sahip olduğu her kitap onu dış dünya ve sıradan insanların dünyasına karşı koruduğuna inandığı birer duvardır. Kien körleşen bir toplumun aklını ve vicdanını yitiren bir toplumun temsilcisidir. Kien karakterinde açığa çıkan en çarpıcı ikilem aklının dünyanın içine sürüklendiği sorunları çözebileceğine olan inancı ile gündelik hayat karşısındaki acizliğidir.

Bir gün rüyasında sahip olduğu 25000 kitabın yandığını görür. Bu korkunç rüyanın ardından evinde uzun zamandır temizlik işleri yapan kitaba önem vermediği halde öyleymiş gibi görünen, aslında gözü paradan başka hiçbir şeyi  görmeyen, bencil, bir o kadar cahil, sıradan bir kadın olan Therese ile evlenir. Therese ise Kien’in servetine el koymak için kitap seven biri gibi görünerek onunla evlenir. Therese romanda faşizmi temsili niteliğindedir.

Bu evlilikten sonra somutlaşan faşizm ile birlikte Profesör Kien’in yaşam alanı gitgide daralmaya başlar. Bununla birlikte romanın karakterlerini de tanımaya başlarız. Karakterler arasında belirgin olan şey ise iletişimsizliktir.

Sosyal ve kültürel, kadın erkek ayrımı, sınıfsal farklılıklarla birlikte eğitim, cinsiyet ayrımları da eklenebilir. Hiçbir karakterin dünyası diğerinin dünyasına karışmaz. Herkes kendine özgü algısı, hisleri, düşünce ve ifadesi ile diğerinden kopuktur, birbirilerini anlama gayretinden yoksundurlar, söyleneni bir diğeri duymaz, baktıkları şeyi görmezler.

Evliliği ile birlikte Therese, Kien üzerinde her geçen gün artan bir egemenlik kurar. Karısı ile yaşadığı çatışmaların her aşamasında Kien’in dünya ile ilgisinin olmadığı, daha doğrusu dünya denilen şeyi yalnızca kafasında taşıdığı şey olduğuna inanır ve tüm fikirlerini, umut ve umutsuzluklarını, etrafını saran insanlara hatta eşyalara, kitaplara; onları kişileştirerek nutuk çeker. Gerçekliğin silikleştiği anlatımda her eşya, her kitap birer sembol haline gelip Kien’in sorunlu gerçekliğini yansıtır. Bu nedenle giderek görmemek için gözlerini ve bir süre sonra da duymamak için kulaklarını kapatır, gerçekleri görmek istemez. Bu bir anlamda Canetti’nin aydın eleştirisi olarak okunabilir.

 ‘’Dört bir yana doğru büyüyen, yeri göğü ta ufka dek uzanan, tüm boşluğu dolduran bir kitap görüyordu şimdi. Çevresindeki kor halindeki ateş onu ağır ve sakin bir şekilde kemirmekteydi. Kitap da ses çıkarmaksızın dayanmaktaydı bu işkenceli ölüme. Çığlıklar yükseliyordu insanlardan, kitaplar ise ses çıkarmadan yanıyordu. Ermişlerle din uğruna acı çekenler bağırmazdı.’’  

Dünyasız bir kafanın, salt aydın olmanın, bilgi sahibi olmanın neye yaradığının sorgulanmasıdır anlatılan. Canetti , “Körleşme” kitabından bahsederken  “İnsanoğlunun hayatta kalma içgüdüsünün en aşağılık tezahürü, öldürmektir.” der.

Romanın ikinci bölümü kafasız bir dünya; Kien’in, karısı Therese tarafından evden atılıp dış dünyanın gerçekliği ile yüz yüze geldiği bölümdür. Kien için tuhaf bir dünyadır burası. Kitapları yoktur artık ama onları kafasında taşır. Kitabın bu bölümünde karşımıza çıkan karakterler çok sayıdadır ve her birine ilişkin fazlasıyla detay vardır bu anlamda okuyucuyu yoran bir bölümdür. Kör biri, kapıcı, lağımcı, gezgin bir satıcı, kamburu olan bir cüce... Tanıştığı her insan sahtekâr, üçkâğıtçı, ikiyüzlü, her biri öfkeli, nefret duygusuyla dolu insanlar. Karısını öldüren bir kapıcının kızıyla ilişkiye girmesi, sonra onu da döverek öldürüşü… Her türlü kötülüğün somut olarak yaşandığı bir yerdir kafasız bir dünya.

Romanın son bölümü kafadaki dünyada, Kien’in kardeşi Georges çıkar karşımıza. Onun psikolojik çözümlemeleri ile roman daha çekici ve rahat okunur bir hale geliyor, keyifle okunabiliyor. Kien’in çıldırarak parmağını kesmesi, karısının daha önce ölüm haberini alıp sonrasında onu gördüğünde bile yaşadığına inanmaması, deliliğin şizofrenliğe varışı, kendini sorgulamaları ve bu sorgulamaları tarihten destanlarla açıklamaya çalışması, Homeros Destanı’nı yeniden yorumlaması, Buda ya Hint özdeyişlerine uzanan yolculuğu ve sonunda delirerek kitapları ile birlikte kendini yakışı.

Bu eserle birlikte Oğuz Atay’ı da anmamız yerinde olur. Uzun zaman harcayarak bu eseri Türkçeye kazandıran Ahmet Cemal’in söylediğine göre “Körleşme”nin Türkçeye çevrilmesi için kendisine Oğuz Atay çok ısrar etmiş ve Ahmet Cemal bu ısrar üzerine romanı çevirmiş.

KÜNYE: Körleşme, Elias Canetti, Çev: Ahmet Cemal, Sel Yayıncılık, 2014, 565 Sayfa.

Düşlerin sesine yolculuk: Bulut Kuş

Yoksa neden bir papağan mutlu olsun diye “evcil hayvanlar partisi” düzenleyen insan, bir kedi mutlu olsun diye önce bir kedi daha sahiplenip sonra iki kedi mutlu olsun diye bir sürü zilli top alsın ki evine?

Evrim Sayın

Bu sıralar kütüphanemden rastgele seçtiğim her kitap hayvanlara ve onların insanlara hatırlattıklarına dair oluyor nedense. İçinde bulunduğumuz sürecin uzaması ve gittikçe muğlaklaşması hepimizi zorlarken kitaplar yoluyla kendimi, hayvanların öğrettikleriyle hep yeni baştan örgütlemem en büyük kazanımlarımdan biri kendi adıma. Kitaplar dışında onlara temas edip dostluklarına sarmalanabilecek kadar da şanslıyım aslında çünkü üç yıl önce sahiplendiğim iki kedim var ve benim için bilmeden yaptıkları en iyi şey olan yol arkadaşlığı, üç yıldır fazlaca öğrettiği gibi bu olağanüstü zamanlarda da başrolü üstleniyor.

“Evcil hayvan” statüsündeki kedilerim Kek ve Yoğurt adına konuşan bir papağanla tanıştım kısa bir süre önce. Bu papağan, kendi hikayesini anlattıkça dünyanın her yerinde evlerde yaşayan bir sürü hayvanın varlığını anımsadım ve durup kendi evimden başladım elbette sorular sormaya: İnsan kendini nerede konumlandırıyor?

“Bulut Kuş”, Çince aslından çevrilen bir çocuk kitabı. Görsellerinden bağımsız olarak düşünülemeyecek bu çocuk kitabı, yetişkinlere de çok şey anlatıyor ve beraberinde birçok kıymetli soru bırakıyor zihinlere. Bu sorulardan birini yaklaşık üç aydır kendimize soruyoruz aslında: “Ev” neresidir? Ev, herkes için aynı şeyi mi ifade ediyor? Koruyup kollayan mıdır ev yoksa zaman zaman kendimizi tehlikenin göbeğinde bulabileceğimiz bir korku kaynağı mıdır? Öyküdeki “bulut kuş”, düşler kurup neşeyle şarkılar söylerken ormandadır. Bulutlara yakın uçarken özgür ve mutludur. Orman onun yaşam kaynağıdır ve kendini yalnız hissettiğine dair bir bilgiyle karşılaşmayız burada. Ancak bir gün özgürlüğün tadına vardıran uçmak, yalnızlığı da öğretecektir ona. İki küçük çocukla karşılaştığı bir evin penceresi onun için açıldığında yeni başlangıçlara doğru uçtuğunu bilir aslında ama bir evin onun için bir kafese dönüşeceğini nereden bilsin? Onu seven insanlar onun için en iyisini isteyip en büyük kafesi alırlar onun için. Papağanın mutsuz olduğunu gördükçe daha çok üstüne düşerler ve onu mutlu etmek için ellerinden geleni yaparlar. “Eksik”liği hissedenin yerine koyacağı şeyi muhattabından başkası karşılayamaz elbette. İnsanlar tam da bu eksiklikten yola çıkıp yalnızlığa varırlar sonunda. Yalnızlığa varanın papağan olduğunu fark ederler. İnsanlar, papağanı mutlu etmek için ne yapacaklar peki? Papağan tekrar şarkılarını söyleyip düşlerini kurmaya devam edecek mi?

Başkaları tarafından sevilmenin mutlu olmak için çoğu zaman yetmeyeceği, insan-hayvan fark etmeksizin, evinde hissetmenin ilk koşulunun topyekün kendin hissetmek olduğu gerçeğini bir papağanın yaşadıklarından okumak; iki hayvanla birlikte dört duvar arasında yaşayan biri olarak beni düşündürmekle kalmayıp vicdanımla hesaplaştırdı. Her zaman tek doğru ya da tek yanlış olmadığına inananlardanım fakat birçoğumuzun hayvanlar için-üzerinde iyi niyetle girdiği çözüm yollarının iki tür için de bir keşmekeş yarattığını düşünüyorum. Yoksa neden bir papağan mutlu olsun diye “evcil hayvanlar partisi” düzenleyen insan, bir kedi mutlu olsun diye önce bir kedi daha sahiplenip sonra iki kedi mutlu olsun diye bir sürü zilli top alsın ki evine?

KÜNYE: Bulut Kuş, Bai Bing, Çev: Yuan Zhang, Günışığı Kitaplığı, 2012, 33 Sayfa.  

Sosyalist Dünya’yı tahayyül etme denemesi olarak: Kızıl Yıldız

" Dünyalı devrimci Lenoid, Mars gezisi boyunca değişik pratikleri gözlemliyor. İşçilerin sürekli aynı işi yapmasının zararını, bu sebeple bunun yasaklandığını, günlük çalışma süresinin 4-6 saat arasında değiştiğini, Merkezi İstatistik Bürosu tarafından belirlenen ihtiyaçların duyurulmasının ardından işçilerin gönüllü olarak iş değiştirdiklerini tarifliyor..."

Tilbe Akan

Kızıl Yıldız kitabı 1908 yılında Alexander Bogdanov tarafından erken dönem sosyalist kültürün ütopyası için yazılmış bir eser. Bogdanov açısından bu kitabın işçi sınıfının entelektüel tahayyülünü genişletmeyi amaçladığı söylenebilir. İşçi sınıfının kendi “yüksek” kültürünü inşa edebileceğini, sınıfın felsefe, toplumsal teori ve bilimle iç içe olması gerektiğini ifade eder. Bogdanov’un sosyalizm anlayışına göre bilim en büyük müttefiktir. Kızıl Yıldız’da Bogdanov, proletaryaya sosyalist entellektüelin nasıl bir şey olduğunu ve entellektüellerin işçi sınıfıyla ilişkisini açığa çıkartmak istemiştir. Daha geniş ölçüde, Bogdanov kendi zamanının devrimci liderlerini “yeni sosyalist insan” olarak görmüştür.

Bir zamanlar Lenin’in çalışma arkadaşı olan, proletarya kültürünün teorisyenlerinden ve eski bir Bolşevik olan Alexander Bogdanov aynı zamanda bir bilim insanıdır. Peki Bogdanov neden sosyalist dünya tahayyülünü bilim kurgu ile göstermeyi tercih etmiştir? Birinci sebep çarlık sansürü olabilir, daha önemli sebep ise, proletkült estetiğine uygunluğu olabilir. Çarlık Rusya’sında kentli proletarya didaktik metinler yerine macera hikayelerini daha çok tercih ediliyordu. Bogdanov da kendisini daha yakın hissettiği kentli işçilerin zevklerine uygun bir eser ortaya çıkarttı demek yanlış olmaz. Bu türü bir taraftan işçi sınıfına düşüncelerini aktarmak için kullandı, diğer taraftan ise proletarya edebiyatının gelişmesine öncülük etti.

Kitabın konusuna değinecek olursak; Kızıl Yıldız, Lenoid isimli entelektüel bir devrimcinin anı defteri olarak okuyucuya sunuluyor. Eser kuzey Rusya’da 1905 devrimini biraz sonrasında geçiyor. Belki de bu yüzden devrimin yenilgisinden değil de durağanlaşmasına işaret ediyor. Kitapta, sosyalist toplum düzenine dair detaylara pek yer verilmemiştir. Bunun sebebi, doğal olarak, Bogdanov’un sosyalist topluma dair tahayyüllerinin sınırlı olmasındandır. Dünyalı devrimci Lenoid, Mars gezisi boyunca değişik pratikleri gözlemliyor. İşçilerin sürekli aynı işi yapmasının zararını, bu sebeple bunun yasaklandığını, günlük çalışma süresinin 4-6 saat arasında değiştiğini, Merkezi İstatistik Bürosu tarafından belirlenen ihtiyaçların duyurulmasının ardından işçilerin gönüllü olarak iş değiştirdiklerini tarifliyor:

 “…Bir numara olarak işaretlenmiş tabloda şu kayıtlar vardı: Makine üretiminde günde 968.757 iş saati fazlalık vardır, bunun 11.525 iş saati deneyimli uzmanlara aittir… İki numaralı tabloda şunlar yazılıydı: Giysi üretiminde günlük 592.685 iş saati açık vardır… Ayakkabı üretiminin 79.360 saate gereksinimi vardır… İş kolları listesinde küçük yaşta çocukların eğitimi, daha büyük çocukların eğitimi, kentlerde tıp, kırsal kesimde tıp vs. gibi iş kolları da vardı…” (s. 67)

Çocuk Evi gözleminde ise, çocuklara yönelik verilmesi gereken eğitimden bir fragman gösteriliyor. Toplumsal cinsiyetin en azından bildiğimiz anlamda olmadığı, farklı yaşlardan çocukların karma eğitim gördüğü, yetenek ve isteklerine göre gruplar oluşturduğu görülüyor ve sebebi şu şekilde açıklanıyor:

“…Bir yaş grubunu diğerinden yalıtmak, onlar için tek yönlü ve dar bir yaşam ortamı yaratmak anlamına gelirdi, böyle bir ortamda geleceğin insanının gelişmesi ise yavaş, durgun ve tekdüze olacaktı…” (s. 74)

Dahası takdir edilesi bir öngörü ile, 1908 yılından günümüz okurunu uyarırcasına ekolojik yıkımın sebepleri ve etkileri anlatılıyor.

“…Bundan yetmiş yıl önce taşkömürü kaynaklarının tükendiği, su ve elektrik enerjisine geçişin henüz tamamlanmadığı sıralarda, geniş ölçekli yeni makine yapımı işini gerçekleştirmek amacıyla, bizim için çok değerli ormanların önemli bir kısmını gezegenimizi onlarca yıl çirkinleştirecek ve iklimi bozacak şekilde harcamamız gerekmişti. Bundan yirmi yıl kadar önce bu krizden kurtulduğumuzda demir madenlerinin tükenmek üzere olduğu ortaya çıktı… Şimdi de istatistikçilerin yaptıkları hesaplara göre, eğer elementlerden proteinli madde sentezi yapılamayacak olursa otuz yıl sonra gıda sıkıntısı tehdidiyle karşı karşıya kalacağız… İnsanlığımız doğayı fethetmek için saflarını ne kadar sıklaştırırsa, doğa felaketleri de bu zaferin öcünü almak için bir o kadar sıklaşıyor…” (s. 90-91)

Kitabın sosyalist toplum tahayyülü olduğunu söylemiştik ancak kitabın diğer bir iması ise distopya denebilir: kitap sosyalist dünya devriminin yokluğunda, bir ülkeye sıkışabilecek sosyalist düzenin olumsuz sonuçlarına bir uyarıdır ve karamsarlık barındırır. Dünya’da sosyalist devrimin zorluğu, karşılacağı cepheler… Bogdanov, kitabın sonuna doğru yüksek toplumun işgal üzerine konuşmalarıyla hayal ettiği sosyalist gezegenin karanlık taraflarını okuyucuya gösterir.

Peki, kitapta ifade edilen ideal toplum nasıl bir şey? Eserde bu toplum Mars gezegenini bütünüyle kapsar. Çeşitli zorlukları olmasına rağmen ki bu zorluklar kitabın sonuna doğru dünyayı işgal etme gerekliliği tartışmasına kadar gidecektir, gezegen aynı dili konuşur, sınırsızca yer değiştirebilir, gezegenin her yerine özgürce gidebilir, iş değiştirebilir. Bir koordinasyon kurulu istatistik bürodan aldığı verilere dayanarak bu hareketleri saptar ve koordine eder.

Düşülmesi gereken tarihsel bir not ise, Lenin’in Bogdanov’un eserlerinden hoşlanmadığıdır, 1913 yılında Maksim Gorki’ye Bogdanov’un eserlerine karşı hoşnutsuzluğunu dile getirdiği bir mektup yazmış, dahası Materyalizm ve Ampriokritisizm eserinde de Bogdanov’la polemik yapmıştır. Temel eleştirisi Kızıl Yıldız’ın devamı olan Mühendis Menni kitabına olsa da Kızıl Yıldız’ın sonundaki Marslı yüksek bilinçli sosyalistlerin dünyayı koloni haline getirip getirmemeleri üzerine tartışma da benzer izdüşümsel perspektifleri barındırır. Bogdanov, dünya gezegenindeki doğal koşulların karakteri sebebiyle ideal sosyalizmin gelişmesinin imkânsız olduğunu ifade eder. Hatta, ilk sosyalist iktidarı barbar, şovenist, izole olmuş ve karşı devrimci güçler tarafından çevrelenmiş olacağını ima eder. Lenin gibi dünya devrimine inanan ve devrimin gerekliliğine insanları ikna etmeye çalışan bir devrimci öncü için Bogdanov’un verdiği mesaj pek de bu fikri destekleyici olduğu söylenemez. Bu bağlamda, Bogdanov’un görüşlerinin Marksizm ve Ernst Mach’ın teorilerinin bir karışımı olduğunu söyleyebiliriz. Sonunda da diyalektik materyalizmden yavaş yavaş kopmuş ve sonunda Lenin’in düşüncesinden ayrılmış ve Bolşevik partiden atılmıştır.

Sonuç olarak, Kızıl Yıldız, sosyalist toplumun hayali açısından kapı aralayıcı bir eser olarak karşımızda. Elbette, doğal olarak eksikleri ve sapmaları mevcut. Ancak çıkartmamız gereken ders, bir yandan düzen içerisinde savunma mevzileri oluştururken diğer taraftan devrim tahayyülümüzü somutlaştırmaktır. Bu eser her şeyiyle bize bir mesaj vermektedir: Sosyalist düzenin inşası için hayal gücü ihtiyacı, denemekten korkmamak, ufkumuzu açmak ve insana dair analizlerimizi sosyalist toplumumuzun inşası için kullanabilmek. Yukarıda Bogdanov’un yarattığı sosyalist toplumun karanlık tarafından bahsetmiştik. Devrim süreçlerinde bu tarz tehlikeler her zaman var olacaktır. Bunu sosyalist düzenin bir yapıtaşı ve kaçınılmaz doğası olarak görmeyi kesinlikle reddediyorum, aksine ben bunu kurmak istediğimiz düzenimize yönelebilecek tehditlerin ve doğabilecek korkunç senaryoların önüne geçebilmek adına bir uyarı olarak alıyorum.

Kaynakça

Jensen, K. M. “Red Star: Bogdanov Builds a Utopia.” Studies in Soviet Thought, vol. 23, no. 1, 1982, pp. 1–34. JSTOR, www.jstor.org/stable/20099036. Accessed 5 May 2020.

Anellis, Irving H. Studies in Soviet Thought, vol. 33, no. 4, 1987, pp. 372–376. JSTOR, www.jstor.org/stable/20100243. Accessed 6 May 2020.

Adams, Mark B. “‘Red Star’ Another Look at Aleksandr Bogdanov.” Slavic Review, vol. 48, no. 1, 1989, pp. 1–15. JSTOR, www.jstor.org/stable/2498682. Accessed 6 May 2020.

http://socialistreview.org.uk/376/classic-read-red-star

Onurunu daha gençken korumaya başla!

Puşkin hakkında Rusya’nın en ünlü yazarlarından Gogol “Puşkin, olağanüstü bir olaydır.” ve Dostoyevski ise “Puşkin bize gelecekten haber veren bir ermiştir.” cümlelerini kullanmışlardır. Puşkin Batı edebiyatı ile Rus halkının ruhu arasında kurulmuş bir köprü görevi görmüştür ve Rus edebiyatında ‘’gerçeklik akımı’’nı başlatan öncü bir isimdir. Eseri “Yüzbaşının Kızı” ise soylu bir aileden gelen Pyotr Andreyiç’in başından geçen olayları ve biricik aşkı Maşa’yı anlatmaktadır.

Zilan Yıldırım

Aleksandr Sergeyeviç Puşkin, 1799-1837 yılları arasında yaşamış Rus şair ve yazardır. Moskova’da doğan yazar soylu aileden gelmiş ve çok iyi eğitim görmüştür. Eserlerini Moskova’nın en soylu ailelerinin çocuklarının ancak okuyabildiği Tsarskoya Selo’da henüz on beş yaşlarında yazmaya başlamıştır. Kısa sürede dikkatleri üzerine çeken Puşkin hala Rusya’nın “ulusal şairi’’ ve Rus edebiyatının kurucusu olarak kabul edilir. Döneminin şairleri arasında bu denli sivrilmesinin bir sebebi de çoğu yasaklanan özgürlükçü şiirleri ve taşlamaları olmuştur. Puşkin’in eserlerindeki bu politik çıkışla birlikte Rus edebiyatında ilk defa şiir halk arasında yaygınlaşmıştır. Tabi bu askeri yönetime karşı olan duruşu birçok kez sürgün edilmesine sebep olmuştur. Puşkin’in eserlerinde ne klasik şiirin kuralcılığı ne de Romantizm etkileri net bir şekilde çizilebiliyordu. Evliliği sonrası çıktığı bir seyahatte Puşkin’in yolu coğrafyamızdan da geçmektedir. 1829 yılında çıktığı bu yolculukta Osmanlı topraklarından geçen yazarın “Erzurum Yolculuğu’’ adında bir eseri de bulunmaktadır. Çoğu dilimize de çevrilen eserlerinin en bilinenleri; Küçük Trajediler (1830), Poltava (1829), Boris Godunov (1825)(drama), Çingeneler (1827), (öyküsel şiir) ve Yüzbaşının Kızı’dır (1836). Puşkin’in yaşamı kadar ölümü de Rusya’da büyük ses getirmiştir. Georgia Charles d’Anthes adında bir Fransız 1937’nin Ocak ayında hayatına girer ve kendisine gönderilen gizli mektuplarla d’Antes’in karısı Natalya’ya kur yaptığını öğrenir. Bu nedenle iki adam düelloya tutuşurlar ve ikisi de ağır yaralanırlar. Olaydan birkaç gün sonra Puşkin ölür. Şairin ölümü üzerine halkta huzursuzluk hali oluşur ve olayların kontrolden çıkmasından korkan polis şairin cenazesini bir gece ansızın kaçırarak gizlice Mihalyovskaya köyünde toprağa verir. Puşkin hakkında Rusya’nın en ünlü yazarlarından Gogol “Puşkin, olağanüstü bir olaydır.’’ ve Dostoyevski ise “Puşkin bize gelecekten haber veren bir ermiştir.’’ cümlelerini kullanmışlardır. Puşkin Batı edebiyatı ile Rus halkının ruhu arasında kurulmuş bir köprü görevi görmüştür ve Rus edebiyatında “gerçeklik akımı’’nı başlatan öncü bir isimdir. Ayrıca Puşkin Batı edebiyatına damgasını vurmuş yazarlardan Homer, Dante, Petrarca, Shakespeare, Schiller ve Goethe’den de etkilenmiştir. Eserlerinde güzellik ve özgürlük kavramları her zaman yerlerini almıştır. Puşkin’in, hayatında önemli bir dönüm noktası olan Dekabrist Ayaklanması’ndan da etkilendiğini bahsetmek istiyorum. 1825 yılında gerçekleşen bu ayaklanma Puşkin’e getirdiği büyük üzüntülerin yanı sıra ona bir şey daha öğretmiştir. Halkın desteği olmadan otokrasiye karşı savaşmak imkansızdır.

Ah nereye çevrilse bakışlar

Rastlıyor sadece zincirlere, bağlara, ketlere

Kulak sadece acı sesleri dinliyor

“Yüzbaşının Kızı” eseri Puşkin’in 1836 yılında yazdığı Türkçeye en çok çevrilen ve okunan eserlerinden biridir. Puşkin bu eserinde Çar III. Petro’nun ölümü üzerine II. Katerina Dönemi’nde ayaklanan Yemelyan Pugaçov Ayaklanması’nı ele almıştır. Eserde ana karakter Pyotr Andreyiç, orduda uzun süre görev almış ve emekli olmuş soylu bir aileden gelen Andrey Petroviç Grinyov’un oğludur. Eserde Pyotr’la birlikte birçok karakter kurmacadır. Yalnızca bahsi geçen ayaklanma gerçeğe dayanmaktadır ve 1773-1774’lü yıllarda geçmektedir.

Ana karakter Pyotr’un, babasının desteğiyle orduda görev alarak onuruna yakışır bir asker olması beklenir. Gönlünce eğlenebileceğini düşündüğü Petersburg yerine çok uzaklarda, Orenburg kentinin Belogorskaya Kalesi’nde görev yapmaya başlar. Başta o kadar mutlu ve istekli olmasa da kalede görevli babacan yüzbaşı ve eşinin Pyotr’la olan samimi ilişkisi ve tabi ki yüzbaşının kızı Maşa’ya olan ilgisi Belogorskaya’ya alışmasını sağlamıştır. İsyanda bu kaleyi de işgal eden Pugaçov ve etrafındaki hainlerle yaşananların anlatıldığı eserde Maşa’yla olan aşkı ve aşkı için canını hiçe sayan onurlu genci de çok iyi tasvir etmiştir Puşkin.

Eserde bir diğer dikkat çekici kısım ise ana karakter Pyotr ile yazarımız Puşkin’in birbirlerine olan benzerliğidir. Yazının başında yazarımızın soylu bir aileden geldiğini ve iyi eğitim aldığını söylemiştik. İşte Pyotr’da tıpkı Puşkin gibi soylu bir aileden gelir ve Puşkin gibi Fransız mürebbiyeler elinde yetişir. Ayrıca Puşkin gibi, sevdiği için düelloya tutuşması da ilginç bir tesadüftür. Ve tabi ki çıkan isyana bakış açısı da bizlere Puşkin’in politik düşüncesinden izler sunmaktadır. İsyancı Pugaçov’un işgalini kitabın başında kötüleyerek ve sözde çar diye aşağılayarak başta herkes gibi olaya bakarken kitabın sonlarında isyanının haklı gerekçelerle ya da isyancı Pugaçov’un merhametli bir yüreğinin olduğunu küçük ipuçlarıyla göstererek toplumsal olaylara ve ayaklanmalara bakış açısının emarelerini bizlere gösteriyor diye düşünmekteyim. Kitabın sonunda da okuyucuyu heyecanlandıran ancak sonunda çok da üzmeyen olaylarla bitirmiştir yazar.

Son olarak da “Yüzbaşının Kızı” eserine dair yapılmış uyarlamalardan bahsetmek isterim. Rus besteci Cesar Cui’nin Kapitanskaya Dochka adlı operası eserimizin bir uyarlamasıdır. Aynı zamanda La figlia del capitano (Mario Camerini) ve yine eserle aynı isimli Kapitanskaya Dochka (Vladimir Kaplunovsky) filmleri de esere dair uyarlamalardan birkaçıdır.

Künye: Yüzbaşının Kızı, Aleksandr Sergeyeviç Puşkin, Çev: Günay Kızılırmak, Bordo Siyah Yayınları, 2012, 187 Sayfa.

Dünyayı anlamaya çalışan bir çocuk ve Kumkurdu Serisi

Kumkurdu’yla tanıştığınızda dünyada hiçbir şeyin yok olmadığını, hepsinin sadece başka bir şeye dönüştüğünü öğrenecek, çok naif bir dostluğa tanıklık ederek bu bilge dostu çok seveceksiniz.

Burcu Adıgüzel

Kumkurdu serisini Evrim Kitapları listesine alabiliriz rahatlıkla. Ancak tek başına bir evrim kitabı değil. Bu listede olmayı fazlasıyla hak edecek kadar evren, doğa, uzay ve insanın evriminden bahsediyor. Hem yetişkinlerin hem de çocukların mutlaka okuması gerektiğini düşündüğümüz bir üçleme: Kumkurdu, Daha Fazla Kumkurdu, Daha da Fazla Kumkurdu.

Ailesiyle deniz kenarında bir evde yaşayan Zackarina adlı bir çocuğun bilge bir Kumkurdu ile kurduğu arkadaşlık ve ondan öğrendikleri üzerine şekillenen muhteşem bir öykü. Kumkurdu’yla tanıştığınızda dünyada hiçbir şeyin yok olmadığını, hepsinin sadece başka bir şeye dönüştüğünü öğrenecek, çok naif bir dostluğa tanıklık ederek bu bilge dostu çok seveceksiniz.

Yazar Asa Lind İsveçli bir anne. Kitaplarını kendi kızıyla ilişkisinden ilham alarak yazmış. Kumkurdu’nda kendi deyimiyle, “Çocukların bakış açısından büyüklerin ahmaklığını ve doğanın sırlarını felsefi bir derinlikle, şiirsel ama anlaşılır bir dille” anlatmış. Hepimizin evrenin bir parçası olduğumuzu, istersek yeryüzünde çok şeyi değiştirebileceğimizi, sevinç ve neşe kadar hüznü ve acıyı da kabullenmemiz gerektiğini, yaşamın ve ölümün ayrılmaz parçalar olduğunu şiirsel diyaloglarla anlatıyor kitap. Çok akıcı bir dili var. Birinci kitabı okuduktan sonra gerçekten daha fazlasını istiyorsunuz ve orada da devreye Daha Fazla Kumkurdu giriyor. Onu bitirince de Daha da Fazla Kumkurdu… Hepsi ayrı bir macera, ayrı birer öğreti. Çocuklara her şeyin aktararılabileceğini savunan yazar bu iddiasını fazlasıyla başarıyor.

“Birinin dost mu düşman mı olduğu nasıl anlaşılır?” diye sordu Zackarina.

“Şey, yemek gibi,” dedi Kumkurdu. “Tadına bakmak gerekir.

“Olmaz ki,” dedi Zackarina. “İnsanların tadına bakılmaz ki.”

“Öyle ama gözlerinin içine bakabilirsin,” dedi Kumkurdu. “O zaman her şey anlaşılır.”

Künye: Kumkurdu, Asa Lind, Çev. Ali Arda, Pegasus Yayınları, 2015, 104 Sayfa.