Hazırlayan: Deniz Burak Bayrak

KATEDRALDE SOHBET – MARIO VARGAS LLOSA

1950’ler Lima’sı, General Odría diktatörlüğü dönemi. Farklı sınıflara mensup Zavalita ile Ambrosio yıllar sonra tesadüfen karşılaşıp Katedral adlı barda sohbete dalınca özgürlük ve özgürlüğün yitirilmesi etrafında gelişen bir anlatı ortaya çıkar. Mario Vargas Llosa’nın, “Hiçbir romanım bana onun kadar emeğe mal olmadı, eğer yazdıklarım arasında yangından sadece bir romanımı kurtarmak zorunda kalsaydım onu kurtarırdım,” diye tanımladığı Katedral’de Sohbet Peru tarihini kişisel yaşanmışlıklarla kesiştiren bir başyapıt.

KÜNYE: Katedralde Sohbet, Mario Vargas Llosa, çeviren: Süleyman Doğru, Can Yayınları, 2022, 808 sayfa.

TELGRAFTAN TABLETE - EVRİM KURAN

“Evrim Kuran, uzun yıllardır sürdürdüğü kuşak çalışmalarında edindiği bilgi birikimi ve deneyimle Türkiye’nin beş kuşağına bakıyor, bizi bir zaman tünelinden geçirerek yaşanan değişimlere ayna tutuyor. Cumhuriyet, an itibarıyla beşinci nesli olan Z kuşağını yetiştiriyor. Bugün üç kuşaklı şirketlerimiz var ve bir yandan kural+sonuç+süreç kodlarını tek potada eriterek ortak bir dil yaratmaya çalışıyor, bir yandan da 2000’den sonra doğan çocuklarımızı, Z kuşağını yaşama hazırlıyoruz. Mozaiğe her adımda yeni bir renk ve yeni bir doku daha ekleniyor. Benim için bir kuşağı anlamak suya atılan taş gibi; etkisi dalga dalga büyüyerek yaşama, geçmişe ve geleceğe dair müthiş bir kavrayış sağlıyor; hoşgörü sınırlarımı genişletiyor; zamanın ruhuna yaklaştırıyor ve her adımda, yargılayan değil öğrenen olmaya yönlendiriyor. Çünkü bir Çin atasözünde de söylendiği gibi: ‘Bir kuşağın diktiği ağacın gölgesinde öteki kuşaklar serinler.’”

KÜNYE: Telgraftan Tablete-Türkiye’nin Beş Kuşağına Bakış, Evrim Kuran, Mundi, 2022, 136 sayfa.

KÖMÜR KRALI – UPTON SINCLAIR

Kendisi de kömür madenlerine sahip büyük bir işadamının oğlu, Hal Warner, Colorado’nun Kayalık Dağları’nda, kendi deyimiyle “uygulamalı toplumbilim alanında bir yaz kursu” için, adını ve kıyafetini değiştirerek bir “madenci yamağı” olarak çalışmaya başlar ve maden işçilerinin acımasız yaşam ve çalışma koşullarına tanık olur. Dünyanın birçok ülkesinden gelen işçilerin yaşadığı madenci kampında (siyasal görüşleri değil saç renginden dolayı öyle anılan) İrlandalı “Kızıl” Mary ile ve daha birçok insanla tanışır. Başarısızlığa yazgılı bir grevin lideri olarak bulur kendini sonunda.

Zola’nın Germinal’ine benzetilen bu romanını yazmak için, Upton Sinclair 1913-14 yıllarında Colorado kömür madenlerine defalarca giderek gözlemler yaptı. İlk olarak 1917’de basılan Kömür Kralı, aynı yıllarda gerçekten yaşanmış olan ve askerî güç kullanılarak bastırılan büyük grevler dalgasına dayanır. Hal Warner yürekten bağlandığı dostlarından ayrılmak zorunda kalır, ama geri dönecek ve (yazarın ölümünden sonra, 1976’da yayımlanan) Kömür Savaşı romanında, mücadelesine bıraktığı yerden devam edecektir.

KÜNYE: Kömür Kralı, Upton Sinclair, çeviren: Semih Lim, Yordam Kitap, 2022, 416 sayfa.

HAYATIN TAKLİDİ DÜNYANIN DERDİ: FİLM ÇALIŞMALARINDA GÜNCEL YAKLAŞIMLAR – KOLEKTİF

Hayatın Taklidi Dünyanın Derdi: Film Çalışmalarında Güncel Tartışmalar, iki kitaptan oluşan bir derlemenin ilk kitabı. İkincisi, Başka Bir Dünyadan Şarkılar: Sinema ve Türkiye Sosyolojisi başlığını taşıyor. Akademik bir disiplin olarak sinema çalışmalarının Türkiye üniversitelerindeki öncü ismi Nilgün Abisel’e armağan olarak tasarlanan bu kitaplar, sinema ve filmlerle kişisel olarak kurduğumuz ilişkiden yönetmen ve oyunculara dair değerlendirmelere, akademik sinema eğitimi üzerine yorum ve önerilerden sinema tarihi odaklı inceleme ve tartışmalara, melodramdan ‘sanat filmi’ne, sınıfsal eşitsizliklerden toplumsal cinsiyet olgusuna ve yaşlılığa, ırkçılık ve ayrımcılıktan ekolojik sorunlara, etik meselelerden varoluşçuluğa, sinema ve şehir ilişkisinden barış ve demokrasi tartışmasına, film müziğinden sinemada ses kullanımına, geniş bir konu yelpazesine sahip. Hayatın Taklidi Dünyanın Derdi’nde sinema ve duygular, sinema ve güncel sosyal teori, sinema ve politika arasındaki ilişkileri ele alan metinler yer alıyor; bu kitaptaki değerlendirme ve analizler filmlerle sınırlı kalmıyor, dizi ve video (müzik ve hayran videoları) örnekleri de bu derlemeye dâhil oluyor. Başka Bir Dünyadan Şarkılar’daki yazılar ise Türkiye sinemasına odaklanıyor.

KÜNYE: Hayatın Taklidi Dünyanın Derdi: Film Çalışmalarında Güncel Yaklaşımlar, Kolektif, Dipnot Yayınları, 2022, 422 sayfa.

ÇALIŞMA ACISI: EMEK VE EZİYET DENEYİMLERİ – UĞUR ŞAHİN UMMAN

Basit bir biçimde, “çalışmanın insanın ruhunda ve fiziksel bütünlüğü üzerinde oluşturduğu tahribat nedeniyle çalışan kişilerin çektikleri fiziksel ve/veya manevi acı, ıstırap” olarak tanımlanabilecek “çalışma acısı” kavramı Türkiye’de yaygın olarak kullanılmayan, pek bilinmeyen bir kavram. Uğur Şahin Umman, gerçek bir araştırmacı gazeteci titizliğiyle, onlarca çalışanla yaptığı görüşmelerle bu kavramın içini alabildiğine dolduruyor. Zira meslek hastalıklarından iş cinayetlerine, güvencesiz çalışma koşullarının yarattığı baskılardan mobbinge, performans sisteminin çalışanlar üzerinde meydana getirdiği tahribattan psikososyal gerilime ve daha da ötelere uzanan, geniş mi geniş bir yelpaze söz konusu “çalışma acısı” deyince. Umman’ın aktardığı, iç burkan, düşündüren ama her biri gerçek olan hikâyelerde billurlaşansa kapitalizmin çalışanları pek de insan olarak görmediği! Aç kalmamak, ailesini geçindirmek için hem fizikî hem manevi olarak zorluklarla mücadele etmek zorunda kalan çalışanların hikâyelerini bir araya getiren Çalışma Acısı - Emek ve Eziyet Deneyimleri hem “sınıf mücadelesi”nin bugününü daha iyi analiz edebilmek hem kapitalizmin çarpık yüzünü net biçimde görmek için sahici insan hikâyeleriyle dopdolu bir çalışma.

KÜNYE: Çalışma Acısı: Emek ve Eziyet Deneyimleri, Uğur Şahin Umman, İletişim Yayınları, 2022, 319 sayfa.

TRAGEDYALAR – EDİP CANSEVER

Cansever’i Türk şiirindeki yerine olanca ağırlığıyla oturtan ve İkinci Yeni’den ayrı yönlerini gösteren “Tragedyalar”da şair, dizenin işlevini yitirdiği düşüncesiyle tiyatrodan, diyalogdan, iç monologdan yararlanır; düzyazının olanaklarını şiire taşır. Her yönüyle modern şiire yeni özellikler, taze bir hava ve özgün biçimler getiren unutulmaz bir kitap “Tragedyalar”.

“Unutulmuş gibiyim ben. Ve insan
Bir bakıma unutulmuş gibidir
Bilemem ki, nasıl anlatmalı, yalnız bile değilim
Belki de yalnızlıktan
Daha fazla bir şey bu
Unuttum ben kendimi de Stepan.”

KÜNYE: Tragedyalar, Edip Cansever, Yapı Kredi Yayınları, 2022, 112 sayfa.

PALYATİF TOPLUM: GÜNÜMÜZDE ACI – BYUNG-CHUL HAN

Günümüzde her yerde genel bir algofobi, acı korkusu hâkim. Acı toleransı da hızla düşmekte. Algofobi sürekli bir anesteziye yol açtı. Acı yaratacak her durumdan kaçınılıyor. Aşk acılarına bile şüpheyle bakılmaya başlandı artık. Algofobi toplumsal alana da uzanır. Acı verici tartışmalara yol açabilecek çatışma ve fikir ayrılıklarına ve çatışmalarına giderek daha az yer verilmektedir. Algofobi siyasete de yansır. Uyum ve uyuşma baskısı artar. Siyaset palyatif bir alana yerleşerek her türlü canlılığını yitirir. “Alternatifsizlik” siyasi bir ağrı kesicidir. Muğlak “orta yol” palyatif bir etki gösterir. Tartışmanın ve daha iyi savlar uğruna mücadelenin yerini sisteme uyma baskısı alır. Demokrasi-sonrası bir toplum yapısı yaygınlaşmaktadır. Bu palyatif bir demokrasidir. Palyatif siyaset acı verebilecek keskin reformlar ya da vizyonlar oluşturmayı beceremez. Bunun yerine sistemik bozukluk ve kırıklıkların üzerini örtmekle kalan kısa süre etkili ağrı kesicilere başvurur. Palyatif siyasetin acıya cesareti yoktur. Böylece her şey eskisi gibi devam eder.

KÜNYE: Palyatif Toplum: Günümüzde Acı, Byung-Chul Han, çeviren: Haluk Barışcan, Metis Yayınları, 2022, 80 sayfa.

OKYANUSA OKUL GEZİSİ – JOHN HARE

Ay’a Okul Gezisi kitabından hatırlayacağınız meraklı öğrenciler heyecan verici bir başka okul gezisine hazır!

Herkes dalış kıyafetlerini giymiş ve denizaltı okul servisi okyanusun derinliklerine doğru yola koyulmuş bile. Çocuklar denizaltında pek çok ilginç deniz canlısıyla karşılaşacak ve bir gemi enkazını keşfedecekler. Sürprizlerle dolu bu harika hikâyenin bir parçası olmaya ne dersiniz? John Hare’in müthiş hayal gücüyle resimlediği “Okyanusa Okul Gezisi” sadece resimlerle anlatılan oldukça merak uyandırıcı yepyeni bir sessiz kitap.

KÜNYE: Okyanusa Okul Gezisi, John Hare, Yapı Kredi Yayınları, 2022, 44 sayfa.

İŞTE MERT! ARKADAŞLAR ARASINDA-DOSTLUK – SALLY RIPPIN

Mert’in en iyi arkadaşı Beren o gün okula gelemedi. Mert önce kendini yalnız hissetti. Ama öğle arasında sınıf arkadaşı Arda ile vakit geçirdi. Mert ve Arda birlikte çok eğlendiler.

Ertesi gün Beren okula döndü. Teneffüste futbol oynamak istedi. Arda ise karıncaları seyretmeyi önerdi. Peki şimdi ne olacak? Mert, bu soruna çözüm bulabilecek mi?

KÜNYE: İşte Mert! Arkadaşlar Arasında-Dostluk, Sally Rippin, çeviren: Ahu Ayan, İş Bankası Kültür Yayınları, 2022, 48 sayfa.