Hazırlayan: Deniz Burak Bayrak

ISABEL ALLENDE – DENİZİN UZUN TAÇYAPRAĞI

Benim hayatım bir dizi deniz yolculuğuyla geçti, bu dünyada oradan oraya dolaştım. Derin köklerim olduğunu bilmeden hep bir yabancı oldum… Ruhum da denizlerde yolculuk etti. Ama bunların üzerine düşünüp taşınmanın yararı yok gibi geliyor bana; bunu çok önce yapmalıydım. İspanya İçsavaşı sırasında genç doktor Víctor Dalmau ile piyanist Roser Bruguera, Barselona’dan kaçarak Şili’nin yolunu tutarlar. Avrupa savaşların pençesinde kıvranırken Víctor ile Roser ülkelerinde bir türlü kavuşamadıkları huzur ve barışı şair Pablo Neruda’nın “uzun taçyaprağı” diye tanımladığı Şili’de bulurlar. Ta ki 1973’te Salvador Allende’yi deviren askerî darbeye kadar… Denizin Uzun Taçyaprağı’nda Isabel Allende 20. yüzyılda Avrupa ve Latin Amerika’yı şekillendiren tarihî olayların insani yansımalarını unutulmaz karakterler üzerinden aktarıyor.

KÜNYE: Denizin Uzun Taçyaprağı, Isabel Allende, Çeviri: İnci Kut, Can Yayınları, 2021, 376 sayfa.

İNCELİKLER TARİHİ – GÜLTEN AKIN ŞİİRİ 

Gülten Akın şiiri üstüne incelemeler “İncelikler Tarihi”

21 yazarın katkısıyla ortaya çıkan “İncelikler Tarihi”, ortak bir Gülten Akın kitabı. Kitabı hazırlayan şairler Asuman Susam’la Duygu Kankaytsın’ın üç bölümde topladığı yazılarda Gülten Akın şiiri tüm yönleriyle ele alınıyor.

“Gülten Akın’da Şair Oluş” başlıklı ilk bölümde Necmiye Alpay, Saliha Paker, Mahmut Temizyürek, Sevilay Çelenk, Olcay Akyıldız ve Metin Celâl kişiliği ve şiirimizdeki yeri çerçevesinde şaire yaklaşıyorlar. “Gülten Akın’ı Okumak” başlıklı ikinci bölümde Cevat Çapan, Haydar Ergülen, Roman Karavadi, Ömer Erdem, Semih Çelenk, Pelin Özer ve İnanç Avadit şairle etkileşimlerini anlatıyorlar. “Gülten Akın Şiirinin Yüzleri” başlıklı üçüncü bölümdeyse Betül Mutlu, Hüseyin Köse, Yusuf Alper, Emel Kaya, Hayri K. Yetik, Ali Özgür Özkarcı, Didem Gülçin Erdem ve Ruken Alp estetiğin ve eleştirinin kavramsal, yöntemsel bilgisinin işletildiği bir yerden Gülten Akın şiirine bakıyorlar.

“İncelikler Tarihi – Gülten Akın Şiiri” modern şiir tarihimizde kadının bireysel-toplumsal duruşunu gösterme ve özellikle “şair oluş” ve “kadın oluş” imgelerinin katmanlarını birlikte açma amacını da taşıyor.

KÜNYE: İncelikler Tarihi – Gülten Akın Şiiri, hazırlayanlar: Asuman Susam, Duygu Kankaytsın, YKY, 2022, 280 sayfa.

SUNGUR SAVRAN - MARKSİSTLER, CİLT I TEORİ-PRATİK BİRLİĞİNE DOĞRU

CİLT II SOSYALİZMİN ENTERNASYONALİZMLE SINAVI

21. yüzyıl başında çoğu insan sosyalizmin denendiğini ve işe yaramadığının görüldüğünü, Marksizmin yanlışlandığını düşünüyor. Sungur Savran, Marksistler kitabında aksini savunuyor. 20. yüzyıl sosyalizm deneyiminin, tam tersine, Marksizmi doğruladığını ileri sürüyor. Çöküşün Marksist teorinin ve programın bir aşamada terk edilmesi dolayısıyla gerçekleştiğini vurguluyor.

Bu birinci ciltte yazar, Marksizmin 19. yüzyılda teori ile pratiği birleştiren bir yaklaşımla bir devrim kılavuzu olarak geliştiğini gösteriyor. Kapital’in birinci cildi 1867’de yayınlanmıştı. İlk kalıcı işçi devrimi 1917’de, ondan tam 50 yıl sonra gerçekleşti. Bu sembolik aralık teorinin pratikte sınanması ve doğrulanması anlamına geliyordu. Lenin, Marx ve Engels’in öngörüleri temelinde yepyeni bir bina inşa etmişti: Bir işçi devleti, onun altyapısı olarak kapitalizmden sosyalizme geçiş halinde bir ekonomi, dünya devrimine dönüşmeye aday bir proletarya devrimi.

Savran, kitabın ikinci cildinde, doğuşundan itibaren harcında enternasyonalizm olan bir teori ve programın milliyetçiliğin kayalıklarında parçalandığını anlatmayı hedefliyor. Ama yazara göre bu salt ideolojik bir süreç değildir. Burjuvazi ile proletarya arasındaki mücadelenin karmaşık dehlizlerinde doğan bir işçi bürokrasisinin 20. yüzyıl tarihine getirdiği bir özgün gelişmenin ürünüdür. Yazar doğru yolun ancak 20. yüzyılın derslerini iyi çıkarmak koşuluyla bulunabileceğini öne sürüyor.

KÜNYE: Marksistler Cilt I - Teori-Pratik Birliğine Doğru, Sungur Savran, Yordam Kitap, 2022, 592 sayfa. Marksistler Cilt II – Sosyalizmin Enternasyonalizmle Sınavı, Sungur Savran, Yordam Kitap, 2022, 448 sayfa 

E. ATTİLA AYTEKİN – ÜRETİM DÜZENLEME İSYAN

Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi boyunca egemen iktisadi faaliyeti olan tarım Birinci Dünya Savaşı’nın takiben yıkılmasına kadar ekonominin en önemli sektörü, devletin ana vergi kaynağı ve tebaanın çoğunluğunun geçiminin temeli olmayı sürdürmüştür. İmparatorlukta yaşayanların büyük çoğunluğunun kırsal doğrudan üreticiler olmasına rağmen, bu alana ilişkin çalışmalar uzun bir süre Osmanlı tarihçiliğinde hak ettikleri yeri elde edememiştir.

E. Attila Aytekin elinizdeki kitapta Osmanlı tarımı, tarımsal ilişkilerin ve mülkiyet haklarının Osmanlı devletince düzenlenmesi ve köylülük üzerine Marksist perspektiften çözümlemeler getiriyor. Kautsky ve Lenin gibi klasik ve daha sonraki çağcıl Marksistlerin katkılarını eleştirel bir süzgeçten geçirerek çıkardığı sonuçları son dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda çiftlik olgusunu anlamak için işletiyor. Geleneksel tarihçiliğin üzerini örttüğü Osmanlı köylü isyanlarını ve halk direnişlerini köylülerin tavırları ve köylülerin çatışma süreci boyunca ortaya koydukları protesto yöntemleri açısından odağına alan yazar inkâr edilegelen köylü failliğinin siyasal ve toplumsal etkilerini gözler önüne seriyor. Köylü ayaklanmalarına zemin hazırlayan Tanzimat reformlarını, Arazi Kanunnamesi’ni, Kırsal borçluluğu ve Asya Tipi Üretim Tarzı tartışmlarını ufuk açıcı bir irdelemeyle gündeme getiriyor.

Kitap sosyal bilim dünyasına, Osmanlı tarihçiliğine ve tarımsal çalışmalar / köylülük çalışmaları alanına önemli bir katkı niteliğinde.

KÜNYE: Üretim Düzenleme İsyan – Osmanlı İmparatorluğu’nda Toprak Meselesi, Arazi Hukuku ve Köylülük, E. Attila Aytekin, Dipnot Yayınları, 270 sayfa.

HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR – MEYHANEDE HANIMLAR

Hüseyin Rahmi Gürpınar Meyhanede Hanımlar’da Cumhuriyet sayesinde kadınların kazandığı özgürlüğün sosyal hayata yansımasını, çerçevesini kimsenin tam olarak bilmediği içki yasaklarını, sanatta taklitçiliği mizahi bir dille hikâye eder.

Mazhar Osman, Turşucu Cemal, Şehir Tiyatroları gibi dönemin popüler kişi ve konularına da değinilen Meyhanede Hanımlar’ı, Son Telgraf gazetesinde yayımlanmadan hemen önce yazarıyla yapılan röportajla sunuyoruz.

KÜNYE: Meyhanede Hanımlar, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022, 48 sayfa.

EDA ALBAYRAK – ATEŞBÖCEKLERİ

Gülce anneannesinin masallarına bayılır. Atlarla, kuşlarla, ateşböcekleriyle doludur onun masalları. Karlı kışlı, fırtınalı maceralara götürür. Ah bir de her dinleyişinde kuşkulanır Gülce, acaba anneannesinin anlattıkları gerçekten masal mıdır yoksa çocukluğundan birer anı mı? 

Yaratıcı düşünme üzerine çalışan ve yazdığı kitaplarıyla çok sevilen yazar Eda Albayrak, okul dönemindeki çocuklar için kaleme aldığı Ateşböcekleri’nde bu kez öyküyle iç içe geçen masallar anlatıyor. Gülce’nin anneannesinden dinlediği üç masalı da içeren bu öykü kitabı, nesiller arası iletişimin güzel bir örneği olma özelliği taşıyor.

KÜNYE: Ateşböcekleri, Eda Albayrak, resimleyen: Betül Sinanoğlu, Redhouse Kidz Yayınları, 2022, 64 sayfa.