ARI NEHRİNİN AĞZINDA - KIJ JOHNSON

“Herkes er ya da geç evine dönmek ister.”

Bir küvete girip ortadan kaybolan maymunlar, insanlara âşık olan tilkiler, konuşma yetisi kazanan köpekler, yolculuğa çıkan bir kedi, içinde devasa canavarların yaşadığı, sisten oluşan bir nehre köprü çekmekle görevlendirilen bir mimar…

Kij Johnson’ın birçok ödüle layık görülen bilimkurgu ve fantazi öykülerinde, insanların hem başka insanlarla hem de hayvanlarla tuhaf ve alışılmadık biçimde kurdukları ilişkiler irdeleniyor. Gerçekliğe fantastik bir dokunuşla temas eden bu öykülerde gördüğümüz gibi, aslında büyülü dünyalar sadece bir adım uzağımızda…

“Bu derlemenin çeşitliliği muazzam ve heyecan verici. Her öykü ayrı ayrı muhteşem.” –Ursula K. Le Guin

“Bu kitap bir dönüm noktası. Buradaki öyküler öyle akıl dolu, insani ve tuhaf bir şekilde kusursuz ki kendimi alamıyorum.” –Lev Grossman

“Kij Johnson bizi geçmişe, geleceğe, hayali ve egzotik dünyalara götürüyor… Her öyküde daha önce asla düşlemediğimiz ama artık hiç unutmayacağımız şeylerle karşılaşıyoruz.” –Karen Joy Fowler

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Arı Nehrinin Ağzında, Yazar: Kij Johnson, Çevirmen: Melisa Pancar, İthaki Yayınları, 2021, 368 Sayfa

***

SİNEMANIN TEORİSİ – SONER SERT

Sinemanın Teorisi, başlangıcından günümüze sinemaya katkı sunan, fikirleriyle bu sanat dalının büyümesinde, gelişip serpilmesinde etkisi olan büyük teorisyenlerin çalışmalarını merkeze alıyor. Metinlerinde yeni ufuklara kapı aralayan bu teorisyenler, sinemayı betimlemeye ve açıklamaya yönelik ilke ve kuralları saptamakla yetinmediler, gelişen teknolojilere bağlı olarak sinemanın gelecekte nasıl yön alacağını da tartıştılar. Sanatı bizzat icra edenler ile sinemaya gönül veren izleyiciler üzerinde belirgin ve silinmez etkiler yarattılar.

Soner Sert tarafından hazırlanan ve alanında yetkin 20 yazarın katkısını içeren bu seçki, “sinemanın ilk teorisyeni” Hugo Münsterberg’den “sinemanın son teorisyeni” Lev Manovich’e uzanan görkemli bir köprü kuruyor. Sergey M. Ayzenştayn, Vsevolod Pudovkin, Dziga Vertov, Béla Balázs, Rudolf Arnheim, John Grierson, Bertolt Brecht, Cesare Zavattini, André Bazin, Siegfreid Kracauer, Üçüncü Sinema Anlayışı, Christian Metz, Laura Mulvey, Gilles Deleuze, Slavoj Žižek, B. Ruby Rich bu köprünün ayaklarını oluşturdu. Her teorisyen, kitapta farklı yazarlar tarafından ele alınıp değerlendirildi. Sinemanın Teorisi, çeşitli kavramsal çerçevelerin ışığında hem sinema bilginizi hem de sinemaya olan sevginizi tazeleyecek.

Kitaba yazılarıyla katkıda bulunan yazarlar: Beyza Bilal, Burcu Kurtiş, Deniz Ulusoy, Erkan Büker, Fırat Yücel, Gizem Parlayandemir, Hakan Erkılıç, Janet Barış, Metin Akdemir, Murat Tırpan, Nalan Büker, Selahattin Yıldız, Selda Salman, Seray Genç, Soner Sert, Süreyya Karacabey, Ufuk Tambaş, Yeşim Dinçer, Yusuf Güven, Z. Tül Akbal Süalp.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Sinemanın Teorisi, Yazar: Kolektif, Yordam Kitap, 2021, 432 Sayfa

***

HÜDAİ: HUDAİ ARIKAN'IN YAŞAMI VE MÜCADELESİ - ŞABAN İBA

Devrim, demokrasi ve sosyalizm mücadelesinde iz bırakan bir devrimcinin yaşamı söz konusu olduğunda; nasıl devrimci olduğu, kimlerden etkilendiği, kendi kulvarında nasıl yürüdüğü, hangi yol ayrımlarından geçtiği ve ondan geriye nelerin kaldığı önemlidir. Bu kitapta Mahir’lerin cezaevi firarından itibaren İstanbul’da başlayan örgütsel ayrışmayı, bölünmeyi, Ankara üzerinden Karadeniz’e gidiş sürecini ve özellikle de Ünye eylemini ve Kızıldere Direnişi’ni yeniden irdelemeye çalıştım. Çünkü Kızıldere’de ölen yoldaşlar bu tarihsel sürecin yeniden ve yeniden anlatımını geride kalanlardan daha fazla hak ediyorlardı!

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Hüdai: Hudai Arıkan'ın Yaşamı ve Mucadelesi, Yazar: Şaban İba, Ayrıntı Yayınları, 2021, 208 Sayfa

***

YALANIN MİMARI: DERSİM'DE YOK EDİLİŞİN İNŞASI 1 - ŞERAFETTİN HALİS

Çevresinden yüzyıllarca izole yaşayan Dersim’in oluşturduğu gizem, denebilir ki son yüz yıllık zaman diliminin en yoğun ilgi odaklarından birisi olmuştur.
Özellikle son kırk yıllık zaman diliminde başta siyasi alan olmak üzere popüler ve akademik tarih tartışmalarının kayda değer bir bölümünde gittikçe ısınarak/ısıtılarak gündem olmaya devam etmiştir. Bugün, Dersim’e dair güncel siyasi konularda bile tartışmanın çoğu kez Dersim 1937/38’e bağlanıyor olması, o dönemde yaşananların en azından ana kodlarının bilinmesini zorunlu kılmaktadır.

Türk ve Kürt (resmi) tarihçi ve siyasetçilerin Dersim 1937/38’e yönelik bilgi kaynaklarının aynı olduğunu söylemek şaşırtıcı olsa da yanlış olmayacaktır. Ne yazık ki günümüzde resmi ideolojilerin eksenindeki tarihçi, akademisyen, aydın, sanatçı ve siyasetçinin Dersim’e dair ezberlenmiş tezlerinin önemli bir kısmı gerçek dışı bilgilerden oluşmaktadır.

Oluşan bu ezberin başat referansı -yazdığı iki kitapla- Baytar Nuri’dir. Öyle ki bu referans, galat-ı meşhur, yani doğru bilinen yanlışlar dizgesi üzerinden bir “sentetik Dersim ezberi”ne neden olmuş, gün geçtikçe derinleşip genişleyen bilgi kirliliği havzası oluşturmuştur.

“Yalanın Mimarı”nda, tarih yazımı ve “38”in ayrıntılı sunumu amaçlanmasa da, Dersim etnik kimliğinin ve “38”in kodları verilmeye çalışılmıştır. Dersim’in otantik yapısı ve diğer toplumlarla olan tarihsel ilişkileri üzerindeki örtü aralanarak, Baytar Nuri’nin referansıyla beslenen “Dersim ezberi”nin toplumsal, siyasal, kültürel alanlardaki yıkıcılığına ve Baytar Nuri’nin “Kim?”liğine dikkat çekilmek istenmiştir.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Yalanın Mimarı - Dersim'de Yok Edilişin İnşası 1, Yazar: Şerafettin Halis, Nota Bene Yayınları, 2021, 352 Sayfa

***

ÇOCUK VE ERGEN ÇALIŞMALARI: KISKANÇLIK VE HASET - PSİKANALİZ DEFTERLERİ 7 

Talat Parman’ın yönetiminde hazırlanan bu sayı kıskançlık ve haset konusunu ele alıyor. Birbiriyle ilişkili olan ve karıştırılan bu iki kavram psikanalizin kuruluşundan beri ilgi gösterdiği başlıca kavramlardan. Yazarlar konuyu kardeş kıskançlığı, babanın oğluna olan hasedi, arkadaşlık ilişkilerindeki kıskançlık gibi çok çeşitli veçheleriyle ele alıyor. Bu sayıda psikanalitik roman analizleri de her zamankinden çok yer kaplıyor. Söz gelimi Yavuz Erten’in yazısı tamamen Nahit Sırrı Örik’in Kıskanmak romanına ayrılmış. Kerime Camadan’ın yazısında Musil’in ilk romanı Genç Törless inceleniyor. Bernateau ise Proust romanlarını aşk ve kıskançlık nesnesi bağlamında irdeliyor.

Haset konusunu ilk kez kendi kavramlaştırdığı ve büyük tartışma yaratan “penis hasedi” çerçevesinde ele alan Sigmund Freud’un da bir yazısı var.

Sigmund Freud
Kıskançlık, Paranoya ve Eşcinsellikte Bazı Nevrotik Düzenekler

Talat Parman
Freud ve Lacan’da Kıskançlık ve Haset

Daniel Marcelli
Çocuklarda Kıskançlık ve Haset: Söylence mi, Gerçek mi?

Bianca Lechevalier
Çocuk ve Annebabanın Psikanalitik Tedavi Sürecinde Kıskançlık veya Haset

Alper Şahin
Baba’nın Hasedi

Bernard Penot
Evlat Edinme Kökene Tuzak Kurduğunda

Pınar Kanlıkılıçer
Yakan, Yok Eden, Parçalayan Duygular

Yasemin Cengiz
Haset Kavramı ve Yorumlanma Farklılıkları

Ayla Yazıcı
Kıskançlık ve Hasedin Sınadığı Arkadaşlık

Meltem Narter
Ayna Ayna Sen de Kimsin? Sosyal Psikoloji Açısından Ergenlik Krizi, Kıskançlık ve Haset

Kerime Camadan
Baharın Buhranlı Uyanışı

Yavuz Erten
Nahid Sırrı Örik’in Kıskanmak Romanı Üzerine

Isée Bernateau
Proustçu Kıskançlık ya da Aşk Nesnesini Bütünüyle Ele Geçirme Düşlemi

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Çocuk ve Ergen Çalışmaları: Kıskançlık ve Haset - Psikanaliz Defterleri 7, Yazar: Kolektif, Yapı Kredi Yayınları, 2021, 204 Sayfa

***

PANÇO KENDİNE İNSAN ARIYOR - GABRIEL EVANS

Bir köpek insan “sahiplenmeye” kalkarsa...

Avustralyalı sanatçı Gabriel Evans'ın yazıp resimlediği Panço Kendine İnsan Arıyor, insan-hayvan ilişkisindeki rollerin tersine çevrildiği, sevimli mi sevimli bir anlatı.

Hayvanların insanlar hakkındaki düşüncelerinden yola çıkarak bambaşka bir arayış öyküsü betimleyen Evans, kadim dostlarımızın kendi istedikleri gibi bir yaşam sürebilme hakları üstüne zihinleri soru işaretleriyle dolduruyor.

Bireysel farklılıklar üzerinden insanlar arasındaki çeşitliliğe vurgu yapan kitap, miniklerin dünyaya bir de hayvanların gözünden bakmaları için fırsat tanıyor.

Yalnızlık canına tak eden Panço, bir insan edinmeye karar verir. Ama işi bir hayli zor! Çünkü insan beslemek, büyük sorumluluk gerektirir. Üstelik etrafta bu kadar çok insan varken birini seçmek hiç de kolay değil. Büyük, hızlı, gürültücü, huysuz ve hatta kendisi gibi bol tüylü... Ah, herkes birbirinden ne kadar da farklı! Gel gör ki gerçekte hiçbiri Panço'nun istediği gibi değil. Sevimli dostumuz aradığı o mükemmel insanı bulabilecek mi dersiniz? Kim bilir, belki de onun tek eksiği, kendisine ihtiyaç duyan bir insanla yaşamaktır.

Hikâyesini “Aramaktan vazgeçme!” özdeyişi üstüne şekillendiren Panço Kendine İnsan Arıyor; dünyamızda hayvanların da insanlar kadar hak sahibi olduğunun altını çiziyor, yaşamı tüylü dostlarımızla paylaşmanın güzelliklerini hatırlatıyor.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Panço Kendine İnsan Arıyor, Yazar: Gabriel Evans, Uçanbalık Yayıncılık, 2021, 32 Sayfa