Sayıştay denetçileri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı olan Türkiye Kömür İşletmeleri'nin (TKİ); santrallere sözleşmeye aykırı kömür satışı sebebiyle iki yılda 26 milyon 708 bin TL kaybettiğini belirledi. Denetçiler, TKİ tarafından termik santrallere satışı yapılan kömürlerde baz kalori değeri altında ve prim kalorisi üst değerinin üzerinde kömür sevk edilmesinden dolayı hasılat kaybı oluştuğunu tespit etti.

Denetim raporunda yer alan bilgilere göre, TKİ, Ege Linyit İşletmeleri (ELİ); Garp Linyit İşletmeleri (GLİ) ve Çan Linyit işletmeleri (ÇLİ) Müdürlükleri bünyesinde üretimi yapılan kömürlerin önemli bir bölümünü aynı bölgede bulunan termik santrallere satıyor.

Birgün'den Nurcan Gökdemir'in haberine göre, işletmecilerle yapılan uzun vadeli sözleşmelerde kömür fiyatları, sevk edilen kömürün ortalama dönemsel kalori değerine göre baz fiyat, taban fiyat ve tavan fiyat arasında oluşturuluyor. Termik santrallerin satın aldıkları kömürün dönemsel ortalama kalori değerinin belli bir alt sınırına kadar düşmesi durumunda kömür fiyatı düşüyor, alt limitin de altına düşmesi durumunda ise sevk edilen kömüre ücret ödenmiyor. Kömürün baz kalori değerinin üzerine çıkılması durumunda da santraller ödeme yapmıyor. Yapılan incelemelerde bu nedenle termik santral işletmecisi lehine milyonlarca liralık kazanç oluşturduğu belirlendi.

HASILAT KAYBI İKİ KATINDAN FAZLA ARTTI

TKİ’nin Tunçbilek, Soma ve Çan termik santrallerine sevk ettiği ve kalori aşımı olan kömür dolayısıyla 2018’de 74 bin 632 ton karşılığı 402 bin 322 TL olan hasılat kaybı 2019’da iki katından fazla artışla 107 bin 876 ton karşılığı 839 bin 26 TL’ye çıktı.

Kurum ayrıca düşük kalorili kömürlerden tahsilat yapamadığı için de 2018’de 198 bin 619 ton karşılığı 10 milyon 517 bin 297 TL, 2019’da da 224 bin 810 ton kömür karşılığı 14 milyon 949 bin 828 TL kayıp yaşadı.

'KÖMÜR SATIŞINDA UĞRANABİLECEK EN YÜKSEK KAYIP'

Termik santraller, ortalama kalori değeri ücret ödeme sınırının altına düşen kömürlere ücret ödemiyor ancak kömür santralde kalıyor. Raporda bu durum, “TKİ tarafından bakıldığında kömür satışında uğranabilecek en yüksek kayıp anlamına gelmektedir” diye ifade edildi.

Sayıştay, kömürlerde belli bir kalite ortalamasının tutturulmasının, hasılat kaybına uğranmaması için önem taşıdığını belirtti. Bunun sağlanabilmesi için termik santrallere sevk edilecek kömürlerin kalite parametrelerinin yakından takip edilmesi ve yeterli şekilde harmanlanarak kalite değişimlerinin en aza indirilmesi gerektiği kaydedildi.