İleri Haber

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK); 'işten çıkarmanın yasaklandığı' koronavirüs salgını günlerinde Türkiye'deki işsizlik rakamlarını açıkladı. TÜİK'in verilerine göre, işsiz sayısı 2020 yılı mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 573 bin kişi azalarak 3 milyon 971 bin kişi oldu.

15 yaşında ya da daha büyük yaştakilerde işsiz sayısı 2020 yılı mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 573 bin kişi azalarak 3 milyon 971 bin kişi oldu.

İşsizlik oranı 0,9 puanlık azalış ile %13,2 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 1,1 puanlık azalış ile %15,0 oldu.

Peki TÜİK'in açıkladığı bu veriler gerçeği yansıtıyor mu?

'İŞSİZLİK YAŞANAN VE BEKLENEN DÜZEYDEN AZ AÇIKLANACAK'

BirGün gazetesi yazarlarından Aziz Çelik, 7 Haziran günü sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamalarla "İşsizlik, yaşanan ve beklenen düzeyden az açıklanacak" demişti.

Çelik, rakamların az açıklanmasını ise şu nedenlere bağlamıştı:

"- Bu dönemde TÜİK Covid-19 nedeniye yüz yüze anket yapmayacağını açıkladı. Anketler telefon veya diğer elektronik araçlarla yapılacak. Bu durum veri kalitesini etkileyecektir.

- Öte yandan Mart 2020 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları Şubat, Mart ve Nisan aylarının ortalamasını yansıtacaktır. Dolayısıyla Covid-19 sonrasını tam olarak bu araştırmada görmek mümkün olmayacak. Araştırmanın yarısı Covid-19 öncesi döneme ait olacak.

- TÜİK araştırmanın yapıldığı referans haftasından geriye doğru 4 hafta içinde iş arayanları işsiz sayıyor. Oysa işten çıkarma yerine kısa çalışma ödeneğinin kullanılması nedeniyle milyonlarca işçi çalışmadığı halde istihdamda gözükecek.

- Sadece 3,5 milyon işçi için kısa çalışma ödeneği başvurusu yapıldı. Kısa çalışma ödeneği alanlar iş aramadıkları için işsiz sayılmayacak.17 Nisan 2020'den sonra işten çıkarma yasağı uygulandı ama bunun etkilerinin bu araştırmada görülmesi mümkün değil.

- TÜİK istihdamda olup işbaşında olmayanların sayısını ayrıca açıklıyor. Bunlar istihdam ilişkisi devam eden ve üç ay içinde işlerine döneceklerini düşünenler ile iş başında olmayıp gelirinin en az yarısı elde edenlerdir. Kısa çalışma ödeneği alanlar bu kapsamda olacak.

- Öte yandan kısa çalışma ödeneği alamayan, kayıt dışı veya kendi hesabına çalışıp işsiz kalanların bir bölümü ise Covid-19 nedeniyle iş arama eğiliminde olmayacak ve bu nedenle onlar da işsiz sayılmayacaktır.

- Dolayısıyla TÜİK’in dar tanımlı işsizlik oranı ve sayısı Covid-19’un yarattığı depremi yansıtmayacak kadar düşük olacaktır. Nitekim işsizlik sigortası ödeneği başvurularının düşük seyretmesi de bunu doğrular niteliktedir.

- Bu noktada geniş tanımlı işsizlik hesaplamasına başvurmak kaçınılmaz. TÜİK'in standart dar tanımlı işsizlik hesaplamasıyla Covid-19’un etkisi anlaşılamaz. Çarşamba günü açıklanacak dar tanımlı işsizlik oranı ve sayısı beklenenin altında olacak. İşsizlik ötelenmiş olacak.

- Özellikle iki veri önem taşıyacak. Birincisi istihdamda olup işbaşında olmayanların sayısı, ikincisi iş aramayıp çalışmaya hazır olanların sayısı. Gerçek işsiz sayısı ve oranı bu iki veriyi dikkate alarak hesaplanabilir."
 

DİSK-AR: GENİŞ TAMIMLI İŞSİZ SAYISI 13 MİLYONU AŞTI

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) TÜİK'in mart ayı işsizlik verilerinin gerçek verileri yansıtmadığını açıkladı.

DİSK-AR'a göre, Covid-19 salgını büyük bir istihdam depremine yol açmış, yüz binlerce işyeri kapanmış, devasa bir iş ve istihdam kaybı yaşanmışken TÜİK bir mucizeye imza atmış ve işsizliği düşürmüş.

DİSK-AR'ın mart ayı işsizlik verileri şu şekilde:

"TÜİK İşgücü İstatistikleri, Mart 2020 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçlarını açıkladı. İşsizlik oranı 0,9 puanlık azalış ile yüzde 13,2 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2020 Mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 573 bin kişi azalarak 3 milyon 971 bin kişi oldu. TÜİK'in dar tanımlı işsizlik oranı ve sayısı Covid-19'un yarattığı depremi yansıtmayacak kadar düşük açıklandı.

Covid-19 salgını büyük bir istihdam depremine yol açmış, yüz binlerce işyeri kapanmış, devasa bir iş ve istihdam kaybı yaşanmışken TÜİK bir mucizeye imza atmış ve işsizliği düşürmüş! İstihdamda yaşanan büyük kayba rağmen TÜİK’in işsizliği düşürmesi sadece teknik bir konudur. Gerçekle ilgisi yoktur. Bu nedenle TÜİK yöntemiyle istihdam ve iş kaybının gerçek boyutlarını anlamak mümkün değil.

TÜİK’in Mart 2020 dönemine ait Haziran 2020 HİA sonuçlarında yer alan dar tanımlı (resmî) işsizlik oranı ve işsiz sayısı yaşanan istihdam ve iş kaybını yansıtmayan ve tamamen işsizlik hesaplama tekniğinin yetersizliğinden kaynaklanan bir sonuçtur.

TÜİK’in işsizlik hesaplama tekniği Covid-19 gibi bir salgın döneminin etkilerini yansıtmaktan uzaktır. TÜİK araştırmanın yapıldığı referans haftasından geriye doğru 4 hafta içinde iş arayanları işsiz sayıyor. Oysa Covid-19 döneminde yaygın olarak işten çıkarma yerine kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği kullanılması nedeniyle milyonlarca işçi çalışmadığı halde istihdamda gözükecek. Örneğin, kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği alan işçiler iş aramadıkları için işsiz sayılmıyor. Bugüne kadar 3,5 milyon işçi için kısa çalışma ödeneği başvurusu yapıldı ve 1 milyona yakın işçi ücretsiz izin ödeneği alıyor.

Öte yandan kısa çalışma ödeneği alamayan, kayıt dışı veya kendi hesabına çalışıp işsiz kalanların önemli bir bölümü ise Covid-19 nedeniyle iş arama eğiliminde olmadığından işgücü piyasası dışına çıktılar ve onlar da işsiz sayılmadı.

TÜİK verilerine göre işgücü son bir yılda 2 milyon 235 bin azalarak 32 milyon 339 binden 30 milyon 104 bine geriledi. İstihdam Mart 2019’dan bu yana 1 milyon 662 bin azalarak 27 milyon 795 binden 26 milyon 133 bine geriledi. İstihdamda olup iş başında olanlar 4 milyon 502 bin kişi azalarak 27 milyondan 22 milyon 505 bine düştü. İşbaşında olmayanların sayısı ise son 1 yılda 2 milyon 840 bin kişi arttı.

ILO’NUN YÖNTEMİNİ KULLANARAK İSTİHDAM KAYBINI YENİDEN HESAPLADIK

ILO tarafından da kullanılan eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybı yönetimini¹ kullanarak Covid-19 döneminde yaşanan istihdam kaybını, diğer bir ifadeyle geniş tanımlı işsizliği yeniden hesapladık.

ILO tarafından kullanılan eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybı yöntemini uyguladık ve Covid-19 nedeniyle yaşanan istihdam kaybını ortaya koyduk. Bilindiği gibi TÜİK istihdamda olup işbaşında olmayanların sayısını ayrıca açıklıyor. Bunlar istihdam ilişkisi devam eden ve üç ay içinde işlerine döneceklerini düşünenler ile işbaşında olmayıp gelirinin en az yarısını elde edenlerdir. Dolayısıyla kısa çalışma ödeneği ile ücretsiz izin alanlar bu kapsamdadır.

ILO, Covid-19 nedeniyle çalışılmayan süreyi eşdeğer tam zamanlı istihdama dönüştürerek Covid-19 nedeniyle meydana gelen iş kaybını hesaplıyor.

ILO’nun hesaplama yöntemini kullanırken Mart 2019 tarihini baz aldık. Bu tarihte işbaşında olanların sayısını haftalık ortalama fiili çalışma süresiyle çarparak toplam çalışma süresini hesapladık. Aynı işlemi Mart 2020’de için de yaptık. Böylece çalışma süresinde meydana gelen toplam kaybı ve toplam işgücü kaybını haftalık 45 saatlik çalışmaya bölerek eşdeğer tam zamanlı istihdam kaybını bulduk.

ILO metodolojisinden yararlanarak yaptığımız hesaplamaya göre Covid-19 nedeniyle meydana gelen eşdeğer iş kaybı 5,5 milyon olarak gerçekleşti. Mart 2019’a göre geniş tanımlı işsiz sayısı 6 milyon artarak revize edilmiş geniş tanımlı işsiz sayısı (tam zamanlı istihdam kaybı dahil) 13 milyon 385 bine yükseldi. 33 milyon 966 milyon olarak dikkate aldığımız geniş işgücüne göre revize edilmiş geniş tanımlı işsizlik (istihdam kaybı dahil) oranı ise yüzde 39 olarak hesaplandı.

İSTİHDAM DÜŞTÜ

Toplam işgücü 2 milyon 235 bin azalarak 32 milyon 339 binden 30 milyon 104 bine geriledi. İşgücüne katılım oranında büyük düşüş yaşandı. Yüzde 52,9 olan işgücüne katılma oranı yüzde 48,4’e geriledi.

İşbaşında olanların sayısı son 1 yılda 4 milyon 502 bin azaldı. Mart 2019’da 27 milyon 7 bin olan işbaşında olanların sayısı Mart 2020’de 22 milyon 505 bine geriledi. Ücretsiz izin uygulamalarının başlamasıyla beklendiği üzere işbaşında olanların sayısında ciddi düşüşler meydana geldi.

Kısa çalışmanın ve ücretsiz izin uygulamalarının yaygınlaşmasıyla birlikte çalışma saatlerinde de bir düşüş meydana geldi. Mart 2019’da 44,5 saat olan işbaşında olanların haftalık ortalama çalışma süresi, Mart 2020’de 42,3’e geriledi.

İşgücüne dahil olmayanlar kategorisinde olan iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve ümitsizlerin sayısında patlama yaşandı. İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar son bir yılda 848 bin artarken, ümitsizlerde 611 bin kişilik bir artış yaşandı. İşgücüne dahil olmayanların sayısı son bir yılda 3,3 milyon kişi arttı.

İSTİHDAM 1 MİLYON 622 BİN KİŞİ AZALDI

2018 krizi nedeniyle Türkiye ekonomisi uzun bir süredir istihdam yaratma kapasitesini kaybetmiş durumdaydı. Covdi-19’un etkisiyle istihdam kaybı daha da dramatik bir hal aldı. Mart 2019’da 27 milyon 795 bin olan mevsim etkisinden arındırılmamış istihdam son bir yılda 1 milyon 662 bin azalarak 26 milyon 133 bine geriledi

İŞBAŞINDA OLANLAR 3,6 MİLYON AZALDI

TÜİK’in işbaşında olanlar verisi istihdam olup referans döneminde en az bir saat çalışmış olanları kapsamaktadır. Son 1 yılda istihdamda olup işbaşında olanlarda salgının etkisiyle Mart 2020’de ciddi bir düşüş yaşandı. Mart 2019’da 27 milyon kişi işbaşında iken, Mart 2020’de bu sayı 3,6 milyon azalarak 22 milyon 505’e geriledi (Grafik 2). İstihdamda olanların yalnızca yüzde 86’sı bu dönemde işbaşı yapabildi. İşbaşında olmayanların sayısı 2 milyon 840 bin arttı.

HAFTALIK ORTALAMA ÇALIŞMA SÜRESİ 2,2 SAAT AZALDI

Covid-19 nedeniyle işlerin durmasıyla ve kısa çalışmaya geçilmesiyle birlikte çalışma saatlerinde de azalma görüldü. Mart 2019’da haftalık ortalama 44,5 olan çalışma süresi Mart 2020’de 42,3’e geriledi (Grafik 3). Böylece son 1 yılda haftalık ortalama çalışma süresi 2,2 saat azaldı.

'ÜMİTSİZ İŞSİZLERİN SAYISI PATLADI'

İşgücüne dahil olmama nedenleri kategorisinde yer alan ve son dönemlerde artış eğiliminde olan ümitsizler ve iş aramayıp çalışmaya hazır olanların sayısı Covid-19 nedeniyle artmaya devam ediyor. Son 1 yılda ümitsizlerin sayısı 611 bin kişi artarak 1 milyon 174 bine ulaştı. İş aramayıp çalışma hazır olanlar ise 848 bin kişi artışla 2,6 milyona yükseldi."