1917’nin günümüzdeki anlamı, çıkarılacak dersler ve devrimin kendisinin değerlendirilmesinin kuşkusuz en verimli yöntemi, konuyla alakalı güvenilir kaynakları incelemekten geçiyor. İnsanlığın bir asrı geride bırakan bu büyük sıçrayışına ilişkin bugüne kadar yapılan araştırmalardan oluşturduğumuz seçki kuşkusuz devrimin niteliğini tam anlamıyla kavramaya yeterli olmayacaktır. Bu açıdan, İleri okurları için Sovyet devriminin 100. Yılında oluşturulan bu seçki, artık bir “külliyat” halini alan Bolşevikleri ve Sovyet devrimini araştırma ve öğrenme sürecinin bir anlamda ilk adımını oluşturuyor.

MAVİ DEFTER – EMMANUİL KAZAKEVİÇ

EmmanuilKazakeviç tarafından hazırlanan bu belgesel roman, Lenin’in yaşamının kısa görünen ancak oldukça kritik olaylara sahne olan bir dönemini konu ediniyor. Lenin’in İsviçre’den Rusya’ya döndükten sonraki illegal döneminin anlatıldığı romanda, Lenin’le birlikte Sverdlov ve Zinovyev gibi önderler de yer alıyor. Dahası, romanda Zinovyev ve Lenin arasında meydana gelen düşünsel farklılıklar ve yürütülen tartışmalar ise öğreticiliği bakımından kitaba Sovyet Devrimi okumalarında özgün bir özellik kazandırıyor. Kitapta, Lenin’in devrimci bir önder olarak yaşadıkları ve söz konusu dönemde yaşanan olaylara ilişkin bakış açısının yanında, ilişkileri, kişisel özellikleri gibi “insani” yönü de ilgi çekici bir şekilde işleniyor.

NİSAN TEZLERİ – LENİN

Sovyet Devrimi’nin karakterinin ana hatlarını oluşturan ve ona yön veren en önemli çalışmalardan biri olan Nisan Tezleri, kuşkusuz bir paragrafta anlatılamaz. Lenin’in oldukça önemli bir ideolojik sıçramayla sonuçlanan bu çalışması, ilan edildiği dönemin siyasi koşulları, tezlere yönelik yapılan itirazlar ve sonuçları ile birlikte düşünüldüğünde, Bolşeviklerin devrime giden yolda uyguladıkları taktik ve stratejileri kavramak açısından bir anahtar niteliği taşıyor. Lenin’in Bolşevikler arasında dahi çetin tartışmalara yol açan bu çalışması aynı zamanda, “Bütün iktidar Sovyetlere!” sloganıyla simgeleşen yöneliminin de kaynağını oluşturuyor.

DÜNYAYI SARSAN 10 GÜN – JOHN REED

ABD’li devrimci gazeteci John Reed tarafından kaleme alınan Dünyayı sarsan 10 gün isimli kitabı, “devrime beş kala” Rusya’da yaşananları hem anı, hem de gazetecilik formatında ele alan özgün bir çalışmadır. Reed’in çeşitli filmlere de konu olan kitabının SSCB’de yayımlanan versiyonunun önsözü ise Lenin tarafından kaleme alınmıştır. Devrim arefesinde yaşanan olayların canlı tanıklıklar ve özgün anektodlar üzerinden anlatıldığı bu kitapta John Reed, devrimi belki de bugüne kadar söylenmiş en sade ve bir o kadar da açıklayıcı bir ifadeyle anlatıyor: Coşkunun ve kargaşanın doruğuna çıkmış bir şehrin üstüne güneş doğdu.

BOLŞEVİK DEVRİMİ – EDWARD HALLETT CARR

İngiliz tarihçi ve yazar Edward Hallett Carr tarafından 3 cilt olarak hazırlanan serinin ilk kitabı olan Bolşevik Devrimi, Bolşevizmin doğuşunu, gelişimini ve Sovyet iktidarını inceliyor. Parti ve iktidar, Sovyet yönetim modelleri ve ulusal sorun meselesine ilişkin zengin verilerin yer aldığı bu çalışma, “Parti ve devlet”, “SSCB anayasası”, “Kendi kaderini tayin hakkının bilançosu”, “Partinin üstünlüğü” gibi devrimin ideolojik temellerini inceleme fırsatı sunuyor. 

DEVRİME DOĞRU – RABİNOWİTCH

Yine üç kitaptan oluşan serinin bir parçası olan Devrime Doğru, okuyucuyu Petrograd Bolşevikleri ve 1917 Temmuz Ayaklanması dönemiyle buluşturuyor. Rabinowitch’in bu çalışmasında, Çarlığın yıkılmasının ardından gerçekleşen Petrograd merkezli Temmuz ayaklanmasına yer veriliyor. Esere en özgün yanını ise dönemi “bilgi yığını” şeklinde değil, öykü tadında aktarması kazandırıyor. Bu açıdan Devrime Doğru, Sovyet devrimine ilişkin hazırlanan çalışmalar arasında biçim ve üslubu ile de öne çıkıyor.