Hüseyin Naval - @huseyinNaval

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili ve TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanvekili Sezgin Tanrıkulu, Türkiye'deki gazeteciliğin geldiği noktayı gözler önüne serdi.

10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü Raporu hazırlayan Tanrıkulu, AKP'nin Saray'a biat etmeyen gazetecileri 'suçlu' ve 'terörist' ilan ettiğini belirtirken, "AKP Hükümetlerinin gözünde, saraya biat etmeyen, her durumda ve koşulda pembe tablolar çizmeyen gazetecilerin 'suçlu' veya 'terörist' sayıldığı 21. yüzyılda 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü kutlanıyor…" ifadelerini kullandı.

"12 Eylül Darbesiyle başlayan 'muhalif olmasına bile gerek yok, gerçeği yazıyorsa, koşulsuz bizden değilse teröristtir' yaklaşımı sürmektedir" diyen Sezgün Tanrıkulu, raporunda şu bilgileri paylaştı:

"- 2020 yılında –en az- 59 yazar, gazeteci hapis/para cezasına mahkum edildi…

- 2020 sonu itibariyle –en az- 87 gazeteci cezaevinde…

- Sendika.org gibi muhalif internet siteleri onlarca kez yasaklandı…

- RTÜK, yandaş tv kanalları hakkındaki şikayetleri incelemeye bile almadı…

- Basın İlan Kurumu, Evrensel, Cumhuriyet, BirGün gazetelerine birçok kez ilan kesme cezası verdi…

- Gazetecilere fiili ya da sanal saldırılar artıyor…"

'SUÇ: GAZETECİLİK'

“Düşünceyi ifade özgürlüğü ve bu bağlamda basın özgürlüğü, yaşam hakkı ve kötü muamele yasağı ile birlikte sayılan temel insan hakları arasındadır" denilen raporun tamamı şu şekilde:

"Türkiye'nin neden Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütünün '2020 Dünya Basın Özgürlüğü' Endeksinde 180 ülke arasında 50.02 puanla 154. sırada yer aldığını aşağıdaki tablo çok net açıklıyor…

Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın verilerine göre 67, Bağımsız Gazetecilik Platformu verilerine göre ise 87 gazeteci halen cezaevinde bulunuyor.

Türkiye’de AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından 2020 yılı sonuna kadar en az 808 gazeteci tutuklandı:

Düşünceyi ifade özgürlüğü kapsamına giren eylem ve etkinlikleri nedeniyle gözaltına alınan, tutuklanan, yargılanan, mahkûm olan gazeteciler ve diğer kişilere ilişkin verilerin sağlıklı olmadığı, gerçeğin çok altında olduğu unutulmamalıdır. Eylül ayında yayınlanan Düşünceyi İfade Özgürlüğü İhlal Raporu'nda dediğimiz gibi, 'Yani aslında ‘düşünceyi ifade özgürlüğü ihlali’ kapsamındaki durumlara, olaylara ilişkin verilere ulaşmanın zorluğunun, hatta imkânsızlığının da ‘düşünceyi ifade özgürlüğünün ihlali’ olarak kabul edilmesi gerekmektedir.'

Gazeteciler Saldırılar: Sağlık çalışanlarına yönelik saldırılar artarken, benzer olumsuzluklar birçok alanda gözlenmektedir. Örneğin, AKP Hükümetleri döneminde artan gazeteci düşmanlığı, basın özgürlüğüne AKP Hükümetinin tutumu nedeniyle yaşanmaktadır. Önceki yıllarda pek yaşanmayan saldırılar tehditler son derece artmış durumadır. 

- 29 Şubat Günü Ankara’da Sputnik Haber Ajansı Ankara Temsilciliğinde çalışan üç gazetecinin evlerine kimliği belirsiz kişiler tarafından saldırı girişiminde bulunuldu. Şikâyet için polis karakoluna giden gazeteciler, Sputnik’in İngilizce sayfasında yer alan Hatay’a ilişkin bir haber nedeniyle gözaltına alındı. Aynı soruşturma kapsamında İstanbul’da Sputnik Türkiye Genel Yayın Yönetmeni de gözaltına alındı. Ajansının bürosunda da arama yapıldı. Dört gazeteci 1 Mart günü ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.

- İzmir’in Menemen İlçesinde Çağrı Haber Gazetesinin Sahibi ve Çağrı Radyo Genel Yayın Yönetmeni, 10 Nisan günü D.E. adlı kişinin saldırısına uğradı.

- 20 Nisan günü Ses Kocaeli Gazetesine kimliği belirsiz kişiler tarafından silahlı saldırı düzenlendi. Saldırı sonucu gazete binasında maddi hasar oluştu. Gazetenin Genel Yayın Yönetmeni ve bir yazar, gazetenin internet sitesinde yayınlanan Covid-19 salgınına ilişkin bir haber nedeniyle 22 Mart günü gözaltına alınmıştı.

- Zonguldak’ın Kozlu İlçesinin AKP’li Belediye Başkanı hakkında haber yapan gazetecileri “Adalet gereğini yapmazsa ben yapacağım. Herkese gereğini yapacağım. Kimse sokakta rahat dolaşamayacak” diyerek tehdit ettiği iddia edildi.

- Yeniçağ Gazetesi Yazarı Yavuz Selim Demirağ’ın Ankara’daki evinin posta kutusuna mermi bırakılarak tehdit edildiği öğrenildi. Yavuz Selim Demirağ, 11 Mayıs 2019 tarihinde evinin önünde kimliği belirsiz kişiler tarafından saldırıya uğramış, gözaltına alınan altı kişi daha sonra serbest bırakılmıştı.

- Batman’da yerel bir gazetede çalışan Hayrettin Önen, 11 Haziran günü silahlı saldırı sonucu yaralandı. Olay nedeniyle iki kişinin gözaltına alındığı öğrenildi.

- Bursa’da yayımlanan Karacabey Yörem Gazetesinin Sahibi Şaban Önen, 20 Ağustos günü dört kişinin saldırısına uğradı. Önen, yüzünden yaralandı. Saldırının, Karacabey’in AKP’li Belediye Başkanı hakkındaki haberler nedeniyle düzenlendiği iddia edildi.

- 25 Ağustos günü Nevşehir’de Gazeteciler Cemiyetine ait araç iki kişi tarafından yakıldı. Gözaltına alınan İ.H. ve M.A. adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

- 25 Ağustos günü Antalya’da Dim Medya Gazipaşa Temsilcisi Gazetecinin evine kimliği belirsiz kişiler tarafından silahlı saldırı düzenlendi.

- Ordu Ünye’de yayın yapan “Haber Ünye Portalı” internet haber sitesinin sahibi, iki kişi tarafından “Hilmi Güler aleyhinde neden yazılar yazıyorsun” diyerek 40 dakika boyunca dövüldüğünü ve ağzına silah namlusu sokulduğunu duyurdu. Girmeç, Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı hakkında “azmettirme”, iki kişi hakkında ise “Kasten yaralama, tehdit, hakaret, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma” iddialarıyla suç duyurusunda bulundu.

- Elazığ Haberkent Gazetesinin Genel Yayın Yönetmeni 5 Eylül günü, T.A. ve kimliği belirlenemeyen bir kişinin saldırısına uğradı ve silahla tehdit edildi. AKP’li Elazığ Belediye Başkanının T.A. ve diğer kişiyi, belediyeyi eleştirdiği haberler nedeniyle Elazığ Haberkent Gazetesinin Genel Yayın Yönetmeni ile “konuşmak üzere gönderdiği” iddia edildi.

Basın Kartları: Ocak Ayında 28 gazetecinin basın kartları Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından iptal edildi. Ancak tepkiler üzerine birkaç gün içinde iptal kararı kaldırıldı.

Bu konuda resmi bir açıklama yapılmadığı için daha sonraki aylara ilişkin veri bulunmamaktadır. Ocak ayındaki basın kartı iptalleri toplu olduğu için haber basına yansımış, ancak tek tek iptallerin sürdüğü ve bunun da bir baskı unsuru olarak halen kullanıldığı bilinmektedir.

13 Aralık 2018 tarihinde 'Basın Kartı Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikle sarı basın kartlarının iptali kolaylaşırken, yönetmeliğin iptalle ilgili kısmına 'Milli güvenlik ve kamu düzenine aykırı davranışlarda bulunması veya bu tür davranışları alışkanlık edinmesi' maddesi eklenmişti. Maddenin ne kadar muğlak olduğu ve AKP Hükümeti tarafından muhalif görülen gazeteciler üzerinde baskı kurmasını kolaylaştırdığı aşikardır.

Yönetmelikte kartları veren Basın Kartı Komisyonunda da değişikliğe gidilmiş, değişiklikten önce basın işkolunda örgütlü tüm sendikaların temsilcileri komisyonda yer alırken, yeni yönetmelikle başkanlığın seçeceği tek bir sendika temsilcisinin komisyonda yer alacağı hükmü getirilmişti.

27 Ocak 2020 tarihinde Cumhurbaşkanı Yardımcısının yanıtlaması istemiyle vermiş olduğum 7/24506 Esas Numaralı Yazılı Soru Önergesine 2 Haziran 2020 tarihinde verilen yanıtta, '24 Temmuz 2018 ila 26 Ocak 2020 tarihleri arasında basın kartı almak için yapılan başvuru sayısı 18650’dir.' ifadesine yer verilmiştir.

İnternete Sansür-Sosyal Medya Kanunu: Sosyal medya ve internet yayınlarına ilişkin düzenlemeler içeren 'İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun' 29 Temmuz Günü TBMM Genel Kurulunda kabul edilmiştir. Yasa, Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının en az bir kişiyi Türkiye temsilcisi olarak belirlemesini öngörürken, yetkili, 'içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi', 'özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi' kapsamındaki başvurulara en geç 48 saat içinde olumlu ya da olumsuz yanıt vermek zorundadır. Yasa, şirketlerin Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırmasını da öngörmektedir.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Türkiye’de günlük erişimi 1 milyonu aşan sosyal ağ sağlayıcıları Facebook, Twitter, YouTube, TikTok, Periscope ve Instagram’a 'temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüklerini yerine getirmedikleri' gerekçesiyle 10’ar milyon TL para cezası verdi (4 Kasım).

Yasa, sosyal ağ sağlayıcılarının bu cezanın tebliğinden itibaren 30 gün içinde yasal yükümlülükleri yerine getirmemesi durumunda 30 milyon TL daha ceza kesilmesini öngördüğü için 3 Aralık günü de sosyal ağ sağlayıcılarına 30’ar milyon TL para cezası daha verdi.

İnternet sitelerine, haberlere, sosyal medya paylaşımlarına engel/yasaklama getirilmesi 2021 Türkiye’sinde 'vaka-i adiye'den oldu… Engelleme/yasaklama kararlarının gerçek durumunu kimse bilmiyor, yüzbinlere ulaştığı tahmin ediliyor…"