Rauf Orbay’ın on binlerce belgelik arşivi araştırmacılara açılıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı Atatürk Kitaplığı’nın müdürü Ramazan Minder, tasnifi yapılmamış olan belgeleri Atatürk Kitaplığı için satın aldı.

Tarihçi-yazar Murat Bardakçı, Habertürk’te yayımlanan bugünkü yazısında arşivde yer alan belgelerden söz etti. Bardakçı arşivde, Mondros Mütarekesi'yle ilgili evraklar, Mustafa Kemal Atatürk'le Filistin’deki Yıldırım Orduları Kumandanlığı yaptığı esnadaki yazışmaları ile birlikte Osmanlı denizciliğinin son dönemine dair bilgilerin de bulunduğunu belirtti.

MONDROS'UN YIL DÖNÜMÜNE YETİŞTİRİLECEK

Belgelerin tasnifinin bir an önce yapılıp, 30 Ekim’de Mondros Mütarekesi’nin 100'üncü yıldönümüne yetiştirilmeye çalışıldığını belirten Bardakçı’nın yazısındaki ilgili bölüm şöyle:

“Lozan Görüşmeleri sırasında Rauf Bey ile İsmet Paşa’nın birbirlerine gönderdileri telgaflar, başta Hamidiye Kruvazörü olmak üzere Balkan ve Dünya Savaşları sırasında Osmanlı Donanması’na ait olan savaş gemileri hakkındaki notlar ve yazışmalar, Mondros Mütarekesi ile alâkalı evrak, Mustafa Kemal Paşa’nın Filistin’deki Yıldırım Orduları Kumandanı olduğu sıradaki bazı yazışmaları, Rauf Bey ile son dönem askerî ve siyasî tarihimizin önemli isimleri arasındaki mektuplaşmalar ve İngiltere’nin parasını ödemiş olduğumuz halde Birinci Dünya Savaşı’ndan hemen önce teslim etmeyerek elkoyduğu Sultan Osman ve Reşadiye zırhlıları ile alâkalı belgeler… “

RAUF ORBAY KİMDİR?

Rauf Orbay, 1880 yılında İstanbul Cibali’de doğdu. Babası Amiral Mehmet Muzaffer Paşa, Annesi Hayriye Rüveyde Hanımdır. Rauf Bey, ilkokulu Cibali İlkokulunda, ortaokulu Trablus Askerî Rüştiyesinde, liseyi Heybeliada Bahriye Okulunda okudu. Rauf Bey, 1899’da teğmen rütbesiyle Deniz Kuvvetlerine katıldı. 1918 yılına kadar değişik savaş gemilerinde görev yaptı. Balkan Savaşları döneminde Hamidiye Akınıyla tanındı. Birinci Dünya Savaşı’nda; İran Cephesi’nde savaştı. Deniz Harbiye Reisliği görevinde bulundu. Savaşın sonunda kurulan Ahmet İzzet Paşa Hükûmetinde Bahriye Nâzırlığı yaptı. Bu sırada Baş Murahhas olarak Mondros Mütarekesi’ni imzaladı. Kurtuluş Savaşı döneminde; kongrelerden sonra, Heyet-i Temsiliye adına Son Osmanlı Meclisi (Meclis-i Mebusan) toplantısına katıldı. Bu sırada İngilizler tarafından tutuklanarak Malta’ya sürüldü. Malta’dan kurtulduktan sonra, önce Nâfia (Bayındırlık) Bakanlığı, sonra Başbakanlık ve TBMM Başkan Vekilliği yaptı. Cumhuriyet Devrinde; Terakkîperver Cumhuriyet Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı. Şeyh Said İsyanı sebebiyle partisi kapatılınca bağımsız kaldı. Atatürk’e karşı tertiplenen İzmir Suikastında ceza aldı. Bu sırada yurt dışında olduğundan 10 yıl yurda dönemedi. Türkiye’ye 1935 yılında döndü. 1942 yılında Londra Büyükelçisi tayin edildi. 1944 yılında emekliliğini isteyerek kamu görevinden ayrıldı. Nihaî olarak, 1964’de İstanbul’da vefat edene kadar, hayatını üniversitelerde ders ve konferanslar vererek ve seyahatlere çıkarak geçirmiştir. Hüseyin Rauf Orbay, Osmanlı’dan Cumhuriyet Devrine uzanan süreçte önemli bir asker ve siyaset adamıdır.