Denizli’de 4 bin yıllık tekstil atölyesi bulundu

Denizli’deki Beycesultan Höyüğü’ndeki 12 yıldır devam eden kazı çalışmalarında 4 bin yıl öncesine ait tekstil atölyesi bulundu.

Denizli’nin Çivril ilçesinde Beycesultan Höyüğünde devam eden kazı ve restorasyon çalışmalarında 4 bin yıl öncesine ait dokuma parçaları, aksesuarlar ve tekstil ürünleri bulundu. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Eşref Abay’ın başında olduğu ekip adını Selçuklu dönemine ait Behice Sultan Türbesi’nden alan höyükte çalışmalara devam ediyor.

AA muhabirine konuşan Abay, höyüğün milattan önce 5 bin yılında kurulduğunu tahmin ettiklerini söylerken Geç Kalkolitik Dönem’den Geç Tunç Çağı sonuna kadar kesintisiz devam eden toplam 40 kültür tabakası tespit ettiklerini anlattı.

12 yıldır kazı çalışmalarına devam ettiklerini aktaran Abay, kazı çalışmalarına devam ederken bölgenin tekstil geçmişine ilişkin önemli bilgiler elde ettiklerini söyleyerek şunları ekledi:

“Geçen yıl yaptığımız kazılara bu yıl devam ediyoruz. Burada milattan önce 1700 yılına tarihlenen bir yapı tespit ettik. Büyüklüğü ve zengin donanımı ile zengin bir aileye ait olduğunu düşünüyoruz. Çok büyük depolama odalarına sahip bu evin içinde çevre bölgelerden ithal edilmiş olduğu anlaşılan buluntular tespit edildi. Evde işlik olarak kullanılan 45 metrekare büyüklüğünde bir merkezi odası ve ayrıca beş farklı işlevli oda bulunuyor.”

‘GEÇEN YIL BULUNTULAR BİZİ HEYECANLANDIRMIŞTI’

Kazı çalışmalarında elde edilen yapıların büyük bir yangın atlatarak bugüne ulaşmasının büyük bir şans olduğunu belirten Abay, “Geçen yıl tekstil üretime yönelik buluntular bizi heyecanlandırmıştı. Bu yılki kazı çalışmalarımızda evin kalan kısımları da açığa çıkarıldı. Bu çalışmalar sonucunda günümüzden 4 bin yıl öncesine ait bir tekstil atölyesinin burada var olduğunu tespit ettik. Evin içinde yanmış ahşaptan el tezgahı parçaları da var” dedi.

RÖPORTAJ DİZİSİ | Sahne emekçileri kan ağlıyor: 'Müzisyenler neredeyse bir yıldır işsiz ve bir yıl daha sürebilir'

Sahne sanatlarının Covid-19 sürecini ve emekçilerin mağduriyetlerini, görevi devretmeye hazırlanan Kültür Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası (Kültür Sanat Sen) Genel Başkanı Hülya Eryetli, Bağımsız Tiyatro Birliği Başkanı Kımız Bozkır ve İzmir Müzisyenler Derneği (İMD) Başkanı Oktay Çaparoğlu ile konuştuk. Üç bölüm halinde yayınlanan röportaj dizimizin son bölümünde İMD Başkanı Oktay Çaparoğlu ile yaptığımız söyleşiyi okurlarımıza sunuyoruz.

Tugay Candan - @TugayCandann

Mail: tugaycandan@ilerihaber.org

“Salgın önlemi” adı altında patronlara yeni kapıla açılırken, bu sürecin faturası yine emekçilere kesildi. İşsizlik arttı, ücretler düşürüldü, güvencesizlik ‘normalleştirildi…’

Bu sürecin en çok etkilediği alanlardan biri de sahne sanatları oldu. AKP’nin sanat alanına müdahaleleri sonucu zaten can çekişen sahne sanatlarının nabzı, salgın döneminde daha da düştü.

11 Mart’ta girilen karantina sürecinin hemen başında tiyatro sahnelerinde de perdeler kapanırken, müzik icra edilen sahnelerde de ezgiler yerini sessizliğe bıraktı.

Buralardan geçimini sağlayan sanatçılar ise Covid-19 günlerinde birçok kesim gibi deyim yerindeyse ‘unutuldu.’ Zaten büyük oranda kayıtsız ve güvencesizliğin hakim olduğu alanda birçok emekçi kaderine terk edildi.

Sahne sanatlarının Covid-19 sürecini ve emekçilerin mağduriyetlerini, görevi devretmeye hazırlanan Kültür Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası (Kültür Sanat Sen) Genel Başkanı Hülya Eryetli, Bağımsız Tiyatro Birliği Başkanı Kımız Bozkır ve İzmir Müzisyenler Derneği (İMD) Başkanı Oktay Çaparoğlu ile konuştuk.

İleri Hatırlatıyor

RÖPORTAJ DİZİSİ | Sahne emekçileri kan ağlıyor: ‘Ekmeği ile sanatı arasına sıkışmış önemli bir kitle var’

Üç bölüm haline yayınlanan olan röportaj dizimizin ilk gününde, Kültür Sanat Sen Genel Başkanlığı görevini devretmeye hazırlanan Hülya Eryetli ile sahne sanatlarının genelindeki duruma dair gerçekleştirdiğimiz kapsamlı görüşmeyi, ikinci bölümde ise Bağımsız Tiyatro Birliği Başkanı Kımız Bozkır ile özel tiyatroların duruma ilişkin yaptığımız söyleşiyi okurlarımıza sunmuştuk.

İleri Hatırlatıyor

RÖPORTAJ DİZİSİ | Sahne emekçileri kan ağlıyor: 'Tiyatrolar zaten zordaydı, hayat daha zorlaştı...'

Dizinin üçüncü ve son bölümünde İMD Başkanı Oktay Çaparoğlu, müzisyenlerin bu süreçte yaşadığı mağduriyetleri ve taleplerini anlattı.

'SAHNE EMEKÇİLERİ İÇİN HAYAT BÜYÜK ORANDA HER ZAMAN ZORDUR'

Pandemi sürecinin en büyük kurban edilenlerinden biri de müzisyenler oldu. Biraz geriye gidersek, pandemi öncesi müzisyenlerin sorunları nelerdi? Güvencesiz ve kayıt dışı çalıştırılma müzisyenler arasında ne derece yaygın?

Müzik ve sahne emekçileri için hayat büyük oranda her zaman zor olmuştur. Bir popüler tüketim nesnesi haline getirilen sanat ve özelde müzik, bizim gibi ülkelerde ancak ya kadrolu-devletle bağlantılı bir iş olarak icra edildiğinde  ya da iyi yerlerde çalışıp kendinizi kanıtladığınızda, popülerlik kazandığınızda bir geçim olarak müzik ve sahne emekçilerini tatmin etmekte. Ülkemizde müzik emekçileri çok düşük ücretlerle , sosyal güvence ve  iş güvenliği dahil hiç bir kamusal koruma olmadan, günü birlik kazançlarla, sözleşmesiz, uzun süreli, kötü çalışma  şartlarında mesleklerini ve sanatlarını icra ediyorlar. Mekanlarda  şiddete uğruyorlar, haklarını alamadıklarında  bir statüleri olmadığı için buna dair bir hak arayışında (mesela sigortasız çalışma ile ilgili şikayet etse dahi) sonuç alamıyorlar, herhangi bir toplumsal olay, afet, savaş, salgın vb durumda  ilk müzik ve sanat susturulduğu için sürekli mağduriyet yaşıyorlar. İzmir Müzisyenler Derneği olarak bu anlamda inandığımız temel gerçek, müzik ve sahne emekçilerinin örgütlenme sürecinde, yasal anlamda da  haklarının sosyal güvenlik şemsiyesi altında korunduğu bir değişimin sağlanması idi. Sigortasız güvencesiz çalışma nedeniyle çalışma şartlarının kötülüğü, gece çalışma, düzensiz uyku ve beslenme sorunları nedeniyle beden ve ruh sağlığı,ekonomik sosyal ve psikolojik sorunlarla en ağır şekilde boğuşuyorlar. 

'SOKAKTA KALAN MÜZİSYENLER VAR'
 
- Pandemi süreci başında sahnelerin, eğlence mekanlarının kapanmasıyla müzisyenler için zorlu süreç başladı. Bu sürecin ilk yarısını ele alırsak, müzisyenler ne gibi zorluklar yaşadı?

Süreçten etkilenen müzik emekçileri için dayanışma ağı örmeye çalışıyoruz. Her gün onlarca telefon alıyoruz. Kiralarını, faturalarını ödeyemiyorlar. Müzik aletlerini satıp evine erzak alanlar, anne ya da babasının emekli maaşıyla geçinmek zorunda kalanlar var. 

Ev eşyalarını satan, müzik aletlerini satıp erzak alan kira ödeyen, hasta, yaşlı ya da engelli yakınları için bakım masrafı olarak karşılayan müzisyen dostlarımız var. Pandemi sürecinde şehir dışında olup sokakta kalan, sokak müzisyeni dostlarımız var. 3 ay boyunca ne barınma sorununu çözüp bir yere yerleşebildiler ne düzenli beslenebildiler. Şehirlerarası yolculuk yasak olduğu için gittikleri yerlerde kaldılar.  

Ailesi burada kendisi başka şehirde iken pandemiye yakalanan müzik emekçileri vardı. Ailelerini ziyaret ederek kira erzak desteğinde bulunduk. Çoğu müzisyen kiralık evini bırakıp ailesinin yanına taşınmak zorunda kaldı. Anne ya da babasının emekli maaşıyla 2 ya da 3 aile aynı evde bu süreci geçirmek zorunda kalan müzisyenler oldu. 

(Oktay Çaparoğlu)

'KAN KUSUP, KIZILCIK ŞERBETİ İÇERİZ' DEDİLER'

WhatsApp'ta 4 ayrı grup oluşturduk. Bilgilendirme ve haberleşme grupları. 700'den fazla müzisyen ekli grupta. Çoğu ilk süreçte ihtiyaçlı gibi görünmemek için gruplarda kalma konusunda tereddüt ettiler. "Kan kusup kızılcık şerbeti içtim" deriz misali...

65 YAŞ ÜSTÜ MÜZİSYENLERİN DURUMU

İzmir'in üstat yaşlı müzisyenleri ile iletişim kurduk. Ailesinde bakmak zorunda olduğu insanlar olan üstatlar. Küçük de olsa destek olduk. Onlar bile ciddi sıkıntılar yaşadılar. Her tarzdan müzisyeni etkileyen bir süreç oldu. Müzisyenler çok para biriktirebilen, "güvencem olsun" diyerek yatırım yapabilen insanlar değiller. Büyük orkestralarda çalan emektar müzisyenler bile ciddi yokluklarla karşılaştılar. Özellikle 65 yaş üstü olanlar bir de eve kapanmak zorunda kalınca psikolojik olarak da yalnızlaşma hissiyle baş etmek durumunda kaldılar 

İş değiştiren, müziği geri dönmemek üzere bırakmak durumunda kalan bir çok müzisyen oldu.  

'ÇOK ZOR HİKAYELERE TANIK OLDUK'

Pandemi sürecinin başından itibaren Izmir'de yüzlerce müzisyenle tek tek telefon görüşmesi yaparak aciliyeti olanlara dernek gönüllülerinin desteğiyle oluşturduğumuz bütçelerden kira, erzak, fatura vb. yardımı yaparak,  eşi doğum yapacak olanlara aynı sekilde masraflarına destek olarak en azından bir dayanma gücü sağlamaya çalıştık.  Çok zor hikayelere tanık olduk. İzmir Büyükşehir Belediyesi aracılığıyla 500 den fazla müzisyene ikişer kez erzak koli dağıtımı yaptık.  Ancak bunlar sadece günü kurtaran, uzun vadede nereye kadar süreceği belli olmayan bu salgında karşı karşıya kalınan maddi sıkıntılara çare olmayan çalışmalar.  Sosyal devlet ilkesi gereği, ilgili resmi kurumların sanat kurumlarını, sanat örgütlerini il-ilçe bazında oluşturulan sanatcı platformlarını dinlemesi, birlikte sanatçıların taleplerini esas alarak salgın sonuna kadar geçimlik de olsa ciddi yoksulluk ve yoksunluk yasayan sanatçılar icin bir destek programı hazırlaması elzemdir.  

'MÜZİSYENLER NEREDEYSE 1 YILDIR İŞSİZ VE 1 YIL DAHA SÜRECEĞE BENZİYOR'

‘Normalleşme’ süreci ile kısıtlamalar altında mekanların açılışı yapıldı, düğünler başladı. Bu süreç müzisyenlere iş konusunda yeniden ‘normalleşme’ sağladı mı?

Normalleşme süreci aslında  bu dönemde  işsiz kalan müzisyenler açısından  yetersiz bir istihdam olanağı sundu. Mekanların çoğu kapalı kaldı ya da canlı müziğe ara verdi. Düğünler de aynı şekilde her an yeniden yasakların başlayabileceği kaygısıyla, zaten pandemi kurallarına uyularak yapıldığı için büyük oranda müzik yayınları dj aracılığıyla yapıldı. Çok geniş bir kitle işsiz kalmaya devam etti. 2019 sonu itibariyle zaten sel felaketi, deprem ve İdlib saldırısıyla gelen acı haberlerin ardından pandemi, müzisyenlerin 1 yıldır işsiz kalmasına neden oldu. Müzik daha 1 yıl gibi bir süre susacağa benziyor.

'SANATÇILAR ÜVEY EVLAT DURUMUNDA'

Birçok kesim gibi bu süreçte müzisyenlerin de unutulduğunu düşünüyor musunuz?

İcra ettiği müzikten başka bir iş yapamayan, geçimi için alternatif alanlarda kendini var edemeyen ciddi bir kesim var müzisyenler arasında. Zaten müzisyenlerin çoğu müziği ek iş olarak yapmakta ve kendine mutlaka serbest meslek ya da devlet kadrosunda başka işlerle uğraşmakta. Bu dönemde inşaat işçiliği, tarım işçiliği yapan çok sayıda  müzisyen dostumuz var. Şartlar herkeste eşit derecede direnme dayanma gücü ile karşılanmıyor. Dayanışma kültürünün eksikliği de bu süreci sağlıklı ve en az zararla atlatma  şansımızı elimizden alıyor.

Bu süreçte sanatçılar, müzisyenler maalesef üvey evlat durumunda. Sosyal desteklerden yararlanma konusunda dahi sıkıntılar yaşadılar. Örgütsüz ve mesleki tanımdan sosyal güvenceden yoksun kayıt dışı çalıştıkları için işsizlik maaşı, işsizlik ödeneği dahil hiçbir devlet desteğinden yararlanamadılar. Sosyal yardımlaşma kurumlarına başvuranlardan çok azı geri dönüş alabildi. Maalesef müzisyenler birbirine mesleki ve sanatsal anlamda örgütlenerek sahip çıkmadığı ve emekçi olduğu gerçeğini kabul etmediği sürece sadece bu süreçte değil ileriki dönemde de aynı sıkıntıları yaşayacak.
 
'FATURA MÜZİSYENLERE KESİLDİ'

6 aya dönüp bakıldığında bugün müzisyenler ne gibi zorluklarla karşı karşıya? Talepleri neler? Geleceğe nasıl bakıyorlar?

Müzik piyasası üzrinde bu kadar yasak ve engellemenin oluşması, insanların sorumsuz davranışlarının -ki hemen her alanda bu sorumsuzluklara tanık oluyoruz- muzisyenlerin geçimlerine dönük yaptırımlar ile cezalandırılması çok manidar geliyor.  Düğünler dahil her türlü müzik yapılan ortam ve mekanlarda alınması gereken önlemlere uyulmamasınin faturası müzik ve sahne emekçilerine çıkarıldı. Neredeyse 2019 Kasım ayından itibaren  1 yıldır  müzisyenler düzenli gelir elde etme imkanı bulamıyor. Covid sürecinde yasak ve kısıtlamalardan ötürü çok büyük ekonomik sosyal yoksunluk ve mağduriyetler yaşıyorlar. Sanatı, sanatçıyı korumaya dönük bir sosyal program da uygulanmaya konmalı iken mevcut şartlarda tüm sahne sanatlarında olduğu gibi müzik emekçileri de artık geçimleri için alternatif iş arayışlarına yönelmek zorunda kaldılar.

RÖPORTAJ DİZİSİ | Sahne emekçileri kan ağlıyor: 'Tiyatrolar zaten zordaydı, hayat daha zorlaştı...'

Sahne sanatlarının Covid-19 sürecini ve emekçilerin mağduriyetlerini, görevi devretmeye hazırlanan Kültür Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası (Kültür Sanat Sen) Genel Başkanı Hülya Eryetli, Bağımsız Tiyatro Birliği Başkanı Kımız Bozkır ve İzmir Müzisyenler Derneği (İMD) Başkanı Oktay Çaparoğlu ile konuştuk. Üç bölüm halinde yayınlanacak röportaj dizimizin ikinci bölümünde Bağımsız Tiyatro Birliği Başkanı Kımız Bozkır ile yaptığımız görüşmeyi okurlarımıza sunuyoruz...

Tugay Candan - @TugayCandann

Mail: tugaycandan@ilerihaber.org

İktidarın ekonomi politikaları sonucu emekçiler nezdinde kendisini iyiden iyiye hissettiren ekonomik kriz, yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınıyla birlikte başka bir boyuta taşındı.

“Salgın önlemi” adı altında patronlara yeni kapıla açılırken, bu sürecin faturası yine emekçilere kesildi. İşsizlik arttı, ücretler düşürüldü, güvencesizlik ‘normalleştirildi…’

Bu sürecin en çok etkilediği alanlardan biri de sahne sanatları oldu. AKP’nin sanat alanına müdahaleleri sonucu zaten can çekişen sahne sanatlarının nabzı, salgın döneminde daha da düştü.

11 Mart’ta girilen karantina sürecinin hemen başında tiyatro sahnelerinde de perdeler kapanırken, müzik icra edilen sahnelerde de ezgiler yerini sessizliğe bıraktı.

Buralardan geçimini sağlayan sanatçılar ise Covid-19 günlerinde birçok kesim gibi deyim yerindeyse ‘unutuldu.’ Zaten büyük oranda kayıtsız ve güvencesizliğin hakim olduğu alanda birçok emekçi kaderine terk edildi.

Sahne sanatlarının Covid-19 sürecini ve emekçilerin mağduriyetlerini, görevi devretmeye hazırlanan Kültür Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası (Kültür Sanat Sen) Genel Başkanı Hülya Eryetli, Bağımsız Tiyatro Birliği Başkanı Kımız Bozkır ve İzmir Müzisyenler Derneği (İMD) Başkanı Oktay Çaparoğlu ile konuştuk.

İleri Hatırlatıyor

RÖPORTAJ DİZİSİ | Sahne emekçileri kan ağlıyor: ‘Ekmeği ile sanatı arasına sıkışmış önemli bir kitle var’

Üç bölüm haline yayınlanacak olan röportaj dizimizin ilk gününde, Kültür Sanat Sen Genel Başkanlığı görevini devretmeye hazırlanan Hülya Eryetli ile sahne sanatlarının genelindeki duruma dair gerçekleştirdiğimiz kapsamlı görüşmeyi okurlarımıza sunmuştuk.

Dizinin ikinci bölümünde Bağımsız Tiyatro Birliği Başkanı Kımız Bozkır, özel tiyatroların duruma ilişkin sorularımızı yanıtladı.

‘İŞİN DURMASI(!) KOLAY ATLATILAMAYACAK ZARARLAR AÇTI’

Sahne sanatları alanında özel tiyatrolar salgın öncesinde de kısıtlı destekle kendi yağında kavrulmaya çalışıyordu. Öncelikle şunu sormak istiyorum, özel tiyatrolar nasıl ayakta kalıyor? Buradaki sanat emekçilerinin çalışma şartları nedir? Güvenceleri var mıdır? Ücretler nasıl belirlenir?

Özel tiyatroları salgın öncesi ve daha öncesi de kâr etmez hâle getiren yüksek vergiler ve salon kiralarıdır. Özel tiyatrolar aslında gişe tiyatrolarıdır ama son yıllarda gişe dışı "oyun satma" ve prodüksiyon, yapım-yapımcı gibi biçimlerle şirketleşme ve kâr odaklı olmaya başlamıştır. Sanat-kültür politikalarımız zayıf olunca dahası sanat olmasa olur bakışı baskın olunca, popülist olmayan (olmasın da zaten) yanıyla kârdan çok zarar yaşanmıştır. En iyi hâliyle de ucu ucuna yaşanır duruma gelmiştir. Bir de üstüne pandemi ve işin durması(!) tabii ki kolay atlatılamayacak zararlar açtı, borçlara sürükledi. Ben çalışanlar demiyorum, çünkü tiyatrocu olarak bakıyorum ve sanat insanları olarak tiyatroyu kuran-yöneten-oyuncu-teknik hepsi sanat üretimini gerçekleştirir ve hepsi zor durumda. Bazı şirketleşmeyi kotarmış olan tiyatrolarda maaş+sigorta olsa da genelde kazanç oyun ücreti üzerinden(yevmiye) olur. Ama oyun ve prova saatleri dışında dizi, seslendirme sektörü içindeki oyuncular ve yönetmenlerdir. Sanatta güvenceyi aslında devlet, bakanlık üzerinden sağlamalıdır ve sanatçı özgür çalışabilmelidir. Çünkü her sezon illâki aynı tiyatronun her oyununda olur ya da yönetir olamaz. Bazen proje ve deneysel işler yapabilir.

‘HAYAT DAHA DA ZORLAŞTI’ 

Salgının başladığı mart ayının ortası kısıtlı açılışın olduğu 1 Temmuz arası nasıl geçti? Özel tiyatrolarda sahne alan sanat emekçileri ne yiyip içti? Şartlı açılış bir ‘normalleşme’ sağladı mı?

Salgın dönemiyle 1 Temmuz arası oyun iptalleri, aile destekleri, arkadaş dayanışması ve borçlanma ile geçti maddi açıdan... Yani vergileri de yüksek olan tiyatrolar zaten zordaydı, hayat daha da zorlaştı...

Tabii bir de amatör, gönüllü ve çalışanlar tiyatrosu yapan tiyatrolarımız var, onlar da kapalıydı ve kendi iş kollarının ya da okullarının tüm sıkıntılarını da yaşadılar. Şartlı açılış bazı açık hava gösterileri ve sokak gösterileri nefes aldırdı hem tiyatrolara hem seyirciye ama tabii kimse sezonu ve ne yapılabilir olduğunu net göremiyor.

‘MADDİ MANEVİ ZOR DURUMLAR YAŞANIYOR’

6 ayın ardından bugüne gelirsek, buralarda sahne alan sanat emekçileri hangi mağduriyetleri yaşıyor? Önemli bir devlet desteği olmadan özel tiyatroların devam etme şansı var mı?

Sahne emekçileri de ülkedeki herkesin yaşadığı zorlukları yaşıyor. Aslında kapatılan tüm iş yerleri gibi oyunları durdurulan-salonları kapatılan tiyatrocular da desteğe dahildir. Ama tiyatrocuları bakanlık direk desteklemek yerine her yıl yapılan ödenek bütçesi üzerinden değerlendirdi. Ayrıca bir de dijital arşiv bütçesi ayırdı. Bu tüm tiyatrolar için yeterli ve geçerli olamadı ve de ödenek için eylül ayı itibariyla sözler verildi...  Bu durumda ise borçlanma, salonların kapanması, depo ve ofis kullananların boşaltması gibi maddi-manevi son derece zor durumlar yaşandı, yaşanıyor...

‘VERGİ ÖTELEMESİ YAPILDI AMA…'

Bağımsız Tiyatro Birliği olarak bizim önerimiz ise (pandemi öncesi bir kampanyamız vardı/vergileri kaldırın ya da en aza çekin destekler de kalksın) buna ek olarak tüm ülkelerde yapıldığı gibi tiyatrolara oyunları üzerinden bilet ödemesi yapılmasıydı. Örnek; ayda kaç oyun oynuyorsa tiyatro, 1/2 si tam dolu salon üzerinden ödensin, bu olmadı... Vergi ötelemesi yapıldı ama destek başvurularında vergi borcu olan en azından yapılandırma ödemesi olmadan kabul edilmedi. Bu durumda destek alamayacak çok tiyatro kapsam dışı kaldı...

‘PANDEMİ KURALLARINDA AÇIK KALALIM’

Tiyatrolar tabii ki devam edecek-devam etmek sanat yapanların şansa bırakacağı bir konu değildir. Ayrıca bir yanı toplumsallık bu sanatın, tiyatronun asli ögesi seyircidir ve seyirci ile bizlerin arasında yaşar tiyatro... Yani bir varoluş biçimidir tiyatro… O güvenle "her yer kapanmadan" biz de pandemi kurallarında açık kalalım diyoruz... Çünkü seyircinin de nefes aldığı yerdir sahne ve o yüzden dijitale arşiv dışında uymuyor zaten. Tabii devam edecek öyle ya da böyle.  Tiyatro son iki kişi kalana dek yaşar...

Emmy Ödülleri sahiplerini buldu

Bu yıl 72.’si düzenlenen Emmy ödüllerinin kazananları belli oldu

ABD’de ‘Televizyonun Oscarları’ diye anılan 2020 Emmy Ödülleri sahiplerini buldu. Yeni tip koronavirüs (Covid-19) nedeniyle ödül adaylarının ve izleyicilerin kabul edilmediği ödül töreni Los Angeles'taki Staples Tiyatrosu'nda video konferansla gerçekleşti.

Bu yıl 72.’si düzenlenen törende en iyi drama dizisi ödülünü "Succession" adlı yapım alırken, dizideki performansıyla Jeremy Strong, En iyi erkek oyuncu ödülünü aldı.

2020 Emmy Ödüllerinin diğer dallardaki sahipleri:

En İyi Komedi: "Schitt's Creek"

En İyi Erkek Oyuncu, Drama: Jeremy Strong, "Succession"

En İyi Kadın Oyuncu, Drama: Zendaya, "Euphoria"

En İyi Erkek Oyuncu, Komedi: Eugene Levy, "Schitt's Creek"

En İyi Kadın Oyuncu, Komedi: Catherine O'Hara, "Schitt's Creek"

En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, Drama: Billy Crudup, "The Morning Show"

En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu, Drama: Julia Garner, "Ozark"

En İyi Mini Dizi: "Watchmen"

Sahne emekçileri, pandemi sürecinde yaşadıkları zorlukları anlattı: 'Kaygılarım taşıyamayacağım bir hal aldı'

Sahne emekçileri Gülay, Dilan Balkay, Doğan Yılmaz, Onur Kurt ve Anıl Bayraktar pandemi sürecinde kültür-sanat emekçilerinin yaşadığı zorlukları İleri'ye anlattı.

İzel Sezer - Tilbe Akan

Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının Türkiye’yi etkisi altına almasının ardından 16 Mart’ta bar, gece kulübü ve diskotek gibi canlı müziğin yapıldığı birçok mekan kapatılmış; konser ve festivaller yasaklanmıştı. Normalleşme süreciyle beraber alkol satışı yapılan bazı mekanlar ruhsatlarını kafe, restoran veya lokanta ruhsatına çevirmiş ve böylece tekrar faaliyete geçebilmişti. Fakat birkaç gün önce tekrar yayınlanan bir genelgeyle ruhsat değiştirerek faaliyetine devam eden mekanlar tekrar kapandı. Bu mekanlarda çalışan birçok sahne emekçisi de tekrar işsiz kaldı.

AKP hükümetinin yayınladığı genelgelerin ardından mekanların kapatılması ve konser yasakları sebebiyle sahne alamayan sahne emekçileri İleri Haber’e konuştu. Gülay, Dilan Balkay, Doğan Yılmaz, Onur Kurt ve Anıl Bayraktar'ın değerlendirmelerine yer verdiğimiz röportajımızda en öne çıkan düşünce ise pandemi sürecinde kültür-sanat emekçilerinin kendi kaderlerine bırakıldığı…

Besteci, söz yazarı ve şarkıcı Gülay

‘DİLERİM DİKKATE ALINMAYA DEĞER BULUNURUZ’

‘'Elbette, herkes gibi biz de zorunlu bir bedel ödüyoruz’’ diyen besteci, söz yazarı ve şarkıcı Gülay, alınan önlemlerin, kültür ve sanat insanlarını da olumsuz etkilediğini söyledi. Açık ve kapalı alanlarda önceden belirlenmiş halk konserlerine çıkamadıklarını, anlaşmalarının askıda kaldığını ve mekân dinletilerinin iptal edildiğini ifade eden Gülay, ‘'Sadece müzisyenler değil, tüm sanat insanları, sektör çalışanları mağdur oldu’’ dedi.

‘'Belki de bizlerin üretimi temel ihtiyaç görülmediğinden masaya yatırılmıyor, esneklikler ve önlemler tartışılmıyor’’ değerlendirmesinde bulunan Gülay, ‘'Oysa; öyle değil. Bizler; toplumu her koşulda ayakta tutabilen bir alışverişin, paylaşımın parçalarıyız. Diliyorum, dikkate alınmaya değer bulunuruz ve bu güç dönemde ödediğimiz bedellerin karşılığını görürüz’’ şeklinde konuştu.

Trompetçi, söz yazarı ve şarkıcı Dilan Balkay

‘KAYGILARIM TAŞIYAMAYACAĞIM BİR HAL ALDI’

Şubat ayında sadece bir konser yaptıklarını ve mart ayına ise birçok konser koyulduğunu, akustik bir de turne olması planlandığını söyleyen trompetçi, söz yazarı ve şarkıcı Dilan Balkay, konsersiz geçen bir aydan sonra mart ayına sırtını yasladığını ve bu konserlerin iptalinin kendisini epey hazırlıksız yakaladığını söyledi. ‘’Sonrasında en az eylüle kadar konser olmaz haberleriyle panik başladı tabii ki. Sonrası yokuş aşağı’’ diyen Balkay, ‘'Pandemi mevzuu rahatlasa bile en geç rahatlayacak sektör müzik ve eğlence sektörü. Benim dijital streaming gelirim yok, bu gibi mecralarda bir iki şarkım var ama bir gelir sağladığını söyleyemem. Bu süreç benim için kaygılarla geçti hem yakın hem uzak geleceğe dair. Bir yandan da hayat git gide pahalılaştı bu dönemde, çoğu zaman bu kaygılar taşıyamayacağım bir hal aldı diyebilirim’’ ifadelerini kullandı.

Ara sıra albüm veya teklilere trompet çaldığını ve evinde kaydedip yolladığını söyleyen Balkay, bunun dışında birkaç canlı yayın ve açık hava konserinde çaldığını ekleyerek ‘'Bu işler tekeri döndürmüyor tabii ama kısa nefesler aldırıyor diyelim. Geçimimi çoğu zaman desteksiz sağlayamıyorum’’ şeklinde konuştu.

''Alternatif kuruluşlar bir şeyler yapmaya çalıştılar sağ olsunlar, ama sektör çok kalabalık’’ diyen Dilan Balkay, şöyle konuştu:

''Yalnızca sanatçılar değil, orkestrası, sesçisi, rodisi, ışıkçısı, teknisyeni vesaire çok fazla iş kolu var sektör içinde. Derneklerin ve müzisyenlerin kendi aralarında bir şeyler yapıp, ihtiyacı olanlara yardım etmeye çalışması en fazla ilk bir iki ayı kurtarmıştır diye düşünüyorum. Bu da yeterli değil ne yazık ki.

‘MÜZİK EĞLENCE SEKTÖRÜNÜN BİR PARÇASI, BİR LÜKS GİBİ KABUL EDİLİYOR’

Pandemi sürecinin yönetiminde kültür-sanat emekçilerine sahip çıkıldığını ne yazık ki düşünmüyorum. Aksine sahipsiz bırakıldığımızı hissediyorum. Hayatın görece normale dönmeye başladığı zamanlarda kültür-sanat sektörü hep dışarıda bırakıldı, yasaklar dışında bu konuda konuşulmadı bile. Müzik adına konuşayım, yalnızca eğlence sektörünün bir parçası, bir lüks gibi kabul ediliyor. Dolayısıyla toplumsal bir sıkıntı anında önce müzikten yani eğlenceden taviz veriliyor. Pandemide de durum farklı olmadı.

Böyle acil durumlara hazırlıklı olmadığımızı gördük sanıyorum. Belki bir destek fonu ayrılabilirdi. Sağlık riske atılmadan sektörü bir şekilde yürütmek için projelendirmeler yapılabilirdi. Bu süreçte müzisyenlerin kendi kendine yapmaya çalıştığı şeyler, çok daha büyük ölçekli yapılabilirdi aslında. AHBAP’ın sahne emekçilerine gönderdiği erzak kolileri, ya da Peyk’ten İrfan Alış’ın önayak olduğu dayanışma albümü fikri gibi bir sürü proje çok daha etkili ve kapsayıcı şekilde ülke çapında yapılabilirdi.’’

Gitarist ve vokalist Doğan Yılmaz

‘DEVLET ‘NE HALİNİZ VARSA GÖRÜN’ DEDİ’

''Pandemi süreci başladığından beri her zaman olduğu gibi ilk susan müzik oldu. Oysa yıllardır susuyordu. Toplumsal her olayda önce biz saygımızı gösterdik. Politikalar askerlerimizi kaybetmemize sebep olduğunda ilk saygıyı biz gösterip müziği susturuyoruz, her yasta bizler duruyoruz’’ diyen gitarist ve vokalist Doğan Yılmaz, ''Ülkede geçmişten bugüne gelen ve devam eden tüm hükümetlerin hataları vatandaşa pahalıya mal oluyor. Bu ülkenin tüm felaketlerinde en büyük duyarlılığı eğlence sektörü gösterip farkındalık yaratmaya çalışıyor. Fakat bu öyle bir süreç ki, devlet ‘ne haliniz varsa görün’ dedi’’ şeklinde konuştu.

‘ENSTRÜMAN VE EKİPMANLARIMI SATMAK ZORUNDA KALDIM’

Mart ayından bu yana, geçmişten bugüne birikim yaptığı birçok stüdyo malzemesini ve enstrümanlarını satmak zorunda kaldığını söyleyen Yılmaz, ‘’Yıllarca para biriktirip aldığım gitarımı daha ilk ayda satmak zorunda kaldım. Ülkenin ekonomik durumu da döviz karşısında sallandığı için satılan ürünlerimi geri koymaya gücüm uzun yıllar yetmeyecek. Sermayeyi yemeye başladık hep beraber. Benden daha kötü durumda olan dostlarım için bile birçok ürünümü elden çıkarıp yardım ettim, etmeye devam ediyorum. Fakat yıllarca çalışıp didinip biriktirdiğim, vergisini ödediğim, ödemeye devam ettiğim tüm ekipman elimden kayıp gitti’’ ifadelerini kullandı.

‘ELİMDE SATACAK EKİPMAN BİTTİKTEN SONRA NE OLACAK BİLMİYORUM’

Doğan Yılmaz, şöyle konuştu:

‘’Verdiğimiz vergiler geri dönmedi. Vatandaşın hakkı vatandaşa verilmedi. Turizm sektörü hareketlensin diye pandemiyi daha kötü şartlara getirecek kararlar alındı, toplu taşımalar, uçuşlar, ibadethaneler ve mitinglerle daha da yayıldı. Biz 'Camiler açık, konserler neden yok?' dediğimizde din düşmanı etiketi kolayca yapıştırılabilirken 'Sanat düşmanısınız' dediğimizde bir anlam ifade etmemeye başladı. Toplumun sanat yargısı minimalleştirildi. Elimde belki 1-2 ayımı daha idare edecek kadar ekipman kaldı. Sonrasında ne olacak bilmiyoruz. Bu belirsizlik psikolojimizin altını üstüne getiriyor. Aile içinde huzur, sosyal hayatta tahammül bırakmıyor. ‘Bunun yaralarını nasıl saracağız’ sorusunun cevabını da ben değil devlet biliyor. O koskoca devlet beni vatandaş olarak görmüyor.

‘EV SAHİBİME KONSERVEYLE KİRA ÖDEYEMİYORUM’

Devleti yönetenler belli ki eğer ünlüyseniz sizi sanatçı olarak kabul ediyor. Ünlü sanatçıları toplayıp Cumhurbaşkanlığı bünyesinde konserler verildi, yardımlarda bulunuldu. Onların dijital gelirleri var, aç kalmıyorlar. Ama o geliri kazanmasına vesile olan albümde çalan müzisyenler için artık durum hiç iyi değil. Sakarya'da bir eylem başlattım, sessiz eylem. ‘Müzik susmaz’ dedik… Aynı eylemi Antalya'da yaptılar. Sessizce önlerine enstrümanlarını koydu insanlar, polis gelip 'Dağılın müdahale ederiz' dedi. Onlar için sorun yok. 15'inden 15'ine maaşını alıyor memur. Sonra da arabasında bizlerin çaldığı albümleri korsan bir şekilde internetten indirip taşınabilir belleğiyle dinleyip eğlenip pikniğe gidiyor. Bu bizim ağırımıza gidiyor. Acil nakdi yardım yapılmalı. Erzak kolisi falan da değil. Ev sahibime konserveyle kira ödeyemiyorum. Bana destek olmayan devlet benden her ay evimin faturalarını eksiksiz alıyor. Acilen devletten destek bekliyoruz.’’

Klavye, gitar, bağlama ve ut sanatçısı Onur Kurt

’SİYASİ PARTİ ETKİNLİKLERİNİN VE DİNİ MEKAN AÇILIŞLARININ ERTELENMEMESİNİ ANLAYAMIYORUM’

Klavye, gitar, bağlama ve ut sanatçısı Onur Kurt ise, pandemi sürecinde yaşadıklarını şu sözlerle anlattı:

''İşlerimiz tek tek ertelendi, iptaller oldu en sonunda tamamen durdu. İster sokakta çalın isterseniz büyük konser salonlarını düşünün, müzik dinlemeye gelen insanlar elbette kalabalık oluşturacaktır. Bu anlamda durdurulmasını anlayabiliyorum fakat siyasi parti etkinliklerinin, ticari ya da dini mekan açılışlarının ertelenmemesini, milletin düğünlerini baltalayıp kendi düğünleri için tarihlerle oynayan devlet erkanını, sinek giremeyen metrobüsleri anlayamıyorum. 

‘HAYATIMIZIN İDAMESİ İŞİMİZE BAĞLI’

Biraz bizim penceremizden bakabilmeliler. Kültür-sanat emekçilerinin hayatlarının idamesi işlerine bağlı. Herkesin sorumlulukları var, kimi arkadaşım eşi ve çocuklarına bakmakla yükümlü; hasta anne-babaları, engelli kardeşlerini geçindirmek zorunda olanlar var. Zaten destek konusunda çok da iç açıcı olmayan ülkemiz Covid-19 vurgunuyla tamamen öldü. Atanamayan memurlar gibi, müzisyenlerin intihar ettiğini duymaya başladık. Enstrümanlarını satan arkadaşlarımız var. Bunlar tekrardan nasıl alınır bilmiyorum. 

‘ZATEN VARLIKLI OLAN 3-5 SANATÇIYA KONSER VERDİRMEK ÇÖZÜM DEĞİL’

Şu anda ben de dahil birçok arkadaşım farklı sektörlere yöneldik. Tabii günümüz Türkiyesinde iş bulabilen şanslı... Birçok sahne emekçisi günlük kazanıyor, sigortasız şartlarda hiçbir güvencesi olmadan çalışıyordu. Bu insanlar sanatçı, emekçi. Yağmacı, hırsız, arsız değil. Gerçekten mağdur. Salgın, adeta bu sektörü bitirmek için bahane oldu. Yani zaten varlıklı olan 3-5 sanatçının konseriyle olacak iş değil bunlar. Zaten meslek olarak bile kabul görmüyoruz, maalesef bu süreçte de sahip çıkıldığını düşünmüyorum.''

Gitar teknisyeni ve ses mühendisi Anıl Bayraktar

‘PARASIZLIKTAN BİR KAFEDE GARSON OLARAK ÇALIŞMAYA BAŞLADIM’

‘’Bu süreçte tahmin edildiği üzere birçok sorun yaşayan insandan biriyim’’ diyen gitar teknisyeni ve ses mühendisi Anıl Bayraktar, sahne emekçilerinin genellikle yaptığı iş başına para kazandığını, yani konser varsa geçimini sağlayabildiğini, konser yoksa sağlayamadığını söyledi. ‘’Yaklaşık 7 aydır herhangi bir konser yapamadık ve haliyle bu süreçte çok zor duruma düştük’’ diyen Bayraktar, ‘’Parasızlıktan dolayı şu an bir kafede garson olarak işe başladım ve geçimimi o şekilde sağlamaya çalışıyorum. Hükümetin göstermelik ve çok düşük bir şekilde yaptığı yardımdan bile yararlanamadım ve çevremdeki çoğu kişinin de bu yardımları alamadığını gözlemledim’’ dedi. 

‘MÜZİSYEN EN AZ 3 ARKADAŞIMIZ İNTİHAR ETTİ’

Hükümetin süreci özellikle müzik, tiyatro ve sinema emekçileri açısından çok kötü yönettiğini söyleyen Bayraktar, şu şekilde konuştu:

‘’Hükümetin daha kapsayıcı olması ve düzenli bir yardım süreci planlaması gerekiyordu. Açıkçası bu dönemde eğlence sektöründe çalışan kimseye sahip çıkıldığını düşünmüyorum. Öyle ki, bu dönemde elinde avucunda ne varsa hepsi giden, geçinemediğini söyleyerek intihar eden en az 3 müzisyen arkadaşımızın haberini aldık.’’

Şevket Çoruh kavuğu Rasim Öztekin'den devraldı

Şevket Çoruh, Türkiye tiyatrosunun geleneği olan 'Kavuğu', Rasim Öztekin'den devraldı.

Türkye tiyatrosunun geleneği olan 'Kavuk', Harbiye Cemil Topuzlu Açık Hava Tiyatrosu'nda  özel devir teslim töreniyle Rasim Öztekin tarafından Şevket Çoruh'a devredildi.

Kel Hasan Efendi'den İsmail Dümbüllü'ye geçen Kavuk; Münir Özkul, Ferhan Şensoy ve Rasim Öztekin'in ardından Şevket Çoruh'a emanet edildi.

Kavuğu teslim almasının ardından bir konuşma yapan Çoruh, "İlk önce çok makbule geçti demek istiyorum, çok sağ olsunlar, takdir etmişler bizi. Bir konuşma hazırladım, çok heyecanlıyım. Şimdi, Türk tiyatrosu özellikle bu dönemlerde çok zor bir dönem yaşarken, mahalle yanarken saçımızı mı tarıyoruz diye bir düşünce geldi aklıma dün burada dekoru yaparken... Çok sevinsem ayıp mı olur dedim, oturup ağlasam ayıp mı olur dedim. Ne yapacağımı bilemedim. Bu törenin en önemli tarafı iki tane yaşayan büyük ustam hayattalar; birincisi Ferhan Şensoy, Ses Tiyatrosu'nu hala ayakta tutan büyük usta... Ve en çok oyun seyrettiğim, sürekli hayran olduğum Rasim Öztekin ustam..." ifadelerini kullandı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin katkılarıyla gerçekleştirilen teslim töreninin geliri Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği'ne bağışlanacak.