İleri Haber

“Melez pirincin babası” olarak anılan Çinli bilim insanı Yuan Longping’in 91 yaşında çoklu organ yetmezliğinden hayatını kaybettiği açıklandı. Yuan, geliştirdiği melez tohumlama yöntemi sayesinde geleneksel olarak ekilebilir arazi miktarı sınırlı olan Çin’deki ve pek çok Üçüncü Dünya ülkesindeki açlık sorununun hafifletilmesine katkıda bulunmuştu.

SOSYALİZMİN İNSANLIĞA ARMAĞANI: MELEZ PİRİNÇ

1930’da Pekin’de doğan Yuan Longping, 1953’te Güneybatı Çin Tarım Enstitüsünden mezun olduktan sonra kendini Çin kırsalındaki kronik açlık sorununa çözüm bulmaya adadı. 1960’larda sosyalist Çin’de melez tohumlama üzerine yürütülen kolektif çalışmalara önderlik etmeye başlayan Yuan, araştırmaları sonucu 1973 yılında sıradan çeltiğe kıyasla yüzde 20 daha verimli melez bir çeltik türü elde etti. Sonraki yıllarda buluşunu daha da geliştirerek, Çin’in melez tohumlama alanında dünya lideri olmasını sağladı. 2000’li yılların başına gelindiğinde, Çin’deki pirinç tarlalarının yarısında Yuan’in geliştirdiği türde tohumlar kullanıyordu. Normal çeltiğe kıyasla yüzde 30 daha verimli olan “Süper Pirinç” sayesinde Çin, milyonlarca insanı devrim öncesi yıllardan beri süregelen kronik gıda yetersizliği ve buna bağlı sağlık sorunlardan kurtarmayı başardı.

'YUAN’İN BULUŞU PUSULANIN İCADI KADAR ÖNEMLİ'

Yuan Longping’in mucidi olduğu melez pirinç, 50 bini aşkın kişinin katıldığı bir anket çalışmasında, Çince karakterler için lazer dizgi, yapay sentetik kristalize insülin ve sıtma tedavisinde kullanılan bileşik artemether ile birlikte, Çin’in modern dönemdeki dört büyük teknolojik buluşundan biri seçilmişti. Tamamı Mao döneminde yapılan bu buluşlar, önem bakımından kağıt, barut, pusula ve matbaa gibi geleneksel Çin icatlarına denk görülüyordu.

İCADI BÜTÜN DÜNYADA KULLANILIYOR

Yuan’in geliştirdiği melez tohumlama yöntemi, günümüzde Çin’in ve Küresel Güney’deki pek çok ülkenin yanı sıra gelişmiş kapitalist ülkelerde de kullanılıyor. 1970’li yılların sonunda Yuan’in tekniklerini ticarileştirmek için girişimlerde bulunan ABD’li şirket yetkilileri, Çinli bilim insanının melez pirincin kişisel patent haklarına sahip olmadığını öğrendiklerinde şaşkınlık yaşamışlardı. Çok sayıda prestijli ulusal ve uluslararası ödüle layık görülen Yuan, Çin Ulusal Bilimler Akademisi, Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı ve BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gibi organ ve kuruluşlarda da görev almıştı.

Kaynak: Mobo Gao, Dongping Han, Hao Qi (2018). Sosyalist Çin’i Hatırlamak: 1949-1976. İstanbul: Patika Kitap.