Nedim Serkan Durak

PAZARTESİ

-Ekvador Cumhuriyeti bugün, İspanya’dan bağımsızlığını kazanmasının 199. yılını kutluyor.

-Ekvador Cumhuriyeti’nde, 18 Nisan’da yapılan Genel Seçimler’in ikinci turunda oyların yüzde 52,52’sini alan Guillermo Lasso, Devlet Başkanlığı görevine bugün itibarı ile resmen başladı.

- Kolombiya’da, El Comité Nacional del Paro (CNP) - [Ulusal İşsizlik Komitesi] ile hükümet arasındaki görüşmelerin olumsuz sonuçlanması nedeniyle dün CNP, Ulusal Grev ve protestolara kalınan yerden devam kararı almıştı. Bugün Cali kentinde meydana gelen olaylar sonucunda bir gösterici daha polis kurşunuyla öldürüldü. Bu ölümle beraber, sivil ölü sayısı 47’ye yükseldi. Öte yandan; Kolombiya Barış Yüksek Komiseri Miguel Ceballos “vicdanımın çağrısı ve ruhumun sorumluluğu nedeniyle” görevinden ayrılacağını dün açıklamıştı. Bugün Ceballos’un yerine Juan Camilo Restrepo Gómez atandı.

- Kolombiya’da faaliyet gösteren Jurisdicción Especial Para La Paz (JEP) - [Barış İçin Özel Yargı Dairesi]’nin Başkanı Eduardo Cifuentes, ülkede; 24 Kasım 2016 Barış Antlaşması’ndan 24 Mayıs 2021’e dek, yani aradan geçen tam 4,5 yıllık sürede; 280’i eski FARC üyesi ve 1179’u yerli halktan ya da siyasal-sosyal topluluk üyesi-lideri olmak üzere toplam 1.459 kişinin öldürüldüğünü açıkladı.

- Bolivya ile Meksika arasındaki vize uygulaması, bugün itibarı ile karşılıklı olarak tamamen kalktı.

- Meksika Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador, Shell şirketinin sahibi olduğu ve günde yaklaşık 340.000 varil ham petrol üretme kapasitesine sahip ABD-Texas Houston’daki Deer Park rafinerisinin toplam alımını duyurdu. López Obrador, Petróleos Mexicanos'un (Pemex) 600 milyon dolara yakın bir operasyonla hisselerin yüzde 50’sini satın aldığını açıkladıktan sonra “zaten yeni bir rafinerimiz var” dedi.

- Meksika’da, Sinaloa Eyaleti Önleyici Polis Müdürü Joel Ernesto Soto, Culiacán’da aracını sürerken bir grup silahlı kişi tarafından vurularak öldürüldü.

 - Venezuela hükümeti, Türk Hava Yolları’na turizm ruhsatı verdi.

- Saint Lucia polisi, Dennery'de düzenlenen operasyonda yasadışı silah, cephane ve uyuşturucu ele geçirdi. Konuyla ilgili olarak dört kişi gözaltına alındı.

- İngiltere sömürgesi Bermuda Adaları’nın resmi Hava Durumu Servisi, 2021 yılının ilk fırtınası olan ve adına “Subtropikal Fırtına Ana” adı verilen kasırganın, dün ülke toprakları üzerinden geçebileceğini açıklamıştı. Söz konusu kasırga, bugün, yine bir başka İngiltere sömürgesi olan Britanya Virgin Adaları’nda şiddetli rüzgar ve yağışa neden oldu. Öte yandan Dominika’da, pazar gününe dek sürecek olan “Kasırga Hazırlık Haftası” başlatıldı.

- Honduras Hükümeti Güvenlik Bakanlığı, Covid-19 önlemleri çerçevesinde bugünden başlamak üzere 6 Haziran’a dek saat 22.00-05.00 arası sokağa çıkma yasağı ilan etti.

- Şili Sağlık Bakanlığı, ülkede, 16 yaşın üzerindeki herkese haziran ayı sonuna dek Covid-19 aşısı yapmayı planladığını açıkladı.

- Brezilyalı mimar, şehir plancısı ve 2006 Pritzker ödülü sahibi Paulo Mendes da Rocha, 92 yaşında hayatını kaybetti.

- Dünyada ilk Covid-19 aşısı 8 Aralık 2020’de, İngiltere’de 90 yaşındaki Margaret Keenan’a, onun ardından ikinci aşı 81 yaşındaki William Bill Shakespeare’e vurulmuş; böylece Keenan, Covid-19 aşısı yapılan ilk insan, ilk kadın ve Shakespeare de ikinci insan, ilk erkek olarak tarihe geçmişlerdi. Bugün ise, Shakespeare yaşamını yitirdi ve Arjantin’de yayın yapan Kanal 26 sunucusu Noelia Novillo bu haberi “İngiliz dilindeki en önemli yazarlardan birinin ölümü” sözleriyle duyrudu.

*   *   *

SALI

- Kolombiya’da, Ulusal Grev ve protestoların bu 28. gününde El Comité Nacional del Paro (CNP) - [Ulusal İşsizlik Komitesi] ile hükümet arasındaki görüşmelerin sonucunda taraflar, bağımsız organların ve kurumların bulunduğu barışçıl protestoların gerçekleşmesi noktasında ilke anlaşması yaptı. Alınan bu ilke kararı doğrultusunda protesto gösterileri genel olarak sakin bir havada gerçekleşti.

 - Arjantin Dışişleri Bakanlığı, Venezuela Devlet Başkanı Nicolás Maduro’nun meşruiyetini tanımadığını açıklayan Organización de Estados Americanos (OEA) - [Amerikan Devletleri Örgütü] içinde yer alan “Lima Grubu” üyeliğinden, ülke olarak 24 Mart itibarı ile resmen ayrıldıklarını açıklamıştı. Bugün de, Lima Grubu’na, Venezuela hükümetine dair almış olduğu tüm eleştirel kararlardaki imzalarını geri çektiği açıklamasını yaptı.

- Honduras’ın başkenti Tegucigalpa’da, hükümetin Zonas Especiales de Desarrollo Económico (ZEDE) - [Özel Ekonomik Kalkınma Bölgeleri]’ne HES yapılması üzerinden mülksüzleştirmeye gitmesine yönelik yasa tasarısı geçen salı günü protesto edilmişti. Söz konusu yasa tasarısı bugün Parlamento tarafından kabul edilerek yürürlüğe girdi.

- Küba’ya yönelik ambargonun kaldırılması için Oxfam International çağrıda bulundu.

NOT: Oxfam International, 1942’de kurulan ve küresel yoksulluğun azaltılmasına odaklanan 20 bağımsız yardım kuruluşundan oluşan uluslararası bir konfederasyondur.

- Ekvador Cumhuriyeti’nde, yerli halk ve köylü grupları, Devlet Başkanı Guillermo Lasso’nun yeni hükümetinden, yakıt fiyatındaki aylık artışı kaldırmasını talep etmek için Panamericana Norte karayolunu ulaşıma kapattı.

- Uruguay İçişleri Bakanı Jorge Larrañaga, Pazar günü geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetmişti. Larrañaga’nın görevini, bugün itibarı ile Luis Alberto Heber devraldı.

- Peru’da, 6 Haziran’da yapılacak Devlet Başkanlığı seçimlerinin aday isimlerinden sağcı Keiko Fujimori’ye karşı başkent Lima’da binlerce kişi bir protesto yürüyüşü düzenleyerek, babası Alberto Fujimori döneminde ülkede katledilenleri andı. Öte yandan; solun adayı Pedro Castillo, hemen tüm bağımsız anketlerde ön sırada yer alıyor.

- Peru’da bulunan ve Amerikalar kıtasının en büyük çamur şehri olan ve 1986’da UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi’ne alınan Chan Chan kenti, yakın zamanda tekrar ziyaretçilerine kapılarını açmayı planlıyor.

- ABD sömürgesi Porto Riko, 2022 Orta Amerika ve Karayip Oyunları’na ev sahipliği yapma kararını geri çekti. Kararın nedeni, yarışmaya ev sahipliği yapmak için gereken 71 milyon dolarlık bütçenin bulunamaması olarak açıklandı.

- Hollanda sömürgesi Sint Maarten’de, 5 Kasım tarihi itibarı ile “Daimi Anayasa İşleri ve Sömürgecilikten Kurtulma Komisyonu” kurulmasına karar verildi.

- Arjantin Devlet Başkanı Alberto Fernández, Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce, Ekvador Cumhuriyeti Devlet Başkanı Guillermo Lasso, Jamaika Başbakanı Andrew Michael Holness, Kosta Rika Devlet Başkanı Carlos Alvarado, Meksika Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador ve Uruguay Devlet Başkanı Luis Lacalle Pou; içeriğinde “Covid-19 aşılarına zamanında ve eşit evrensel erişim sağlık krizini sona erdirmek için tek sürdürülebilir seçenektir, ortak çıkar ve etik, sağlık ve ekonomik bir zorunluluktur” yazan ortak bir çağrı metni imzaladı.

- 2021 yılının en büyük ve en parlak dolunayı, Ay’ın yaklaşık 15 dakika boyunca kırmızı görüneceği tam bir ay tutulması ile aynı zamana denk geldi ve bu astronomik olay, hemen hemen tüm Latin Amerika’da gözlemlendi.

*   *   *

ÇARŞAMBA

- Guyana bugün, İngiltere’den bağımsızlığını kazanmasının 55. yılını kutluyor.

- Kolombiya’da Ulusal Grev ve protestolar 29. gününde. Dün El Comité Nacional del Paro (CNP) - [Ulusal İşsizlik Komitesi] ile hükümet arasındaki görüşmelerin sonucunda taraflar, bağımsız organların ve kurumların bulunduğu barışçıl protestoların gerçekleşmesi noktasında ilke anlaşması yapmıştı. Bugün, olaysız geçen yürüyüşlerde, ülke genelinde eylemlere katılan halk, yaşadıkları eyaletlerin başkentlerine doğru ekonomik yardım ve sosyal değişim talepleriyle yürüyüşe başladı.

- Kolombiya’da, Barış İçin Özel Yargı Yetkisi; Yurtseverler Birliği üyelerinin devlet görevlileri tarafından mağdur edilmesini soruşturan davada Kolombiya Komünist Partisi’ni etkilenen başka bir taraf olarak tanıdı. Partinin, 1958’den 2016 Barış Antlaşması’na kadar 1.200’ü aşkın üyesi, ateşli silahlarla öldürüldü.

- Bolivya’da, 10 Kasım 2019’da, dönemin Devlet Başkanı Evo Morales’e karşı ABD destekli darbenin ardından İçişleri Bakanı olan ve darbecilerin yenilmesinin ardından önce Panama, ardından ABD’ye kaçan Arturo Murillo, ABD-Florida’da kara para aklama ve yolsuzluk suçlarından dolayı tutuklandı. Bu tutuklama, ABD’nin kendi desteklediği darbecilerden artık o desteğini tamamen çektiği yorumlarını güçlendirdi. Öte yandan; Bolivya hükümeti, darbecilikten yargılamak için Murillo’yu ABD’den geri istedi.

- Guatemala Kamu Bakanlığı, Panama Devlet eski Başkanı Ricardo Martinelli’nin oğlu Luis Enrique Martinelli’nin kara para aklama ve benzeri suçlarla ilgili olarak ABD’ye iade edildiğini açıkladı.

- Guyana hükümeti, bölgelerin enerji altyapısını birbirine bağlayan bölgesel bir gaz taşıma koridorunun oluşturulması için Brezilya ve Surinam’la görüşmelere başlandığını bildirdi.

- Şili İsa Cemiyeti, 2005-2020 arasında 64 kişinin, cemaatlerinin din adamları tarafından cinsel tacize uğradığını kabul etti.

- Meksika’nın başkenti Ciudad de México yakınlarında bulunan Teotihuacán piramitlerine ev sahipliği yapan arkeolojik bölge topraklarında, hem çok değerli arkeolojik kalıntıları hem de bu asırlık anıtların Dünya Mirası’nın dikkate almasını tehlikeye atabilecek izinsiz inşaat çalışmaları yürütülmeye devam ediyor.

- Arjantin’in başkenti Buenos Aires’te bulunan Latin Amerika Sanatı Müzesi'nin (Malba) baş küratörlüğüne María Amalia García atandı.

- Dominik Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi Başkanı Alfredo Pacheco, 13 milletvekilinin ve alt meclisin 60’tan fazla çalışanının Covid-19 testinin pozitif çıktığını bildirdi.

- Paraguay Sağlık Bakanı Julio Borba, Covid-19 vakalarındaki artış nedeniyle, sıkı karantina uygulamasına geri dönülmesini talep etti. Ancak hükümet, bu talebi reddetti.

- Şilili ressam Roser Bru Llop, 98 yaşında hayatını kaybetti.

*   *   *

PERŞEMBE

- Kolombiya Dışişleri Bakanı Claudia Blum, geçen perşembe günü görevinden istifa etmiş; Devlet Başkanı Iván Duque Márquez, Blum’un yerine Marta Lucía Ramírez’i atamıştı. Ramírez bugün yaptığı açıklamada, 30. gününe giren Ulusal Grev ve protestolara ilişkin olarak “protesto, gösteri yürüyüşü ve abluka demokratik ve temel insan hakkıdır” açıklamasında bulundu.

- Ekvador Devlet Başkanı Guillermo Lasso ile görüşen Banco Interamericano de Desarrollo (BID) - [InterAmerikan Kalkınma Bankası] Başkanı Mauricio Claver Carone, Lasso’nun talep ettiği 1 milyar dolarlık proje portföyünü onaylayacaklarını açıkladı.

- Meksika’da 6 Haziran’da yapılacak Yerel Seçimler öncesinde, 2021 başından bugüne dek politikacılara 200 suikast girişimi oldu ve bunun sonucunda 88 politikacı hayatını kaybetti.

- Meksika’da işsiz sayısına son bir yılda 500.000 kişi daha eklendi.

- Brezilya’da işsizlik oranı yüzde 14,7 ile 2012 yılından bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.

- Brezilya’daki Amazon Yağmur Ormanları bölgesinde yaşayan Yanomami halkı, geçen pazartesi günü, yasadışı altın madencilerinin silahlı ve gaz bombalı saldırısına uğramış; altın madencileri, yerlilere yardıma gelen güvenlik güçleriyle de çatıştıktan bir süre sonra geri çekilmişti. Bugün ise, Pará eyaletine bağlı Fazenda Tapajós köyünde, Munduruku yerli liderlerinden Maria Leusa Kaba’nın aile evi ateşe verilerek yakıldı.

- Peru Ulusal Polisi, Bolivya sınırındaki Puno’da Şili’ye gönderilmek üzereyken, piyasa değeri 12 milyon dolar olan 2.000 Kg. esrar ele geçirdi.

- Paraguay Devlet Başkanı Mario Abdo Benítez, Covid-19 aşısına erişimdeki ülkeler arası eşitsizlik için Dünya Sağlık Örgütü’nü suçladı.

- Brezilya’da Samba’nın sembolü kabul edilen Nelson Sargento, Covid-19 nedeniyle 96 yaşında hayatını kaybetti.

*   *   *

CUMA

- Kolombiya’da, 31. gününe giren Ulusal Grev ve protestolarda Valle del Cauca Temsilciler Meclisi üyesi ve Uribe Demokratik Merkez partisinden yasa koyucu Milton Angulo’nun protestocular için “bu vandalların ihtiyaç duyduğu tek şey kurşun ve zaten devletin silahları iyi insanları savunmak ve kötüleri etkisiz hale getirmek için değil mi” açıklamasında bulundu.

- Peru’da, 23 Mayıs’ta Vizcatán del Ene’de, kim oldukları belirlenemeyen kişiler, 20 kişiye ateş açmış ve bunlardan 16’sı ölmüştü. Ertesi günü Peru Savunma Bakanlığı ve Terörle Mücadele Liderliği, bu katliamın Aydınlık Yol gerillaları tarafından gerçekleştirildiğini ülke ve dünya medyasına açıkladı. Ancak o günden bu yana yapılan araştırma ve incelemeler, Savunma Bakanlığı’nın ve Terörle Mücadele Liderliği’nin yalan beyanda bulunduğunu ve katillerin Kartel üyesi olduklarını açığa çıkardı.

- Meksika Ulusal Turizm Fonu Direktörü Rogelio Jiménez Pons, Maya turist treni için vagon ve raylı sistem tedariki ihalesini 1 milyar 570 milyon dolarlık teklifiyle Fransız Alstom ve Kanadalı Bombardier şirketlerinden oluşan konsorsiyumun kazandığını açıkladı.

- Arjantin Dışişleri Bakanlığı, Venezuela Devlet Başkanı Nicolás Maduro’nun meşruiyetini tanımadığını açıklayan Organización de Estados Americanos (OEA) - [Amerikan Devletleri Örgütü] içinde yer alan “Lima Grubu” üyeliğinden, ülke olarak 24 Mart itibarı ile resmen ayrıldıklarını açıklamıştı. Salı günü de, Lima Grubu’na, Venezuela hükümetine dair almış olduğu tüm eleştirel kararlardaki imzalarını geri çektiği açıklamasını yapmıştı. Bakanlık bugün de, Arjantin’in, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne sunulan Venezuela’daki insan hakları ihlalleriyle ilgili ortak davaya desteğini geri çektiğini açıkladı.

 - Arjantin adaleti, Buenos Aires polisi Luis Oscar Chocobar’ı, 2017’de şehrin La Boca semtinde bir turisti soyan ve bıçaklayan bir genci öldürmekten suçlu bularak iki yıl hapis cezasına çarptırdı. Chocobar şimdilik hapse girmeyecek ancak 5 yıl süreyle polislik görevi de yapamayacak.

- Panama Kamu Bakanlığı’na bağlı Yolsuzlukla Mücadele Özel Savcılığı’nın hazırladığı 50 kişilik suçlular listesinde Devlet eski Başkanları Ricardo Martinelli (2009-2014) ve Juan Carlos Varela da (2014-2019) yer alıyor.

- Bolivya hükümeti, Covid-19’la mücadele için Şili’den oksijen tüpü satın alınacağını açıkladı.

- Dominik Cumhuriyeti’nde birçok hastanenin yoğun bakım ünitesi, Covid-19 nedeniyle dolmuş durumda.

*   *   *

CUMARTESİ

- Kolombiya’da, Salı günü El Comité Nacional del Paro (CNP) - [Ulusal İşsizlik Komitesi] ile hükümet arasındaki görüşmelerin sonucunda taraflar, bağımsız organların ve kurumların bulunduğu barışçıl protestoların gerçekleşmesi noktasında ilke anlaşması yapmıştı. Ancak bu anlaşmaya uymayan hükümetten güç alan polis ve faşist paramiliterlerin saldırıları sonucu, Ulusal Grev ve protestoların bu 32. gününde Cali’de 13 kişi öldürüldü, en az 34 kişi de yaralandı. Bu ölümlerle beraber, ülkede öldürülenlerin sayısı 60’a yükseldi. Gözaltına alındıktan sonra tutuklananların sayısı ise 2.000’i aşmış durumda. Ülkenin hemen yerinde ama özellikle başkent Bogotá, Baranquilla, Cali, Cartagena, Medellin, Popayán ve Villa de Cauca’da hükümet ve saldırılar protesto ediliyor. Cali’de Liberteryan Kilise’ye bağlı din adamları da bidonlardan yaptıkları kalkanlarla protestocuların arasında yer aldı. Hükümet ise, Cali ve Villa de Cauca’da sokağa çıkma yasağı kararı aldı ve bu kentlerde askerler kışlasından sokağa çıktı.

NOT: Liberteryan Kilise’nin kökeni; Dominiken rahip Antonio de Montesinos’un, yerlilerin katledilmesine ve köleliğe karşı, 1511’de Santo Domingo’da verdiği vaaza dayanır. Ağırlıklı bölümü Latin Amerika’da olan ve 510 yıllık geçmişe sahip Liberteryan Kilise, Papalık tarafından onaylanmamıştır. Ancak şu anki Papa Francis’in, Liberteryan Kilise’nin bir gönüldaşı olduğuna dair ortak bir görüş hakim.

- Brezilya’da Río de Janeiro’nun merkezi, Devlet Başkanı Jair Messias Bolsonaro’nun Pandemiyi yönetememesine, yoksullara ve işsizlere zarar veren ekonomi politikalarına karşı büyük bir protesto gösterisine şahit oldu.

- Guatemala’da devlet güvenlik güçlerinin ‘iç düşman’ olarak görüp 1983 ve 1985 yılları arasında kaçırdığı, gizli gözaltı merkezlerine naklettiği, işkence yaptığı ve idam ettiği 183 kişinin “Dossier de la Muerte” (“Ölüm Dosyası”) davasında, dönemin sorumlularından 11 kişi yakalanarak gözaltına alındı. Savcılık, insanlığa karşı işlenen suçlar, adam öldürme, öldürmeye teşebbüs ve zorla kaybetme gerekçesiyle bu 11 kişi hakkında dava açtı. BM raporuna göre, 1960-1996 yılları arasında Guatemala’da ‘iç düşman’ olarak görülen 200.000’e yakın ölü ve kayıp vakası kaydedildi.

- Ekvador Cumhuriyeti’nde, Movimiento Indígena y Campesino de Cotopaxi (MICC) - [Cotopaxi Yerli ve Köylü Hareketi] Başkanı Leonidas Iza, akaryakıt fiyatlarındaki artışa karşı 11 Haziran için ulusal seferberlik ilan etti.

- Trinidad ve Tobago’da bir teknenin içinde ileri düzeyde çürümüş halde 14 ceset bulundu.

- Uruguay Sağlık Bakanlığı, Çin’de üretilen biyoteknoloji firması Sinovac’ın piyasaya sürdüğü CoronaVac aşısının insan bedeni üzerindeki etkisi ile ilgili araştırma sonuçlarını paylaştı. Buna göre; Uruguay’da CoronaVac, Covid-19 ölümlerini yüzde 97 azalttı.

*   *   *

PAZAR

- Kolombiya’da hükümet dün Cali ve Villa de Cauca’da sokağa çıkma yasağı kararı almış ve bu kentlerde askerler kışlasından sokağa çıkmıştı. Ulusal grev ve protestoların bu 33. gününde hükümet, Cali ve Villa de Cauca’ya ek olarak Caquetá, Cauca, Huila, Nariño, Norte de Santander, Popayán, Putumayo ve Rissaralda için de aynı kararı aldı.

- Kolombiya’da, silahla öldürülüp Atrato Nehri’ne atılan eski FARC üyesi Luis Eduardo Hinestroza Albornoz, 2021 yılı içinde öldürülen 20’nci, 24 Kasım 2016 Barış Antlaşması’ndan bu yana da 281’inci FARC üyesi oldu.

- Ekvador Devlet Başkanı Guillermo Lasso, ekonomik yardım talep etmek için IMF yetkilileriyle bir araya geldi.

- Brezilya’nın Amazonas eyaletinde aşırı yağışların etkisiyle nehirlerdeki su, rekor seviyelere ulaştı. Yağışlar sonucu oluşan sellerden ise, 400 binden fazla kişi etkilendi.

- Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan bir rapora göre, Pandemi sürecinde Latin Amerika ve Karayipler’de, milyon dolar olan mevcut servetlerini milyar dolar seviyesine yükselten 31 yeni milyarder ortaya çıktı.