Nedim Serkan Durak

PAZARTESİ

Kolombiya’da, La Guajira’daki yerli Wayúu topluluğuna yönelik silahlı saldırı sonucu iki kişi öldü yedi kişi de yaralandı. Bu olaydan birkaç saat sonra ise Santarder de Quiliacho’ya bağlı Cauca bölgesinin Páez kasabasında, Freiner Lemus adlı bir yerli daha öldürüldü. Bu ölümlerle beraber ülkede, yılın başından bu yana öldürülen yerli halktan ya da siyasal-sosyal topluluk üyesi-lideri sayısı 295’e ulaştı.

Meksika Kongresi, home office sistemiyle çalışanların işle bağıntılı (elektrik, telefon, internet, vb.) temel giderlerinin işveren tarafından karşılanmasını öngören yasayı onayladı.

İspanya Kraliçesi Letizia Ortiz Rocasolano, geçtiğimiz Ekim ayı içinde önce Eta, ardından Iota kasırgalarının vurduğu Honduras’ta iki günlük insani yardım gezisine başladı. Öte yandan, Honduras Merkez Bankası Başkanı Wifredo Carrato, IMF’ten talep edilen 88 milyon dolarlık kredinin onaylandığını açıkladı.

Küba’da 5-13 Aralık tarihleri arasında, 42. kez gerçekleşen La Habana Festival Internacional del Nuevo Cine Latinoamericano (Havana Uluslararası Yeni Latin Amerika Sineması Festivali); dün kapanışını yaptı. Covid-19 nedeniyle sanal olarak gerçekleşen festivale, 12 kategoride 114 film katıldı. Latin Amerika ve Karayipler sinemasının canlılığını korumayı amaçlayan festivalin ikinci ayağı Mart 2021’de gerçekleşecek.

Ekvador Cumhuriyeti’nde 8-13 Aralık tarihleri arasında 13. kez düzenlenen La Feria Internacional del Libro Quito 2020 (FILQuito2020) – [Quito 2020 Uluslararası Kitap Fuarı] dün kapanışını yaptı. Fuarın bu yılki sloganı “Leer” (“Okumak”) idi. Sanal olarak gerçekleşen fuarda 160 etkinlik yapılırken, 69’u yerli 19’u uluslararası olmak üzere 88 yazar konuk olarak ağırlandı.

Bolivya’nın Zongo Vadisi’nin yüksek dağlarında araştırma yapan bilim insanları, 20 yeni hayvan ve bitki türü keşfetti.

Arjantin’in güneybatısı ve Şili’nin tüm güneyinde, yerel saatle 11.45’te (TSİ 17.45) başlayan ve çıplak gözle de izlenebilen ve temelde 24 dakika ama toplamda 2 saat 50 dakika süren farklı tipte bir güneş tutulması yaşandı. Bu tutulmada; Ay’ın Dünya etrafındaki hareketi nedeniyle gölgesi Batı’dan Doğu’ya doğru hareket eder, dolayısıyla başlangıç, bütünlük ve bitiş zamanlarındaki tutulma, onu gözlemleyen kişinin konumuna bağlı olarak değişir. NASA’nın “göksel tesadüf” listesinde yer alan bu atmosferik fenomenin bir dahaki tekrarı 2048 yılında gerçekleşecek.

*   *   *

SALI

Haiti’de halk, geçtiğimiz Cuma günü, başkent Port au Prince başta olmak üzere birçok kentte, ABD destekli Devlet Başkanı Jovenel Moise hükümetine karşı; ulusal uzlaşı hükümeti ve yeni seçim konseyi talebiyle sokaklara çıkmıştı. Bugün de, Moise’nin “Ulusal İstihbarat Teşkilatı” adıyla özel bir kurum yaratmaya dair imzaladığı kararname, halkı tekrar sokaklara döktü.

Guatemala Devlet Başkanı Alejandro Giammatei ve İçişleri Bakanı Gendi Reyes hakkında, La Comisión Internacional de Juristas (CIJ) - [Uluslararası Hukukçular Komisyonu]; yetkilerini kötüye kullandıkları gerekçesiyle Kamu Bakanlığı Genel Merkezi’ne suç duyurusunda bulundu.

Bolivya Dışişleri Bakanı Rogelio Mayta, ABD destekli Jeanine Añez’in darbe hükümetinin kapattığı Arjantin, İran, Küba, Meksika, Nikaragua ve Venezuela elçiliklerinin yeniden açılacağını duyurdu.

Peru Kongresi, iki önceki Devlet Başkanı Martín Vizcarra’nın “suç örgütü liderliği” ve “anayasayı ihlal”den 10 yıl boyunca tüm kamu görevlerinden men edilmesini onayladı. Vizcarra 29 Kasım’da, Nisan 2021 Genel Seçimleri’nde aday olacağını açıklamıştı.

Peru Devlet Başkanı Francisco Sagasti, Foro para el Progreso de América del Sur (PROSUR) - [Güney Amerika İçin İlerleme Forumu] üyesi ülkelere; Covid-19’un yarattığı mali krize karşı, çok taraflı bir sigorta fonu oluşturmayı önerdi.

*   *   *

ÇARŞAMBA

Bolivya’da yerli halklardan oluşan ve iktidardaki Movimiento Al Socialismo (MAS) - [Sosyalizme Doğru Hareketi] içinde önemli bir yer tutan “Los Ponchos Rojos” (Kızıl Pançolar), Evo Morales dönemi bürokratlarının yeni iktidar yapısındaki varlığından rahatsız olduklarını dile getirerek Luis Arce hükümetine, bu kişilerin değiştirilmesi için 22 Ocak 2021’e kadar süre tanıdı.

Meksika Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador, geçtiğimiz Pazartesi günü Senato’ya sunduğu teklifte; DEA (ABD Adalet Bakanlığı’na bağlı uyuşturucu kaçakçılığı ve kullanımı ile mücadele birimi) ajanlarından bazılarının diplomatik dokunulmazlıklarının kaldırılmasını ve aynı zamanda DEA’in elindeki tüm bilgileri Meksika yetkilileriyle paylaşmasını önermişti. Senato bugün öneriyi oyladı ve kabul etti.

Meksika’da, liderliğini, 2016’dan bu yana ABD’de cezaevinde olan Joaquín “El Chapo” Guzmán’ın yaptığı Sinaloa Karteli’nden sonraki en büyük Kartel olan Jalisco Nueva Generación Karteli, kendilerinden para çaldığını iddia ettikleri biri kadın dört kişinin ellerini, bileklerinden itibaren kestikten sonra, bu kişileri “bizden para çalanların cezası” notuyla beraber, Guanajuato eyaletinde bir cadde üzerine bırakıp gitti.

Peru’da, Arequipa’nın 28 Km. güneydoğusunda 5.5 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi.

Kolombiya’nın başkenti Bogotá’da bu yıl 18. kez düzenlenen Festival de Cortos de Bogotá (Bogota Kısa Film Festivali) dün kapanışını yaptı. Yerel ve uluslararası 400 filmin katıldığı ve 8-15 Aralık tarihleri arasında gerçekleşen festivalin bu yılki sloganı "¿Qué te estás preguntando?” (Neyi merak ediyorsun?) idi.

*   *   *

PERŞEMBE

Küba Parlamentosu, harcamalarının % 24’ü her düzeyde eğitimi ve % 28’i de halk sağlığı ve sosyal yardımı garanti altına alan 2021 bütçesini onayladı. Öte yandan, Eta ve Iota kasırgasından etkilenenleri tedavi etmek amacıyla Küba, Honduras’a tıbbi bir ekip gönderdi.

Kolombiya, dünyanın en büyük biyolojik çeşitliliğe sahip ülkelerinden biri. Devlet Başkanı Iván Duque Márquez hükümeti, 16 yıldır Ulusal Doğa Parkları’ndan sorumlu Julia Miranda’nın istifasını bugün kabul etti. Ancak çevreciler, bu istifanın; Miranda’ya, hükümetten gelen yoğun baskı sonucu olduğunu ve ülkenin doğal zenginliğinin artık daha fazla tehdit altına girdiğini söylüyor.

El Salvador’un başkenti San Salvador’un, Milliyetçi Cumhuriyetçi İttifak Partisi’nin Belediye Başkanı Ernesto Neto Muyshondt’un, Orta Amerika’nın en büyük ve en pahalı (360 bin dolar) ülke bayrağını yaptırması, Covid-19’un maddi-manevi yarattığı zararlarla uğraşan halkın büyük tepkisini çekmişti. Buna rağmen bayrak bugün göndere çekildi, ancak sert rüzgar nedeniyle birkaç saat sonra üç yerinden birden yırtılınca indirildi.

Bolivya’nın Santa Cruz bölgesinde bulunan La Pajcha ormanlık alanında yaklaşık üç metre yüksekliğinde gizemli metalik bir monolit ortaya çıktı. Monolit, genel olarak sert ve katı metamorfik kayalardan oluşur ve bunları ortaya çıkartan şey, erozyondur. Ancak bu monolit’in doğal değil, metalik olması ve dünyanın farklı yerlerinde ortaya çıkıp sonra kaybolması, onu “gizemli” yapıyor. Nitekim, söz konusu monolit 1 Aralık’ta ABD’nin Utah eyaletinde görünüp kaybolmuş, ardından 7 Aralık’ta İngiltere’nin güney sahilinde aynı şekilde görünüp kaybolmuştu.

Şili Üniversitesi Ulusal Sismoloji Merkezi, son üç aylık süre içinde Antarktika’da oldukça sıradışı bir şekilde 30.000’den fazla deprem tespit edildiğini bildirdi.

Şili doğumlu, 1945 Nobel Ödülü sahibi şair, öğretmen ve diplomat Gabriela Mistral’in daha önce yayınlanmamış 30 mektubu, İspanya’da kitap halinde basıldı.

Arjantin’in Corrientes eyaletinde ortaya çıkan bir müzik tarzı ve popüler bir dans olan Chamamé, UNESCO tarafından İnsanlığın Kültürel Mirası listesine eklendi.

Ekvador Cumhuriyeti Halk Sağlığı Bakanlığı, Ocak 2021’den itibaren, Pfizer-BionTech ilaç şirketlerine ait Covid-19 aşılarının halka vurulmaya başlanacağını bildirdi.

Kosta Rika hükümeti; 28 Kasım’da Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca’nın ortak geliştirdiği Covid-19 aşısını, 2021’in ilk çeyreğinde deneme amaçlı 50 bin doz almaya karar vermişti. Hükümet buna ek olarak bugün, Pfizer-BionTech ilaç şirketleriyle de anlaşma yapma kararı aldı.

Honduras’ta Covid-19 vakalarının artış göstermesi üzerine hükümet; toplu mekanlarda kişi sınırlaması, çekirdek aile dışında evlerde toplanma yapılmaması gibi yeni kısıtlamaları devreye soktu. Aynı şekilde Dominik Cumhuriyeti’nde de vakaların artması üzerine hükümet, beş kente ek kısıtlamalar getirme kararı aldı.

La Organización Panamericana de la Salud (OPS) - [Pan Amerikan Sağlık Örgütü], Latin Amerika ve Karayipler’de bugüne dek 31 milyon Covid-19 vakası ve 787 bin ölüm kaydettiklerini açıkladı. Bu açıklamadan birkaç saat sonra ise, El Banco Interamericano de Desarrollo (BID) - [Amerikalararası Kalkınma Bankası] Başkanı Mauricio Claver Carone, Latin Amerika ve Karayipler’in güvenli ve etkili Covid-19 aşılarına zamanında erişimini garanti etmelerine yardımcı olmak için; önceden taahhüt ettikleri 1 milyar 200 milyon dolara ek olarak 1 milyar dolar daha destek sunacaklarını açıkladı.

*   *   *

CUMA

Kolombiya güvenlik güçleri; Robert Daza, Adelso Gallo ve Teófilo Acuña adlı üç köylü hareketi liderini gözaltına aldı. Bu gözaltına alınmayla hemen hemen aynı saatlerde, Santarder de Quiliacho’ya bağlı Cauca bölgesindeki Timbío kırsalında Franco Nativel Salamanca Hoyos adlı bir siyasal-sosyal lider öldürüldü. Hoyos’un öldürülmesiyle beraber ülkede, yılın başından bu yana öldürülen yerli halktan ya da siyasal-sosyal topluluk üyesi-lideri sayısı 296’ya ulaştı.

Guyana ile Venezuela arasında, 1966’dan beri Essequibo bölgesi topraklarına dair anlaşmazlık yaşanıyor. Guyana sınırları içinde bulunan söz konusu bölge, zengin orman kaynaklarının yanı sıra, ciddi bir petrol ve doğalgaz yatağı. Geçtiğimiz Haziran ayında Guyana, anlaşmazlığın net bir şekilde çözülmesi ve bölgenin kendilerine ait olduğunun resmileşmesi adına, Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı (UAD)’na başvurmuştu. UAD bugün aldığı kararla, Essequibo bölgesi topraklarının Guyana’ya ait olduğuna karar verdi. Venezuela, kararı tanımadığını açıkladı.

Ekvador Cumhuriyeti Ulusal Meclisi, IMF’in 2 milyar dolarlık yardım karşılığında istediği taleplerden biri olan, Yolsuzlukla Mücadele Yasası reformlarını onaylayarak yürürlüğe soktu.

Uruguay ve Virgin Adaları, İngiltere’nin Covid-19 nedeniyle seyahat karantinası listesine aldığı iki yeni Latin Amerika ülkesi oldu.

Brezilya’nın en büyük ikinci kenti Rio de Janeiro’da bir mahkeme, artan Covid-19 vakaları nedeniyle, turistik bölge Armação de Búzios’taki turistlerin 72 saat içinde burayı terk etmelerine ve bölgeye, orada ikamet eden sakinler hariç, hiç kimsenin alınmamasına dair karar çıkardı.

Şili Devlet Başkanı Sebastián Piñera, kamusal alanda maskesiz dolaştığı için 2 milyon 538 bin 550 Şili Pesosu (3 bin 500 ABD doları) para cezası ödedi.

Küba Komünist Partisi yayın organı “Granma”nın bildirdiğine göre, Brezilya Devlet eski Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, ABD’li film yönetmeni ve yapımcısı Oliver Stone tarafından çekilen bir Latin Amerika belgeseline katılmak için Küba’ya gitti.

Paraguay Devlet Başkanı Mario Abdo Benítez, UNESCO’nun; Guarani yerlilerine ait Tereré (tipik bir Paraguay içeceği) ve Pohã Ñana’yı (şifalı bir bitki) İnsanlığın Kültürel Mirası listesine eklediğini duyurdu.

*   *   *

CUMARTESİ

Guatemala’da faaliyet gösteren La Unidad de Protección a Defensoras y Defensores de Derechos Humanos de Guatemala (UDEFEGUA) - [Guatemala İnsan Hakları Savunucularının Korunması Birimi], 2020 yılı içinde ülkede, insan hakları savunucularına yönelik olarak 15’i ölümle sonuçlanan toplam 1.004 saldırı vakası yaşandığını açıkladı.

Bolivya Kırsal Kalkınma ve Arazi Bakanı Edwin Characao, bu yıl görülen farklı iklim koşulları nedeniyle mahsüllerini kaybeden 13.695 çiftçi ailesine 10 milyon 393 bin Bolivya Bolivianosu (1 milyon 509 bin ABD doları) tutarında tazminat ödeneceğini açıkladı.

Brezilya Devlet Başkanı Jair Messias Bolsanoro, ülkede 1964’ten 1985’e kadar (21 yıl) süren diktatörlük döneminde; başta, diktatörlüğün gözaltı ve işkence merkezinin eski başkanı Carlos Alberto Brilhante Ustra olmak üzere, tüm yetkililerin, siyasi tutuklu ve mahkumlara “onurlu” şekilde davrandığını söyleyerek, bir kez daha diktatörlük dönemini savunmuş oldu.

Arjantin’in Mendoza kentinde geçen hafta Cumartesi günü Florencia Romano adlı 14 yaşında bir kızın, evine gittiği Pablo Ramón Arancibia’nın evinden gelen çığlıkları karşısında komşuları 911’i aramış, ancak polis gelmemiş, Romano ise kaybolmuştu. Bugün Romano’nun yakılmış cansız bedeni bulundu. Bunun üzerine başta kadınlar olmak üzere birçok kişi protesto eylemine başladı ve kentin yasama meclisi binası ateşe verildi.

Ekvador Cumhuriyeti’nden Ukrayna’ya sevk edilen 54 kilo kokaine, Ukrayna sınır görevlileri tarafından el konuldu. Söz konusu kokainin piyasa değeri 12 milyon dolar.

*   *   *

PAZAR

Arjantin, Bolivya, Brezilya, Ekvador Cumhuriyeti, Guatemala, Kolombiya, Meksika, Panama, Paraguay, Peru, Şili ve Venezuela’dan yerli ve sendika örgütlerinden oluşan Abya Yala Halkları ve Örgütleri’nin; yerli halkların ve sosyal hareketlerin Latin Amerika antiemperyalist örgütlenmesini yaratmak için 1.000’e yakın delegesinin, Bolivya’nın Cochabamba kentinde yaptığı toplantı; politik, ekonomik ve sosyokültürel ana başlıklarından oluşuyordu ve dün kapanışını yaptı. Credit Suisse’in son verilerine göre, 42 kişinin servetinin 3 milyar 700 milyon kişinin toplam servetine eşit olduğunun altının çizildği toplantıda alınan kararlar arasında en önemlisi, Abya Yala Halkları ve Örgütleri’nin; yerli halkları, köylüleri ve işçileri temsil eden uluslararası bir örgüt haline gelme kararı oldu. “Abya Yala” bir zamanlar, bugünkü Kolombiya ve Panama topraklarında yaşayan yerli Kuna halkının İspanyol işgalciler gelmeden önce Amerika’ya verdikleri isimdi ve bu isim “Çiçekli Toprak” anlamına geliyor.

Meksika’da kadınlar tarafından 24 Kasım’da başlatılan Puebla Belediye binasını işgal eylemi bugün son buldu. Eylem, cinsiyet kimliğine ve kürtaj hakkına ilişkin gerici bir yasanın çıkartılmasını engelleme amacı taşıyordu. Kadınlar eylemlerine; kadınların yaşam tarzına yönelik bakışa dikkat çekmek için “Marcha de las Putas” (“Orospular Yürüyüşü”) adını vermişlerdi. Eylem, yasanın görüşülmesinin iptal edilmesiyle son buldu.

Şili ordusunda 800 asker hakkında, 2 trilyon 175 milyar 900 milyon Şili Pesosu (3 milyar ABD doları) tutarında yolsuzluk yaptıkları iddiasıyla tutuklama emri çıkarıldı.

Bolivya’da 19 yaşındaki kadın futbolcu Cielo Jazmín Veizaga Arteaga, ülkenin en genç bakan (Sağlık ve Spor Bakanlığı) yardımcısı oldu.

Curacao Adaları’nda devlet tarafından işletilen ve ülkenin en büyük rafinerisi olan Refineria di Korsou yetkilileri, rafineriyi Mart 2021’den itibaren işletmek adına üç şirketten teklif aldıklarını açıkladı. Ancak yetkililer bu üç şirketin isimlerini vermedi.

El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele Ortiz, Covid-19 önlemleri çerçevesinde, son 30 gün içinde İngiltere’de veya Güney Afrika’da bulunan herhangi bir kişinin ülkeye girişini yasakladığını açıkladı.

Meksika’da Covid-19 vakalarının hızla artması üzerine ülkede altı eyalette kırmızı, üç eyalette sarı, iki eyalette yeşil ve bir eyalette de turuncu alarm ilan edildi.

IMF Başkanı Kristalina Georgieva, Covid-19 kredilerinin % 62’sinin Latin Amerika ülkelerine (Venezuela hariç, çünkü onunki reddedildi) verildiğini açıkladı. Öte yandan; son yapılan bir araştırma, Latin Amerika ülkelerinde; Covid-19 nedeniyle restauranttan tiyatroya, 2 milyon 750 bin işletmenin bir daha açılmamak üzere kapandığını ortaya koydu.