Kısa çalışma ödeneği: Patronlar akın ediyor, fatura yine emekçiye kesildi

Kısa çalışma ödeneği: Patronlar akın ediyor, fatura yine emekçiye kesildi

İktidarın işten çıkarmalar ve ücretsiz izin uygulamasına alternatif olarak ortaya attığı kısa çalışma ödeneğine patronlar akın ediyor. Uygulamaya 24 Mart'tan bu yana 100 binden fazla başvuru yapıldı. Uygulama ile asgari ücretle çalışan emekçiler açlığa mahkum edilirken, sigortasız çalıştırılanlar ve kriterlere uymayanlar ise kaderine terk ediliyor.

Tugay Candan - @TugayCandann

Mail: [email protected]

Bakan Zehra Zümrüt Selçuk’un “çoğu işveren faydalanacak” şeklinde duyurduğu kısa çalışma ödeneğine patronlar akın ediyor. Şu ana kadar 100 binden fazla başvurunun yapıldığı ödenek ise emekçilerin ücretlerinden ciddi bir kesinti öngörüyor. Buna göre bir asgari ücretli, başvuru süresi boyunca aylık 1752 lira ücret alacak.

Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınıyla ilgili AKP’nin açıkladığı pakette emekçilere yönelik ücretli izin gibi düzenlemeler yer almadı. Salgın ülkemizde yaygınlaşmasına rağmen hala çalışmak zorunda bırakılan birçok emekçi, bir yandan da ücretsiz izin ve işten çıkarmalarla karşı karşıya kalırken, AKP’nin buna alternatif olarak sunduğu kısa çalışma ödeneğine ise başvurular devam ediyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un 20 Mart’ta “çoğu işveren faydalanacak” diyerek duyurduğu kısa çalışma ödeneğine 24 Mart’tan bu yana kayıtlı 50 binden fazla, sisteme henüz işlenmeyenlerle birlikte toplam 100 binden fazla başvuru yapıldı.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR?

Kısa çalışma ödeneği, iş yerinin faaliyetlerinin en az 4 hafta süresinde durmasında veya 3’te bir oranında azalmasında devlet tarafından başvuru süresi boyunca firmanın çalışanlarına verilen bir ödenek. En fazla 3 ay verilen bu ödeneğe Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) üzerinden sadece patronlar başvurabiliyor. Normal şartlar altında genel ekonomik, bölgesel veya sektörel krizlerde ve zorlayıcı sebeplerde kısa çalışma ödeneğine başvuruluyor. Covid-19 salgını da zorlayıcı sebep sayılıyor. Bakan Selçuk, yaptığı açıklamada kısa çalışma ödeneği kaynağının İşsizlik Fonu olduğunu söylemişti.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ KİMLERE ÖDENİR?

Kısa çalışma ödeneği, patronun başvurusu üzerine yapılan incelemeler sonucunda şartlara uygunluk tespit edildiği durumda iş yerinde sigortalı çalışan, son 3 yılda en az 450 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş ve başvurudan önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olarak çalışanlara ödeniyor.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NASIL HESAPLANIR?

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının 60’ı olarak ödeniyor. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarının, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini geçmemesi gerekiyor.

Son 12 ay asgari ücretle çalışanın günlük brüt kazancının yüzde 60’ı, 58 lira 86 kuruş olarak hesaplanıyor. Çalışana yapılacak ödeme 1765 lira 80 kuruş olarak belirlenirken, 13 lira kuruşluk Damga Vergisi’nin düşürülmesiyle emekçinin eline 1752 lira 40 kuruş geçmiş oluyor.

Son 12 aylık prime esas kazancının aylık ortalaması 5 bin lira olan bir çalışanın Damga Vergisi düşürüldüğünde eline geçen miktar ise 2 bin 977 lira 23 kuruş olarak hesaplanıyor.

Yapılan ödeme, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini geçmemesi gerektiği için 4 bin 380 lira 99 kuruştan fazla olamıyor.

PATRONLAR İŞTEN ÇIKARMA YAPABİLİR Mİ?

Kısa çalışma ödeneği süresi boyunca işyerinde işten çıkarmalara yönelik İŞKUR’un internet sitesinde şu ifadeler yer alıyor:

“İşyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25/II bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekir.”

EMEKÇİLER AÇLIĞA MAHKUM EDİLİYOR

AKP’nin ücretsiz izin ve işten çıkarmalara alternatif olarak sunduğu kısa çalışma ödeneği, emekçilerin salgın sürecindeki gelirini garanti altına alsa da bu gelirde ciddi oranda düşüşe gidiliyor. Hali hazırda açlık sınırının altında olan asgari ücret, yapılan kesintiyle birlikte salgın koşullarında fatura ödemeleri gibi giderleri devam eden emekçinin geçim koşullarını daha da zorlaştırıyor.

Türk-İş’in 1 Nisan’da açıkladığı verilere göre, dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) mart ayında 2 bin 345 lira 24 kuruş oldu.

SİGORTASIZ ÇALIŞANLAR NE YAPACAK?

Kısa çalışma ödeneği uygulamasından kayıtsız çalışanlar faydalanamıyor. Sigortalı çalışan sayısının her geçen gün azaldığı ülkemizde, bu yurttaşlar iktidar tarafından pandemi döneminde yine kaderine terk edildi.

KRİTERLERE UYMAYAN EMEKÇİLER  

“Son 3 yılda en az 450 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş ve başvurudan önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olarak çalışan” kriterinin arandığı sistem, kriterlere uymayan emekçileri de kaderine terk etmiş durumda.