Berat Çelikoğlu

Latin Amerika, pek çok açıdan aşina olduğumuz ve buna rağmen (yine) pek çok açıdan uzak
kaldığımız bir coğrafya. Genellikle onları, maruz kaldıkları acı deneyimlere yeri ve göğü sarsacak
devrimci karşı çıkışlarından tanıyoruz. ABD’nin yanıbaşında birer birer, laboratuvar gibi
kullanılışlarından ve yine her şeye rağmen umuda tutunuşlarından…

Roberto Bolano işte böyle bir coğrafyanın romancısı. Ünü kıtaları çoktan aşmış, 2003 yılında
hayata gözlerini yummasının ardından unutulmak bir yana, ününe ün katmış bir romancı. Daha
doğrusu bir öykü ustası.

LATİN AMERİKA, EKONOMİK YIKIM VE YAŞAM

Katlanılmaz Sığırtmaç ise Bolano’nun ölümünden haftalar önce yayınevine teslim edebildiği ve
ölümünün ardından yayınlanan, adeta kendisinin hayata elveda dediği son kitabı. Kitap, beş
öyküye eşlik eden iki denemeden meydana geliyor. Aralarında bir bağlantı yokmuş gibi görünen
ancak toprakla ve havayla, tarihle ve coğrafyayla birbirine sıkı sıkıya bağlı öyküler ve denemeler…

Farelerin Polisi, Alvaro Rousselot’un Seyahati ve Katlanılmaz Sığırtmaç, kitabın gövdesini
oluşturan üç uzun öykü olarak sınırlanabilir. Aralarından özellikle Katlanılmaz Sığırtmaç, Latin
Amerika’da her dönemde yaşanan ve her defasında bambaşka yıkımları beraberinde getiren
ekonomik krizin ve yıkımın etkilerini Hector Pereda isimli saygın bir avukatın hayatı aracılığıyla
gözler önüne seriyor. Pereda’nın çevresinde hatırı sayılır bir avukat olarak tanık olmaya
başladığımız yolculuğu, bir sığırtmaç olmaya doğru evrilir. O sırada elbette krizdeki Arjantin de
evrilir, insan ilişkileri de, devrim umutları ve hayalleri de…

Diğerleri Katlanılmaz Sığırtmaç kadar olmasa da içerisinde politik ve sosyal mesajları içerenleri
var. Öykülerin ardından bizi karşılayan “Edebiyat + Hastalık = Hastalık” denemesi, düzensiz bir
yazı üslubuyla hastalık üzerinden edebiyatı, yazmayı ve hayatı tartışıyor. Diğer deneme ise,
“Cthulhu Mitleri” başlığını taşıyor.

Sade ama incelikli üslubundan, mizahi unsurları yaşamın somurtkan yüzüne boca etmekten
vazgeçmeyen ve bunu yaparken keyif aldığı da her halinden belli olan Bolano’nun hayata elvedası
Katlanılmaz Sığırtmaç, kendisini tanımaya onun ölümünün ardından geriye kalanlar ile başlamak
isteyenler için iyi bir tercih olur. Buradan geriye gittikçe yalnızca bir yazarı değil, bir coğrafyayı
daha iyi tanıyacaksınız.

Künye: Katlanılmaz Sığırtmaç, Roberto Bolano, Çev. Seda Ersavcı, Can Yayınları, 2022.