Vitrin: Yeni çıkanlar

Sevgili kitap severler, bu hafta da sizler için yeni çıkan kitaplar arasından derleme yaptık. Keyifli okumalar ve iyi pazarlar dileriz.

İSTASYON - BİRGÜL OĞUZ

Birgül Oğuz’dan yalnızlık, güven ve arkadaşlık üzerine uzun bir hikâye.
“Şimdi ormanda bir patikada dalgın yürürken aniden ağaçların, boyumu aşan yabani otların arasına dalıp koşmaya başlamışım gibi hissediyordum. Tren hızlandıkça bir sevinç dalgası yükseliyordu içimde. Ama her an daha da kararan bir ormanda dikenli bitkilerin, böceklerin, gececillerin arasına fütursuz dalışımın ödeyemeyeceğim bir bedeli olduğu duygusuna da kapılıyordum. Davranışımın kaynağına belirsiz bir gelecekte varacağımı seziyordum.”

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: İstasyon, Yazar: Birgül Oğuz, Metis Yayıncılık, 2020, 112 Sayfa

METASTAZ 2: CENDERE - BARIŞ TERKOĞLU & BARIŞ PEHLİVAN

“Okuduğumuz kitap bir yumruk gibi tepemize inip bizi uyandırmadıktan sonra neye yarar?”

Franz Kafka

CHP’li Belediye Başkanları İmamoğlu ve Çerçioğlu için yapılan ahlaksız teklifin arkasında hangi AKP’li Bakan vardı?
Pelikancılar AKP içinde hangi operasyonları yaptı ve kimleri fişledi?
Yargının arka odalarında hangi ses kayıtları dolaşıyor?
Holding patronu cinayetinin üstü hangi yollarla kapatılmak istendi?
Hakimler ve savcılar gizlenen skandalları ilk kez nasıl anlattı?
Adliyeye getirilen ve içinde 260 bin dolar olan çantanın sırrı neydi?
Nurcular devlet içinde nasıl bir ağ kurdu?
Yargıdaki Pelikan-Hakyol mücadelesinin perde arkasında ne vardı?
FETÖ borsasının belgesinde neler yazıyordu?
AKP’li bakanlar arasındaki kavganın bilinmeyen nedeni ne?
Diyanet’in gizli tarikatlar raporu nasıl sızdı?
Öldürülen AKP yöneticisinin eşi sessizliğini bozup neler anlattı?
15 Temmuz raporu aslında neden basılmadı?
Kartal İmam Hatip mezunu olmak devlette hangi kapıları açıyor?
Erdoğan’ın yakınını hayata döndüren ismin başına neler geldi?

Barış Terkoğlu ve Barış Pehlivan, devlette yaratılan çürümeyi ve herkesin hissettiği cendereyi belgeliyor. “Metastaz 2: CENDERE” çarpıcı bir gazetecilik araştırması olarak tarihe geçecek.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Metastaz 2: Cendere, Yazarlar: Barış Terkoğlu, Barış Pehlivan, Kırmızı Kedi Yayınevi, 2020, 296 Sayfa

BİR MUSİBET: YENİ TÜRKIYE’DE ERİLLİK, ŞİDDET VE FEMİNİST SİYASET - ALEV ÖZKAZANÇ

2015 yılı ve sonrası, sadece Türkiyelileri değil, tüm dünyada geniş kitleleri etkileyen unutulmayacak olaylarla zihnimize kazındı. Suriye savaşı, göçmen krizi olarak yüzümüze çarpan insanlık dramı, bölgede, Türkiye'de ve Batı ülkelerinde çok can alan şiddet eylemleri, hepimizi şok eden IŞİD belası, her yerde yükselişe geçen milliyetçi popülizm dalgası, otoriter rejimlerin ve tek adamların önlenemeyen yükselişi, nükleer denemelere geri dönüş, küresel kapitalizmin sefaleti ve iklim krizi derken 2020 yılına koronavirüs salgını ile girdik. Nefret, şiddet, savaş, cinnet halleri, türlü türlü musibetler etrafımızı sardı. Yaşam, özgürlük, eşitlik, adalet ve gerçek başta olmak üzere tüm değerlerin ayaklar altına alındığı, değerlerin değersizleştirildiği bir sürece tanıklık ettik.

Bu kitap, yaşamın ve siyasetin her alanında "eril gövde gösterisi"nin hüküm sürdüğü, aynı zamanda hem ülkede hem de dünyada toplumsal cinsiyet eşitliğine ve feminizme karşı reaksiyonların güçlendiği, kadın ve LGBT hareketinin elde ettiği türlü kazanımların tehlikeye girdiği bu dönemi kavramamız için önümüze ışık tutuyor. Olaylarla onları kavrayışımız arasına giren kara bulutların yol açtığı özel bir görme ve kavrayış zorluğunu getiren bu dönemi feminizmin umut veren eleştirel birikimine yaslanarak analiz ediyor. Yazmayı bir tür kişisel direniş eylemi olarak tanımlayan yazar, okuru bu direnişe ortak olmaya çağırıyor.

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Bir Musibet - Yeni Türkiye’de Erillik, Şiddet ve Feminist Siyaset, Yazar: Alev Özkazanç, Dipnot Yayınları, 2020, 336 Sayfa

CAHİDE: MELEKLER YERYÜZÜNDE YAŞAYAMAZ - EYÜPHAN ERKUL

“Sinemamızın ilk büyük yıldızı Cahide Sonku çocukken hayal meyal hatırladığım bir ibret hikâyesinin baş kişisiydi benim için. Onun hakkında yazılan, çekilen, çizilen hemen her şeyi aramaya, okumaya, izlemeye başladım.

Cahide Sonku’nun hayatına ne kadar hâkim olsam da Eyüphan Erkul’un yazdıklarını sanki ilk kez öğreniyormuşum gibi büyük bir ilgiyle okudum. Sonra kızım da dahil 2000 sonrası doğanların, hatta geçen yüzyılın son on yılında dünyaya gelenlerin hiç bilmediği o görkemli yılları, tanımadıkları o şahane isimleri onlara tanıtmak, unutmamak, unutturmamak gerek diye düşündüm.” İclal Aydın

İclal Aydın Kitap Kulübü’nün sunduğu, deneyimli yazar Eyüphan Erkul’un kaleme aldığı Cahide: Melekler Yeryüzünde Yaşayamaz, Türk sinemasının en büyük yıldızlarından Cahide Sonku’nun hayat öyküsüne dayanan etkileyici ve dramatik bir biyografik roman. Cahide’nin zirveden yokluğa uzanan hayatı hiç bu kadar ayrıntılı işlenmemişti. Seneler süren bir çalışmanın eseri olan roman, bir kuşağın anılarını tazelerken genç nesle ülkenin gelmiş geçmiş en büyük yeteneklerinden birini tanıtmayı hedefliyor.

Türk sinemasının en parlak yıldızıydı Cahide.

Filmlere bile sığmayacak bir ömür yaşayan, kayan bir yıldız...

Ne ondan önce ne de ondan sonra kimse onun mertebesine ulaşamadı. Hiç kimse onun kadar tanınmadı, onun kadar sevilmedi, onun kadar arzulanmadı. Ama onca sevgi selinin ortasında hep köksüz yaşadı Cahide… Ön adı Serap’tı, hayal gibiydi biraz. Belki de bu yüzden hiç yaşamamış gibi davrandı ömrünün son deminde. Bir rüya gibi geldi geçti sinema tarihimizden. Sanki bir an esti ve etkisi sürmeye devam ediyor hâlâ. Kimsenin çıkamayacağı kadar zirveye çıktı, kimsenin göremeyeceği diplerde gezindi. Yine de her seferinde ayağa kalktı. Sinemadaki ilk “starımız” oydu. Hayat denen uğultunun içinden hızla geçip gitti ve rüzgârı hâlâ dinmedi. Dinmeyecek...

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Cahide - Melekler Yeryüzünde Yaşayamaz, Yazar: Eyüphan Erkul, Artemis Yayınları, 2020, 704 Sayfa

KARADUT - MÜJGAN TEKİN

Değer miydi, değmez miydi diye konuşacaklar belki ardımdan, değdi! Haaa öyle her yiğidim diyenin yaşayacağı cinsten değildi Bedri’yi yaşamak, ama değecek türdendi. Heykelime bakardı belki insanlar, Bedri’nin büstüne, ellerimin nasıl da yaşama sevdalı olduğunu büstlerime baktıkça anlarlardı.  Hele bir de üstüne bir selam yollarlarsa Mari’ye daha ne isterdi ki!  Ölüm, yok olmak değildi. Bir heykele taş olup, kil olup geri gelecekti; başka bir şey olacaktı ama dünya toz bulutu olana kadar başka bir şey olarak var olacaktı. Mari Gerekmezyan olmaktan sonsuz bir mutluluk duyumsuyordu. Bir kez daha alçıya ellemek istiyordu sadece ama bu mümkün değildi, vakit yoktu.

(Tanıtım Bülteninden),

KÜNYE: Karadut, Yazar: Müjgan Tekin, A7 Kitap, 2020, 288 Sayfa

EKSİKLİK AYRILIK VE ÖTESİ: ÇOCUK VE ERGEN ÇALIŞMALARI - PSİKANALIZ DEFTERLERİ 5

Talat Parman
Ayrılık, Ayrılık, Aman Ayrılık!

Isée Bernateau
Ayrılmak: Uzun Bir Yol, Özne İçin Bir Gereklilik

Sezai Halifeoğlu
Arzuların Karşılaşma Alanı Olarak Sınır

Didier Houzel
Depresif Konumdan Birincil Depresyona

Bianca Lechevalier
Birincil Depresyon: Ruhsallığın Kara Deliğinden Varoluşun Soluğuna

Şeyda Postacı
Bitmeyecek Öykü ve Ötesi

Antonino Ferro
Freud’dan Francis Bacon’a

Ceylin Özcan
Oidipus’un Ötesinde Çocuksu ve Eksiklik

Neslihan Zabcı
Çocukluk Çağı Depresyonu: Psikanalitik Yaklaşım

Filiz Torun
Ergende Ayrılık Çabasının Aynası: Deri

Marjorie Roques
Ergenlikte Annebaba Ayrılığının İlerideki Etkileri: Bir Genç Yetişkin Kadının Olgu Çalışması

Alper Şahin
En Uzak Sahile Gitmek

Göver Kazancıoğlu
Kırbaç ve İp “Başka Seçenek Yok”! Öğretmenin Ruhsallığında Ayrılık

Halide Erten Şahan
Kuyucaklı Yusuf: Ayrılık, Ölüm, Yaşam; Benlik İdeali Kavramının İzinde Psikanalitik Bir Bakış

(Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Eksiklik Ayrılık ve Ötesi: Çocuk ve Ergen Çalışmaları - Psikanaliz Defterleri 5, Yazar: Kolektif, Yapı Kredi Yayınları, 2020, 224 Sayfa

Kocaman, gri ve homurtulu hüzün: “Fil”

Hüzün bir gölge gibi dolaşırken peşimizde şarkılar yaralarımızı sarabilir. Ya da minik bir kız çocuğu… “Fil” yaşamın ağır tarafını taşıyan bir ailenin soluklanma, griyi gökkuşağına çevirme ve iyileşme öyküsü.

Umut Dağlar

Yaşamın hüznü bir fil gibi yanımızda dolaşır çoğu zaman. İçimizdeki ağırlığı, gerçek olanı ve gelmekte olanı, bir fil ağırlığınca karşılarız. Hüzün, bir mevsimin diğerine geçişinde yakalar bazen bizleri, bazen bir ağacın tepesinde; hiç beklemediğimiz bir sahnede, geçmişin ve geleceğin yine beklemediğimiz fotoğraflarında.

Minik kız çocuğumuz Olive, babasının yanındaki fili gördüğünden beri ondan kurtulmanın planlarını yaparken işin hiç de kolay olmadığını anlamıştı kısa sürede. Yetmezmiş gibi belli bir süre sonra onun yaşamını döndüren dedesinin yanındaki kaplumbağayı fark ettiğinde de günlerce düşünüp durdu. Ancak en yakın ve dünyanın en iyi arkadaşını Arthur’un sözleri ise asla çıkmıyordu zihninden: Baban bisikletini tamir etmeyecek; sen babanı tamir etmedikçe! Arthur haklıydı, tuhaf olduğu kadar.

“Fil”, küçük bir kız çocuğunun hüzünleri, yaşamı ve babasının yaralarını onarma öyküsünü anlatıyor bizlere. Eksik ve yaralı tarafı olan bir ailenin, bir çocuğun ellerinde nasıl umutla yeşerdiğini sıralıyor satırlarında. Değişimin ve hüznü dağıtmanın göründüğü kadar kolay olmadığını ama bir şarkının sözleriyle de mümkün olabileceğini; sımsıkı sarılmanın ve “Yan Yana” şarkısının melodisini, bugüne kadar hiç dinlememiş ve bilmemiş olsak bile- bizlere dinletiyor.

Olive, bir hüzünle karşılaştığında hayvanlar beliriveriyor o kişilerin yanında. Kendisinin bile bir hüzün hayvanı var. Çok ama çok sevdiği Freddie. Ona veda ederken, hiç olmadığı kadar güçlü ve mutlu hissediyor. Dedesinin kaplumbağasını bir şarkıyla gönderebiliyor, Eski ve Harika Bir Şey Günü’nde. Fakat ne yaparsa yapsın babasının yanında soluyan, ağır ve kendine sürekli yer açmaya çalışan o kocaman fili göndermenin bir yolunu bulamıyor. Fillerin ne kadar ağırlık ve büyük olduğunu öğrendiğinden beri biraz da korkuyor.

Yan Yana şarkısının sözlerinde geçen ‘gökyüzü üstümüze düşerse’ dizeleri geliyor aklına gökyüzünü seyrederken. Tam da dedesinin kaplumbağasını göndermesinin ardından. Gökyüzü üstüne düşse de çok fazla acıtmayacağını düşünüyor, bir yandan da fili göndermekteki kararlılığını…

“Fil”, bir kız çocuğunun hüzünle olan diyaloğunu anlatırken çocuklarımızın duygularını hissetmesine, anlamasına ve kendi içinde anlamlandırmasına da yardımcı oluyor. Duygularını kabul etmelerini ve gerekirse duyguları için mücadele etmeleri gerektiğinin mesajını veriyor onlara. Satır aralarında gezinirken çocuklarımız, görünenin gerçekten farklı olabildiğini de sezinliyor tıpkı duyguları gibi. “Fil”, aynı zamanda tuhaf ve iyi arkadaşların yaşamlarımız için önemini hatırlatıyor, hem de tepetaklak bir anda.

Hüznü bir fil gibi gri, baş edilmez ve olağanca ağırlığıyla taşırken yanımızda; hatta sürüklenirken peşinden yorgunluğumuzla, içimizden geçen şarkıya sarılmanın tam zamanıdır belki.

KÜNYE: Fil, Peter Carnavas, Çev. Elif Ersavcı, Can Çocuk Yayınları, 2020, 144 Sayfa.

İnsan neden itaat etmez?

Devlet makinesi ne yazık ki gerekli, karmaşık bir makinedir ama bu makineye karşı herkes kendi sürtüşmesini ve sürtünmesini göstermelidir. Hayatınız makineyi durdurmak için karşı-sürtünme olsun. Bu makine çok yağlandığı zaman tehlikeli olmaya başlar. Çünkü bireyleri basit birer dişliye çevirir. Halk kalabalık olmasına rağmen boyun eğmez. Halk kalabalık olduğu için boyun eğer. Çoğunluk eğer sessizse bu kendine tek bir ses bulmakta zorlandığı içindir. Sessizdir çünkü ilk etapta ondan çıkan ses kakafoniden başka bir şey değildir. Büyük kalabalıkların örgütlenmesi, vakit kaybetmeden aynı tasarı üzerinde buluşmak ve ortak heyecan hep istisnadır ve anlaşabilmek için tüm kuşku ve güvensizlikleri susturarak işe başlamak gerekir.

Ufuk Akkuş

İnsanlar otoriteye neden itaat ederler ya da neden itaat etmezler? İtaat etmemek için önümüzde bir dolu etken ve gerekçe varken, neden çok az insan isyan duygusunu pratiğe geçirir? Büyük çoğunluk neden sessizdir? İmalat sektöründen hizmet sektörüne doğru büyüme gösteren ve toplam sayıları giderek artan işçiler üzerindeki sömürünün daha da artarak yaşam koşullarının daha da kötüleşmesi neden isyan duygusuna yol açmaz? Kapitalist sisteme içkin olan ikinci isyan nedeni doğanın kar hırsı uğruna insan hayatını hiçe sayıcı hoyrat kullanımından doğan çevre tahribatıdır. Fransız felsefeci Frederic Gros, “itaat etmemek” kitabında bu soruların yanıtlarına odaklanır. Gros’un kitabı “itaat etmeme” sorusunu itaat etme sorunsalından yola çıkarak soruyor ve onun deyimiyle, dünyanın saçmalığı ve mantıksızlığı karşısında “itaat etmeme” kendiliğinden, net, açık bir tavırdır. Fakat insan neden itaat etmez? Bunun için gözlerini açması yeterlidir. İtaatsizlik durumu işte o an açıklamasını bulur. Oysa insanı asıl şok eden; tepkisizlik, edilgenlik ve dinginliktir. Neden boyun eğeriz? Daha doğrusu nasıl boyun eğeriz? Bu kitap politik öznenin etik koşullarını sorgulayarak, onun nasıl olup da dünyanın genel düzeninin umutsuzluğuyla aynı noktada buluşmayı kolay, itaatsizliği ise zor bulduğunu anlamaya çalışıyor.

Gros kitabına, Dostoyevski’nin Karamazov Kardeşler’de İvan’ın kardeşi Alyoşa’ya anlattığı “İsa’nın aramıza dönüşü” öyküsüyle başlar. İsa, dünyanın sonunu ilan etmek üzere dünyaya geri döner ve büyük engizisyon yargıcının emriyle tutuklanır. Sorgulamalar sürer ve şeytanın önerdiği kainat ve dünyevi güç  İsa tarafından reddedilir. Çünkü İsa köle bir topluma hükmetmek istemez. Ona özgür inananlar gereklidir. Engizisyon yargıcı bu fikre karşı çıkar ve herkesin aynı efendiye boyun eğmesi kadar eşsiz, fevkalade büyük bir neşe kaynağı karşısında bu denli sert ve insanlık dışı tavır takınmanın nedenini anlayamaz. Yargıca göre: insan sadece boyun eğişte bir araya gelir, birbirine benzer ve kendini yalnız hissetmez. İtaat bir araya toplar. İtaatsizlik böler. İnsan için aynı efendiye itaat etmekten başka kendini bilme ve bir bütünün parçası hissetme yolu yoktur: sonsuz bir dinginlik ve sürünün verdiği pamuksu sıcaklık tek bir önderin karşısında toplanır. İsa, insanları boyunduruk altına alıp bir araya getiren gücün efendisi olmayı reddeder. O itaati oluşturmak istemez, insanlık onurunun bir parçası olan özgürlüğü ister ve bekler. Gros, bu özgürlük gerçekten, hakikaten ve resmen istenilen bir şey midir? diye sorar ve kitap boyunca bu sorunun hayaleti dolaşır satırlarda. İsa dolayımıyla bahsedilen bir kışkırtma ve tahriktir. İkinci tur ise  Gros’un canavarlığın çöküşü diye tanımladığı dönemdir. 6 milyon Yahudi’nin katledilmesinden sorumlu olan Eichmann savunmasında “bu durumdan sorumlu tutulamam, zira verilen emirlere harfiyen uyduğum için neden cezalandırılmam gerektiğini anlayamıyorum” der. Gros’un gayretli memurun ve kusursuz görevlinin canavarlığı olarak adlandırdığı bu durumda akıl, evrensellik ve sağduyunun aklıolmaktan çıkar. O akıl bir teknisyenin etkili, üreten ve kullanışlı aklı haline gelir. Endüstrinin, büyük kitlelerin, idare ve büroların aklı. Hesap ve düzenin aklı; soğuk, katı ve anonim rasyonelliği. İnsanın burada kendini makineleştirmesi söz konusu. Ve itaatsizlik birdenbire insanı insan yapan şey haline geliverir.

Gros’a göre; bir şeye boyun eğmek bir güç ilişkisinde adeta silah zoruyla eğilmek ve kendilik duygusuna yabancılaşmaktır. Boyun eğdiğimde artık tamamen karşımdakine bağımlıyımdır. Karşımdaki buyurur, karar verir. Emirlerini haykırarak insanın belkemiğini ve iradesini kırıp döker. Eylemimin temelinde, davranışlarımda ne özgün bir irade ne içsel bir hareket, ne canlı bir kendiliğindenlik, ne de şahsi bir duygu baş gösterir. İtaatkarlığın paradoksal formülü şudur: tek bir kişide etken ve edilgenliği aynı anda mümkün kılmak. İmkansız bir ahengi yakalamak için makinesinin başında zayıf düşen işçiye, masa başında oturup muazzam bir gayretle kafa karıştırıcı yönergelere uymaya çalışan memura veya tepki vermek için kendini tüketen bir görevliye baktığımızda hepsinin büyük bir gayret sarf ederek kendilerini harcadıklarını görürüz. Ama tüm bu etkinlik bir bütün edilgenlikten başka bir şey değildir. İtaatkar neden boyun eğer? Başka türlü yapamaz: daha az sağlam daha az güçlüdür. Başkaldırmadığı için boyun eğer. İtaat etmemek onun için imkansızdır. Çünkü en kısa zamanda ağır yaptırım gelecektir. Aşağılanır, kovulur, yenilir, dışlanır, pozisyonunu kaybeder. Bedeli ağır olur, çok risklidir. Derinlerde boyun eğmenin tek nedeni itaat etmemenin imkansızlığıdır. Boyun eğme, dengesiz bir güç ilişkisinin keyfiliği ve hiyerarşik bir ilişkinin hakkaniyetsizliği üzerinde durur. Köle efendisinin buyruklarını sessizce yerine getirir, serfler toprak sahibinin tarlalarında canı çıkana dek çalışır. İşçi çılgın bir düzenin kendisine zorla kabul ettirilmesine müsaade eder. Memur ise dişini sıkarak üstünün onu aşağılayan eleştirilerini dinler. İtaatkarlık aynı zamanda, gelecekte bir başkaldırı, bir isyan vaat eder. İtaatkar vaktinin gelmesini bekler. Efendisinin zayıflıklarını gözler, oyunu dağıtacak hamleye her an hazırdır. Grup Yorum’un Hasan Hüseyin’in şiirinden beslediği türküde olduğu gibi – sıkmışım dişlerimi, ıslıkla söylemişim umutlarımı- itaatkarlığın geçici bir durum olduğu ve hesaplaşma gününde ortadan kalkacağı umudu taşınır. James Scott’un “Gizli Senaryolar” kitabında belirttiği gibi boyun eğen uşaklığını içselleştirmemiştir. Sadece bundan fazla bir şey beklemeyen yöneticisinin üstünlüğünü tanıdığına izin vermektedir. Toplumsal aşağılamaları zihinde biriktirip intikam duygusunu besleyerek belki de gelecekteki mücadeleye hazırlanıyordur.

İtaat etmeyi gönüllü kulluk geleneğine dayandıran La Boetie, Gros’un önemli bir referans kaynağıdır. Boetie’ye göre; bir Tiran’ın bize zorbalık etmesine tahammül ederiz, çünkü bir başkasına tiranlık etme zevkini kendimize hak görürüz. Tiran uyruklarını birbirine kırdırarak kul haline getirir. Tiranlıktan mustarip olan kişi her bireyin bir başkasına tiranlık yapma iznini kendine tanıma zevkiyle kendinden geçtiği bu suç ortaklığı zincirinde diğerinden intikam alır.Boetie, boyun eğenlere şöyle seslenir: “Tiranın tecavüz ettiği bu kadınları onlara siz sunuyorsunuz, onların vergilendirdiği kendi ürünlerinizi kendi ellerinizle veriyorsunuz ve savaşa gönderdiği çocukları yine siz besliyorsunuz.” Herkesin kendi soygununa büyük bir heyecanla ve gönüllülükle katılımı. “Özgür olmak” der La Boetie; “kendisini itaat etme arzusunun bağlarından kurtarmak, kendi içindeki uysallık tutkusunu kurutmak, kendini kendine yabancılaştıran bir çalışmayı bırakmak ve devamlı kendisini ezen gücü meşrulaştırmaya çalışan içindeki sesi susturmak” demektir. Eğer Tirana katlanma arzuları olmasaydı tiranın onlara zarar veren erki olmayacaktı. Boyun eğiş, itaatsizliği imkansız, akılsız ve karşılığında büyük bedeller ödenen bir olgu kılan güç ilişkisidir. Ancak, eğer güçlü olana isteksiz ve acı içinde boyun eğiyor olsaydık ellerinde bulundurdukları gücün hiçbir hükmü olmazdı. Onları ayakta tutan bizdeki abartılı boyun eğme eğilimidir. Aşırı itaatkarlık olarak tanımlanan bu durumun karşısında ise “gönüllü kulluk üzerine söylev”deki öneri bulunur.İnsanların gönüllü kulluk etmelerinin birinci nedeni olarak serf doğduklarını ve bu biçimde eğitildiklerini söyler La Boetie. İtaatin sırrı şevkle yapılıyor olmasından değil, edilgen bir hareketsizlikten gelir. Yasalara itaat etmek sürü psikolojisiyle desteklenen bir alışkanlıktır. Herkes davranışlarını diğerlerinin davranışlarına uydurur.

İtaat konusunda Hristiyan kültürünün etkilerine de değinen Gros, Hristiyanlığın temel korkusunun hükümetin adaletsizliğinden ziyade siyasal düzensizlik ve kaos olduğunu söyler. İtaatkarlık Hristiyanlıkta öncelikli, ayrıcalıklı ve hatta mutlak bir refah yoludur. Uyum sağlamak için boyun eğeriz. İtaatsizliğin ne denli zor ve riskli olarak algınabileceğini hissettirmek için tam tersine itaat etmenin insanı nasıl sorumluluksuzlaştırdığını ve kimseye verilecek bir hesabı olmamanın rahatlığıyla donattığını anımsamak gerekir. Sorumluluksuzlaşmak, eylemek, davranmak, bazı görevleri yerine getirmek ama bunu yaptığı hiçbir şeyin içine kendi müdahalesini katmamak, bedeninin gerçekleştirdiği hiçbir eylemin ve zihnin hesapladığı hiçbir düşüncenin mimarı olmama durumudur. Yukarıda değinilen Eichmann’ın durumu da tam bir kendi kendini sorumluluksuzlaştırma örneğidir. Yahudileri ölüm kamplarına götüren trenin ulaşımını organize eden Eichmann,  kendisine verilen emirleri yerine getirdiğini ve sadece görevini yaptığını söyleyerek bu katliamın sorumluluğundan kurtulamaz. Arendt, “Kötülüğün Sıradanlığı” kitabında Eichmann’ın aptallığını göz önüne serer. Arendt’e göre aptallık klişelerle, genellemelerle düşünmektir. Eichmann kendi düşüncesini geliştirmekten acizdir ve önüne gelen hazır düşüncelerden başka bir şeyi benimseyemez. Onun damgaladığı ne düşünce sürecindeki eksikliktir ne de zihinsel kapasitedeki kusurlar. O sadece kendini yargılama ve karar verme yoksunluğunu kınar. Ve bu yoksunluk bir yetersizlikten değil, insan iradesine bağlı bir mahrumiyetten doğar. Eichmann’ın itaatkarlığının merkezindeki aptallık onu sorumsuz kılmaz, çünkü onun yaşında bir insan kendi aptallığından sorumludur. Arendt’in aptallık dediği bu ahlaki sapkınlık sorumluluksuzlaşma anıdır. Ama bu serbest bırakılmış, etkin ve bilinçli bir aptallıktır. Kötünün sıradanlığı işte bu kendi kendini körleştirme, aptallaştırma ve bilmek istememe inatçılığıdır.

Vicdan egemenliğinin ve üstünlüğünün kabulü ise önceliklerin yeniden tanımlanmasına yol açar. Thoreau’ya göre; öncelik yasalara itaat etmek, kurallara uymak değil, kendi ilkelerini koruyup savunmaktır. Herkesin, gerçekten var olabilmek için edilgen bir biçimde körü körüne yasalara boyun eğmesi değil, vicdanının sesini dinlemesi gerekir. İtaatsizlik rasyonel bir hak dahi değildir. İtaatsizlik manevi bütünlük için bir gerekliliktir. Devlet haksız kararlar alıp, adaletsiz politikalar yürüttüğünde birey yatağa girmeden önce homurdanmakla yetinemez. Birey, vicdanı adına arada başvuracağı ya da başvurmayacağı bir itaat etmeme iznine sahip değildir. Kendine sadık kalmak için kendi ve kendisi arasında üzücü bir boşanma gerçekleşmemesi için itaatsizlik onun görevidir.“Eğer ben ben olmazsam benim yerime kim ben olacak?” diye yazan Thoreau, sorumlu ve itaatsiz öznenin temel formülünü net bir biçimde ortaya koyar: yeri doldurulamazlık. Gros, bunu kendi olmak ama başkaları için ve bu çağrıya kulak vermek  hem de hemen diye tamamlar ve Hillel Hazeken’in reçetesi ile güçlendirir: “Kendim için değilsem kimin içinim?”, “Eğer yalnızca kendim içinsem ben neyim? ve “Şimdi değilse ne zaman?”

Bitirirken biz de ekleyelim: İsyan etmenin en etkili ve güzel yöntemi örgütsel olanıdır.

KÜNYE: İtaat Etmemek, Frederic Gros, Çev. Zeynep Büşra Bölükbaşı, Yapı Kredi Yayınları, Eylül 2020, 167 sayfa.

Bir devrimin içinden

 “Söylenecek her şey söylendiğinde ve yapılacak her şey yapıldığında mücadeleden geriye ne kalır? Mücadelenin neden olduğu iyi ya da kötü tüm değişimler, artık büyük insani gelişim tasarımının bir parçası haline gelmiştir.”

Alp Tanlası

“Söylenecek her şey söylendiğinde ve yapılacak her şey yapıldığında mücadeleden geriye ne kalır? Mücadelenin neden olduğu iyi ya da kötü tüm değişimler, artık büyük insani gelişim tasarımının bir parçası haline gelmiştir.”¹

Dünya tarihindeki toplumsal hareketlerin içine girmek veya yaşayanlarla tanışmak, en ileri teknolojiyle bile mümkün değil. Bir toplumsal hareketin aktörlerinin ne hissettiklerini, ne yiyip içtiklerini, neleri konuştuklarını veya nasıl dönüşümler yaşadıklarını anlamak ise çok fazla kaynağı kullanarak bile genellikle çok zor. Ama bu “çok zoru” başarmak için eşi çok az bulunabilecek olanaklarla araştırmalarını birleştirmiş, harmanını samimi ve gerçekçi bir dille öğütmüş bir yazarla tanışmak için bir fırsatımız var!

Yordam Kitapın Eylül ayında yayımladığı, Alman yazar ve gazeteci Stefan Heym’in kaleme aldığı Lenz Belgeleri bize bu fırsatı sunuyor. Hem de işçi sınıfı mücadelesinin, toplumsal hareketler tarihinde kendi özgün yolunu çizmeye başladığı ilk devrimci dönemden, 1848 Devrimleri’nden.

Stefan Heym’in bu eseri 1848 Devrimleri diye anılan sürecin devamında 1849 yılının Alman coğrafyasında geçiyor. 39 prenslik, Prusya ve Avusturya’dan oluşan Alman coğrafyası birlik tartışmaları ve 1848 Devrimleri’nin etkileriyle çalkalanıyor o sırada. Ve biz bu eserde, Baden Prensliği’nde başlayan devrimin fitilini ordudan ateşleyen bir subay olan Andreas Lenz’in elyazmaları ve mektupları ile sürecin içine giriyoruz. Yazarımız; tarihsel araştırmaları, Andreas Lenz’in elyazmaları ve mektupları ile bir iskelet oluşturmuş, edebi bir kurgu ile de onu ete kemiğe buluşturmuş diyebiliriz.

Dönemi anlatan herhangi bir eser için sıradan bir karakter olacak Andreas Lenz’in özel hayatı, duyguları, iradesi, devrimciliği ve kararları ile bizim için özel bir insan haline gelmeye başlaması yetmezmiş gibi, kendisi dönemin tüm öne çıkan karakterleriyle de çok çeşitli şeyler paylaşıyor. General Mieroslawsky veya General Franz Sigel ile devrimin askeri süreçlerini birlikte yaşarken liberal politikacı Lorenz Brentano ile çeşitli kavgalar ediyor. Karl Marx ve Friedrich Engels’in devrim sonrası hükümetle tartışmalarına tanıklık ediyor, iç savaşın ilerleyen süreçlerinde Engels ile birlikte çatışmalara giriyor ve Engels’in “Almanya’da Devrim ve Karşı Devrim” kitabının içeriğindeki isimsiz bir aktör oluyor.

Lenz Belgeleri, devrimci kalkışmanın kahramanları, iktidarı ve yönetimi hakkında da çok sayıda tartışma barındırıyor. Çünkü devrim, biraz da göz göre göre yapılan hatalarla veya işbirlikçi ve korkak tutumlarla yeniliyor. Ve Andreas Lenz, en son anına kadar geri adım atmıyor, tutuklanıyor ve bir film sahnesi gibi kaçırılıyor.

Ancak Engels’in de uzun uzun tartıştığı, devrimin neden yenildiği hakkındaki sorgulamaları, ilk şüphelendiği andan itibaren hep devam ediyor. Eski anayasaya bile karşı gelemeyen, kaçan soyluların zenginliklerine el koyamayan ve sanki bir uzlaşmayı bekliyormuşçasına sürekli hükümeti korumayı amaçlayan hükümetle çeşitli tartışmalar veriyor Andreas Lenz. Hatta zaman zaman daha ileriye de gidip devrimi kurtarmaya çalışıyor. Israrcı ve halktan mücadelesi onun saflığını korurken, devrim defalarca ihanete uğruyor. İnancı zayıf olanların uzlaşmacılığı ile devrimin yenilmesi sonucunda Prusya ordusunun baskısıyla Fransa’ya göçenlerin sayısının 300 bine vardığı söyleniyor.²

Andreas Lenz ise, elyazmaları son bulurken ilerici bir mücadelede yine görev başına koşuyor.

Bir devrimci sürece ve her çeşit aktörüne mümkün olan en yakın şekilde tanıklık etmek isteyen herkese eşi az bulunur bu güçlü romanı tavsiye ederiz.

KÜNYE: Lenz Belgeleri, Stefan Heym, Çev. Betül Çelik, Yordam Kitap, 2020, 800 sayfa.

1. Lenz Belgeleri – Stefan Heym, Çeviren Betül Çelik, Birinci Baskı, Yordam Kitap, İstanbul 2020, Sayfa 11.

2. 1830 ve 1848 Devrimleri Almanya’da devrim ve karşıdevrim, Alp Hamuroğlu, Bilim ve Gelecek sayı 123, İstanbul 2014,  sayfa 51.

Bizler, direnişte ve devrimde…

 “Devrim içinde devrim, kendi gözlerimizle görmek, dış dünyaya kendi ellerimizle dokunmayı öğrenmek, deneyimleri kendi zihnimizle tercüme etmek, sesleri biçimlendirmek, kendi sözcüklerinizi üretmek ve size zorla kabul ettirmekle kalmayıp yüzyıllardır başkası tarafından yönetildiğiniz için artık derinize ve içinize işlemiş maskeyi çıkarıp atmak anlamına gelmektedir.”

Ecem Küçükdere

Bu yazımızda sizlere Yordam Yayınlarından çıkan ve geçtiğimiz eylül ayında raflarda yerini alan, Sheila Rowbotham’ın “Kadınlar, Direniş ve Devrim” kitabından bahsetmek istiyoruz. 25 Kasım Kadına Şiddete Karşı Mücadele Günü’nde, ağırlaşan pandemi koşullarına ve iktidarın bin bir türlü baskı ve kısıtlamasına rağmen Mirabel kardeşlerin bizlere bıraktığı mücadele bayrağını kadınlar olarak alanlarda dalgalandırdığımız bu haftada kadın mücadelesini anlamak, yorumlamak ve sürdürmek arzusunda olan herkesin okuma listesinde bulunması gerektiğini düşündüğümüz bu kitabı İleri Kitap okurlarının beğenisine sunmak istedik.

Kitabın yazarı Sheila Rowbotham’dan kısaca da olsa bahsetmeden geçmek istemiyoruz. 1943’te İngiltere’de doğan, Manchester Üniversitesi sosyoloji kürsüsünde uzun yıllarca emek tarihi ve toplumsal cinsiyet tarihi konusunda dersler veren Rowbotham, sosyalist feminist bir kuramcı ve tarihçidir. Kadınlar, Direniş ve Devrim eseri de dahil olmak üzere Türkçe’de yayınlanmış başka eserleri de bulunan Rowbotham’ın bu eseri hem baskısı bulunamaması hem de önceki basımda bulunan çeviri sorunları nedeniyle Yordam Kitap tarafından yepyeni çevirisiyle okurlara kazandırıldı.

Kadınlar, Direniş ve Devrim, kadın mücadelesini incelerken oldukça geniş sayılabilecek bir referans skalasına değiniyor. Rowbotham, bizlere tarihin akışı ve kadının siyasal ve toplumsal olaylardaki yerinden döne döne okuduğumuz kuramsal kitaplara; şiirlerden, halk şarkılarından romanlara kadınların ve onların mücadelelerinin izlerini takip etme fırsatını sunuyor.

Pek çoğumuzun üzerine yazılanları defalarca kez okuduğu ve tartıştığı Paris Komünü, Fransız Devrimi, Ekim Devrimi, Küba ve ulusal kurtuluş mücadeleleri gibi mücadeleler tarihinin birçok cephesinde kadınların rolü ve mücadelenin içerisinde yer almak için verdikleri apayrı mücadele bugün hala süregelen ve yakıcılığını koruyan tartışmaları sürdürmek ve eğer mümkünse çözümlemek adına tarihsel bir pencereden bakma imkanını bizlere sunuyor.

Kadınların emek mücadelesi başta olmak üzere birçok toplumsal harekete katılımı, bu katılımdaki motivasyonlarının ve gösterdikleri reflekslerin tarihsel olarak evrilişi, mücadelede karşı kampta yer alan erkeklerin onlara karşı tutumu kadar ortak çıkarlar uğruna mücadele ettikleri erkeklerin sergiledikleri yaklaşımlar gibi önemli  başlıkların yanısıra kadınların bu başlıklara yaklaşımları ve yaptıkları çıkarımlar sonucunda nasıl bir mücadele örmesi gerektiğinin cevabını da bizlere sorgulatıyor Rowbotham. Bu sorgulama, elbette ki oldukça yöntemsel birtakım soruları sormaya itiyor bizleri. Kadın mücadelesinin talep ve sorunları mevcut nesnel koşullardan bağımsız ele alınabilir mi? Örneğin, kadın mücadelesinin çıkar veya zararları emek mücadelesinin çıkar veya zararlarından bağımsız, uzay boşluğunda birbirine değmeksizin salınan ve -fizik açısından bunun hiçbir koşulda mümkün olmadığını bilsek de, alanda yetkin okurlarımızın affına sığınarak- birbirlerinden hiç etkilenmeyen iki nesne gibi ele alınabilir mi? Kadınların kendine ait bir hareketi olması bir yana bu, siyasal açıdan diğer tüm hareketlerden kopmakla aynı anlamı taşır mı veya bunu gerektirir mi? Kadınlar yaşamda ve mücadelede yalnızca kadın kimlikleriyle mi yer alırlar? Tüm bu sorular cevaplarını şüphesiz diyalektiğe sarılarak hem bu kitapta, hem de sokaklardan üniversitelere, evlerden şantiyelere, plazalardan medyaya pek çok alanda kendini var etmeye devam ediyor. Aslolan tüm bu alanlarda kendimize ait olan yeri tutup cevapları yerlerinde sınamaktan geçiyor. Kadınlar olarak soyutta değil hayatın ve siyasal mücadelelerin her alanında var olduğumuzu; işçi, öğrenci, göçmen, işsiz gibi birçok seste ve surette yaşadığımızı ve inşa ettiğimiz hareketin tüm bu olgulardan kopuk ele alınamayacağını kabul etmeyen bir tutumun sağlıklı bir sonuca çıkması ise oldukça güç gözüküyor. Bu noktada aklımıza oldukça bilinen şu söz geliyor. “Kadınların kurtuluşu tüm insanların kurtuluşunu gerektirir.” Bu söz, kadınların kurtuluşu İçin diğer tüm düğümlerin çözülmesini bekleyen bir ertelemeciliği değil, tam aksine kitapta da anlatılmak istendiği üzere kadınların kurtuluşununbu düzenin içinde düğüm haline gelmiş tüm çelişkilerle birlikte var olduğu ve çözümün yolunun ancak kılıcı bu karmaşanın bütününün üstüne indirmekten geçtiğini ifade ediyor. Kitap boyunca adlarını andığımız ve yaşayan, savaşan ve bu kılıcı kuşanan tüm kadınlara selamımızla; yazımızı kitabın tanıtımında da yer verilen, Sheila Rowbotham’ın sözleriyle bitirmeyi uygun görüyor ve sizlere keyifli okumalar diliyoruz.

“Devrim içinde devrim, kendi gözlerimizle görmek, dış dünyaya kendi ellerimizle dokunmayı öğrenmek, deneyimleri kendi zihnimizle tercüme etmek, sesleri biçimlendirmek, kendi sözcüklerinizi üretmek ve size zorla kabul ettirmekle kalmayıp yüzyıllardır başkası tarafından yönetildiğiniz için artık derinize ve içinize işlemiş maskeyi çıkarıp atmak anlamına gelmektedir.”

KÜNYE: Kadınlar, Direniş ve Devrim, Sheila Rowbotham, Yordam Yayınları, 2020, 319 sayfa.

“Küçük” insanların sıradan ve değişmesi gereken öyküleri

“Yolda” bildiğimiz yol hikayeleri değil; ancak evinden servisine, servisinden fabrikasına, servisinden indiği duraktan evine gidebilecek uzunlukta yol alabilenlerin öyküleri. Aşkları, evlilikleri, boşanmaları, çocuklarıyla ilişkileri, umutları ama daha çok umutsuzlukları, kurdukları ihtiyatlı hayalleri ve aile karmaşalarıyla emekçi insanların, zaman zaman da çocuklarının öyküleri…

Zübeyde Duran

Covid19 salgının hayatlarımızı alt üst eden başka ve çok daha önemli sonuçlarının yanında kitap dünyasında da basım tarihi ertelemeleri oldu. Yeni kitabı Neydi O Gelecek Bayramlar’ ın ardından üç ay geçmeden Zafer Köse’nin en yeni kitabı “Yolda” böylece geçtiğimiz haftalarda kitapçı raflarındaki yerini almış oldu. Bu kadar kısa aralıklarla iki kitabın peş peşe yayınlanmasının ana sebebi yaşadığımız bu saçma salgın günleri yani. Neydi O Gelecek Bayramlar’ı yine İleri Kitap sütunlarından hatırlayacaksınızdır. ( https://ilerihaber.org/ara.php?kelime=nerede+o+gelecek+bayramlar)

Gelelim Yolda’ya. Edebiyatist’ten çıkan kitap “Yıllarca”, “Çiçekli Kız” ve “Bir Kuş” adlarında üç bölümde toparlanan uzunlu, kısalı yirmi bir öyküden oluşmuş. Zafer Köse, “Bu öyküleri, genellikle günün ilk ışıklarıyla birlikte yazdım. Çalışmaya ara verip başımı çevirdiğimde, penceremin aydınlandığını gördüm” diyerek başladığı Kuş Sesleriyle’ye (Önsöz Yerine) ve öykülerdeki ayrıntılara bakılırsa insanlığın yüzde doksanının yaşam mücadelesini neredeyse 24 saat gözlemleyip sabahın ilk saatlerinde yazmış. Gününün geri kalanını yazdığı insanlar gibi çalıştığı işe vermek zorunda zaten. Çalışmak zorunda kalmanın yazmayı ne kadar zorlaştırdığından yakınan Kafka’dan bu yana değişen pek bir şey yok ne yazık ki. Bir yazarın ekmeğini yazarak kazanamamasının doğal bir sonucu olarak; ailenin, patronun dokunamadığı saatleri ancak gün başlamadan yaratması… Gerçi Zafer Köse’nin günün ilk saatlerinde yazmaktan bir şikayeti yok bilakis mutlulukla yaşamış o saatleri.

İnsanlığın yüzde doksanının öyküleri derken dünyayı sırtlarında döndüren ve küçük mutluluklara ulaşmak için bile büyük emek harcayan, sonunda ve çoğu zaman o küçük mutlulukları bile yakalayamayan emekçilerden söz ediyorum. Dolayısıyla daha ilk öykünün adından da anlaşılacağı üzere (Fabrika Yolu) “Yolda” bildiğimiz yol hikayeleri değil; ancak evinden servisine, servisinden fabrikasına, servisinden indiği duraktan evine gidebilecek uzunlukta yol alabilenlerin öyküleri. Aşkları, evlilikleri, boşanmaları, çocuklarıyla ilişkileri, tercihleri, zorunlulukları ve umutlarıyla, ama daha çok umutsuzlukları, kurdukları ihtiyatlı hayalleri ve aile karmaşalarıyla emekçi insanların, zaman zaman da çocuklarının öyküleri…

Aile demişken Zafer Köse, Neydi O Gelecek Bayramlar’da da Zeynep’in hikayesinin altında aile kavramını ele alıyordu. Algımızda hâlâ sıcak bir çağrışım yapan, bu en küçük toplumsal parçanın, olanla olduğunu zannettiğimiz arasındaki açısını sorguluyordu. Geçmiş aile yapıları için de çok şey söylenebilir evet ama bugünkü aile yapısını kapitalizmin iğdiş ettiğini, sevgi ve dayanışma duygularını neredeyse yok ederek iyice hastalandırdığını göstermeye çalışıyordu. Köse, Yolda’da da bu sorgulayışı özellikle Evin Yolu, Mahsusçuktan ve Yıllarca adlı öykülerde sürdürüyor.

İyi bir gözlemci olan ve bu gözlemlerini ustalıkla, anlattığı hikayelerine işleyen Zafer Köse romanlarında ve öykülerinde farklı anlatım teknikleri yaratmaya çalışıyor. Yolda’da da denemiş ve bence başarılı da olmuş. Olayın baştan sona öykünün karakterlerinin iç sesiyle anlatıldığı, öykü içinde öykü aktarımının kullanıldığı, anlatıcının henüz okul çağına bile gelmemiş bir çocuk olan, kahraman anlatıcılı öyküler denemiş mesela. Bu da hem anlatımda tekdüzeliği bozmuş hem de okuyucunun bir öykü kısalığında bile öykü kahramanlarıyla empati kurmasını sağlamış.

“Mahsusçuktan”, kitabın diğer öykülerine göre uzun bir öykü ve dört, beş yaşlarında bir oğlan çocuğunun gözünden yazılmış. Daha parmak kadar çocukken sevgi diye öğretilen şiddet nüvelerini de sorgulatan Köse, şiddetin hayatlarımıza daha çocuk yaşımızda nasıl “doğallıkla” girdiğini, sevildiğimiz için kızıldığımıza, hatta dövüldüğümüze nasıl ikna edildiğimizi çarpıcı bir şekilde yedirmiş öyküsüne. Aynı öyküde, yoksulluğun yarattığı şükretme mantığını da; “bir şey istememe”nin büyük bir “erdem” olduğunu neredeyse doğar doğmaz öğrenen bir emekçi çocuğunun: “Güzel güzel yürürken, karşımıza pamuk helvaları çıktı. Söylemeyecektim aslında. Pamuk helvası alır mısın, demeyecektim. Gözüm kalmış gibi bakacaktım. Başımı o tarafa çevirecektim, gözümü ayıramıyormuşum gibi. Canımın çok istediğini annem anlayacaktı. Pamuk helvası istediğimi ama ona söyleyemediğimi anlayacaktı. Hemen alacaktı bana. Ben yok istemez, almasak da olur, diyecektim. İstemiyorum ama biraz istiyorum, diyecektim.” diyen iç sesinde; anne ve babasının kavga etmelerini paraları yeterli olmadığı halde kendisinin pamuk helvası istemesine bağlayan o suçluluk duygusunda görüyoruz.

Anlatıcısının çocuk olduğu bir başka öykü de “Bizim Havuz”. Havuzlu bir sitedeki villaya, temizlikçi olarak çalışan annesiyle birlikte gitmek zorunda kalan bir çocuğu ve havuza gireceğini sandığı bir günde sevincinin nasıl kursağında kaldığını anlatmış Zafer Köse. Bu çocukların iç sesini öyle güzel ve gerçek konuşturmuş ki hakikaten her ikisinin de yanaklarını öpmek, çocuk yüreklerini şefkatinizle korumak istiyorsunuz. 

“Tanıklık” adlı öykü ise 90’larda sıkça tanık olduğumuz gözaltında kaybedilmelerle ilgili. Evinin önünden, “tanıklık” nedeniyle polislerce alınıp “124 buçuk” gündür haber alınamayan, sonunda işkencede sesini duyduğunu söyleyen arkadaşından gelen haberi müjde sayan bir baba ve annenin hissettiklerine tanıklık ediyoruz. Bir anne, babanın çocuklarının ölmeyip de işkencede olduğuna sevinmesinin dehşetli hüznünü içinizde duyuyorsunuz. 124 gündür aslında yaşanmadan sadece saat tik taklarıyla geçen daha doğrusu duran zamanın aktığı evde o gün ilk kez diyaloglar duyulmaya başlıyor:

“Mırıldanır gibi devam etti.

-          Bu nasıl şahitlikmiş böyle? Neye şahit olmuş bizim çocuk?

…

-          Hâlâ anlamadın mı neye tanık olduğunu? Haksızlıklara tanık oldu. Yoksulluklara, iğrençliklere, zulümlere… Tanık oldu.

-          Olmasaydı ya şahit. Görmeseydi ya…”

Kitaba adını veren, son öykü “Yolda”yı ise yazarın bir önceki kitabını okuyan okurların gözleri bir yerlerden ısıracak…

Yolda tarafını emekçilerden, özgürlükten, dayanışmadan, toplumsal cinsiyet eşitliğinden yana belirlemiş bir yazarın kaleminden çıkmış, okunmaya değer bir kitap olmuş. Sevgili Zafer Köse’nin kalemine sağlık.

KÜNYE: Yolda, Zafer Köse, Edebiyatist Öykü, Kasım 2020, 128 sayfa.