TKP’nin 1973-1983 yılları arasında genel sekreterliğini üstlenen komünist siyasetçi İsmail Bilen’in yaşamını yitirmesinin üzerinden 36 yıl geçti. Bilen, 18 Kazım 1983'te Doğu Berlin'de hayata gözlerini yummuştu.

Türkiye Komünist Partisi’nin (TKP) ‘1974 Atılımı’ olarak anılan toplumsallaşma hamlesinin öncüsü olan Bilen, o dönem partiyi yeniden ayağa kaldırmıştı.

İSMAİL BİLEN'İN HAYATI

Parti içinde ‘Laz İsmail’, ‘Marat’, ‘İsmail Marat’, ‘Savaş Üstüngel’ gibi isimlerle de tanınan Bilen, 1902'de Rize'de doğdu. Doğduğu köyde tamamladığı rüşdiye eğitiminin ardından, ailesi ile göç ettiği İstanbul'da motor makinistliği yaptı ve İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından işgal edildiği 1918-1922 yıllarında işgale karşı çeşitli eylemlere katıldı. 1922’de TKP’ye girdi; ardından parti tarafından eğitim görmesi için Sovyetler Birliği’ne gönderildi. 3 yıl boyunca Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi’nde (KUTV)  eğitim gördü.

1926 yılında Viyana’da yapılan konferansta alınan KUTV’daki öğrencilerin parti örgütlerinin güçlendirilmesi için yurda dönme kararıyla Adana il sekreteri olarak Türkiye’ye döndü. Adana'da işçiler arasında örgütlenme faaliyetlerinde bulundu. 1927 Adana Demiryolu Grevi'ne önderlik edenler arasında yer aldı. 1927 Tevkifatında merkez komite üyelerinin çoğunun tutuklanmasından sonra Şefik Hüsnü’nün onayı ve Komintern’in aday göstermesiyle yeni Merkez Komite'ye alındı. 1928 Ağustosunda yurda Nazım Hikmet ile birlikte pasaportsuz girmeye çalışırken yakalanarak Hopa Cezaevi'ne gönderildi. 1929 başında salıverilse de nisan ayında yeniden tutuklandı. İzmir’de yargılandı ve 1933'e kadar Diyarbakır Cezaevinde tutuklu kaldı. Cumhuriyetin 10. yılı için çıkarılan af yasası ile serbest kaldıktan sonra Moskova’ya gitti ve yaşamının sonuna dek bir daha ülkesine dönmedi.

ATILIM DÖNEMİ

1934 TKP Merkez Komite Plenumunda örgüt sekreterliğine getirildi. Komintern’de de çeşitli görevler üstlenen Bilen, 1973'te MK genel sekreterliğine getirildi. Bilen'in genel sekreterliği dönemi, TKP’nin o güne kadar tarihindeki en kitlesel ve yoğun siyasi faaliyet yürüttüğü bir süreç oldu ve  ‘Atılım Dönemi’ olarak adlandırıldı. Parti bu dönemde bütün enerjisini DİSK, İlerici Gençler Derneği (İGD) ve İlerici Kadınlar Derneğine (İKD) aktardı. İsmail Bilen 1983'teki 5. parti kongresi ile genel sekreterlik görevinden ayrıldı ve sembolik bir işlevi olan parti genel başkanlığı görevini üstlendi. Bu kongreden birkaç gün sonra 18 Kasım 1983’te Berlin’de yaşamını yitirdi.

‘ATILIM'IN BAŞ MİMARI’

İleri Haber yazarlarından Haluk Yurtsever, ölümünün 31. yıl dönümünde Bilen ile ilgili şu değerlendirmede bulunmuştu:

"1973 Atılımı" TKP'nin uzun likidasyon yıllarından sonra yeniden kurulmasıdır. 1973 atılımıyla TKP, tarihinde ilk kez Türkiye toprağında işçi sınıfı, emekçiler, gençlik ve aydınlara dayanan bir parti oldu.İsmail Bilen, hiç tartışmasız, "Atılım"ın baş mimarıdır. Etkisiz bir yurtdışı temsilciliği durumundaki TKP'yi yeniden ayağa kaldırmadaki rolü yadsınamaz. Atılım ve açılım cüretkardır. Çevresinde ciddi bir kadro birikimi yoktur. Türkiye’de hiçbir ciddi örgütlenme yoktur. Sovyetler Birliği’nden bu işe yarım bir onay vardır. Bu koşullarda TKP'yi yeniden var etmek tarihsel bakımdan önemli bir olaydır. Bence, uzun vadede İsmail Bilen böyle bilinip, böyle anılacaktır. Atılım'ın ve Bilen'in, zaaflarını, kusurlarını da ortaya koyan, daha doyurucu bir değerlendirmeye ilgi duyanlara ise ‘Türkiye Solu 1960-1980 Yükseliş ve Düşüş’ kitabımı öneririm.”