İran’a nükleer anlaşma baskısı: 'Haddi aşan bu talepler kabul edilemez'

İran’a nükleer anlaşma baskısı: 'Haddi aşan bu talepler kabul edilemez'

UAEA İran'daki kentlere erişim izni sağlanmasını, iki tesisin denetime açılmasını içeren bir karar aldı. İran, “Haddi aşan bu talepler kabul edilemez” tepkisi verdi.

ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’la yapılan nükleer anlaşmadan çekilmesi sonrası Avrupa ülkeleriyle de anlaşması olan İran, taahhütleri yerine getirmemekle suçlanıyor. Almanya, Fransa ve İngiltere’nin önceki gün Uluslararası Atom Enerji Ajansı’na (UAEA) sunduğu nükleer anlaşmaya riayet tasarısının kabul edilmesi ise İran’ın tepkisini çekti.

ENDİŞE VERİCİ’

BirGün'de yer alan habere göre, Almanya, Fransa ve İngiltere, (E3 ülkeleri) İran’ı taahhütlerini tam olarak yerine getirmeye ikna etmeyi ve İhtilaf Çözüm Mekanizması’nı değerlendirmeyi gündemine aldığını açıkladı. Ortak duyuruda, Viyana’da anlaşmaya varılan nükleer anlaşmanın kilit önem taşıdığı, ABD’nin bu nükleer anlaşmadan çekilmesiyle İran’ın yükümlülüklerini yerine getirmediğine dikkat çekildi. İran’ın nükleer faaliyetlerinin Avrupa ülkeleri için ‘endişe verici’ olduğunu belirten üç ülke, Uluslararası Atom Enerji Ajansı’nın kabul ettiği anlaşmaya riayet tasarısına uyulmasını istedi.

‘HADDİ AŞTI’

İran ise bahsi geçen karar tasarısıyla ilgili tepki gösterdi. UAEA’nın ülkedeki kentlere erişim izni sağlanması ve iki tesisin denetime açılmasını içeren kararının ‘kabul edilemez’ olduğunu ifade eden İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Abbas Musevi, “Bu, ABD’nin baskısı altında atılmış bir adımdır. Nükleer anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmekte aciz kalan üç ülke, bu adımla İran’a karşı sorumluluklarından kaçmayı amaçlıyor. İran, hangi kurum veya devlet tarafından gelirse gelsin haddi aşan bir talebi kabul etmez” tepkisi verdi. Musevi, ABD ve İsrail’in UAEA aracılığıyla uluslararası düzeyde yeni bir gerginlik çıkarmayı hedeflediğini söyledi.

DOLAR ARTRIŞINDA TARİHİ REKOR

İran’da son aylarda yükselişi durdurulamayan dolar kuru 19 bin tümeni aşarak tarihi rekorunu kırdı. Buna göre, İran’ın para birimi yıl başından bu yana dolar karşısında yüzde 42 değer kaybetti. ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonraki 25 aylık süreçte ise tümenin dolara karşı değer kaybı yüzde 190’ı aştı. Ülkede 1 ABD doları, ocak ayında 13 bin 350 tümen civarında işlem görüyordu. İran Merkez Bankası Başkanı Abdunnasır Himmeti, Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) İran’ı kara listeye alması, pandemi koşulları ve petrol fiyatlarındaki düşüş gibi gelişmelerin doların artışına neden olduğunu açıkladı. İran Cumhurbaşkanı Ruhani, yaptırımların İran’a döviz gelirleri ve yabancı yatırımlar açısından 200 milyar dolara mal olduğunu duyurmuştu.

NE OLMUŞTU?

UAEA, geçen hafta İran’ın nükleer faaliyetlerine ilişkin yürüttüğü çalışmalarının yer aldığı bir rapor yayımlamış, Tahran’ın dört aydan fazla bir süredir ajansın müfettişlerine iki noktada denetim yapma izin vermediği belirtilmişti. İran ise UAEA’nın iki tesise erişim izni talebinin meşru ve güvenilir belgelere değil, İsrail’in iddialarına dayandığını savunmuştu. Bu gelişme üzerine, Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları Almanya, İngiltere ve Fransa tarafından bir tasarı hazırlanmış, UAEA Yönetim Kurulu da İran’ın erişim izni vermediği iki tesisin denetime açılmasını içeren tasarıyı 35 ülkeye oylatarak karara bağlamıştı.