SON HABERLER

Haiti bugün büyük bir isyan ve protesto dalgasıyla karşı karşıya. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) destekli Devlet Başkanı Jovenel Moïse’nin istifasını talep eden eylemler, ülkedeki petrole gelen zamlardan sonra ortaya çıktı. Haiti bugün, Latin Amerika ve Karayipler’in en yoksul ülkesi konumunda. Ancak Haiti’nin bugünkü yoksulluğuna yol açan sebeplerin kökeni, bağımsızlık sürecine dayanmaktadır.

1- L’OUVERTURE

Toussaint L’ouverture 20 Mayıs 1743 tarihinde Saint Dominique adasında doğmuştur. Ailesinin kökenleri Batı Afrika’daki Allada Krallığı’na dayanan aristokratlardır. 1740’da Dahomey İmparatorluğu (Batı Afrika’da bir imparatorluk) üyeleri onları yakalar ve Fransa’ya köle olarak satar. Veterinerlik eğitimi alan L’ouverture, Cizvitlerden de dini eğitim alır. L’ouverture’ün neden azat edildiği bilinmese de, azat edildiğinde 33 yaşındadır. L’ouverture, azat edildikten sonra tıpkı adadaki diğer 28.000 özgür köle gibi kendine köle alma yoluna gider. Bunun yanında L’ouverture, hayatının ilk dönemlerini bir at yetiştiricisi olarak geçirmiştir.

L’ouverture’ün yaşadığı yıllarda ada büyük bir şeker yetiştiricisiydi. Bu durum Fransa için ciddi bir gelir kaynağıydı ve dolayısıyla bölgede ciddi bir köle emeği söz konusuydu. Doğal olarak Haiti’nin nüfusu Afrika’dan getirilen siyah kölelerden oluşuyordu. O dönem ada, dünyanın en zengin kolonisiydi, yarım milyon kölenin emeğiyle 2000 plantasyonda şeker, pamuk, kakao, kahve ve tütün üretiyordu. “Code Noir” adlı köle yasası yürürlükteydi ve plantasyon sahibi köleler üzerinde her türlü hakka sahipti.

2- HAİTİ DEVRİMİ

“Siyah Napolyon” olarak tanınan L’ouverture liderliğindeki Haiti Devrimi’ni özgün kılan, modern tarihte başarıya ulaşan ilk köle isyanı olmasıydı. L’ouverture, daha önce Fransa’nın köle ordusunda yer aldığı için, savaş taktiklerini bilen bir komutandı ve ordularını gerilla savaşına uygun olarak yetiştirdi. 1795’te köleleği sonlandırmasında bu önemli bir faktördü. L’ouvertue bunu amaçlamamış olsa da Haiti Devrimi, Batı yarımkürede dengeleri değiştirdi ve Avrupalı devletlerin koloni faaliyetlerinin yıkılışına yol açan faktörlerden biri haline geldi. Öyle ki, Napoleon Bonaparte (1769-1821) Haiti Devrimi’nden sonra kolonileri kontrol edemeyeceğini düşünerek Kuzey Amerika’daki Louisana’yı Amerika Birleşik Devletleri’ne sattı. Toussaint L’ouverture’ün öncülük ettiği devrim, kendinden sonraki yüzyılda Latin Amerika’daki birçok devrime ilham kaynağı oldu.

22 Ağustos 1791 tarihinde “Ateş Gecesi” adı verilen gecede, Fransız kolonisi Saint Dominique’deki köleler isyan etti, beyaz plantasyon sahiplerini öldürdü ve çiftlikleri yaktı. Bu köleler açık şekilde Fransız Devrimi’nden etkilenmişti. İlk başlarda L’ouverture, isyana karışmadı. Çünkü o tarihte artık 50’sine yaklaşan, küçük bir toprağa sahip olan bir toprak sahibiydi. Ancak isyan onun yaşadığı bölgeye sirayet edince, “köleliği yasaklayan Katolik inancına” sahip olduğu ve John Locke (1632-1704), Jean Jacques Rousseau (1717-1778) gibi aydınlanma filozoflarından etkilendiği için isyana katıldı..

Toussaint L’ouverture, en başta adanın doğu kısmına kaçıp ailesini güvene aldı ve eski sahibi M. Bayou de Libertas’ın ABD’ye kaçışına yardım etti. İlk başta, İspanyollarla ittifak yapıp Fransızlara karşı savaşan Georges Biassou’nun asileri arasına katıldı. Köleliği boyunca, alternatif tıp yöntemlerini öğrenmiş olan L’ouverture, asi birliklerde doktor olarak hizmet etti. L’ouverture hızlıca yükseldi ve 600 kişilik bir gerilla birliğine komuta etmeye başladı. Daha sonrasında bu birlik 4000 kişiye yükseldi. Jean-Jacques Dessalines (1758-1806) adlı eski köle, L’ouverture’a katıldı ve zamanla onun en güvendiği adamlardan biri haline geldi. Toussaint, Fransızca “Yol açmak” anlamına gelen “L’ouverture” soyadını bu süreçte aldı. 1793 yılında Haitililer, Fransız Meclisi’ne temsilci gönderdiler.

Britanya hükümeti, bu köle isyanının kendi adası Jamaika’ya sıçramasından korkuyordu. Böylece, Fransa’ya isyanı bastırması için silah desteği yaptı. Köle isyanlarının yayılmasından korkan Fransa, 1794 yılında, imparatorluk sınırlarındaki tüm kölelere özgürlük verdi. Fransa’nın bu kararından sonra Toussaint L’ouverture, Fransız kuvvetleriyle ittifak yapıp İspanya’ya saldırmaya başladı. İlk görevi, adanın doğusundaki İspanyol kontrol alanı olan Santo Domingo’ya saldırmaktı. Şimdi, eski köle arkadaşlarına karşı dövüşüyordu. 1795’te imzalanan Basel Anlaşması, İspanya ve Fransa arasındaki savaşı bitirdi ve İspanya Hispaniola adasından çıktı. L’ouverture, adadaki Britanya güçlerine karşı savaşmayı sürdürdü ve bunlar da adadan çıkmak zorunda kaldı. L’ouverture, 4000 adamla, 7 gün süren 7 büyük çarpışmada 60.000 İngiliz askerini yenilgiye uğrattı.

Böylece L’ouverture, 1796 yılında tüm kolonilerde bilinen askeri ve politik bir önder haline geldi. Özgürleştirilmiş köleler kadar, adayı teknik olarak yöneten Fransızlar da ona saygı duyuyordu. 1799 yılında, kölelerini geri isteyen bir Mulatto (Melez) ordusunu da püskürttü. Böylece L’ouverture, adanın fiili önderi konumuna yükseldi. Toussaint, ABD ve Britanya ile ticaret anlaşmaları yaptı, tarımı iyileştirmek için hamleler yaptı. Fransız Devrimi yasalarına uymayarak, devrimden sonra kaçan plantasyon sahiplerini bağışladı. İş gücü üzerinde askeri bir disiplin uyguladı.

1799 yılında Napoleon Bonaparte Fransa’da iktidara geldi. Yeni bir anayasa ilan etti ve kolonilerin özel yasalara tabi olacağını açıkladı. L’ouverture bunu köleliğe dönüş olarak algıladı. Tam bir bağımsızlık ilan etmekten çekindi ve bir Fransız olarak Napoleon’a sadakatini beyan etti. Napoleon da adayı köleliği getirmeyeceğini söyledi. Aynı zamanda Napoleon, L’ouverture’e Fransız yetkililerin İspanyolların çıkmasından sonra düzeni tesis etmeye çalıştığı Santo Domingo’yu işgal etmeyi de yasakladı. Ancak Ocak 1801’de Toussaint adanın doğusunu da işgal etti, bu savaşta da 55.000 kişilik bir orduya komuta ediyordu. Köleliği yasaklayarak yeni anayasa ilan etti ve bunu Napolyon’a gönderdi. Bunun üzerine Napoleon adaya 20.000 kişilik bir kuvvet gönderdi. Yıllar sonra kendisi de sürgüne gönderildiğinde, neden Toussaint’a bu kadar kötü davrandığı sorulduğunda “Bir zencinin ölümü beni neden etkilesin ki?” diye yanıtladı.

SONUÇ

Toussaint direnişi birkaç ay sürdürmeye çalışsa da, ittifakı çöktü ve adada yaşayan melezler ve Avrupalılar Fransızların safına geçti. Eş zamanlı olarak L’ouverture’ün en iyi generalleri de düşman safına geçti. Bunun üzerine Toussaint yenildi ve Fransa’da sürgünde, açlıktan öldü. Ancak direnişi Jean-Jacques Dessalines (1758-1806) sürdürdü, melezlerle bir ittifak kurdu, kendini imparator ilan etti ve 1 Ocak 1804 tarihinde Haiti’nin bağımsızlığını ilan etti.

Böylece, Haiti ilk bağımsız siyah cumhuriyeti ve Latin Amerika bağımsızlık sürecinde en önce bağımsız olan ülke haline geldi. Ancak Fransa Haiti’nin bağımsızlığını çok geç bir tarihte, 1825’te yüklüce bir tazminat karşılığında kabul etti. Haiti, 1804 yılında bağımsızlığını elde etmesinin karşılığında Fransa'ya 1825-1946 yılları arasında 121 yılda bugünün parasıyla yaklaşık 21 milyar dolar tazminat ödemek zorunda bırakıldı. Küçük bir ülke olan Haiti, günümüzde hala bu borçların yükünü taşımaktadır, öyle ki Latin Amerika’nın en fakir ülkesidir. Bağımsızlıktan sonra beyazların toprak sahibi olmaları yasaklandı, yapılan bir toprak reformuyla topraklar siyahlara dağıtıldı.

İLGİLİ HABERLER

ÇEVİRİ | İsviçre banka sırları ve ABD

29-12-2019 17:08

Yazar: Ernst Wolff

Çeviren: Özer Erdin

İsviçre banka sırlarının arka planında Fransa, Almanya ve ABD gibi üç ülke ile ilgisi olan değişken bir tarih mevcut. İsviçre banka sırları Almanya’da 1934’de “Bankalar ve Tasarruf Kasaları” hakkında çıkartılan ve 1935’de yürürlüğe giren yasa ile yeterince güvence altına alınmıştı. Ancak yasanın içeriğini oluşturan uygulama zaten uzun zamandan beri vardı.

İsviçre bankaları hâlihazırda 19. yüzyılda yabancı yatırımcılar tarafından bilhassa sır saklayan kurumlar olarak tanınmışlardı. 20. yüzyılın başında, ama özellikle I. Dünya Savaşı esnasında tarafsız İsviçre’ye Avrupa’dan sürekli para aktı. Savaşın bitiminden sonra ise iki belirleyici gelişme yaşandı: Bir yandan Alman İmparatorluk Bankası Alman markına çok hızlı değer kaybettirecek derecede enflasyonu körükledi. Diğer yandan Almanya’da, savaşı kazanan ülkeler tarafından istenen tazminat ödemeleri yüzünden sert bir vergi hukuku uygulandı. Bu gelişmeleri takiben daima daha çok Alman zengini parasını İsviçre’ye taşımaya başladı. Alman devleti, yenen ülkelerin tazminat ödemelerini karşılamada vergi gelirlerinden yoksun kaldığı için zorlanmaya başladı. Bunun üzerine hükümet tazminat ödemelerinde çıkarı olan Fransa ile sermaye kaçışına karşı ortak tavır aldı. Sonuçta yıllarca başarısız olan soruşturmalardan sonra 1932’de Paris’te bir Basel bankasının müdürü çantasındaki müşteri listesiyle birlikte yakalanarak tutuklandı.

Birçok kişi o zamanlar İsviçre bankalarının sırlarının çözüldüğünü zannetti. Oysa söz konusu sistem bir yıl sonra Naziler iktidara gelince kendi anlayışı içinde daha da güçlendi. Ekonomik kriz esnasında açığa çıkan döviz kıtlığı ve yeni iktidar tarafından işletilen silahlanma politikası nedeniyle Nazi Partisi sermaye kaçışını ölüm cezası da dâhil olmak üzere ağır ceza yaptırımları ile engellemeye çalıştı.

Bu gelişmelere karşısında İsviçre, banka sırlarına son vermek yerine tam tersi bir yolu izleyerek müşteri bilgilerinin açıklanmasını ağır ceza hükmüne bağladı. Sonuç olarak yıllardan beri Almanya ve Fransa’dan akmakta olan paralar ile yetinilmedi ve buna ek olarak İsviçre’ye dünyanın her yerinden gelmeye başlayan sermaye de burada sakin ve gizli bir şekilde çoğalabildi. İsviçreli bankacıların Yahudilerin sermayesini hümanist bir kaygıyla Nazilerden korumak amacıyla banka sırlarını uyguladıklarına dair olan iddialarından ne anlaşılacağını; Afrikalı, Asyalı ve Güney Amerikalı diktatörlerin müşteri olarak kabul edilmiş olmaları gösteriyor.

20. yüzyılın sonuna doğru ve 21. yüzyılın başında İsviçre, banka sırları nedeniyle yeniden artan bir baskıyla karşı karşıya kaldı. Bu baskının arkasında yatan gerçek; dünyadaki sosyal eşitsizliğin patlamış olması, zenginlerin daima daha yüksek meblağları vergi cennetlerinde saklıyor olmaları ve bu vergi cennetlerini barındıran ülkelerin artık bu tarz işlere kapılarını açmak istememeleriydi.

Özellikle ABD’nin büyük bankaları kendi çıkarları uyarınca İsviçreli bankalara hayatı zorlaştırmak istiyorlardı. Bu amaç elbette Washington’da açıkça dile getirilmiyordu. Gerekçe olarak daha ziyade zengin Amerikalıların vergi kaçırmalarının önlenmek istendiği ve bu nedenle daha etkili bir vergi adaleti için mücadele edileceği söyleniyordu. Böylece 2010 yılında ABD Kongresi’nde FATCA Yasası çıkartılarak (Yabancı banka hesapları için vergi talimatına uyma yasası) ABD topraklarının dışında yer alan bankalara ABD vatandaşlarının hesap bilgilerini Amerikan vergi makamlarına bildirme yükümlülüğü getirildi.

Ne var ki bu sadece bir başlangıçtı. ABD 2014’te düzenlenen G 8 ve G 20’de İsviçre de dâhil olmak üzere tüm OECD üyelerinin ‘otomatik bilgi alışverişi’ hakkındaki anlaşmayı onaylamalarını sağladı. Bu anlaşma ile neredeyse 100 devlet, yabancıların mali durumunu açıklamakla yükümlendirildi. Söz konusu anlaşmayı sadece birkaç ülke imzalamadı: Vanatu, Paraguay, Lübnan, Guatemala, Botswana, Bahreyn ve elbette Amerika Birleşik Devletleri.

Sonuç itibarıyla ABD finansal gücünü kullanarak İsviçre’yi ve dünyanın büyük bir bölümünü vergi sırlarını açıklamaları için zorlayıp, kabul ettirilen kurallardan kendini muaf tuttu. Ancak her şey bu kadarıyla sınırlı değil: Deleware, Wyoming, Güney Dakota ve Nevada gibi dört ABD eyaleti geçtiğimiz yıllarda bu anlaşma sayesinde dünyanın en büyük vergi cennetlerine dönüştüler. Bugün bankacılar çevresinde ABD’den “Yeni İsviçre” olarak söz edilmesine halen daha şaşıran biri var mı?

Kaynak: Kenfm.de

Küba Devrimi 61 yaşında: Başka bir dünya mümkün

29-12-2019 13:19

Seher Ünver

"Fidel de içlerinde,
bir yüz milyon insanlık oldular
yıktılar Batista’yı,1959’un ocağında
ve hergün biraz daha keyifli
türkü söylüyerek geçiyorum,
Havana
sokaklarından,
somos sosyalitas palante palante"

Nazım Hikmet

Bu sene Küba Devrimi'nin 61. yıldönümü.

Nazım, ”Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin? / 1961 yazı ortalarında Küba’nın resmini yapabilir misin? / Çok şükür çok şükür, bugünü de gördüm, ölsem de gam yemem / Gayrının resmini yapabilir misin üstat?” dizelerini kaleme aldığında, Küba rotasını sosyalizme çevirmişti. Çünkü bağımsızlığın, eşit, özgür, adil bir yaşamın ancak sosyalizm ile birlikte korunabileceğini ve sağlanacağını biliyordu.

1 Ocak 1959’da iktidara gelen devrimci hükumetin kurduğu toplumsal ve siyasî örgütlenme, Küba‘da yıllardır iktidarda olan köhneleşmiş yapıları parçalayarak, halk kitlelerini seferber ederek, ülke kalkınması için gerekli koşulları yaratarak, eşit, adil ve özgür bir toplum kurma hedefiyle biçimlendi. Ancak birtakım engeller sürekli olarak Küba’nın karşısına çıktı. Bunların arasında doğrudan doğruya ABD’nin iktisadî ve siyasî ablukası, suikast girişimleri, sabotajlar, işgal tehditleri var.

Ancak bütün bunlara rağmen Küba, eğitimden sağlığa kadar pek çok toplumsal alanda önemli dönüşümler gerçekleştirdi, gerçekleştiriyor. Toplumsal ve uluslararası alanda güçleniyor. Ablukanın Küba üzerinde kuşkusuz olumsuz etkileri var. Ancak Küba halkı dayanmaya ve direnmeye kararlı, dün olduğu gibi bugün de…

Bu küçük ülkenin tüm müdahalelere rağmen 61 yıldır dünya halklarının sempatisini üzerinde toplayan pek çok kazanımdan en önemlilerini sıralarsak;

- Küba Komünist Partisinin öncülüğünde halkın toplumsal örgütlenmeler yoluyla yönetimlere doğrudan katılımı sağlanmıştır.

- Devrimi ezmek için her türlü saldırıyı gerçekleştiren ABD emperyalizmine karşı tavizsiz 61 yıldır direniş yürütülmektedir.

- Bağımsızlık tutkusunun Latin Amerika’da güçlü olması, “Amerika Amerikalılarındır” fikri ile kendi tarihî bağlarına dayanan güçlü bir yurtseverlik bilincinin oluşmasını doğurmuştur.

- Sosyalizmin büyük sorunların çözüm formülü olarak sürdürülmekte, ulusal bağımsızlığın korunması ve direnişin sürdürülmesi için sosyalizmin önemi bilinmektedir.

- Küba sosyal adalet uygulamalarına örnektir. Irk, cinsiyet, inanç ve iktisadî durumdan kaynaklanan ayrımcılık tamamen ortadan kalkmıştır. Herkese eşit imkânlar sunulmaktadır.

- İş, parasız eğitim, sağlık hizmetleri, çiftçilere toprak, kültürel gelişimde elde edilen kazanımlar, spor ve bilimde atılımlar, yaşlılara sosyal güvence sunan ender ülkelerden biridir.

- Sokaklarda ne kaderine terk edilmiş ne de çalışmak zorunda bırakılan tek çocuk dahi bulunmamaktadır.

- Küba Devrimi siyasî yolsuzluğa son vermiştir. Öyle ki, halk hükümet yetkilileri hakkında tahkikat açtırarak görevlerinden alabilir ve hükumet yetkilileri, halkla aynı koşullarda yaşamakta. Ne imtiyaz sahibi sınıflar ne de gruplar mevcuttur. Küba’nın tarihi geleneği, önderlerinin örnek oluşuna ve özverisine dayanmaktadır. Bu da Küba halkına büyük bir güç vermektedir.

- Amerikan çıkarlarına boyun eğen basının karalama kampanyalarına rağmen, Küba insan haklarına saygıda bir örnektir. Devrimin 61 yıllık tarihinde vatandaşlara baskı, işkence ve kaybolma gibi kötü muameleye dair hiçbir kanıt bulunamaz. Uluslararası örgütlerdeki Küba temsilcileri, insan hakları ihlalcilerini ortaya çıkarmakta ve duyurmaktadır. Buna bağlı olarak da Küba kendisini Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi üyeliğine büyük çoğunlukla seçen Üçüncü Dünya ülkelerinin hemen hemen hepsinin desteğini kazanmıştır.

- Küba devletlerarası eşitlik, halkların egemenliği, savaş karşıtlığı, ortak hayallere dayalı dayanışma, bağımsızlığın savunulması ve hegemonyacılığın reddi ilkelerini dış işleri politikasının merkezine koymuştur. Bu politika tek taraflı çıkarlar yerine işbirliğini benimsemekte ve diplomatik bağlardan çok daha güçlü ve anlamlı uzun ömürlü bağlantılar kurulabilmektedir.

- Küba’nın halk odaklı uluslararası ilişkileri, rekabet yerine işbirliğini öne çıkaran ALBA ve CELAC gibi bölgesel kurumlara katılmaya olan hevesinde görülebilir. Küba uluslararası dayanışmaya belki de en değerli katkısını, dünyanın en uzak köşelerindeki 67 kadar ülkede yaklaşık 50 bin doktorunun yer aldığı tıbbi görevleri ile sağlamaktadır. Küba’nın ilk tıbbi ekibi 1963’te Cezayir’e gönderilmişti. Ancak, dayanışma ve enternasyonalizm ifadesi olarak en olağanüstü tıbbi desteği 1998’de, Mitch kasırgası sırasında Honduras ve Guatemala başta olmak üzere Orta Amerika’da yaşanan felakette sunmuştur.

- Latin Amerika ve Karayipli 30 binin üzerinde öğrenci Küba üniversitelerinde ve kurumlarında meslek sahibi olmuştur.

Dünya Sağlık Örgütü, Küba’nın “temel sağlık hizmeti sistemini iyi sağlık hizmeti sağlamanın temel gereksinimi’’ diyerek övmüş, Küba’yı tıbbi işbirliğine yönelik eleştirilerden bu şekilde korumuştu.

Görünen o ki devrim sürecinde, Küba halkının elde ettiği kazanımlar kendi mücadelelerinin ürünüdür. Bu nedenle Kübalılar elde ettikleri bu kazanımları ciddi bir biçimde sahipleniyorlar.

Küba, içinden geçtiği her dönemde zorluklar ve engellerle karşılaşmaya devam ediyor. Biricik sosyalist ülke Küba’nın küresel iktisadî buhrandan etkilenmemesi mümkün değildir. Ancak Küba’yı ayırt eden, krize bulduğu çözümlerdir. Küba, krizde hiç kimseyi kendi kaderine terk etmemiştir.

ABD’nin bütün başkanları döneminde giderek yoğunlaşan abluka bugün de söz konusu. Haziran ayında Donald Trump’ın aldığı yeni önlemlerle daha da zararlı ve saldırgan hale gelmiştir.

Küba ABD güdümlü bu ablukayı, tüm dünyada ve uluslararası düzeyde BM’de inatla teşhir etmeye devam ediyor. Nedeni ablukanın yasadışı, haksız ve tüm Kübalıların zararına olması.

7 Kasım'da BM Genel Kurulu, bir kez daha açık bir farkla ABD’nin tek taraflı yaptırımlarla Küba’ya karşı uyguladığı mali ve iktisadî ablukayı reddetme kararı aldı.

Küba Dışişleri Bakanı Bruno Rodriguez ABD’nin düşmanca saldırılarındaki ani yükselişini BM’de şiddetle kınamış, Küba halkının şu ana kadar 130 milyar dolardan daha fazla iktisadî kayba uğradığını ve bu kayıptan Küba’nın tüm dünya halkları ile geliştirmek istediği dayanışmadan faydalanamayan çok sayıda insanın da etkilendiğine vurgu yapmıştır.
Biz sosyalistler, ilericiler, yurtseverler inanıyoruz ki; Küba tüm bu zorlukları aşacak. Çünkü sosyalizmde direniyor, sosyalizme değer veriyor. Bu değer, Küba’nın ulusal kahramanı

Jose Marti de, her konuşmasına yüz binlerce Kübalı’nın katıldığı Fidel de, Raul da, kumandan Ernesto da, Camilo da, Devrimi Savunma Komiteleri (CDR) de, 1 Mayıs devrim meydanlarında somutlanıyor. Küba Komünist Partisi kolektif bir iradeye ve genç bir liderlik kadrosuna sahip. Küba toplumu ise her şeyin güvencesi…

Nazımın sözleriyle başladık yine Nazımın sözleriyle devrimi, onu yaratan halkı ve liderlerini saygıyla selamlayarak bitirelim:

‘’Sende; ben, kutba giden bir geminin sergüzeştini,
Sende; ben, kumarbaz macerasını keşiflerin,
Sende uzaklığı,
Sende; ben imkânsızlığı seviyorum,
Fakat asla ümitsizliği değil …’’

ÇEVİRİ | İngiltere'de ne oldu?

23-12-2019 07:38

Yazar: Christian Bunke

Çeviren: Özer Erdin

Britanya’da 2017’de ve 2019’da olmak üzere iki yılda iki seçim yapıldı. İşçi Partisi her iki seçime de sol bir programla girdi. Parti, 2017’de muhafazakâr çoğunluğun ağır bir kayıp vermesini sağladı. 2019’da ise kesin kaybeden taraf kendisi oldu. Peki, 2017’nin 2019’dan farkı ne? Partinin iki yıl önceki seçim programında AB’den ayrılmaya ilişkin yapılacak olan referandum için açık bir duruş mevcuttu. Başka bir deyişle “Brexit” kararına saygı duyulacak ve çalışan halkın lehine olan bir AB’den çıkış programı savunulacaktı. 2019’da bu durum değişti. Gazeteci Paul Mason gibi Corbyn’nin danışmanlığını yapan partinin sağcı kanadı de facto bir biçimde ağırlık kazandı ve seçim sözü olarak ikinci bir AB Referandumunu öne sürdü.

Bu rota değişikliğinin Nordengland’ın birçok işçi semtinde kullanılmış olan oylara nasıl yansıdığını anlamak için oradaki insanların mantıklarının nasıl çalıştığını bilmek lazım. Zira söz konusu işçilerin günlük yaşamı iki faktör tarafından belirleniyor. İlk olarak bu işçilerin yaşamı 1980’li yılların ortasına denk gelmiş olan Thatcher Hükümeti’nden beri daima daha kötüye gitti. Kentin bütün bölgeleri endüstriden yalıtıldı ve geriye varoluşu başkentin politikacılarını hiç ilgilendirmeyen bir halk kaldı. Ortaya çıkan kayıtsızlık İşçi Partisi de dâhil olmak üzere tüm Britanya partileri için geçerlidir. İkinci olarak Nordengland’ın birçok kenti İşçi Partisi’nin yerel politikacıları tarafından yönetiliyor. Bu politikacılar geçen yıllarda yürürlüğe giren kesinti politikalarının büyük bir bölümüne geçit verdiler ve hatta bunları ideolojik olarak savundular.

Buna ek olarak birçok İşçi Partisi politikacısı direnişçi olarak değil, yönetici elitlerin (establisment) bir parçası olarak görülüyor. Bu nedenle ikinci bir AB Referandumuna olan talep, söz konusu establisment’ın merkezi isteği olarak gündeme gelmişti. Bu da yetmezmiş gibi İşçi Partisi Avam Kamarası’nda yeni seçimlere karşı iki kere onay verilmesi, geniş halk kesimlerindeki güvensizliği arttırdı. Hal böyle olunca halkta; “Onların amacı bizim hayatımızı iyileştirmek değil. Yalnızca Brexit’i engellemek istiyorlar.” duygusu ağırlık kazandı.

Boris Johnson’ın seçim ekibi ise bu durumu kullanmayı bildi. Bir dönem muhafazakâr hükümetin parçası olmasına rağmen Johnson, geçmiş yılların kesinti politikalarının sanki kendisiyle hiçbir ilgisi olmadığı duygusunu seçim yarışı esnasında seçmene aktarmayı başardı. Bu nedenle, “Get Brexit Done” ve “Halk Parlamentoya karşı” sloganları çok etkili oldu. Johnson hatta bu stratejiyi AB’ye karşı da kullanacak. Geçtiğimiz cuma kendisini “halkın başbakanı” olarak ilan etti bile.

Ancak bu, gelecek ayların ve yılların muhafazakâr bir yükselişe dönüşeceği anlamını hiçbir biçimde ifade etmiyor. Muhafazakârların ekonomi ve sosyal programı halkın çoğunluğu tarafından reddedilmişti. İşçi Partisi’nin devletleştirme politikası ise halen popülerliğini koruyor. Bu nedenle sol güçler ve sendika hareketi parlamentonun kendilerini kurtaramayacağını anlamak zorundalar. Gerekli olan şey, muhalefeti sokağa ve işletmelere taşımak.

Kaynak: Junge Welt

Kentin Gündemi | Çukurova emekçileri

09-12-2019 11:53

Bülent Ufuk Ateş - Çukurova

Bu yazıyla birlikte Çukurova’nın gündemini, nabzını tutmaya çalışacağız. İleri Haber yöneticileri anonslarında her ne kadar "Mersin" diye duyursalar da, bölgenin bütüncü bir yaklaşımla ele alınması gerektiği kanısındayım. Özellikle Adana ve Mersin büyük bir metropol olarak algılanır. Tarsus gibi büyük bir ilçeyi de katarsak 65 kilometrelik kesintisiz bir coğrafi yerleşim söz konusu. Aslında, Osmaniye’den geçip Hatay’a uzanan bir havzadır Çukurova. Ancak, özellikle Suriye sınır hattı oldukça farklı özellikler taşır.

Bu ilk yazıda özel bir konuyu değil de tabiri caizse Çukurova’yı kendimizce tanıtmayı, barındırdığı dinamikleri vb. anlatmayı yeğledik. Kuşkusuz, Türkiye genelinden bağımsız bir bölge olduğunu kastetmiyoruz; ne ki özgünlükleri oldukça fazladır. Özgünlüklerimizi, devrimci-sosyalist siyasetin olanakları olarak görmek gerek.

Çukurova’ya hiç yolu düşmeyenlerin bile Yılmaz Güney, Orhan Kemal, Yaşar Kemal vb. sanatçıların yapıtları üzerinden fikirleri vardır. Güney’in Umut filminde arabacı Cabbar üzerinden yaşanan büyük yoksulluğu da umudu diri tutan insanları da bilir elbet İleri okurları. Orhan Kemal roman ve öykülerinde ise işçileşen köylüleri, kapitalist üretim ilişkilerinin ne denli hızla geliştiğine tanıklık edersiniz. Yaşar Kemal bir başka boyutunu orta yere serer, İnce Memed örneğinde olduğu gibi. Zulme başkaldırının epik anlatımıdır.

Örnekleri çoğaltmak mümkündür. Çünkü Çukurova, salt tarım arazilerinin verimliliğiyle anılmaz. İşçi sınıfının yanında saf tutan aydınları ve sanatçı yetiştirmesi bakımından da verimli topraklardır. Sadece bir örnek daha vererek bu girizgahı kapatalım şimdilik. Ceyhun Can, 70’li yıllarda faşistlerce katledilinceye kadar Türkiye İşçi Partisi Adana İl Başkanlığı görevini yürütüyordu. Mesleği avukatlık olan sevgili Ceyhun Can, salt kendi ilinde değil Tarsus, Mersin, Osmaniye, Hatay hattında tüm devrimciler adına yılmaz bir hukuk savaşçısıydı. Eksiksiz yürüttüğü politik savaşımı sanatsal üretimine engel olmadı. Can, aynı zamanda çok iyi bir şairdir. Bu not düşmeyi bir ahde vefa sayabilirsiniz! Doğrudur. Ama organik aydının nasıl olması gerektiği konusunda çarpıcı, doğru bir örnektir.

Şimdi Çukurova’da umudu yeşertmenin tam zamanıdır. Bu topraklar, yeniden kendi kahramanlarını (siz önderleri olarak okuyun) yaratmaya muktedirdir. İşçi sınıfından, köylü-kentli yoksullarından, mahalle delikanlılarından mücadelenin yükselmesiyle birlikte yeni devrimci kadrolar çıkacaktır. Yakın tarihimizin en şanlı direnişi ‘Gezi’nin kahramanlarını anımsayınız. Bu teze dayanak olarak, Ali İsmail, Ahmet Atakan, Abdullah Cömert, Mehmet İstif…

Sosyalist devrimcilerin gündemi toplumsallaşmak, siyaseten seçenek olma hali yakıcı biçimde beliriyor. İstanbul başta olmak üzere metropol kentlerde, Anadolu’nun birçok yerinde bunun gereklerini yerine getirmeye çalışan, dahası mesafe kat etmeye başlayan örgütlü sosyalistler var. Bölgemizde de benzer aranışların varlığından bahsedebiliriz.

Yaşadığım kent Mersin’den başlarsak; ağırlıklı biçimde yerel medya ve sivil toplum örgütleri (bunları sisteme entegre olarak görünüz) ‘’Mersin’in kimlik arayışı”ndan bahisle bir tartışma yürütürler. Görüşler kabaca; ‘’Ticaret merkezidir’’, ‘’Sanayi kentidir’’, ‘’Turizm bölgesi olmalıdır’’, ‘’Asıl kimliğimiz tarımdır’’ diye kategorize edilir. Ancak Mersin’e damgasını vuran limanda cam sanayi başta olmak üzere çok sayıda fabrikada çalışan işçiler, narenciye paketleme tesislerinde güvencesiz, sigortasız çalışan emekçiler, en vahşi sömürü koşullarına maruz kalan serbest bölge çalışanları, mevsimlik tarım işçileri, yoksul köylüler, işsizler… Bunlara yaşamın görece daha ucuz olması nedeniyle yaşanan emekli göçünü de ekleyiniz. Çizmeye çalıştığımız tablodan ‘’Mersin bir emekçi kentidir’’ saptaması çıkar. Adana’da da durum çok farklı değildir.

Resmi böyle çizince dayandığı sınıfsal dinamikler açısından sosyalist mücadelenin önünde örgütlülüğe, siyasal güce evrilebilecek önemli bir potansiyel olduğu açık. Potansiyeli enerjiye çevirmek için ise geçmişten farklı olarak daha kararlı, daha dirençli, kendi içinde daha örgütlü özneye gereksinim var. ‘’Bedel ödemekse buna hazırız’’ diyen bir toplama… Marksist külliyattan öğrendiğimiz doğruları (politik, ideolojik, örgütsel) yineleyerek katedeceğimiz yol bitmiştir.

Şimdi devrimci cesaretle öne atılmanın zamanıdır. Çukurova’nın bu cüreti göstereceğini umuyorum.

Deniz Öztürk yazdı | Kimin bu sokaklar, bu gök, bu yeryüzü?

30-11-2019 14:51

Deniz Öztürk

Bu soruya "kimin" diye başlamak hemen bir mülkiyet ilişkisini kabullenmek anlamına mı geliyor? O felsefi soruya girmeden, kamusal alanlarımıza/sadece geçip gidiverdiğimiz yollara/ yarı kamusal ekranlara... bize içinde yaşadığımız hakim ana dair bir şeyler hatırlatan yürüyüşlere atıfla soruyorum. Kimin bu sokaklar?

Kent mekanları tüm kent bileşenlerinin ortak birikimi ve üretimiyle oluşur. Kent mekanının belleği bu ortak birikime yaslanır ve ona muhtaçtır. Lefebvre'den alıntıyla; " Mekân artık yalnızca kayıtsız bir alan, artı-değerin şekillendiği, üretildiği, bölüşüldüğü yerlerin toplamı değildir. Toplumsal emeğin, yani üretimin çok genel nesnesinin ve sonuç olarak artı-değerin oluşumunun ürünü haline gelir." (Lefebvre, Kentsel Devrim)¹

"Efsane Günler, Kara Cumalar" diye nitelenen; tüketmen, satın alman, istiflemen gereken bir zaman diliminin "fırsatını kaçırmaman" için baktığın her yerde reklam görüyorsun. Bu zaman diliminin ayrıca internet alışveriş sektörünün bilişim, çağrı merkezi, taşımacılık gibi alanlarında çalışanlar açısından "korkunç mesai günleri" olduğunu da bir kenara yazalım. Kentsel mekanda sermayedar gözü olan reklam panoları bizi her yerden takipteler. Bu anlamıyla billboardlar sadece birer ekran değil; içeriğini "henüz" belirleyemediğimiz yarı kamusal çerçevelerdir. Yalnızca sermayenin faaliyetlerini izlediğimiz ve onun bizi gözlediği bu sokaklara sözümüzü özgürce işleyebileceğimiz günler de gelecektir.

"Kara Cuma" Haftası, İstanbul

İstanbul'da 2019 yerel seçimler dönemini yeniden bir hatırlayın. Seçim öncesi E5'i kat ederken yol kenarlarındaki panoları da aşıp inşaat cephelerini kaplayan "icraat" ilanlarına maruz kaldık. Gasp edilen sonuç ve bitmeyen seçim sürecinde Büyükşehir Belediyesi'ni kimin kazandığı bile reklam panolarında, sokaklarda, üst geçitlerde pankartlarla duyuruldu. Reklamcılıkta kentsel mekanın kullanımının tahakküm kurmanın ne büyük bir aracı olduğunu deneyimledik. Görmemek mümkün değildi; çünkü baktığımız her yerdelerdi.

İBB’ye ait, kamusal alan açısından önemli yerlere konuşlandırılmış reklam panoları oldukça büyük gelir getiren bir kalem. Bunu söylerken yalnızca pano olarak düşünülmesin; duraklar, otobüs ve raylı sistemlerdeki iç reklam alanları, araçların dış giydirmeleri, hatta otobüste tutunma askısı bile değerlendirildiğinde İBB için 2018’de hazırlanan Sayıştay Denetim Raporu’nda tam tespit edilemeyen rakama göre 24 milyon lira getiri hesap edilmiş.² Bu ihalenin ne kıymetli olduğu anlaşılır sanırım.

2019 Yerel Seçimleri öncesi Üsküdar

25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü’nde kadınlar yine seslerini çıkarmak için Tünel Meydanı’ndaydı. Valilik yürüyüşü önce yasakladığını, sonra “izin” verdiğini açıkladı. Güya izne rağmen yürüyüşün sonunda polis gazla, plastik mermi ile kadınlara saldırdı. Yine Lefebvre’yi analım; “İktidardakilerin kendilerini tehdit altında hissetmeleri durumunda ilk yapacakları şey sokaklarda gezinmeyi ve toplanmayı yasaklamak olacaktır.” (Kentsel Devrim, s.24)¹Bu kentin sokaklarında, kuytularında da demiyorum meydanlarında dolanmak zımnen yasak zaten. Dönüştürülmüş mekan ve sizi de dönüştürmeye niyetli girdiler; artık ait olamadığınız mekanı tanıyamama/özlem/anı; toplumsal yaşayabilme beceresini deneyimlediğimiz sokaklarımızın her anlamıyla yıkılması… Bu kentin emekçilerinin tek krizi ekonomik değil; bahsettiğimiz derin bir yoksunluk!

Ve soruyu yeniden soralım: Kimin bu caddeler?

İstiklal Caddesi 25 Kasım’da da, 8 Mart’ta da kadınlarındır! Ama yetmez, her anını istiyoruz! O uzun caddeyi dolduran; ışıklı, coşkulu, öfkeli, acılı, umutlu kadınların fotoğrafı, tene ve taşa** kazınmış, kent belleğine yer etmiştir.

Kentsel mekanın belleği de yer döşemesini söküp yeniden yapmakla silinmez!

NOTLAR:

1 Henri Lefebvre, Kentsel Devrim, Sel Yayınları

2 http://www.seffaflik.org/wp-content/uploads/2019/05/%C4%B0stanbul-B%C3%BCy%C3%BCk%C5%9Fehir-Belediyesi.pdf

*Bu cümleyi her aklımdan geçirdiğimde Ahmet Telli’nin Belki Yine Gelirim şiiri devamında dökülür.

**Bir okuma önerisi olarak Richard Sennet’in Ten ve Taş kitabını anmış olayım.

Özgür Yılmaz yazdı | Bir sağcı devlet başkanı profili: JOH

29-11-2019 14:23

Özgür Yılmaz

Latin Amerika’da son dönem neoliberalizm karşıtı isyanlardan biri de Honduras’ta yaşandı. Honduras, Orta Amerika’da yer alan küçük bir Latin Amerika ülkesi. Devlet başkanları ise, 2014’te göreve gelen Juan Orlando Hernández (Baş harfleri: JOH).

JOH, Latin Amerika’da görmeye alışık olduğumuz sağcı devlet başkanı profiline sahip. Honduras gibi güçlü bir isyan geleneğine sahip olmayan bir ülkede, aylardır devam eden direnişi anlamak için ise JOH’u biraz tanımak gerek. Honduras, yaklaşık 10 milyonluk bir nüfusa sahipken Dünya Bankası verilerine göre Orta Amerika’nın en yoksul 2. ülkesi konumunda. Honduras’ın ekonomisi, Küba Devrimi’nden de tanıdığımız United Fruit Company’nin ülkedeki muz plantasyonlarıyla ve kahve üretimiyle biliniyor. Ancak öyle görünüyor ki JOH, ülkenin gelir kalemlerini biraz “çeşitlendirmeye” çalışmış…

2014’ten itibaren Latin Amerika’daki sağ popülist iktidarlarla eş zamanlı göreve başlayan JOH, tıpkı diğer sağcılar gibi benzer bir neoliberal ajandayı önüne koydu. JOH, yine tıpkı bir sağcı gibi; ABD destekli darbenin külleri içerisinden yükseldi. 2009 yılında Devlet Başkanı Manuel Zelaya tarafından yeni anayasa yazılması için referandum yapılması talebi üzerine, Honduras ordusu bir darbe gerçekleştirdi. Bu darbe aynı zamanda, Soğuk Savaş sürecinden sonra gerçekleşen ilk askeri darbe özelliğine sahip. Zelaya için yapılabilecek tanımlarda bir zorluk yaşansa da, (kendisi zengin bir iş adamı) en basit tabiriyle “liberal” olarak tanımlanabilir. Ancak seçilmeden önce seçimlerde sol bir retorik kullandı. Zaten ABD destekli sağ hükümetler tarafından yönetilen bir ülkede, yeni bir anayasa yazma talebi, ordu için oldukça “sol” bir talep olarak gözüktü. Aynı zamanda Zelaya, Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez ile de yakın ilişkiler geliştirmişti.

Neoliberal politikalara direniş, bölgedeki diğer isyanların gerekçeleriyle de ortak nokta aslında. Honduras halkı nisan ayında parlamentonun ülkede sağlık ve eğitim alanlarında yapmayı planladığı “reform”lardan sonra sendikalar öncülüğünde sokaklara dökülmüş, paramiliter gruplar da halka silahlı saldırılarda bulunmuştu. Ülkedeki direniş, dozajı düşmüş olsa da hala devam ediyor. Ancak JOH’a karşı direnişin temelleri, 2017 yılındaki seçimlere hile karıştırdığı suçlamasıyla başlayan süreçte yatıyor. JOH’un yeniden seçildiği bu seçimlerde, kendisi yüzde 42.95, muhalefet lideri Salvador Nasralla ise yüzde 41.40 civarında oy almıştı. Seçimler yenilenmiş, ancak çıkan sonuçlar muhalefetin içine sinmemişti. Bu eylemlerde 20’den fazla kişi hayatını kaybetmişti.

En başta söylediğimiz “çeşitlendirme” konusuna gelelim… Honduras, Orta Amerika’da jeopolitik anlamda bir geçiş ülkesi. El Salvador ile birlikte, Orta Amerika-Güney Amerika bağını sağlayan iki ülkeden biri. Bu konumu uyuşturucu ticareti, kaçakçılık gibi olayların yoğun olarak yaşanmasına yol açıyor. 2019 yılında başlayan eylemlerde en çok göze çarpan sloganlardan birisi de buna paralel olarak “JOH istifa, narkodiktatör” idi. Çünkü, JOH’un kardeşi Juan Antonio Hernández’in adı, Meksikalı uyuşturucu karteli El “Chapo” Joaquín Guzmán’ın soruşturmasında geçiyordu. Soruşturmaya göre, Hernández El Chapo’dan yüklü bir miktar para almıştı. Bu durum, eylemlerin asıl nedenlerinden biri olmasa da, güçlü bir katalizördü.

JOH şu an iktidarda kalmaya, Honduras halkı da kendisini devirme mücadelesine devam ediyor. Honduras halkı için, ülkede güçlü bir sol öznenin, sol bir birliğin olmaması gibi handikaplar var. Ülkedeki sağcı iktidara karşı direnişi, içlerinde eski Devlet Başkanı Zelaya’nın da olduğu liberallerin öncülüğündeki bir koalisyon sürdürüyor. 2017’de gerçekleşen seçimlerde de, bu koalisyon “hileli” olduğu iddia ettiği ve çok küçük bir farkla sonuçlanan seçimleri kabullenmiş, Honduras halkını direniş sürecinde yalnız bırakmıştı. Bunların yanı sıra, JOH’un sahip olduğu paramiliter güçler de halka yönelik ciddi bir yıldırma politikası izliyor…