Mert Akkurt

Yasunari Kawabata’nın, 1968 Nobel Ödülü'nü verecek komitenin dile getirdiği üç kitabından biri olan Kiraz Çiçekleri eseri kimono tasarımcısı olan Takichiro ve eşi Shige’nin evlat edindikleri çocukları on dokuz yaşındaki Cheiko’nun hazin hikayesidir.  Evlat edinilme hikayesinin bile aile üyelerinin her birinin bakış açısında farklılık gösterdiği yapıtın sıradan bir olay akışı olmadığı, özgün bir yapıt olduğu kitap boyunca okuyucuya hissettiriliyor. Kawabata’nın geleneksel olanı özgün bir şekilde yoğurduğu üslubu eseri bir solukta okutuyor. Başkent Kyoto’da yaşanan gelenekler ve eskide kalsa da Japon festivallerinin olanca renkliliği ahenkli bir şekilde okuyucuya aktarılıyor. Kutlanan festivallerin amacı yeni açan çiçeklerin gezilip görülmesi, yaşanan mevsim geçişlerinin şenliklerle karşılanmasıdır. Bu yaşanan mevsim değişikliklerinin insanın ruh halinin değişimini de beraberinde getirdiği, eserdeki karakterlerin davranışlarından açıkça seziliyor. Yazar Kawabata’nın bu değişimlerin durağan ilerleyişini aktardığı iddialı ve güçlü üslubu kitabın tamamına yayılan durağan bir hikaye akışında kendini var ediyor. Fakat insanın ruh halinin bu “durağan değişimi” hikayenin okuyucuyu eser boyunca sürükleyip götürmesine engel değil.

Akçaağacın gövdesinde kimseden habersiz açan ve yine kimsenin dikkatini çekmeden yok olan menekşelerin Cheiko’nun ilgisini çekmesiyle başlıyor eser. Akçaağacın yapısı ve menekşelerin varoluş sürecinin Cheiko’ya hem şeklen hem hem de on dokuz yaşına geliş sürecine benzerliği üzerinden yapılan bir girizgâh bu. Her bölümde yer alan farklı farklı festivallerden birinde birbirlerinden hiç haberi olmayan iki kadının tesadüfen ikizini bulmaları ile devam ediyor olay akışı. Cheiko’nun ikizi Naeko’yu bulması ve ebeveynlerinin, arkadaşlarının, çevresinde bulunan bütün kişilerin hüzünlü, hazin ilişkileri masalsı bir dille aktarılıyor okuyucuya. Kawabata’nın masalsı ve yekpare anlatımının yanında detayları kaçırmayan gözlem ve tasvir yeteneği ile Kyoto şehrinin renkli yaşam çizgileri de fotoğraflaştırılıyor. Kyoto şehrinin kendisinden önce kültürü, gelenekleri, festivalleri, doğası aktarılıyor eserde. Eser boyunca sanki her gün farklı bir festival varmış hissiyatı, bu festivallerin doğa ile bütünleşmiş havası ve bu festivallere ilişki geleneklerin yansıtılması, 1960’larda Kyoto yaşamına dair capcanlı bir rehberlik sunuyor. Doğanın, festivallerle ilişkisinin yanında kimono ve kimono kuşağının desenlerine de ilham verdiği kitap boyunca tapınaklar, manastır, dağlar, ağaçlar ve kitabın Türkçe isminin verilmesine vesile olan kiraz çiçekleri doğanın betimlenişinde ahenk unsurları olarak öne çıkıyor. Yapıtın her sayfasında, her bölümünde yer edinmiş bu ahenk unsurları karakterlerin düşüncelerine, duygularına, davranışlarına ve söylevlerine de etki ediyor.

Japonya’nın modernleşmesine büyük etkisi olan İmparator Meiji’nin ıslahatlarıyla birlikte feodal yapıdan piyasa ekonomisine geçilmeye başlanmış, Batılılaşma ve piyasa ekonomisinin etkisi ile 1912 yılından itibaren sosyokültürel yapılarda değişikliklere yol açmaktadır. Yasunari Kawabata, "Kiraz Çiçekleri"nde masalsı diliyle aynı zamanda sosyokültürel yapıdaki bu değişiklileri de okuyucuya aktarıyor. Ekonomik ve sınıfsal farklılıkların insan yaşamı üzerindeki etkisi de aile ilişkileri, aşk, sevgi, dayanışma ve evlilik kavramları üzerinden incelikle işlenmiş.

Kiraz Çiçekleri, tamamen geçmişte kalmış geleneksel yaşamlara bir ağıt değil. Ancak sayfalara işlenmiş gözlemler ve tasvirlerle insanların, yani hüzünlü karakterlerin, zaman içindeki hüzünlü değişimleri aktarılmış. Kitap hüznün bu zarif aktarımıyla Japonya edebiyatının temel yapı taşlarından biri olduğunu hissettiriyor. Hazin güzellikte çiçeklerle dolu olan gizli bahçelerin bu karakteri kitabın alt yapısında kendini hissettiriyor.

KÜNYE: Kiraz Çiçekleri, Yasunari Kawabata, Can Yayınları, 189 Sayfa.