’68 hareketi’ dendiğinde kuşkusuz ilk olarak aklımıza ülkemiz 68’inin kitlesel öğrenci hareketleri ve devrimci gençlik mücadeleleri gelir.

Kitlesel eylemleriyle, büyük çalkantılara yol açan pratiğiyle, başarı ve başarısızlıklarıyla birlikte, 68 hareketi devrimci mücadele tarihinde yalnızca ülkemiz değil, dünya çapında en önemli uğrak noktalarından biridir.

Bugünden bakıldığında daha çok “anılar düzleminde” hatırlanıyor olsa da, 68’in bugüne aktardığı motivasyon ve günümüz gençliği için taşıdığı anlam kadar önemli olan bir başka konu ise, 68’den geriye ne kaldığıdır.

KristinRoss tarafından hazırlanan ve dilimizde Fahrettin Ege ve Yağız Ay tarafından kazandırılan Mayıs 68 ve Geriye Kalanlar isimli çalışma, 68’in çalkantılı günlerinden bugüne kalanları 68 Fransa’sından değerlendiriyor.

68 AVRUPA’SI VE ÜÇÜNCÜ DÜNYA

68 sürecine karakterini kazandıran en önemli iki gündem, dünya sosyalist hareketinde gerçekleşen Moskova-Pekin çatışması ve ABD emperyalizminin Vietnam saldırısı sonucunda yükselen anti-emperyalizmdir.

Sovyetler Birliği ve Çin arasında gerçekleşmekte olan polemik, esasında “dünya sosyalist hareketine önderlik” tartışmalarını içeriyor olsa da bu polemikle birlikte öne çıkan üçüncü dünya tezleri yükselen anti-emperyalist dalga ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin olumsuz yönde dönüşümü sebebiyle özellikle Avrupa’da kendisine çok fazla yer bulmuştur. Daha açık bir ifadeyle, 68 Avrupa’sına yön veren düşünsel akımlardan en çok öne çıkanlardan birisi de Maoculuktur.

FRANSA’NIN 68’İ

Sosyalizmin uluslar arası alanda yaşadığı iç kriz, gençlik hareketinin bağımsızlıkçı yönüne vurgu yapmış ve mücadele başlıklarının ağırlıklı olarak “üniversitelerin demokratikleştirilmesi” benzeri demokratik haklar başlığındaki taleplerle şekillenmesine yol açmıştır. Böyle bir iklimde 68 yılının mayıs ayında Fransa’da yaşananlar, öğrenci hareketinin doruk noktasına ulaşmasıyla ve ülke tarihindeki en kapsamlı grevlerden birinin gerçekleşmesiyle sonuçlanmıştır.

Bilim ve Sosyalizm Yayınları tarafından basılan Mayıs 68 ve Geriye Kalanlar ise, Fransa’da ve hatta dünyada mücadelenin en çok yükseldiği Mayıs 68 dönemini hem pratik eylemlilikler, hem de ideolojik zeminde ele alıyor.

Dönemin aynı zamanda Vietnam Savaşı’na sahne oluşu ve ideolojik alanda ağırlıklı konumda sayılabilecek “Maocu” üçüncü dünya tezleri, özellikle Fransız gençliğini “üçüncü dünya” ile duygudaşlıktan daha ileri bir bağ kurmaya itti. Fransa’nın 68’i, bu yüzden üçüncü dünyanın durumunun Batı’daki işçi sınıfının durumundan ayrılamaz olduğu fikri ile hareket etti. Üçüncü dünyaya saldıran düşman, kendi düşmanlarından başkası değildi: Amerikan emperyalizmi. Bu tespitle birlikte 68 gençliğinin ideolojisi, Vietnamlı komünist savaşçıdan Fransız işçiye dolayız bir geçiş savunusunu içermekteydi. Vietnam’daki mücadele, Batı’nın sınıf çelişkileriyle bağlantısız değildi.

GERİYE NE KALDI

Kitapta, öğrenciler arasından örgütlenen ve Althuserciler tarafından kurulan Maocu bir grup olan UJCML’nin (Marksist-Leninist Komünit Gençlik Birliği) başta olmak üzere, öğrenciler tarafından  düzenlenen kitlesel eylemler, öğrenci hareketinin Komünist Parti ile ortaya çıkan çelişkileri gibi bugün hâlâ tartışılmakta olan konular tarihsel bir bakış açısıyla ele alınıyor. Ross’un bu çalışması bu özellikleriyle hem bir mücadele tarihi kitabı, hem de dönemin ideolojik tartışmalarını ele alışı bakımından özgün çıkarımları bulunan bir teorik değerlendirme çalışmasıdır.

KÜNYE: Mayıs 68 ve Geriye Kalanlar, KristenRoss, Çeviri: Fahrettin Ege, Yağız Ay, Bilim ve Sosyalizm Yayınları, 2017, 336 sayfa.