Şadi Erarslan

“Her şeyi kabul ediyorum, hayatım boyunca üstlendiğim bütün rolleri. La Belle Poule’un  kapkara güvertesinde Çaylak Miço, Sivastopol Kuşatması sırasında sahneye konan oyunda Zouave askeri oyuncusu, Cezayir’de kepaze olmuş bir asker, bir komedyen ve hatta neden olmasın bir soytarı, imparatorluğun mezar kazıcısı, Komün’ün Turcoslarının albayı, Louis Michel’in yoldaşı ve eserlerinin sahneye koyucusu, Château-d’Eau barikatlarında ölüme terk edilen kişi, hiç desteği olmayan bir sakat, idam mahkûmu, Kaledonya sürgünü, kostümsüz tiyatronun yaratıcısı, Bouffes-du-Nord yöneticisi, ucuz lokanta işletmecisi, yayınlarına son verilen bir yığın gazetenin kurucusu, hatip, dişleri dökülmüş aslan terbiyecisi, milletvekili adayı, başarısızlığa mahkûm bir komisyoncu, sadık bir eş ve candan bir baba, hepsi.”(1)

Dipnot Yayınları’ndanKomün’ün öne çıkan figürlerinden Maxime Lisbonne’un hayatını ve mücadelesini anlatan ve bir dönem romanı olan “Açların Şöleni” geçtiğimiz ay yayımlandı. Kitabın yazarı Didier Daeninckx; matbaacılık, gazetecilik ve kültür koordinatörlüğü yapan, elliden fazla roman ve kısa öykü üretmiş bir Fransız.Kitabın girişinde bir prolog ve sonunda bir epilog bulunuyor.Maxime Lisbonne giriş kısmında kendi adına konuşuyor, sonunda ise tüm hayat hikayesi özetleniyor.

Açların Şöleni, kitabın kahramanı Maxime Lisbonne’un Komün günlerinin yanı sıra Fransa, Almanya, Portekiz ve Cezayir gibi coğrafyalardaki toplumsal dönüşümleri ve politik mücadeleyi anlatır. Kültürleri ve politik mücadeleyi edebiyatın diliyle bize ulaştıran bir metindir.Açların şöleni aynı zamanda biyografik roman kategorisinde de değerlendirilebilir.

 Maxime Lisbonne Kırım’da, Suriye’ de ve İtalya’da savaşmış ve sonrasında disiplin cezasına çarptrılarak disiplin kıtalarına gönderilir.  Orleansville Hastanesi Yangını’nda büyük bir fedakârlık yapması affedilmesini sağlayacaktır. Fransa’ ya dönünce tiyatro dünyasına girer ve 1870 yılına kadar des Folides- Saint Antine Tiyatrosu’nu yönettir. 1870’den sonra eline tekrar silah alır ve Paris kuşatmasından sonra Paris Komünü üyesi olur ve albaylığa yükselir. Komün barikatlarını kahramanca savunur. Savaştan vazgeçmesi için rüşvet teklif edilir, bütün teklifleri reddederek savaşmaya devam eder. Komün, düzen partisi tarafından bastırılınca Lisbonne yaralanarak esir alınır ve ölüm cezasına çarptırılır, cezası zorla çalıştırılmaya dönüştürülür ve tekrardan sürgüne gönderilir. Af çıkar ve Fransa’ya geri döner. Fransa’ya dönünce yine tiyatroyla ilgilenmeye başlar ve yeniden yönetmenlik yapar. Tiyatroculuk girişimleri başarıyla sonuçlanmaz. Salonu doldurmasına rağmen maddi sıkıntılar çeker.

Devrimci Patates Kızartmaları 

“… Beaumarchais’de Bouffes-du-Nord’da tiyatro yöneticiliği yaptı, Maphuhane Tavernası, Kapıcılar Casinosu, Devrimci Patates Kızartmaları ve benzeri diğer bazı girişimler gibi ‘artistik’ kabarelerin kurucusu oldu. Tiyatroculuk girişimleri mutlu sonuçlanmadı. Lisbonne’u herkes tanırdı. Ve Bouffes-du-Nord’dayken öncelikle tüm Pigalle gösterimlerinden itibaren salonu doldurdu. Yalnızca kasa, işte o, dolmuyordu.” (2)

Maxime Lisbonne sıradan biri olmadı: bir baba, bir eş, aktör, yönetmen, komün barikatlarında savaşan bir kahraman... Dünyadaki adaletsizliklere başkaldıran, her şeye rağmen ezilenin yanında yer almaya çalışan,  sonucu ne olursa olsun pes etmeyen ve bütün girişimlerinde ceza ile karşılaşan, ölüm cezasına  çarptırılmasına rağmen yaptıklarından pişmanlık duymayan biridir. Samimi ve farklı bir mizah anlayışıyla karşımıza çıkmaktadır. 

Açların Şöleni,  Kömün’ün direnişçi halkını, isimsiz kahramanlarını ve halkın tarih sahnesine çıkmasını edebi ve şiirsel bir dille aktarmaktadır. Belgesel, tarihsel ve biyografik roman türlerini kapsayan bu edebi metin, politik dünya tarihinin izleyicileri açısından önemli bir yere sahiptir.

KÜNYE: Açların Şöleni, Didier Daeninckx, Çev. Emrullah Ataseven, Dipnot Yayınları, 2019, 230 Sayfa.

[1]Açların Şöleni, Didier Daeninckx, Dipnot Yayınları, s:7-8
[2] s: 228