Kutsal Hasan Çoğal

Ülkelerinde devrim sonucuna ulaşan komünist partilerin, bu devrimlerden önceki mücadele aşamalarını incelemek çok öğreticidir. Aynı şekilde bu devrimleri hazırlayan mücadele aşamalarının aktarımı “kızıl olmayan" bir gazeteci, tarihçi vb. tarafından ele alınan bir kaynak aracılığıyla yapılıyorsa aynı öğreticilik katlanarak faydalı olmaya devam eder.

Türkiye'de ikinci baskısı 2015 yılında Yordam Kitap tarafından yapılan (ilk baskı 1975, Koral Yayınları) ve Çin Devrimi’nin gelişme sürecinin bir kesitinin belli başlı olgularını “kızıl olmayan" Amerikalı gazeteci Edgar Snow’un kaleme aldığı “Çin Üzerinde Kızıl Yıldız” bu nitelikte bir kitaptır.

Kitabın Yordam’ın yaptığı bu baskısına hazırladığı sunuşta Korkut Boratav’ın cümlelerinin altında  bu nitelik duruyor: “ Bir kere, üç ayı kapsayan seyahat ve anı kitabı ile karşılaşıyoruz. İkinci olarak, Çin Devrimi'nin ilk aşamalarının ve kritik bir dönüm noktasının strateji, taktik sorunları, devrimin liderlerinin perspektifinden (yazarın merceğinden de geçerek) okuyucuya aktarılıyor.

Korkut Boratav’ın bu cümlede belirttiği  “yazarın merceğinden de geçerek” ifadesi kitabın niteliğinin dört kelimeyle parantez içinde aktarılmış hâli.

Üç ay süren ve aslında uzun sayılmayacak bu gezisinde Snow tanık olabileceği her olaya tanık oluyor ve bu tanıklıklarını olabildiğince aktarmaya çalışıyor.

Kızıl Ordu ve Guomindang Güçleri arasında geçen çarpışmalar, Kızıl Ordu’nun hakim olduğu alanlarda yönetim, kurulan kooperatifler, bu kooperatiflerin işletilmesi, sarp kayalar oyularak kurulan “fabrikalar”, toprak ağalarının el konulan topraklarının dağıtılma yöntemi, Mao başta olmak üzere Komünist Partili üyeleri  ve Kızıl Ordu savaşçılarıyla yapılan  röportajlar, “Japon saldırganlığı”na karşı Komünist Partinin ve Guomindang'ın takındığı tavırlar, sergilenen bu tavırlar karşısında halkın sergilediği tavır, Kızıl Ordu’nun iç işleyişi, Guomindang'ın iç işleyişi ...

Çin Devrimi’ni anlatan her kaynaktan elde edilebilecek bu bilgilerin ve kitapta geçen daha fazlasının; köylülerle, partizanlarla, Kızıl Ordu ve Komünist Partililerle geçen üç ayın her anına dayanıyor olması aktarılanların özgün karakterini oluşturuyor.

Künye: Çin Üzerinde Kızıl Yıldız, Edgar Snow, Yordam Kitap, Çev: Enis Esmer, 2015, 624 sayfa.