Büyük Usta Yaşar Kemal 3 yıl önce aramızdan ayrıldı

Büyük Usta Yaşar Kemal 3 yıl önce aramızdan ayrıldı

Edebiyatın usta isimlerinden Yaşar Kemal aramızdan ayrılalı üç yıl oldu. Kemal, yaşasaydı bugün 94 yaşında olacaktı. İşte edebiyatın usta kaleminin hayatı...

İleri Haber

Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli. Van Gölü’ne yakın Ernis (bugün Ünseli) köyünden olan ailesinin Birinci Dünya Savaşı’ndaki Rus işgali yüzünden uzun bir göç süreci sonunda yerleştiği Osmaniye’nin Kadirli ilçesine bağlı Hemite köyünde 1926’da doğdu. Doğum yılı bazı biyografilerde 1923 olarak geçer.

Ortaokulu son sınıf öğrencisiyken terk ettikten sonra ırgat kâtipliği, ırgatbaşılık, öğretmen vekilliği, kütüphane memurluğu, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük yaptı. 1940’lı yılların başlarında Pertev Naili Boratav, Abidin Dino ve Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu; 17 yaşındayken siyasi nedenlerle ilk tutukluluk deneyimini yaşadı. 

1943’te bir folklor derlemesi olan ilk kitabı Ağıtlar’ı yayımladı. Askerliğini yaptıktan sonra 1946’da gittiği İstanbul’da Fransızlara ait Havagazı Şirketi’nde gaz kontrol memuru olarak çalıştı. 1948’de Kadirli’ye döndü, bir süre yine çeltik tarlalarında kontrolörlük, daha sonra arzuhalcilik yaptı. 1950’de Komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı, Kozan cezaevinde yattı. 1951’de salıverildikten sonra İstanbul’a gitti, 1951-63 arasında Cumhuriyet gazetesinde Yaşar Kemal imzası ile fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu arada 1952’de ilk öykü kitabı Sarı Sıcak’ı, 1955’te ise bugüne dek kırktan fazla dile çevrilen romanı İnce Memed’i yayımladı. 1962’de girdiği Türkiye İşçi Partisi’nde (TİP) genel yönetim kurulu üyeliği, merkez yürütme kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. 

Yazıları ve siyasi etkinlikleri dolayısıyla birçok kez kovuşturmaya uğradı. 1967’de haftalık siyasi dergi Ant’ın kurucuları arasında yer aldı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı ve 1974-75 arasında ilk genel başkanlığını üstlendi. 1988’de kurulan PEN Yazarlar Derneği’nin de ilk başkanı oldu. 1995’te Der Spiegel’deki bir yazısı nedeniyle İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılandı, aklandı. Aynı yıl bu kez Index on Censorhip’teki yazısı nedeniyle 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkûm edildiyse de cezası ertelendi.

Şaşırtıcı imgelemi, insan ruhunun derinliklerini kavrayışı, anlatımının şiirselliğiyle yalnızca Türk romanının değil dünya edebiyatının da önde gelen isimlerinden biri olan Yaşar Kemal’in yapıtları kırkı aşkın dile çevrilmiştir. Yaşar Kemal, Türkiye’de aldığı çok sayıda ödülün yanı sıra yurtdışında aralarında Uluslararası Cino del Duca ödülü, Légion d’Honneur nişanı Commandeur payesi, Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres nişanı, Premi Internacional Catalunya, Fransa Cumhuriyeti tarafından Légion d’Honneur Grand Officier rütbesi, Alman Kitapçılar Birliği Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü’nün de bulunduğu yirmiyi aşkın ödül, ikisi yurtdışında beşi Türkiye’de olmak üzere, yedi fahri doktorluk payesi aldı.

28 Şubat 2015 tarihinde vefat etti

KİTAPLARI:
Öykü
Sarı Sıcak, İst.: Varlık, 1952
Bütün Hikâyeler, İst.: Cem, 1975
Roman
İnce Memed, 1. c., İst. Çağlayan, 1955; 2. c., İst:, 1969; 3. c., İst., 1984; 4. c., 1987
Teneke, İst.: Varlık, 1955
Orta Direk, İst.: Remzi, 1960
Yer Demir Gök Bakır, İst.: Güven, 1963
Ölmez Otu, İst.: Ant, 1968
Ağrıdağı Efsanesi, İst.: Cem, 1970
Binboğalar Efsanesi, İst.: Cem, 1971
Akçasazın Ağaları / Demirciler Çarşısı Cinayeti, İst.: Cem, 1974
Akçasazın Ağaları / Yusufcuk Yusuf, İst.: Cem, 1975
Yılanı Öldürseler, İst.: Cem, 1976
Al Gözüm Seyreyle Salih, İst.: Cem, 1976
Kuşlar da Gitti, (uzun öykü) İst.: Milliyet, 1978
Deniz Küstü, İst.: Milliyet, 1978
Hüyükteki Nar Ağacı, İst.: Toros, 1982
Yağmurcuk Kuşu / Kimsecik I, İst.: Toros, 1980
Kale Kapısı / Kimsecik II, İst.: Toros, 1985
Kanın Sesi / Kimsecik III, İst.: Toros, 1991
Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor – Alain Bosquet’le Görüşmeler, İst.:, Toros, 1993
Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana, İst.: Adam, 1997
Karıncanın Su İçtiği, İst.: Adam, 2002
Tanyeri Horozları, İst.: Adam, 2002.
Çıplak Deniz Çıplak Ada, İst.: YKY, 2012
Tek Kanatlı Bir Kuş, İst.: YKY, 2013
Şiir
Bugünlerde Bahar İndi, İst.: YKY, 2010
Destansı Roman
Üç Anadolu Efsanesi, İst.: Ararat, 1967
Çakırcalı Efe, İst.: Ararat, 1972.
Kitaplaştırılan Röportajlar
Yanan Ormanlarda 50 Gün, İst.: Türkiye Ormancılar Cemiyeti, 1955
Çukurova Yana Yana, İst.: Yeditepe, 1955
Peribacaları, İst.: Varlık, 1957
Nuhun Gemisi (Bu Diyar Baştan Başa); İst.: Cem, 1971
Bir Bulut Kaynıyor, İst.: Cem, 1974
Allahın Askerleri, İst.: Milliyet, 1978
Röportaj Yazarlığında 60 Yıl , İst.: YKY, 2011
Çocuklar İnsandır, İst.: YKY, 2014
Kitaplaştırılan Makaleler, Söyleşiler, Derlemeler
Ağıtlar, Adana: Halkevi, 1943
Taş Çatlasa, İst.: Ataç, 1961
Baldaki Tuz, (1959-74 gazete yazıları) İst.: Cem, 1974
Gökyüzü Mavi Kaldı, (halk edebiyatından seçmeler, S. Eyüboğlu ile)
Ağacın Çürüğü: Yazılar-Konuşmalar, (der. Alpay Kabacalı) İst.: Milliyet, 1980
Yayımlanmamış 10 Ağıt, İst.: Anadolu Sanat, 1985
Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri, (haz. Alpay Kabacalı) İst.: Yapı Kredi, 1997
Ustadır Arı, İst.: Can, 1995
Zulmün Artsın, İst.: Can, 1995
Binbir Çiçekli Bahçe, İst.: YKY, 2009
Bu Bir Çağrıdır, İst.: YKY, 2012
Çocuk, İlk Gençlik
Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, İst.: Cem, 1977
Sevmek, Sevinmek, İyi Şeyler Üstüne, İst.: YKY, Doğan Kardeş, 2014
Neredesin Arkadaşım, İst.: YKY, Doğan Kardeş, 2014
Yağmurla Gelen, İst.; YKY, Doğan Kardeş, 2014
Kalemler, YKY, Doğan Kardeş, 2016
Beyaz Pantolon, YKY, Doğan Kardeş, 2016
Yeşil Kertenkele, YKY, Doğan Kardeş, 2017
 ÖDÜLLERİ:
1955 – “Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün” adlı röportaj dizisi ile 1955 Gazeteciler Cemiyeti Başarı Armağanı (28 Temmuz 1955)
1956 – İnce Memed ile 1956 Varlık Roman Armağanı (20 Ocak 1956)
1966 – Teneke’den aynı adla uyarlanan oyunu ile 1966 İlhan İskender Armağanı (8 Ekim 1966)
1966 – Uzundere (Yer Demir Gök Bakır – Genç Oyuncular Tiyatro Topluluğu uyarlaması ) oyunu ile 1966 Uluslararası Nancy Tiyatro Festivali Birincilik Ödülü (23 Mayıs 1966)
1974 – Demirciler Çarşısı Cinayeti ile 1974 Madaralı Roman Armağanı (17 Nisan 1974)
1977 – Yer Demir Gök Bakır ile 1977 Fransa Eleştirmenler Sendikası” En İyi Yabancı Roman Ödülü”
1978 – Ölmez Otu ile 1978’de Fransa’da “En İyi Yabancı Kitap Ödülü”
1979 – Binboğalar Efsanesi ile 1979 Fransa “Büyük Jüri En İyi Kitap Ödülü”
1982 – Uluslararası Cino Del Duca Ödülü; Fransa (14 Ekim 1982)
1984 – Legion d’Honneur Commandeur payesi; Fransa (4 Mayıs 1984)
1984 – TÜYAP Kitap Fuarı Edebiyat Halk Ödülü (7 Kasım 1984)
1984 – Nokta Dergisi “Doruktaki Dokuz Edebiyat Ödülü”
1984 – İstek Vakfı “Yılın en Çok Okunan Yazarı Ödülü”
1985 – Sedat Simavi Vakfı “Edebiyat Ödülü” (9 Aralık 1985)
1986 – Kale Kapısı ile “1986 Orhan Kemal Roman Ödülü” (2 Haziran 1986)
1988 – TÜYAP Kitap Fuarı “Halk Ödülü” (10 Kasım 1988)
1988 – PEN Yazarlar Derneği Başkanlığı (3 Kasım 1988)
1988 – Fransa Kültür Bakanlığı “Commandeur des Arts et des Lettres” Nişanı (10 Mayıs 1988)
1989 – Beyoğlu Güzelleştirme ve Koruma Derneği Plaketi
1989 – Dil Derneği “Türk Dili Onur Ödülü”
1989 – 8. TÜYAP İstanbul Kitap Fuarı Şükran Plaketi (11 Kasım 1989)
1990 – Adana Seyhan Belediyesi 2. Kültür Şenliği Şükran Plaketi
1990 – 9. TÜYAP İstanbul Kitap Fuarı Şükran Plaketi
1991 – Seyhan Belediyesi 3. Kültür Şenliği Ödülü (4 – 9 Ekim 1991)
1991 – Strasbourg Üniversitesi Onur Doktorası (8 Kasım 1991)
1991 – Nokta Dergisi “Doruktakiler ’90 Ödülü”
1992 – 11. TÜYAP Kitap Fuarı Onur Yazarı (11 Kasım 1992)
1992 – Akdeniz Üniversitesi Onur Doktorası (20 Nisan 1992)
1993 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, “Yaşam Boyu Altın Portakal Onur Ödülü” (17 – 20 Ekim 1993)
1993 – Adana Seyhan Belediyesi” 4. Kültür Şenliği Ödülü” ve Şükran Plaketi (9 Mayıs 1993)
1993 – Çukurova Gazeteciler Cemiyeti Şükran Plaketi
1993 – Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü (13 Mayıs 1993)
1993 – 5. Ankara Uluslararası Film Festivali “Sinemada Yaşar Kemal Ödülü” (21 Mayıs 1993)
1994 – Mülkiyeliler Birliği Rüştü Koray Armağanı (4 Aralık 1994)
1995 – Morgenavissen Jylaand-Pösten Ödülü (Kopenhag – Danimarka)
1995 – 68’liler Birliği Vakfı Hatırası
1996 – Nokta Dergisi “Doruktakiler ‘95 Ödülü” (18 Mart 1996)
1996 – Türkiye Yayıncılar Birliği “Düşünce Özgürlüğü Ödülü” (7 Kasım 1996)
1996 – Kanın Sesi ile “1996 Akdeniz Yabancı Kitap Ödülü” (Perpignan, Fransa)
1996 – Premi Internacional Catalunya Ödülü (Barcelona, İspanya) (18 Mart 1996)
1996 – Lillian Hellman / Dashiell Hammett Baskıya Karşı Cesaret Ödülü (New York, ABD)
1997 – Uluslararası Nonino Ödülü (İtalya) (25 Ocak 1997)
1997 – Kenne Vakfı “Düşünce ve Söz Özgürlüğü Ödülü” (Uppsala, İsveç)
1997 – Norveç Yazarlar Birliği Ödülü, Wole Soyinka ile ortak
1997 – Frankfurt Kitap Fuarı “Alman Yayıncalar Birliği Ödülü” (15 – 20 Ekim 1997)
1998 – Berlin Frei Üniversitesi Fahri Doktorası
1998 – Bordeaux Yayıncılar Birliği “Yabancı Edebiyat Ödülü”
2001 – Orhan Apaydın Demokrasi ve Barış Vakfı 2000 Yılı Ödülü
2002 – Almanya Yeşiller Partisi Onursal Başkanı (17 Mart 2002)
2002 – Türkiye Gazeteciler Cemiyeti “Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü” (8 Kasım 2002)
2002 – Ankara Bilkent Üniversitesi Fahri Doktorası (18 Mayıs 2005)
2002 – Bilkent Üniversitesi Öğrenci Konseyi Kültür Sanat Günlerine katılım şükran plaketi
2002 – PEN Yazarlar Derneği Şükran Ödülü
2003 – Çanakkale Uluslararası Troya Festivali, “2. Homeros Şiir Ödülü” (9 – 15 Ağustos 2003)
2003 – Soranos Dostluk Ödülü (Selanik) Hellenic – Turkish Conference in Perinatal Medicine, Yunanistan
2003 – Türkiye Yayıncılar Birliği “Yayıncılık Emek Ödülü” (12 Ekim 2003)
2004 – Dil Derneği, 3. İzmir Türkçe Günleri “3. Türkçeye Emek Ödülleri – Yayın Ödülü” (26 Eylül 2004)
2006 – Sabancı Üniversitesi 2005 – 2006 Akademik Yılı Kapanış Konferansı Konuşmacısı Şükran Plaketi (29 Haziran 2006)
2006 – İstanbul Kadıköy Belediyesi “1. Kadıköy Kitap Fuarı” Şükran Plaketi
2007 – Anadolu Halk Bilimleri ve Kültür Derneği “Özgür İnsan Ödülü”
2008 – Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (29 Kasım 2012)
2008 – Kafkas Diasporası Onur Ödülü
2008 – Türk Eğitim Vakfı İnanç Türkeş Özel Lisesi Şükran Ödülü
2009 – Adana Kültür Ve Dayanışma Derneği AKDD 2009 Onur Ödülü
2009 – Boğaziçi Üniversitesi Fahri Doktorası (13 Mayıs 2009)
2009 – Çukurova Üniversitesi Fahri Doktorası (7 Ekim 2009)
2009 – Anadolu Üniversitesi “İmece 2009 Katılımlı Güzel Sanatlar ve Tasarım Sempozyumu” Teşekkür Beratı
2009 – Türkiye Diyabet Vakfı Onur Ödülü (13 Kasım 2009)
2010 – Çağdaş Gazeteciler Derneği Özel Onur Ödülü (28 Mart 2011)
2011 – Grand Officier dans l’Ordre National de la Légion d’Honneur Nişanı, Fransa (17 Aralık 2011)
2011 – Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği “Aydınlanma Onur Ödülü” (17 Nisan 2011)
2011 – Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Onursal Doktorası (23 Aralık 2011)
2012 – Ankara Çukurova Lobisi “4. Altın Turaç – Yılın yazarı Özel Ödülü” (5 Mayıs 2012)
2012 – İzmir Dikili Belediyesi “Nazım Hikmet Barış Ödülü” (1 Eylül 2012)
2012 – Troya Folklor Araştırmaları Derneği “Troya Kültür Sanat Ödülü” (13 Ocak 2012)
2012 – 80. Dil Bayramı Onur Ödülü, Dil Derneği (29 Eylül 2012)
2012 – Elih – Batman Dernekleri Federasyonu Şükran Ödülü
2012 – İstanbul Arel Üniversitesi “Yaşam Boyu Onur Ödülü”
2012 – BALEV “Beyaz Yaşam Ödülü” (22 Aralık 2012)
2013 – Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 67. Kuruluş Yıldönümü Şükran Plaketi (11 Haziran 2013)
2013 – Ermenistan Kültür Bakanlığı Krikor Naregatsi Nişanı (4 Eylül 2013)
2013 – Arnavutluk Kültür Bakanlığı “Yaşar Kemal Edebiyatı’na Saygı – Yaşar Kemal Buluşması” (31 Mayıs 2013)
2013 – Norveç Edebiyat ve İfade Özgürlüğü Akademisi “Bjornstjerne Bjornson – Akademiet 2013 Ödülü” (9 Kasım 2013)
2013 – Kabataş Erkek Lisesi Şükran Plaketi (27 Şubat 2013)
2013 – Kafkas Abhazya Kültür Derneği Şükran Plaketi
2014 – Bilgi Üniversitesi Fahri Doktorası (12 Kasım 2014)
2014 – İstanbul Sarıyer Belediyesi “Beyaz Martı Edebiyat Onur Ödülü” (7 Aralık 2014)
2015 – Çukurova Sanat Girişimi “9. Uluslararası Çukurova Sanat Günleri Çukurova Ödülü” (18 Mart 2015)
2015 – Birleşik Hukukçular Kulübü “Ceride-i Kantar 2015 Onur Ödülü”

DAHA FAZLA