Çeviri: Umut Devrim Çelik

Beyin sapı soluma, yutkunma ve denge gibi önemli bedensel işlevleri kontrol eder. Beyin sapında bir tıkanma ya da kanama, bu hayati işlevleri etkileyecek bir beyin sapı felcine neden olabilir.

BEYİN SAPI FELCİ NEDİR?

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre felç, dünya çapında en sık rastlanan ikinci ölüm sebebi ve üçüncü engel sebebi. Felç, tıkanmış bir atardamardan ya da kanayan bir damardan dolayı beynin bir kısmına kan akışının kesilmesinden dolayı meydana gelir.

Beyin sapı beynin alt kısmında bulunur ve bedenin tamamından gelen veriyi toplayıp veri gönderir. Beyin sapı önemli bedensel işlevleri kontrol eder. Bunlar:

• Soluma

• Yutkunma

• Göz hareketi

• Yüz hareketleri ve algıları

• Duyma

• Kalp ritmi

• Kan basıncı

Beyin sapı felçleri bireylerin temel bedensel işlevlerini etkileyebilir ve uzun vadeli sorunlara neden olabilir.

Beyin sapını etkileyebilecek iki ana felç türü vardır:

İSKEMİK İNME

İskemik inme, kafa ya da boyunda bulunan dar atardamarlarda beynin bir bölümüne kan akışını kesen pıhtılaşmalar olduğunda meydana gelir.İskemik inmeler, bütün felçlerin %87’sini teşkil eden en yayın felç türüdür. İskemik inmelerin yaklaşık %10’u beyin sapını etkiler.

Mini felç olarak da adlandırılan geçici iskemik ataklar beyne giden kan akışı kısa süreliğine kesildiğinde meydana gelir. Geçici iskemik ataklar, iskemik inmelerden daha hafif semptomlara yol açar ve bu semptomların çoğu bir saat içinde kaybolur.

HEMORAJİK İNME

Hemorajik inmeler ya da beyin kanamaları zayıf bir damar kanama yaparak ya da yırtılarak şişme ve basınca yol açtıklarında meydana gelir. Bu basınç beyin dokusu ve hücrelerine zarar verir.

Hemorajik inmeler diğer felç tiplerinden daha az görülür ama felçten kaynaklanan ölümlerin %40’ına tekabül ederler.

BEYİN SAPI FELCİNİN SEMPTOMLARI

Beyin sapı çeşitli motor işlevlerini kontrol ettiği için beynin bu bölümündeki felçler çok çeşitli semptomlara neden olabilir. Beyin sapı felçleri soluma, yutkunma ve kalp ritmi gibi hayati bedensel işlevleri aksatabilir.

Beyin sapı beyinden çeşitli sinyaller alır ve bedenin farklı kısımlarına gönderir. Beyin sapı felçleri bu sinyalleri bozabilir; insanların yüzlerinde, kollarında ya da bacaklarında uyuşma ya da halsizlik hissetmeleri gibi fiziksel semptomlara neden olan da budur.

Sersemleme, denge kaybı, baş dönmesi, bulanık ya da çift görme ve baş ağrısı da diğer yaygın semptomlar arasında gelir.

BEYİN SAPI FELCİNİN TEŞHİSİ

Eğer bir birey felç semptomları gösteriyorsa doktorları felcin iskemik mi yoksa hemorajik mi olduğunu anlamak için tomografi ve MR taraması gibi görüntüleme testleri yapacaktır

Doktorlar ayrıca kan testleri, ekokardiyogram, karotid ultrason ve beyin anjiyografisi gibi işlemler de yapabilir.

TEDAVİ

Beyin sapı felci ağır bir hastalıktır. Hastanın hayatını kurtarmak ve uzun vadeli sorun riskini azaltmak için acil müdahale edilmesi gerekir. Tedavi felcin türü, konumu ve ciddiyetine bağlıdır.

İskemik inme tedavisi, kan pıhtısının çıkarılmasıyla kan akışının düzeltilmesini içerir. Yöntemler aşağıdakiler gibidir:

• Doku plazminojen aktivatörü gibi pıhtıyı çözen ve etkilenen alana kan akışını düzelten pıhtı eritici ilaçların kullanımı.

• Aspirin gibi anti-trombosit ilaçların kullanımı.

• Kan pıhtılarının mekanik araçlarla çıkarılmasını içeren bir cerrahi işlem olan endovasküler terapi.

• Balonlar ve stentler gibi başka araçlarla daralan damarların açılması ve kan akışının iyileştirilmesi.

Hemorajik inme tedavileri kanamaları kontrol altına almaya ve beyinde oluşan basıncı azaltmaya odaklanır. Tedavi yöntemleri aşağıdakiler gibidir:

• Kan basıncını kontrol altına almak ve nöbetleri engellemek için ilaç kullanımı.

• Zayıf damarda bir pıhtı oluşturulmasını sağlayan bir cerrahi işlem olan spiral embolizasyon. Pıhtı, kanamayı azaltıp damarın bir kez daha yırtılmasını engeller.

• Beyindeki kanama kontrol altına alındığında doktorlar hasarlı damarı düzeltip tekrar kanama yapmasını engellemek için cerrahi işlemler uygulayabilir.

Kaynak: medicalnewstoday.com