Anayasa Mahkemesi (AYM), sosyal medya paylaşımları ve katıldıkları protesto yürüyüşleri gibi çeşitli nedenlerle hapis cezasına çarptırılıp haklarında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) ve denetim uygulanan başvurucuların, ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının ihlâl edildiğine hükmetti.

Kararda, sanığın HAGB uygulanmasını kabul etmemesi hâlinde HAGB kararı verilemeyeceği ifade edildi. Yargılamanın daha başında HAGB uygulamasının kabul edilip edilmemesinin sorulmasının da yargılamanın seyrini sanığın aleyhine çevirdiği belirtildi.

‘HAGB, HAKİMLERİN YARGILAMA ESNASINDA USUL GÜVENCELERİNİ İSTİSMAR ETMELERİNE YOL AÇIYOR’

Usul istismarı yönünden yapılan incelemede; HAGB kararının sanık tarafından henüz duruşmanın başında kabul edilmesinin, hem sanıklar üzerinde haksız bir baskı oluşturduğuna, hem de hâkimlerin, yargılamada usul güvencelerini istismar etmelerine ve mahkûmiyet ile beraat kararı arasında sıkıştığında tercihlerini mahkûmiyet hükmünden yana kullanmalarına yol açtığına dikkat çekildi.

AYM, başvuruculara uygulanan HAGB kararlarının, Anayasa’nın 26. ve 34. Maddeleriyle güvence altına alınan ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüş haklarının ihlal ettiğine hükmetti.

“HENÜZ AÇIKLANMAMIŞ BİR HÜKÜMLE TEHDİT ALTINA ALINDILAR”

Başvurucular hakkındaki yeniden yapılacak olan yargılamada, ilk olarak sanığa HAGB’yi kabul edip etmediği sorulmadan önce beraat ya da mahkûmiyet yönünde hükmün kurulup daha sonra sanığa HAGB’yi kabul edip etmediğinin sorulması istendi.

Son olarak kararda, “Başvurucular henüz açıklanmamış bir hükmün ilerde açıklanması tehdidi altında bırakılarak denetim altına alınmışlardır” ifadelerine yer verildi.

HAGB NEDİR?

HAGB, sanık hakkında verilen hükmün iki yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezası olması durumunda, belirli şartların oluşması hâlinde mahkeme tarafından verilen bir karardır. Hakkında HAGB verilen sanık, 5 yıl süre ile denetime tabi tutulur ve denetim süresi dahilinde sanık kasten yeni bir suç işlemez ise geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak davanın düşmesine karar verilir.

Adalet Bakanlığı’na bağlı Adli Sicil ve İstatistikler Genel Müdürlüğü’nün 2021 yılına ait Adli İstatistikler raporuna göre, 2021 yılında hakkında HAGB verilen sanık sayısı 674 bin 814 ile kararların yüzde 13,5’ini oluşturmaktadır.