Sinan Dervişoğlu yazdı | Düşmandan da öğrenmek gerekir: Hitler, Alman emekçileri ve biz

Bir faşistin, en büyük düşmanı olan komünist ve sosyal demokratların tabanını etkilemek ve kazanmak için gösterdiği cesareti ve vizyonu biz Türkiye’de gösterecek miyiz?

Sinan Dervişoğlu

1970’lerde MHP saldırıları başladığında devrimcilerin önemli bir kısmı “bakalım bu faşistler ne diyor” diyerek Hitler’in “Kavgam”ını okumaya yönelmişti. O okumanın amacı, esas olarak faşizme egemen olan çarpık kafa yapısını daha yakından tanımaktı. Gerçekten de bu kitap “ırkın üstünlüğü”, zayıfların yaşama hakkı olmadığı”, “güçlü ulusların diğerlerini köleleştirmesi gerektiği”, “Yahudi’nin insanlığın ortak düşmanı olduğu”, “kitlelerin kadın gibi olduğu”..vs şeklinde bir dizi çarpık ve hastalıklı görüşü barındırmaktadır. Ancak bu kitabı salt o gözle okumak, onun tarihsel anlamını bu sonuçlara indirgemek ciddi bir eksikliktir.  Bu kitap bir yönüyle de bir başarı öyküsüdür. Karanlık, çılgın, insanlık dışı bir başarı; ama boyutları itibariyle devasa bir başarı! Üniversiteden terk vasat bir ressam ve bir badanacı, garip ve marjinal bir gruptan insanlığı titreten, ülkeleri ezip geçen bir güç yaratmıştır. Bu öyküden, sosyalistlerin de öğreneceği dersler vardır ve yazımızın güncelliğe katkısı da bu noktada olacaktır.

'KAVGAM'DA ÖRGÜTLENME DERSLERİ

Bu noktada “örgütlenmeyi faşistlerden mi öğreneceğiz?” türünde bir tepkinin anlamı yoktur, zira bizzat “o faşist” örgütlenmede bizden çok şey öğrenmiştir. Kitapta sürekli tekrar edilen tespit “Kızıllara karşı mücadele için onlar kadar disiplinli, onlar kadar net ve köşeli sloganları olan, ve onlar gibi gerektiğinde şiddet kullanabilen bir yapı kurulmalıdır” görüşüdür. Ancak o satırların yazarı sonuçta tarihsel olarak “kızılları” yendiyse, neyi farklı ve daha iyi yaptığı da dikkatle incelenmelidir.

Ayrıntılarına bu yazıda girmemekle birlikte, kendini “örgütçü” olarak gören her devrimci, “Kavgam” da (siyasi değil teknik seviyede) son derece faydalı yaklaşımlar ve formüller bulacaktır. Propagandanın nasıl olması gerektiği, kitleye verilen mesajın iç mantığı, yerel parti örgütlerinde göz önüne alınması gereken ilkeler, miting ve toplantıların nasıl tertip edileceği, devlete meydan okumadan ve ezilmeden şiddetin nasıl organize edileceği, istihbarat, sol partilerin içine ajan sokma, partinin kitle nezdinde imajının oluşturulması gibi konularda bugün dahi faydalı olabilecek teknikler ve ilkeler mevcuttur. Sadece bir örnek vermek gerekirse, başarılı bir örgütçü olarak Hitler, iki farklı ve birbirine benzeyen parti arasında “siyasal birleşme”nin niçin imkansız bir hedef ve bir vakit kaybı olduğunu anlatmaktadır. O dönem, Almanya’da mevcut irili ufaklı ırkçı oluşumlar arasındaki “birlik” çabalarına (kendisi de ufak bir grubu yöneten) Hitler gülüp geçmekte, ve farklı lider-kurucu ekip-çalışma tarzına sahip olan yapılar arasında birliğin asla tutmayacağını, başta bir umut yaratsa bile kısa zamanda yeni bölünmelerle sonuçlanacağını net ve analitik gerekçelerle anlatmaktadır. Görüşlerini şu net formülle özetler: “8 felçliden bir gladyatör çıkmaz!”. Birlik için önerdiği ise en doğru yoldur: Başarılı olan, başarısını pratikte ispat eden örgüte diğer örgütlerin onurlu biçimde katılması; bu süre zarfında da o örgütün “kendi işine”, yani kendi başarısına odaklanması. Türkiye Solu’nda “birleşme” çabalarının ve bu işi varlık sebebi edinmiş “birlik bezirganlarının” bizlere kaybettirdiği zaman ve enerji göz önüne alındığında bu “faşist”ten gerçekten öğrenecek bir şeyler olduğu ortaya çıkmaktadır.

Ancak “Kavgam”da asıl odaklanacağımız nokta, 2021 Türkiye’sinde sosyalistler için çok önemli dersler içeren vurgusudur:

'NAZİ PARTİSİNİN HEDEF KİTLESİ, KIZILLARIN TABANIDIR!'

Bu cesur ve başarıda belirleyici tespitin arka planını açalım: “Hitler’in başarısının sırrı tekellerin ve Alman gerici devletinin sağladığı destektir” şeklinde yaygın olan görüş tam anlamıyla bir “öğrenilmiş cahillik”tir. Tekellerin ve devletin sağladığı destek ancak 1930’larda, parti milyonları kapsayan bir kitle gücü haline geldikten sonra gerçekleşmiş, 1921’den sonraki dönemin başlangıcında hiçbir burjuva grup ya da örgüt Hitler’e destek olmamıştır. Sosyal-demokrat ve liberal hükümetlerin emrindeki polis Nazilere (“vukuat çıkaran” bir grup olarak) sürekli müdahale etmiş ve engellemiştir. Burjuvalar ve onların geleneksel partileri ise ona isyancı, marjinal, hatta bir tür “solcu” muamelesi yapmış, Hitler de katıldığı burjuva parti toplantılarına egemen olan ruhsuzluğu ve Almanya’nın kaderine olan kayıtsızlığı nefretle not etmiştir. Vardığı sonuç “Almanya’yı tek kurtaracak gücün Alman Proletaryası olduğu”dur. Ancak bu “proletarya”nın kimin peşinde olduğu bellidir: Kızıllar, yani Sosyal demokratlar ve Komünistler. Dolayısıyla Hitler sosyalist düşünceleri benimseyen işçi ve emekçilere yönelmiştir.

Kızılları ve onların etkisindeki emekçileri çekebilmek için ciddi taktik geliştirir Hitler: “Afişlerimizi sırf onları toplantılarımıza çekebilmek için kırmızıya boyadık. Bizi önce görmezden geldiler; sonra kavga etmek için geldiler, kavgada gerilemeyince bizi üyelerine yasakladılar, ancak sonra gene tabanları bize ilgi göstermeye devam edince bu döngü büyüyerek devam etti”. İlk toplantılarını 1920’de yaparlar. Sosyal Demokratların Berlin’de 100.000 kişilik miting yaptığı, komünistlerin onbinlerce kişilik mitingle Rosa ve Liebknecht’in ölüm yıldönümünü andığı bir dönemde, partisinin toplantısına 170 kişinin gelmesi onu sevince boğar. Gelenlerin yarısı da solcu işçilerdir.

Toplantılarda Hitler’in verdiği mesajın mantığı akıllıca bir kurgudur: Önce fakirlik, sosyal adaletsizlik, işçi sınıfının sefaleti, sonra Almanya’nın içinde bulunduğu utanç verici durum, (Lenin’in dahi “tarihteki en büyük haydutluk örneği” dediği) Versaille anlaşmasının dayattığı onursuzluk, Alman halkının şahlanmasının gerekliliği. Buraya kadar her solcu işçiyle düşünce bağı kurar. Sonradan “düşman” gelir: Yahudiler, Alman olmayanlar, kozmopolitler ..vs ve onlara destek olanlar. Katılanların büyük çoğunluğu Yahudi olmadığı için bu son kısım onlar için bir tür “kuruntu” ve “zararsız deliliktir”. Ancak verilen mesajın sosyal adalet ve yurtseverlik soslu keskin milliyetçiliği kafalarda iz bırakır.

Toplantılarda saldırı ve fiziksel şiddet karşısında gerilememek için kararlıdır ve kendi öz gücüne güvenir. Bunun için (geleceğin SA’ları olacak) dövüşmeye yetenekli, boks ve jiu jitsu eğitimi almış özel bir militan ekip yetiştirir. Toplantıları provoke etmeye kalkanlar etkisizleştirilir. 1921’de Münich’deki toplantılarına kalabalık bir kitle katılır; ancak bunun yarıdan fazlası orayı dağıtmaya gelen komünist işçilerdir. Kavga çıktığında Hitler salonu terk etmez; aralarında geleceğin Nazi lideri Rudolf Hess’in de bulunduğu SA’lar suratları kan içinde dövüşmeye devam edip bizimkileri püskürtürler. Hitler bunu “ilk zafer” olarak aktarır.

Bir toplantıya katılmakla bir “kızıl”ın nasyonal sosyalist olmayacağını Hitler de bilmektedir. Amaç en azından nötralize etmek, “bunlar da o kadar yanlış şeyler söylemiyorlar” dedirtmek ve onların kendi partilerine olan mutlak bağlılığını sarsmaktır. Bunu da süreç içinde başarır. Mutlak iktidarı ele geçirdiği 1933 yılında elbette ki “kızıl”ların tabanını bütünüyle kendine çekmiş değildir; ancak önce işçi sınıfı içinde kendine bir yer edinmiş, sonra da bu partilerin tabanında hem kendi militan gücü ile bir caydırıcılık yaratmış, hem de cazip söylemleri ile onların kafasında “teslim olmanın ya da sessiz kalmanın” kapısını açık tutmuştur. Sonuç da trajiktir: 360.000 üyeye sahip Alman KP kapatıldığı 1933 yılından sonra mücadeleye yer altında devam etmekle birlikte, belli bir miktar (binler mertebesinde) KP üyesi de Nazi partisine geçmiştir. 2.Dünya Savaşı’nda savaşan Sovyet partizanlarının anılarında, esir aldıkları Naziler arasında kendilerine yaklaşıp bozuk bir Rusça ile “Ben..komünist...” diyen ve nasırlı ellerini gösteren askerlerden bahsedilmektedir.

TÜRKİYE: SAĞIN TABANINDAKİ MİLYONLARCA EMEKÇİ

Yazının yazılma amacı sanırız ortaya çıkmıştır: Bir faşistin, en büyük düşmanı olan komünist ve sosyal demokratların tabanını etkilemek ve kazanmak için gösterdiği cesareti ve vizyonu biz Türkiye’de gösterecek miyiz? Burada sol hareketimizde en yaygın yaklaşım (açıkça ifade edilmese de) “kompartmanlar mantığı”dır. Siyasal akımları bir trenin vagonlarına benzetirsek, en başta sosyalistler, sonra CHP, sonra da sağ kesim olarak düşünürsek, bu mantığa göre sağın vagonundan sosyalistlerin vagonuna geçmek için arada CHP’nin vagonundan geçmek gerekir. Yani, ülkede sosyalistlerin güçlenmesi ancak sağ’dan CHP’ye, CHP’den de sosyalistlere geçişler biçiminde gerçekleşebilir. Bu görüş tam bir politik aymazlıktır. Sosyalistleri, bir devlet partisi olan, geçmişinde sosyalistlere karşı işlenmiş suçların utancını taşıyan, ve devletin “derin” odaklarıyla da bağını hala koparmadığı her gün anlaşılan CHP’nin “habitat”ında yaşayan ve onun kırıntılarından beslenen bir ekosistem canlısına indirgeyen bu yaklaşım, siyasal bir kişiliksizliktir. Sadece CHP tabanı değil, AKP ve MHP tabanındaki emekçiler de Türkiye’de sosyalistlerin ve onun en başarılı partisi TİP’in hedef kitlesidir, olmak zorundadır. İkizdere’de jandarmaya meydan okuyan köylülerin hepsi AKP-MHP seçmenidir. Geçtiğimiz sene Loreal grevinde yumruklarını sıkarak direnen onurlu kadın emekçilerin çoğu AKP seçmenidir. Ülkenin dört bir yanında fabrikalarda direnen mavi yakalı emekçilerin içinde çok sayıda sağ partilere oy vermiş emekçi vardır; hatta onlar bu kitlede muhtemelen çoğunluktadır.

Sosyalistler şu aşamada esas olarak kentlerde CHP’den sıtkı sıyrılmış demokrat tabana yönelmektedir ve bu, hızlı bir kazanç (“quick win”) sağlamak açısından anlamlı olabilir. Ancak daha şimdiden TİP’e tek tük de olsa sağ partilerin tabanından emekçiler yönelmektedir ve bu eğilim daha da artacaktır. Öte yandan oyu en kötü durumda %40’ın altına inmeyen ve tabanında düzenin acımasızca sömürdüğü milyonlarca emekçinin bulunduğu sağ kitleyi etkilemeden, onların içine “ayağımızı sokmadan”, orada başlangıçta ufak da olsa bir kitle desteği edinmeden, onları bölmeden, bu kitlenin bir kısmına “bu komünistler de düzgün çocuklar ve aslında doğru şeyler söylüyorlar” dedirtmeden değil sosyalist devrimi yapmak, demokrasi mücadelesinde kalıcı bir başarı kazanmak dahi mümkün değildir. Sosyalistlerin sesinin ve etkisinin sağın tabanına hiç ulaşmadığı “%50’ye %50”, veya “%40’a %60” şeklindeki mevcut şeytan dengesinde, emperyalizm ve sermaye her zaman yeni provokasyonlar ve manipülasyonlar yaratmakta ve ülkeyi otoriter çözümlere mahkum edecek bir manevra alanı bulmakta zorluk çekmeyecektir.

Çözüm Hitler’in oyununu tersten almak, yani onun bir sahtekârlık ve takiyye olan “sosyalizm soslu milliyetçiliği”ni tersine çevirip bu sefer sahici ve samimi argümanlarla yurtseverliği, millet değil ülke sevgisini işleyen, yurdumuzun yerel renkleri ve motifleriyle bezenmiş bir devrimci söylemi sağ kitleye yöneltmektir. Bu kolay bir iş değildir ve sosyalist saflarda ciddi bir fikirsel yapılanmayı zorunlu kılmaktadır. İslamiyet hakkında (“siyasal islamın kötülüğü” dışında) hiçbir fikri olmayan, Nazım’dan başka şair okumayıp, Livaneli ve Grup Yorum’dan başka bir şarkı söyleyemeyen, ülkesinin yakın tarihini Ekim Devrimi tarihinden çok daha az bilen bir militan profiliyle bu işi yapmak oldukça zordur. Bu konu, “sosyalist hareketin yerelleşmesi ve ülkenin ruhunu kavraması” sorununun parçasıdır. Onu da bir başka yazımızda ele alacağız.

Bora Ercan yazdı | Bir dil gerilimi olarak esnaf bilinci

Zorluklar da sevinçler de paylaşıldıkça anlam kazanır. Tek başına sevinilmez, en az bir dostunla omuz omuz halay çekmelisin, şarkı söylemelisin. Hatta hiç tanımadığın biriyle de bir şenlikte, bir barikatta dans ederek arkadaş olmalısın. Zorluklar da böyle, olmayan ekmeğini bile paylaşmalısın. Olan ekmeği paylaşmak kolay. Olmayanı da paylaşmak ve bunu bir kalp atışının sesi gibi içerden duymak, duyurmak…

Bora Ercan

Yapısalcı dilbilimin önemli isimlerinden Ferdinand Saussure dilin toplumsal bir fenomen olduğunu öne sürer. Buna göre, gerçeklik dille var edilir, dille kırılır, yok edilir. Gerçeklik, dil olmadan kavranamaz.

Dolayısıyla dil, bir toplumun tarihin belirli bir noktasındaki maddi ve manevi yaşantısının anahtarıdır. Bir dilin sözcük haznesi, atasözleri, cümle kuruluşları, varsa alfabesi kendini yaratan kültürün yapıtaşlarıdır. Toplumsal bilinç de toplumsal bilinçdışı da bu bütüncül yapıdan ayrı olarak ele alınamaz.

Dilin değişimi toplumun değişiminin bariz bir işaretidir. Tarih boyunca ticaret yollarını, teknolojiyi, bilimi, sanatı yapan kültürlerin dilleri dünya üzerinde doğal olarak yaygınlaşmıştır. Günümüzde İngilizce, İspanyolca gibi kendi coğrafyaları dışında bazı dillerin yaygınlaşmasının bir diğer nedeniyse, şüphesiz sömürgeciliktir.

Dilin değişmesinin kültürün değişmesinin de temel etkeni olmasını somut olarak örnekleyelim: Son günlerde ‘enjoy’ ve ‘vaccination’ kelimelerinin hangi dilden olduğunu bilmesek bile artık Türkiye gündeminde olduğunu, hem de anlamlarını bilerek söyleyebiliriz. Türkiye kendi turizm reklamında kullanıyor bu sözcükleri. İlginçtir, bu iki sözcük de İngilizce, ama hem İngiltere Türkiye’ye yolculuğu önermiyor hem de THY bile İngiltere uçuşlarına ara vermiş durumda. Maskeye ya da herhangi bir yere İngilizce olarak turizm sloganı yazmak gönüllü olarak resmî ideolojinin İngiliz kültürel sömürgeliğini kabulünden başka nedir? İşin anlaşılamaz yanıysa bunu ‘yerli ve milli’ iktidarın yapıyor olmasında bir beis görülmemesi. Öte yandan, maskenin üzerine hangi dilden olursa olsun yazı yazmak ve Türkiye’nin deniz, güneş turizmi gibi berbat bir ekonomik sektörü kurtuluşu olarak görmesi bizi yerli uzay gemisi beklentisine sokan bir iktidara pek yakışmıyor. 

Esnaftan helallik istendi. Üç kelimelik bir cümle bu kurduğum. İkisi Arapça, biri Türkçe. Fakat esnaf da helâl de yılların kullanımıyla artık bizden sözcükler. ‘Enjoy’ ve ‘vaccination’ gibi yabancı değil. Kim bilir böyle giderse enjoy ve vaccination da bir süre sonra sözlüklerimizde yer bulur, yalnız telaffuzu nasıl olur bilemiyorum.

Esnaf, daha çok küçük sıfatıyla anılır ya da küçüklüğe işaret eder, büyük esnaf tanımlaması talidir. Küçük de olsa büyük de olsa bu ülkede esnaf iktidarların her daim gözbebeği olagelmiştir. Bir maden işçisi, bir tarım işçisi değildir esnaf, toplumun her kesimiyle ilişkileri sık ve sıkı olan kişilerden oluşur, bakkal ya da taksi şoförü gibi. Esnafın seçimlerde belirli bir yüzdelik etkisinin de olacağı, bu nedenle de gönüllerinin hoş tutulmasının gereği, şark kurnazlığının bir parçasıdır. Hem esnaf çoğu zaman statükodan yana olagelmiştir. Ötesinde de, iktidarın gözünde kimi zaman namus bekçisidir kimi zamansa vatanın yılmaz savunucusu. Oysa, anlam olarak esnaf, sınıfın çoğuludur. Sınıf, sınıf bilinci, sınıfsız toplum gibi kavramlar ülkemizde siyasi iktidarların çekindiği kavramlardır. Hele ki, işçi sınıfı. Şimdilerdeyse, korona salgını sonrası dönemde bir bilinç oluşacak belki de: Esnaf bilinci! Mahallenin namus bekçisi olmayan, işini hakkıyla yapan ve ‘büyük’ esnafın iktidar desteğiyle kendilerini yutmalarına karşı kenetlenmiş bilinçli bir ‘esnaf sınıfı’.

Helâl dinsel bir ifade. O da kültürümüzün içinde. Anlam olarak din yasaklarına ters düşmeyen, denebilir, Helâllikle ilgili ise Kubbealtı Sözlüğü’nde şöyle açıklamalar yer alıyor: 1. İsteye isteye verdim, cân ü gönülden bağışladım.

2. Yaptıklarımı helâl ettim, karşılığını beklemiyorum, gönlüm hoş, helâl olsun [Halk ağzında helâlihoş şeklinde kullanılır].

Zorluklar da sevinçler de paylaşıldıkça anlam kazanır. Tek başına sevinilmez, en az bir dostunla omuz omuz halay çekmelisin, şarkı söylemelisin. Hatta hiç tanımadığın biriyle de bir şenlikte, bir barikatta dans ederek arkadaş olmalısın. Zorluklar da böyle, olmayan ekmeğini bile paylaşmalısın. Olan ekmeği paylaşmak kolay. Olmayanı da paylaşmak ve bunu bir kalp atışının sesi gibi içerden duymak, duyurmak…

Türkiye coğrafyası ve çevresi binyıllara yayılan, muktedirlerin zulümlerinin getirdiği bir zorluklar coğrafyasıdır. Hepimizin bilmediğimiz aile köklerinde hiç tahmin bile edemeyeceğimiz ne zorluklar yaşanmıştır, elbette ne dayanışmalar da. Che Guevara ve Eduardo Galeano’nun izinden giderek söylersek dayanışma sınıfların kendi içinde gerçekleşir çünkü siz birisine düşmemesi için dayanıyorsanız o da size dayanıyordur. Yardımlaşmaysa ‘üst’ bir yapının ‘alt’ bir yapıya kendi üstünlüğünü hatırlatmasıdır. Günümüzde efendi-köle diyalektiği patates-soğan yardımlarıyla kendini meşrulaştırarak devlet-tebaa sistemini sürdürme amacındadır. Kısacası, dayanışma sol, yardımlaşma sağ ideolojiye içkindir.

Dükkanını kira, banka ve vergi borçlarıyla kapamak zorunda kalan, geleceği ipotek altındaki esnaf (ya da işsiz, dar gelirli) hakkını helâl edebilir, sonuçta birkaç istisnai durum dışında toplum cenazede helâllik verir, hem de üç kere, âdettendir.

Yaşam alanlarının, iş olanaklarını yerel, küresel kapitalizm iş birliğiyle talan edildiği bir dönemdeyiz. İnsanlık, doğa ve tarih bilgisi bu aşılamaz gibi görünen engebeli süreci aşma deneyimini bize sunuyor. Eşit olalım ve eşitler arasında helâlleşelim; dayanışmayla, dostlukla, inatla, inançla.

Mehmet Yayla yazdı | #NosEstánMatando: 'Bizi öldürüyorlar'

Mehmet Yayla

Son günlerdeki gösterilerde en az 42 kişinin öldürüldüğü, yüzlercesinin de kaybedildiği Kolombiya'daki halk hareketi, sesini dünyaya sosyal medyada açtığı bu etiketle duyurmayı başardı. Latin Amerika'dan Avrupa'ya, Myanmar'dan ABD kentlerine kadar dünyanın birçok ülkesinde Kolombiyalı göçmenler ve dostlarının düzenlediği dayanışma etkinliklerine insan hakları savunucuları, demokratlar ve sosyalistler destek verdi.

Montreal, Kanada

İSYANIN ÇIKIŞI

Salgın krizi, toplumsal eşitsizlik, iktidardaki Duque hükümetinin ve aşırı sağcı Demokratik Merkez partisinin krizi yönetememesi, Kolombiya'daki toplumsal patlamanın zeminini hazırlayan etkenler oldu. Duque, göreve başladığı 2018'den beri ülkeyi polis devleti baskısıyla ve halkın gerçeklerinden kopuk bir neoliberal plan doğrultusunda yönetiyor. Bu yönetim tarzı, güçlü bir halk muhalefeti geleneğine sahip olan Kolombiya'da daha önce de iki önemli ayaklanmaya yol açmıştı, ancak bu son ayaklanma en şiddetlisi oldu.

Duque, “Sürdürülebilir Dayanışma Yasası” adlı bir paket-yasa çıkararak pandemiyle derinleşen ekonomik krizin faturasını işçilere, emeklilere ve orta sınıflara ödetmeye çalıştı. Paket, temel tüketim malları üzerindeki katma değer vergisini (KDV) artırmayı, vergi iadelerinin kaldırılmasını, gelir vergilerinin başladığı gelir eşiğinin düşürülmesini (neredeyse asgari ücretten bile gelir vergisi almayı) ve emekli maaşlarına gelir vergisi getirmeyi içeriyordu. Bunun ötesinde, 2020'de salgının ve karantinaların neden olduğu durgunluk sırasında halka elle tutulur bir yardım yapılmamıştı, devlet yardımından en çok yararlananlar, Avianca (havayolu 370 milyon ABD doları kurtarma paketi aldı) ve finans sistemi gibi büyük kapitalistlerdi. Hükümetin ana hedefi, 2020'de GSYİH'nın yüzde 8'ine yükselen açığı azaltarak Kolombiya'nın kredi notunu korumak ve böylece Uluslararası Para Fonu'na (IMF) ve uluslararası finans sermayesine güvenilir olduğunu göstermekti.

Duque, halkın cebine karşı böyle bir saldırıyı duyurmak için en uygunsuz anı seçti: Covid-19'un üçüncü dalgasının ortasında, 50 milyonluk toplam nüfusun 21 milyonunun fakirlik sınırında yaşadığı, 7 milyonunun günde sadece bir kez yemek yiyebildiği ve 4 milyon kişinin işsiz olduğu bir dönemde!

İşçiler, sendikalar, muhalif parti ve gruplar 28 Nisan'da bir ulusal grev başlattı. Hükümet derhal halk gösterilerine yönelik şiddetli bir baskı uygulamaya başladı ve bu baskılar uluslararası toplum tarafından kınandı. Halka karşı uygulanan düzenli sindirme yöntemleri arasında gözaltında veya gözaltısız kaybetmeler; cinayet ve cinsel şiddet; gösterici kitlelere karşı kanunsuz ve orantısız güç uygulamaları bulunuyor.

Baskılar gösterileri durduramadı ve Duque 2 Mayıs'ta reform paketini geri çekmek zorunda kaldı. Maliye Bakanı ertesi gün istifa etti. Ancak ulusal grevler, gösteriler ve ayaklanma dinmedi. Özel donanımlı polis mangalarıyla halk arasındaki çatışmalar devam etti. 10 Mayıs itibarıyla en az 42 kişi öldürüldü ve yüzlerce insan kayıp. Ülkenin üçüncü büyük şehri olan Cali, “direnişin başkenti” ilan edildi. Bu başkent halen, çoğunluğu köy ve varoşlardan gelen işsiz, örgütsüz, askeri eğitimi ve donanımı olmayan, ama kaybedecek pek bir şeyleri de olmayan kararlı gençler ile baskıcı bir devletin özel eğitimli, donanımlı, maaşlı uzman paramiliter güçleri arasında geçen amansız bir çatışmanın merkezi durumunda.

Kolombiya'daki durum, ülkenin hem siyasi, hem de kanun dışı derin devlet ilişkilerinde oyunkurucu olan ABD emperyalizmi için tam bir baş ağrısı. ABD ve Kolombiya arasında «Narko-terörizmle mücadele» bahanesiyle kurulan askeri işbirliği programı, bölgede eşi görülmemiş bir ABD müdahalesine olanak tanıyor. Pentagon doğal olarak bu potansiyeli yitirmek istemiyor. Ayrıca Duque ve bir zamanlar Trump'ın gözbebeği olan Kolombiya aşırı sağı, Biden'in başkanlığı altında da ABD'nin Küba ve Venezuela düşmanlığı politikasının temel müttefikleri olmaya devam ediyor.

SONUÇ

Kolombiya'daki isyan, Latin Amerika'da 2019'dan beri ivme kazanan sınıf mücadelesi sürecinin bir parçası. Ancak bu mücadele -yalnızca ilkesel ya da romantik bir yaklaşımla değil, reel olarak- hepimizin mücadelesi. Hepimizin, çünkü artık tepeden tırnağa küreselleşmiş olan emperyalizme, kapitalizme, sürekli daha despotça dayatılan neoliberal doktrinlere karşı dünya halklarının mücadelesinin bir parçası. Çünkü Duque'nin beslediği şirketler, Türkiye'deki iktidarın besledikleriyle aynı cephede ve bu şirketler de kendilerini besleyen elleri iktidarda tutarlar.

21. yüzyıl başlarından beri dünyanın birçok yerinde, örneğin Latin Amerika hareketlerinde, Arap Baharı’nda, Kanada'nın Quebec ve yerli halk hareketlerinde, Gezi Direnişi’nde, Sarı Yelekliler ayaklanmalarında görüldüğü gibi tepkisel olarak patlak veren mücadelelerin kurulu yerel düzene ve küresel emperyalizme karşı kalıcı zafer kazanmasını sağlayacak bir halk uzlaşması sağlanamıyor. Ülke ölçeğinde devrimci parti ve oluşumlar temel hedefler çerçevesinde güçlerini birleştirmedikçe, uluslararası alanda da devrimci bir dayanışma ağına işlev kazandırılmadıkça, bu tarz ayaklanmaların somut ve kalıcı bir değişim sağlaması zor görünüyor.

''Kolombiya hayatta kalmaya uğraşmaktan bıktı, Kolombiya hayatı yaşamak istiyor.''  

Kolombiya'da 2016'dan beri öldürülen binden fazla aydın, demokrat, sosyalist, işçi ve yerli halk önderinin adlarının yazılı olduğu flama.

Kaynaklar:

www.alternatives.ca

https://www.leftvoice.org/

Montreal'deki Kolombiyalı göçmenler

Kanada Komünist Partisi

Hüseyin Ağçal yazdı | Kutup Yıldızı'na saygıyla...

Hüseyin Ağçal

Bir fotoğraf bazen her şeyi anlatmaya yeterdir derler ya işte öyle bir fotoğraf karesindeyiz.

Mücadelenin her anında fotoğrafın izlerine rastlarız. Sosyalizm mücadelesi içine girmiş liseli gençlerdik. Toplantılar, eylemler derken arkadaşlıklar, dostluklar ilginç bir kesişim kümesi içerisinde bir kişinin etrafında cereyan ederdi.

Her kritik uğrakta dönüp bakman gerekir Kutup Yıldızı'na.

İşte öyle zamanlardan geldik, dile kolay ve bir o kadar da hızlı, maceralı, zorlu bir 20 yıl yaşadık. Bu süreçte hiç değişmeyen bir Kutup Yıldızımız vardı.

Gece gündüz afiş yaparken dilimizde Sıyrılıp Gelen, elimizde fırçalar, yanımızda Kutup Yıldızımız.

Başın sıkıştığında ilk başvuracağın, sevgini ilk anlatacağın, üzüntünde seni yalnız bırakmayan, gel dediğinde kilometre hesabı yapmayacak bir dost, arkadaş, yoldaş. Onu görmeden geçen iki yıl bu konuda yeterli bir anlam çıkarttı bende, yalnızlık!

Yılmadan, usanmadan, bıkmadan, hep yeniyi, daha gelişkini arayarak geçen yılların sonunda güneş gibi doğan Türkiye İşçi Partisi.

Uzun yıllardır beklediğimiz an gelmiş gibiydi. Yerinde duramıyordu, her görevi almak, her şeyi yapmak istiyordu. Bir gün sordum: Utkan hayırdır ne oldu? Utkan, ''Güzel şeyler oluyor, başaracağız'' diyerek işçi çalışmalarındaki hedefleri, nasıl yapacağımızı heyecanla anlatıyordu. İşte o heyecan ve inanmışlık tarifi imkansız bir GÜVEN yaratıyordu.

Utkan, her zaman sosyalizm mücadelesini halklaştırmak, işçileştirmek gerektiğini vurguladı, bunun için üretti. Bugün geldiğimiz noktada senin de olman gerekiyordu, bu işin öncüsü sendin diyeceğimiz çok şey var. Temellerini attığın Türkiye İşçi Partisi koyduğun hedeflere ilerliyor. Akın akın işçiler, gençler, kadınlar partiye üye oluyorlar. Farkımızı yarattık ve hedefe ilerliyoruz. Tam da dediğin gibi.

Sen bu partinin temellerini attın, iyi bir temel atmışsın ki çok güçlü yükseliyor. Sana layık olanı yapacağız ve sosyalizmi kuracağız.

Utkan Adıyaman iyi ki bu dünyadan geçmiş, iyi ki bize önderlik etmiş, iyi ki yoldaşımız olmuş ve iyi ki kan kardeşim, can dostum olmuş. Sevgiyle özlemle…

Selcan Adıyaman yazdı | Teori ve politikada 'MASTEKİ'

“Master key diye yazılıyor” der kıdemlisi, “her odanın kapısını açan ana anahtar, anahtar panosunun üstünde”.

“Ancak solun siyasal arenadan dışarıya itildiği, gücünün ihmal edilebilir düzeyde olduğu tespitini açıkça yaptıktan sonra artık hiçbir şey eskisi gibi olmaz. Başat sorununuz elinizi kolunuzu bağlayan bu tablonun tersyüz edilmesidir. Yapmanız gereken şey adlı adınca “solu toplumsal alanda yeniden inşa etmek” olmalıdır.”[1]

“Solu toplumsal alanda yeniden inşa etmek” isteyenlerin başlayacağı yer neresi olmalıdır; İlyas Torlak bu yazısında açıkça ifade etmiş  “Aslında ihtiyacımız olan ışığı bir noktada toplayan bir mercektir… Bu kanal öyle “ekseniyle” falan değil doğrudan emek politikasıyla açılabilir.”[2]

Yazarın “eksensiz, doğrudan emek politikası” çağrısını müşterek hayatımızda bizleri çok etkileyen öğretici bir anısıyla somutlamak isterim.

2002 yılı yazında 20 yaşındayken örgütünün otel işçileri çalışmasına destek olmak amacıyla Hilton Otel’de kat temizliği işçisi olarak işe başlayan İTÜ’lü üniversite öğrencisi; otelde çalıştığı 6 ay içerisinde kişisel devrimci mücadele kitine en önemli aracını eklemiştir. Bu araç; yazısında “solun toplumsal yeniden inşası” olarak ortaya koyduğu meselenin adlı adınca “sınıfsal yeniden inşa” görevi olduğu bilincidir. Bu bilinci kuşkusuz bu 6 ay içinde kazanmamıştır. Ama devrimci hareketin nihai hedefine giden yolun; işçi sınıfı pratiklerinden ve işçi sınıfı kavramlarından uzak bir pratik içinde; “Fransız solunun ortak programı” gibi belgeleri kıraat etmekle[3] ya da “siyasi abi/abla” masalarından çıkacak yüksek vizyonlu parlak projelere bel bağlayarak yürünemeyeceği fikrinin güçlendiği zamanlar diyebiliriz.

Çünkü bir çırpıda sıralayabileceği büyük siyasal sorunlar ve çözümleri ile ilgili bilgi dağarcığının dışında bir sorunla karşı karşıya kalmıştır:

'MASTEKİ NEREDE?'

Yazarımız bir gece nöbetinde housekeeper şefinin “ bana acil masteki”yi getir demesi üzerine döner dolaşır mesul olduğu katta “masteki” arar durur, her sorduğu  “her zamanki yerinde” der, yeri tarif eder. Gider bakar çeşitli şeyler tahmin eder, utanır soramaz çünkü herkes çok rahat bir şekilde yerini söyler ve onun da işteki ikinci ayıdır. En sonunda vakit iyice geçince gider sorar “abi bu masteki nedir gözünü seveyim?”

“Master key diye yazılıyor” der kıdemlisi, “her odanın kapısını açan ana anahtar, anahtar panosunun üstünde”.

Ertesi gün sabah bir yandan gece nöbeti çıkışı getirdiği sıcak poğaçaları yerken diğer yandan gece yaşadığı teknik sıkıntıyı konuştuk. Bu arada masteki meselesi, kişisel dikkatsizliğinden işçilerin diline yabancı olmaya ve oradan devrimci mücadelenin yükselişinin kapısını açacak ana anahtara uzanan; bir kısmı O’nun uykusuzluğunun da etkisiyle artık fanteziye varan sabah sohbetimizin çokça güldüğümüz gündemi olmuştu.

Hapishane katliamlarının ardı sıra olan bu zamanlarda, saldırının ağırlığının altından kafasını kaldırmaya çalışan devrimci hareketin farklı öznelerinde örgütlü bir kadro kuşağı  “master key’i” aramaktaydık. Kimimiz emekçi mahallelerinde, kimimiz fabrikalarda, kimimiz hapishanelerde, amfilerde, tarlalarda, dik yamaçlarda… Ama kavganın ortasında; devrimci gençlik hareketinin tarihsel mirası olan “kurucu irade” genç, cılız, tedirgin; alışık olmadığı mekânlarda ama devraldığı özgüvenle işçi sınıfı iktidarının izini sürmekten bir an olsun vazgeçmemiştir.  

Sebebi aşikâr ama konu dışı nedenle girmeyeceğimiz ‘boğaziçi kolpacıları’ olarak hafifsediği Boğaziçililerin, mahçupça gülümseteceğini bildiğim yazarımızın ve Boğaziçi isyancılarının ayağını bastığı toprak işte bu Türkiyeli devrimci gençlerin dün olduğu gibi bugün de Denizlerden, Mahirlerden, İbolardan aldığı eldir. Bu el gerçek ve ağır yenilgilerden sağ çıkıp önce bir direniş hareketi biçiminde var olmuş ve yenilgi içinde yeşermeye başlayanın kurucu iradesi olmaya talip olmuştur.

Türkiye devrimci hareketi AKP iktidarına karşı etkin bir kitlesel direniş çizgisini hayata geçiremese de adeta bir bayrak yarışı gibi işçi sınıfından, feministlere; feministlerden devrimci gençliğe; devrimci gençlikten LGBTİ harekete el değiştiren ve bayrağı bir şekilde yere düşürmeyen direniş odaklarıyla birlikte toplumun topyekûn yıkımının önünde engel teşkil etmeye devam ediyorlar.

Devrimci hareketimiz yenilgiler, başarılar ve bu arada yeri doldurulamayacak kayıplarımızla kesintisiz sürecinin evriminde yol alıyor. Gerçek olan şu ki havuzu boşaltana kıyasla dolduran musluk sayısının çok gerisindeyiz. Havuzu dolduracak muslukların oluşturulması çetin olacak fikir ve eylem mücadelelerinin içinden geçecektir. Ama güncel direniş hareketlerinin taleplerinin ilk maddelerini bile alt alta sıralasak devrimci/sosyalist bir programın, proleter bir politik hattın doğrultusunun ipuçlarını verdiğini görebiliriz.

İRADE, İNAT, UMUT

“….umudun en sahih türü, her tür garantiden soyut olarak, genel bir dağılmadan çekilip kurtarılacak olandır. Yıkılmayı reddeden indirgenemez bakiyedir o; kendi direncini katıksız felaket ihtimaline açıklıktan koparıp alır. Bu yüzden iyimserlikten hayal edilemeyecek ölçüde uzaktır.”[4]

1 Mayıs’tan bir gün önceki konuşmamızda TİP işçi kortejinde bir süre de olsa yürümemin bana faydası olacağını söylemişti her zamanki muzipliğiyle.. Halkevleriyle alana girdikten sonra dediğini yaptım, iyi ki de yapmışım. O son Mayısımızdan bu yana umut üzerine çokça düşünmeye ihtiyacım ve olanağım oldu.

Evet, 2019 1 Mayıs’ındaki TİP işçi korteji “indirgenemez bakiyeye” göz diktiğini dosta düşmana ilan etmişti.  2019 1 Mayısında heyecandan yerinde duramayan TİP işçi sekreteri Utkan Adıyaman’ın bilincine ve eylemine güvenim daimdir. Bu bilinç ve eylemin TİP işçi örgütü tarafından, proletaryanın salgın kapitalizminin ve faşizmin karşısında bükülmüş belini doğrultmasına katkı sunmak için güçlendirileceğine ilişkin umudum güçlüdür.

‘Az okumuş, teorisi zayıf, köylü, sınıftan uzak’ denilerek hiç başarı şansı verilmeyen bir grup kadın ve erkek devrimcinin “suların sesini, ormanın fısıldayışlarını dinleyerek” ortaya kişisel tarihlerini de koydukları iradeye tanığım. Korunaklı, uydumcu, sığ sulardan; sonlarının ne olacağını göz etmeden, boğulmayı göze alarak fırtınalı denizlere kulaç atmaya karar verdikleri zamanların tanığıyım. Heyecanını kara gözlerinden gördüm, titreyen sesinden duydum!

Bu kavgada sesi, soluğu, emeği olan Hüseyin’den Utkan’a tüm devrimcilere selam olsun!

[1] https://ilerihaber.org/icerik/gercek-sorunlarla-yuzlesmek-iyi-bir-baslangic-92437.html

[2] https://ilerihaber.org/icerik/gercek-sorunlarla-yuzlesmek-iyi-bir-baslangic-92437.html

[3] https://ilerihaber.org/yazar/cesaret-30036.html

[4] Eaglaton, Terry, “İyimser Olmayan Umut”, Ayrıntı Yayınları, 2015,s.156

Bora Ercan yazdı | Çok garip çok

Bora Ercan

Bazı kelimelere biraz daha derinden baktığımızda bir sünger avcısı gibi basınç yemiş bir hale gireriz ancak iyileşmemiz de yine basınç odasında gerçekleşecektir ya da bir serbest dalgıç gibi derinlik sarhoşluğu içinde sudan çıkmak istemeyiz.

Böylesi sözcüklerden biridir garip. Bu ‘gariban’ sözcüğün böylesine kapsamlı anlamlarının olduğunu pek de tahmin edemeyiz. Hayat garip işte, dil hayattan da…

Garip, Arapça uzaklaştı anlamındaki ‘garaba’dan türeme. Bu bağlamda, gün batımı demek olan ‘gurup’, batı demek olan ‘garb’, ‘mağrip’ hep aynı kökten. O zaman garip; alışık olunmayan, yakın olmayan, uzak bir durumun ifadesi gibi anlaşılabilir.

Her ülkenin, her topluluğun kendini adlandırmasıyla, başkalarını adlandırması gayri resmi düzlemde farklılık gösterir, ancak resmi düzlemde farklılık göstermesi işte garip durumlardan biridir. Örneğin, Türkiye Cumhuriyeti için Kıbrıs Cumhuriyeti, Güney Kıbrıs Rum Yönetimidir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olarak Türkiye haritalarında tanımlanan yer ise Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan için işgal altındaki topraklardır. Bizim “yavru vatan” Avrupa ve dünya haritalarında ise sadece Kuzey Kıbrıs olarak geçer.

Garip kelimesinin Arapçadan önceki kökleri güneşin uzaklaşması, batması anlamındaki ‘erebu’ olarak Akad dilinde kayda geçmiş, Fenike dilinde ise batı ve akşam anlamlarında ‘ereb’, Europeyani Avrupa kelimesinin geldiği yer olarak düşünülür. Kıbrıs, coğrafi olarak ‘Levant’ havzasında yer alır ancak tarihsel ve kültürel olarak Avrupa’ya ait. Kıbrıs Cumhuriyeti, Avrupa Birliği’nin bir üyesi. KKTC ise birkaç ülke dışında resmi olarak tanınmıyor. Küçücük adanın bir tarafı garb, bir tarafı şark. Sınırsa bazı evlerin bahçelerinden geçmekte.

Türk toplumu içinse Kıbrıs bir yavru vatan. Resmi tarihe göre son büyük çıkartma, cihat orası için verilmiş. O topraklar uğruna can, kan verilerek soydaşlar kurtarılmıştır. Büyük vatanın, ana/baba/ağabey vatanın yavrusu, kardeşi, yedeğidir. Dolayısıyla, bu tarih anlayışıyla zihni dolu olan Türkiyeli Türkler orada her türlü hakka sahip olarak görürler kendilerini. TC’de kumarhaneler yasaktırama orada serbest. Kıbrıs’ın Türkiye için pek de bir kültürel değeri yoktur, kahramanlık hislerinin tazelenmesi, sıcak bir hava, gece kulüpleri ve casinolardan başka bir de tabii o bitmek tükenmek bilmeyen jeopolitik mevzi mücadelesi.

Adada farklı adlarla anılan her iki ülke de resmi olarak birbirlerinin tarihsel düşmanı. Her ikisi de sırtlarını biri mavi-beyaz diğeri kırmızı-beyaz iki bayrağa dayamışlardır. Sınırda dört ayrı bayrak dalgalanıyor. Lakin, gariplik bu ya, ikliminin güzelliğinden dolayı dünyanın belli başlı ülkelerinden gelir düzeyi yüksek olan insanları ülkelerine çekme, onlara toprak, mal, mülk satma, oturum izni ve pasaport verme derdinde her iki ülke de. Örneğin, Güney’de İngilizce zaten resmi dil olduğu için onu geçelim, Çince, Rusça emlak ilanları gündelik yaşamın doğal bir parçası. Kuzey’deyse durum, onlarca üniversite sayesinde özellikle Afrika ve Orta Doğu ülkelerinden okumak için gelen gençlerin nüfusta belirli bir yüzdelik oluşturmasından öte pek de farklı değil.

Yazının odağına geri dönelim. Buraya kadar garip olan bir şey yok gibi görünebilir. Günümüzde vatandaşlık parayla alınıp satılan bir olgu. Geçen günlerde Kuzey’in sağcı devlet başkanı Ersin Tatar’ın “düşman ülke”nin pasaportuna sahip olduğu ortaya çıktı. Aslında sadece o değil Kuzey’de 160 bin kişinin Kıbrıs Cumhuriyeti pasaportu var, bu zaten orası için çok doğal zira KKTC pasaportu tanınan, geçerli bir pasaport değil. Bu nedenle, bütün KKTC vatandaşlarının bir de TC pasaportları olmak zorunda. TC pasaportu da seyahat için pek makbul değil. Durum böyle olunca bütün KKTC doğal olarak Kıbrıs Cumhuriyeti pasaportuna sahip. Pasaportta Türkçe de resmi dil olarak kullanılıyor. Yalnız bütün bu durum tüm bir resmi tarih paradigmasını, milliyetçiliği yerle bir ediyor. Devleti ve milletiyle bölünmez bir bütün olarak TC’nin mütemmim cüzü KKTC’nin vatandaşları, sokaktaki en milliyetçisinden, meclisteki milletvekillerine kadar başka bir ülkenin pasaportuna sahip. Ülkenin devlet başkanı dahil.

Buraya kadar, garip sınırlarını genişletelim ve bütün bu pasaport durumunun çok da garip olmadığına kendimizi inandıralım eğer adanın birleşmesi, sınırların kalkması yönünde bir politik duruşunuz varsa zaten bu çok da anlaşılır. Anlaşılmaz olansa milliyetçi politikalar güden devlet başkanının da bu pasaporta sahip olmasıdır. Ancak, Ersin Tatar diyor ki, evet, bir pasaportum var, ama kullanmadım, geri iade edeyim. İşte bu da mı garip değil? Harakiri yapması gerekirken…Her şey insanı deli edercesine…
80 sonlarında ‘alışamadım’ eylemleri Türkiye’yi sarmıştı. Bir sürü garip olaya alışamamak ve bunu eyleme dökmek zihinsel bir sağlık göstergesiydi. Cemal Süreya da Turgut Özal’ı Kadıköy meydanında birlikte intihara davet etmişti. Sivil itaatsiz bir eylem olarak bu çok da anlamlıydı.

Şaşırmak tasavvuf ve zen felsefelerinde önemlidir. Hocanın görevi öğrenciyi şaşırtarak onun aydınlanmaya ulaşmasını sağlamaktır. Şaşırma anları bir tür aydınlanma (satori) anlarıdır.

Yunus Emre, “Aceb şu yerde var m’ola şöyle garib bencileyin / Bağrı başlı gözü yaşlı şöyle garib bencileyin”, demiş. Yunus bir gariptir, zira yine gariple ortak kökten gelen bir kelime olan gurbettedir. Bu dünya ona gurbettir, yaban eldir. Buraya atılmış, sürülmüş, kendini burada bulmuş ve asıl yurdunun özlemindedir. İşte bu nedenle burayı garipsemektedir, kolay kolay ‘bu dünyaya’ alışamamaktadır.

Son Yunus’larımızdan biri Neşet Ertaş da bu gariplik haliyle doğmuş, sazını çalmış, yine bu gariplik halinde bu dünyayı terk eylemiştir. Ertaş’ın türkülerinde sayısız kez geçer garip kelimesi. Der ki bir yerde:  “Garip olmayan bilmez / Gariplerin halından.”

O zaman biz, alışamayanlar, garipseyenler, inatla yazanlar, bağıranlar da kendimizce birer garibiz, birer Yunus’uz, Ertaş’ız.