Ersan Kınık - @ErsanKinik

Assos Antik Kenti ve Antik Liman’da yapılan kaya ıslah çalışmalarında yaşanan doğa tahribatına karşı çıkan Kazdağları Ekoloji Platformu, Assos Antik Limanı’nda saat 12.00’de bir basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklamada kaya ıslahı adı altında iş makineleri ile hem doğal peyzajın hem de tarihin yok edildiğine dikkat çekildi.

İnşaatın durdurulması için çeşitli kurumlara ve Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunduklarını söyleyen platform, yapılan bu başvurulara rağmen iş makinelerinin alanda çalışmaya devam ettiğini ifade etti.

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan ve 1. Derece arkeoloji ve doğal sit alanı kabul edilen Assos Antik Kenti Limanı’nda yapılan bu çalışmaya ilişkin gerçekleştirilen basın açıklamasında şu ifadelere yer verildi:

“Assos Antik Kenti Limanı’nda geçtiğimiz yıllarda birkaç kez yamaçtan kaya düşmesi üzerine, Kasım 2020’de Çanakkale Valiliği’nin talimatı ile Çanakkale İl Afet Müdürlüğü yamaçtan taş düşmesini engellemek için bir proje hazırlatmaya karar vermiş. İl Afet Müdürlüğü, rapor ve proje ihale dosyasını hazırlamak üzere Dynamics Engineering isimli şirkete ihaleyi vermiş. Bu rapor ve şartname doğrultusunda Ayvacık Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği de Mart 2021’de “Ayvacık İlçesi Assos Kaya İslahı İnşaatı” işini ihale etmiş. İnşaat ihalesini alan Niday İnşaat Ltd. adlı bir şirket Nisan ayında işe başlamış. Bölge, Çanakkale Valiliği tarafından afet bölgesi ilan edilerek 500 gün süreyle ziyarete ve turistik faaliyetlere kapatılmış. 

Proje raporunda, hazırlanan projenin Çanakkale Koruma Kurulu tarafından Kasım 2020’de onaylandığı belirtiliyor ve inşaatın Müze Müdürlüğü denetiminde, Kazı Başkanlığının nezaretinde yapılması öneriliyor.  Bizler detayını bilmediğimiz ve öğrenemediğimiz ihale sonucunda vatandaşların can güvenliğini sağlayacak bir “kaya ıslahı” projesi beklerken, ne yazık ki doğa ve tarihin katledilmeye başlandığını gördük. Karadan girişin yasak olduğu bölgeye denizden yaklaşarak bu görüntülere ulaşabildik. Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Assos Dostları ve Kazdağları Ekoloji Platformu olarak 24 Eylül’de inşaatın acilen durdurulması ve sorumlular hakkında işlem yapılması için Ayvacık Kaymakamlığı’na başvurduk ve Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunduk.  Ayrıca Küresel İklim Grevi’nde Assos’taki yıkımı gündeme taşıyarak derhal projenin durdurulması talebi ile Çanakkale Valiliği’ne dilekçemizi verdik. Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’na da başvurarak inşaatın acilen durdurulmasını istedik.  İnşaatın durdurulup durdurulmadığını görmek için alana gittiğimizde ise ne yazık ki yıkımın son hızla devam ettiğine tanık olduk.  Daha dün hala Limandan hafriyat kamyonlarının çıktığını gördük. Yani yıkım ne yazık ki durmadı ve devam ediyor…Yazık, çok yazık…Artık söyleyecek söz bulamıyoruz. 

2600 yıldan bu yana varlığını sürdüren Assos Antik Kenti’nde, antik limanın yamaçlarında, milyonlarca yıl önce oluşmuş ve eşsiz özelliğinden dolayı doğal sit ilan edilmiş bir doğa harikası alan sahip olduğu tarihi varlıklarla birlikte yok ediliyor.  Bölgeyi uygarlık tarihi ve dolayısıyla turistik açıdan da değerli kılan özelliklerin başında bir falezin (yalıyarın) var oluşu gelmektedir. Yarın üzerinde konumlanan bir kent ve aynı yarın altındaki antik liman ve bu ikisi arasındaki dik uçurum hayranlık ve ilgi uyandırmaktadır. Binlerce yıldır çeşitli uygarlıklar bu doğal oluşum içinde yaşam formları, kültür üretmişlerdir. Bugün yüzleştiğimiz bu katliam düzeyindeki hafriyat ise, yüzbinlerce, belki milyonlarca yılda oluşan doğal oluşumu ve 2600 yıldır onunla barışık yaşayabilen uygarlık tarihini ve birikimini yok etmektedir.

İğneyle kuyu kazılması gereken, gözümüz gibi bakmamız gereken bir yere görgüsüzce, saygısızca, hoyratça ya da kim bilir hangi gözü doymaz, rantçı, talancı bir zihniyetle dozerler soktunuz, patlayıcılarla tahrip ediyorsunuz. 

Can güvenliği gerekçesi ile yapılmak zorunda olan “Kaya Islahı” bilimsel yollarla, işin uzmanlarına danışılarak, hem doğal ve arkeolojik dokuya zarar vermeden, hem de bölge köylüleri ve turizm emekçileri mağdur edilmeden, kış sezonları kullanılarak yapılabilirdi. Yamaçtaki riskli kayalar çelik perdelerle engellenebilirdi. Oysa şimdi antik limanda adeta taş ocağı görünümü var. Yapılan geniş teraslamaların amacının, güvenlik tedbirinden çok, otopark ve yeni ticari alan yaratmak olduğu anlaşılıyor. Bu durumdan kimlerin yarar sağlayacağını çok merak ediyoruz. 

Soruyoruz: Bu proje hazırlanırken ve bir katliama dönüştürülerek gerçekleştirilirken Ayvacık Kaymakamlığı, Çanakkale Valiliği, Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Çanakkale Tabiat Varlıklarını Koruma 1. Şube Müdürlüğü, Çanakkale Müze Müdürlüğü, Assos Kazı Başkanlığı neredeydi? Bu insan müdahalesinin milyonlarca yıllık doğal oluşum ve binlerce yıllık kültürel birikimi tahrip ettikten sonra ortaya çıkaracağı sonucun görsel, estetik tasarımını kim yaptı? Hangi akademik, mesleki ortamlarda tartışıldı? Bu işin müellifi kim? Burası kimsenin babasının çiftliği değil! Tüm insanlığın, uygar dünyanın kültürel ve doğal mirasıdır. Unutmayın, aklınızdan çıkarmayın!

Ülkemizin imzacısı olduğu birçok uluslararası sözleşmelere ve koruma kararlarına de aykırı olarak yapılan bu kötülüğü asla unutmayacağız!

Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı’nı bu katliamı en kısa zamanda durdurmak ve sorumluları hakkında gerekli soruşturmayı başlatmak ve cezalandırmak üzere göreve çağırıyoruz. 

Assos Antik Limanı acilen rehabilite edilmeli, yöre halkının ve turizmden geçinen emekçilerin mağduriyetleri acilen giderilmelidir."

‘KÖYLERE SU GÖTÜRMEKTEN ACİZ BİR BİRİMİ İHALE SAHİBİ YAPTILAR’

Assos Antik Limanı’ndaki kaya ıslahı inşaatına ilişkin İleri Haber’e değerlendirmelerde bulunan Ekoloji Birliği Sözcüsü ve Kazdağları Koruma Derneği Başkanı Süheyla Doğan şunları söyledi:

“Bölgede önceki yıllarda yola ve otelin üzerine taş düşmesi gerekçesiyle Çanakkale Valiliği, İl Afet Müdürlüğü’ne bir proje hazırlama görevi veriyor. İl Afet Müdürlüğü bir proje ihalesi çıkarıyor ve rapor ve proje ihale dosyasını hazırlaması için özel bir şirkete ihale veriliyor. Bu işin ihalesini de Ayvacık Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birimi’ne veriyorlar. Yani köylere su götürmekten aciz bir birimi, böyle önemli bir işte ihale sahibi yapıyorlar. 

‘GAZETECİLERİN ALANA GİRMESİ ENGELLENİYOR’

İnşaat bölgesine giriş çıkışlar yasak olduğu için içeriye giremiyoruz. Denizden görüntü alıyoruz ve o görüntü ile birlikte yıkımın büyüklüğünü gördük ve durumun vahametinin de farkına vardık. Biz de bu durumu hemen gündeme getirdik, inşaatın durdurulması için dilekçeler hazırladık ve Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunduk. Ne yazık ki başvurularımıza rağmen çalışmaların hâlâ devam ettiğini gördük. Başka bir yoldan alana girerek iş makinelerinin çalışmaya devam ettiğini belgeledik. Daha sonra hafriyat kamyonlarının dolu bir şekilde Behram Köyü’nden çıktığını gördük. Bunun üzerine bugün Behram Köyü’nde geniş katılımlı bir basın açıklaması yaptık. Alanın acilen rehabilite edilmesini istediğimizi belirttik ve bir forum gerçekleştirdik.

Konunun takipçisi olacağız, Behram köyünde köylülerle konuşacağız ve onların mağduriyetlerinin giderilmesi için de çalışacağız. Artık daha fazla kazı yapılmayacağı söyleniyor ancak alana girişler yasak olduğu için yapılan şeyleri görme şansımız yok. Gazeteciler ve ajansların alana girmesine kesinlikle hiçbir şekilde müsaade edilmiyor. Gazetecilerin, alana girmek için valiliğe yapmış oldukları başvurular reddediliyor. Olup biteni ancak yerel halk ve balıkçılar haber verirse öğrenebiliyoruz. 

Bir yandan da uluslararası kuruluşlarla temaslarımız devam ediyor. Uluslararası Kültürel Varlıkları Koruma Örgütü ICOMOS’un Türkiye birimi ile ilişki halindeyiz. Uluslararası destek almak için de girişimlerimize devam edeceğiz.”

Ekoloji Birliği Sözcüsü ve Kazdağları Koruma Derneği Başkanı Süheyla Doğan

TÜRKİYE İŞÇİ PARTİSİ: BU ÇALIŞMA ACİLEN DURMALIDIR!

Konuya ilişkin açıklamada bulunan Türkiye İşçi Partisi (TİP) Kent ve Ekoloji Bürosu da Assos’taki ıslah çalışmalarını ‘yıkım’ olarak değerlendirerek şu değerlendirmelerde bulundu:

“Haber kaynaklarının fotoğraflar ile belgeledikleri üzere Assos antik liman içinde gerçekleştirilen kaya ıslahı çalışması bir yıkıma dönüşmekte. Islah çalışması adı altında yürütülen neredeyse hafriyat çalışması yapılan alan yasal koruma statülerine göre I. Derece Arkeolojik Sit ve Doğal Sit Alanında bulunmakta ve aynı zamanda Behramkale Kentsel Sit Alanı ile etkileşim içinde kalmaktadır. Assos antik limanının liman ve farklı dönemlerdeki ticari yapıları da içeren kültür varlığının, jeolojik unsurlarının, bitki örtüsünün oluşturduğu kültürel peyzajının bir bütün olarak korunmasının bu şartlarda mümkün olamayacağını görüyoruz. Kaya düşmesine karşı antik liman içi kullanıcıların bir süredir çekinceleri ve güvenlik riskleri barınmakta idi. Ancak ülkede bir konunun önüne "afet" öncelikli gelince sanki her şey kuralsız, kurulsuz yürütülen bir sürece dönüşüyor. Halbuki arkeolojik alanların, kültür varlıklarının afet anında, öncesinde ve sonrasında korunmasına dönük izlenmesi gerekenler mutlaka ilgili uzmanlar ile yürütülmesi gereken, çok disiplinli, bilimsel çalışmalara dayanmalıdır. Ülkemizde de dünyada da, böylesi alanlarda kaya ıslah çalışmaları hafriyat çalışması olarak kurgulanamaz. Kaldı ki çok katmanlı bir kültürel peyzaj alanında tüm kazı bulgularının şeffaf olarak paylaşılması gerekmektedir. Ayrıca halkın bu alanda hafriyat çalışmasına dönen bu faaliyetin aslında otopark alanı yaratma uğraşı olduğu endişesi acilen giderilmelidir. Bu çalışma acilen durmalıdır.”