İleri Haber

Türkiye İşçi Partisi (TİP) İstanbul Milletvekili Ahmet Şık, Planlama ve Bütçe Komisyonu'nun Dışişleri Bakanlığı bütçe görüşmelerinde, Türkiye’nin demokrasi, yargı bağımsızlığı, basın özgürlüğü gibi konularda dünyadaki yerini “Denetiminizdeki medyada bunları görmeniz mümkün değil, bilginiz olsun” sözleriyle anlattı.

“Bütçe deyince sayılar, rakamlar akla geliyor” diyen Şık;  demokrasi, insan hakları, siyasi özgürlükler, düşünce ve ifade özgürlüğü ile basın özgürlüğü alanında çalışan çeşitli uluslararası örgütlerin hazırladığı raporlardan Türkiye ile ilgili verileri paylaştı.   

Muhaliflere dönük baskılardan akademik özgürlüğe kadar pek çok başlıktan verileri paylaşan Şık'ın konuşmasından öne çıkanlar şu şekilde:

'RESMİ YOLSUZLUĞA KARŞI ÖNLEMLERDE TÜRKİYE'NİN PUANI 4 ÜZERİNDEN 1'

Küresel Özgür Özgürlük Raporu, ülkelerin 100 üzerinden puanlama sistemiyle siyasal haklar ve sivil özgürlükler açısından değerlendirmesini yapar. Muhaliflere uygulanan baskılar, Terörle Mücadele Kanunu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanmaması, işkence ve kötü muameleye göz yumulmaması, akademideki ve eğitimdeki siyasi baskılar, şeffaflık ilkesinin aksine hareket edilmesi, İstanbul Sözleşmesi'nden çekilinmesi, STK'lerin üzerindeki baskının şiddetlenmesi, ücret eşitsizliği ve yolsuzluğun görünür hâle gelmesi, internet yasasının daraltıcı bir şekilde geçmesi, basın özgürlüğünün acınası hâli gibi başlıklar Türkiye'nin Küresel Özgürlük Raporu'ndaki yerini gösteren temel etkenler. Bu kriterlere göre hazırlanan raporda Türkiye 100 üzerinden 32 puanla özgür olmayan ülkeler kategorisinde; 210 ülke içerisinden 151'inci sırada. Türkiye'nin siyasal özgürlüklerle ilgili olarak mevcut Hükûmet ve Cumhurbaşkanının adil seçilmesi puanı 4 üzerinden 2.

Nüfusun çeşitli kesimleri; etnik, ırksal, dinî, cinsiyet LGBT+ ve diğer gruplar dâhil olmak üzere, tam siyasi haklara ve seçim fırsatlarına sahip olması üzerinden puanı 4 üzerinden 1.

OECD'nin yayımladığı 2021 Raporu'nda Türkiye'nin resmî yolsuzluğa karşı önlemlerin güçlü ve etkili olması puanı 4 üzerinden 1. Devlette açıklık ve şeffaflık puanı ise 4 üzerinden sıfır. Tanzanya ve Uganda şeffaflık ve yolsuzluğa karşı önlemlerde Türkiye'nin de 1 puan ilerisinde.

'EN YÜKSEK PUAN 4 ÜZERİNDEN 2'

Türkiye'nin küresel ölçekte özgür ve bağımsız medya puanı 4 üzerinden 1. Bireylerin dinî inançlarını ve inançsızlıklarını kamusal ve özel alanda uygulama ve ifade etme özgürlük puanı ise 4 üzerinden 2 ki en yüksek bu.

Türkiye'nin akademik özgürlük ve kapsamlı siyasi telkinlerden arınmış eğitim sistemi puanı 4 üzerinden 1. Tanzanya ve Nikaragua akademik özgürlük bakımından Türkiye'nin üzerinde yer alıyor. Bireylerin gözetim ve cezalandırma korkusu olmadan siyasi veya diğer hassas konularda kişisel görüşlerini ifade etmekteki özgürlük puanı yine 4 üzerinden 1. Türkiye sivil özgürlükler açısından Katar'ın 4, Umman'ın 3, Zimbabve'nin de 1 sıra gerisinde yer alıyor. Türkiye'nin toplanma özgürlüğü, sivil toplum kuruluşları, özellikle insan haklarıyla ilgili işler uğraşanlar, sendika ve benzeri meslek örgütleri veya işçi örgütleri için özgürlük puanları 4 üzerinden yine 1.

Bu puanlamalar anlaşılsın diye -daha önce olduğu gibi- yine kıyaslama yapmak gerekirse: Türkiye toplanma ve STK özgürlüklerinde Angola'nın 1 puan gerisinde, STK ve sendikal faaliyet özgürlüğünde ise Irak'ın 1 puan gerisinde. Türkiye, bağımsız yargı, hukuki ve cezai konularda yasal süreçlerin hüküm sürmesi konularında 4 üzerinden sıfır puan almış. Bağımsız yargı konusunda Nikaragua, Irak, Zimbabve, Uganda, Moritanya gibi ülkelerin gerisinde kalmış, hukuki ve cezai konularda Nikaragua'yla da aynı puana sahiptir. Türkiye'nin, fiziksel gücün gayrimeşru kullanımına karşı korunması ile yasaların ve uygulamaların nüfusun çeşitli kesimlerinde eşit muamele yapılmasını garanti etmesi puanı yine 4 üzerinden 1. OECD 2021 Raporu'na göre, Türkiye'de eğitim hizmetlerinden memnuniyet de yüzde 27 oranıyla son sırada yer alıyor. Türkiye suçun etkin kontrolünde OECD sınırının altında kalarak binde 8'den daha düşük bir puan alıyor.

İnternet özgürlüğünde özgürlük puanı 39'dan 34'e düşmüş durumda, 74 ülke arasında 53'üncü sırada. Bireylerin özellikle insan hakları standartları kapsamında korunan faaliyetlerin cezalandırılıyor olması puanı da 1 yani internet özgürlüğü sıralamasında Venezuela, Bangladeş, Azerbaycan, Etiyopya, Sudan, Ruanda, Irak, Zimbabwe gibi ülkelerin gerisinde. Sınır Tanımayan Gazeteciler örgütünün Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'ne göre 180 ülke arasında 153'üncü sırada Türkiye. İşsizlik, enflasyon, faiz oranı, millî gelir gibi ekonomik göstergelerin esas alınarak hesaplandığı Dünya Sefalet Endeksi'nde ise 156 ülke arasında 21'inci sırada.

156 ülkenin kadın-erkek nüfusu arasındaki cinsiyet eşitsizliğini mercek altına alan Dünya Ekonomik Forumu Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi'nde Türkiye 3 basamak gerileyip 133'üncü sıraya indi 2019'da. Kadınların ekonomiye katılmaya fırsat eşitliği kategorisinde 140, iş gücüne katılımda 137, aynı işe eşit ücrette 95'inci, eğitim olanakları eğrisinde 101'inci, sağlıkta 85'inci ve siyasi yaşamda temsilde 114'üncü sırada yer aldı.