AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump'ın her görüşmede "samimi mesajlar" vermesine rağmen, ABD ile Türkiye arasında ipler, ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğu’nda görevli Murat Topuz’un “casusluk” suçlamasıyla tutuklanmasının ardından bir kez daha gerildi.

ABD’nin pazar günü akşam saatlerinde Türkiye’deki temsilciliklerinde vize işlemlerini durdurmasının ardından Türkiye’de aynı şekilde karşılık vererek ABD’deki temsilcilikleri için aynı kararı aldı.

Vize restleşmesiyle birlikte bir kez daha açığa çıkan iki ülke arasındaki gerilimi, 7 maddede derledik.

FETHULLAH GÜLEN’İN İADESİ

ABD ile Türkiye arasındaki gerilimde öne çıkan ilk olay Fethullah Gülen ve ABD’deki diğer cemaatçilerin iadesine ilişkin tartışma. Türkiye, 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle terör örgütü ilan ettiği cemaatin lideri Gülen’in ABD’den iadesini talep ediyor. Hükümetten bu kapsamda ABD’ye bugüne kadar binlerce dosya gönderildiği belirtilirken, ABD’den şu ana kadar herhangi bir karşılık gelmedi.

Erdoğan, Fethullah Gülen’in iade edilmemesi nedeniyle ABD’yi eleştirerek, "Şu anda açık net söyleyeyim çünkü açık sözlüyümdür, 'hayal kırıklığına uğramadım' dersem doğru olmaz, hayal kırıklığına uğradım." İfadelerini kullanmıştı.

ESKİ BAKAN ZAFER ÇAĞLAYAN HAKKINDA İDDİANAME

ABD’de AKPli sermayedar Reza Zarrab’ın “ABD’nin İran’a yönelik ambargosunu delme” suçlanmasıyla tutuklanmasına ilişkin soruşturma, AKP’li eski bakan Zafer Çağlayan’a kadar uzanmıştı. New York Güney Bölgesi Savcılığı tarafından yayınlanan yeni iddianame ile birlikte eski Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan hakkında yakalama kararı çıkartılmıştı.

Kararın ardından AKP hükümeti adına Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ tarafından yapılan açıklamada, “New York Bölge Eyalet Başsavcısının elindeki belgeler FETÖ tarafından kendilerine iletilmiştir. Ben soruyorum FBI yetkilisi bu belgeleri kimden aldı?Sayın bakan bu dönemde Türkiye'nin çıkarlarını korumuştur. Yasalara uygun bir şekilde görevini yapmıştır. Ortada delil yok, uydurma şeyler var” ifadeleri kullanılmıştı.

ERDOĞAN’IN KORUMALARI HAKKINDA YAKALAMA KARARI

[ih2]

ABD ile Türkiye arasındaki gerilimin en önemli başlıklarından birisi de Erdoğan’ın korumaları hakkında açılan davaydı. Erdoğan'ın ABD'ye geçtiğimiz mayıs ayında düzenlediği ziyaret sırasında, Washington'daki Türkiye Büyükelçiliği önünde Erdoğan'ı protesto eden bir gruba Erdoğan'ın korumaları saldırmıştı. 

Olaya ilişkin ABD'li yetkililerin başlattığı soruşturma kapsamında Erdoğan'ın 12 koruması hakkında yakalama kararı çıkartılmıştı.

Erdoğan da karara tepki olarak, “Bu nasıl bir hukuktur? Bu korumalar beni korumayacaksa niçin yanımda ABD’ye götürüyorum? Amerika’nın Hans'ı ile mi kendimi koruyacağım?” açıklamasında bulunmuştu.

Erdoğan, korumaları hakkındaki dava nedeniyle Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için New York’a giderken yanında korumalarını götürememişti.

YPG’YE SİLAH YARDIMI

ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz mayıs ayında Suriye’de birlikte hareket ettiklere YPG’ye ağır silah desteği verilmesi kararını onaylamasıyla, kendisinden “umutlu” olan Erdoğan yönetimini hayal kırıklığına uğratmıştı.

Erdoğan, PKK’nin “Suriye’deki uzantısı” olarak gördükleri YPG’ye ABD tarafından verilen silah yardımını eleştirerek, “Bir orduyu baştan sonra donatacak kadar bu büyük silahları, bu mühimmatı terör örgütlerine verenlerin amacı nedir? Kimse kimseyi kandırmasın. Amaç Türkiye'yi bölmek parçalamaktır.” ifadelerini kullanmıştı.  

Anadolu Ajansı, ABD’nin Irak üzerinden YPG’ye geçtiğimiz haziran ayında en az 468 TIR silah yolladığını iddia etmişti.

RUSYA İLE S-400 ANLAŞMASI

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın alması da ABD ile Türkiye arasında gerilime neden olmuştu. Türkiye’nin Rusya ile yakınlaşması üzerine Batılı ülkelerde “eksen kayması” tartışmaları yeniden alevlenmiş, Türkiye’nin “Batı’dan uzaklaştığı” yorumları yapılmıştı.

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 satın almasına ilişkin ABD Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, "Türk yetkililere S-400 füze savunma sistemlerinin potansiyel satın alınması ile ilgili endişelerimizi ilettik" ifadeleri kullanılmıştı.

Erdoğan, Rusya’dan S-400 alınmasına ilişkin ABD ve NATO’dan gelen eleştirilere, “Herkes kendi savunma anlayışını kendine göre oluşturabilir. Bizler NATO içinde bu imkânları yakalayamıyorsak, bu imkanları sağlayamıyorsak, o zaman elbette başımızın çaresine bakmak durumundayız” demişti.

İDLİB’E ASKERİ SEVKİYAT

Türkiye’nin Kazakistan’ın başkenti Astana’da süren Suriye görüşmelerinde Rusya ve İran ile birlikte hareket etmesinin de ABD ile olan ilişkilerde gerilime yol açtığı belirtildi.

Özellikle Türkiye’nin Astana’da varılan “çatışmasızlık bölgeleri” anlaşması kapsamında cihatçıların kalesi İdlib’e Rusya’nın desteğiyle askeri sevkiyata başlamasının, sahada gitgide etkisizleşen ABD’de rahatsızlık yarattığı iddia ediliyor.

ABD BAŞKONSOLOSLUĞU ÇALIŞANININ TUTUKLANMASI

[ih3]

ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğu’nda görevli Murat Topuz, Fethullah Gülen cemaatine yönelik soruşturma kapsamında 4 Ekim’de çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandı. Topuz’un tutuklanmasına gerekçe olarak "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs", "Devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından, niteliği itibarıyla, gizli kalması gereken bilgileri, siyasal veya askeri casusluk maksadıyla temin etmek" ve "Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçlamaları yöneltildi.

 Tutuklama kararının ardından ABD Ankara Büyükelçiliği'nden yapılan açıklamada, "Çalışanlarımıza yönelik temelsiz ve kaynağı belirsiz iddialar, bizim uzun dönemli ortaklığımızı baltalamakta ve bu ortaklığın değerini azaltmaktadır" ifadeleri kullanıldı. 

ABD’nin tepkisi bununla da sınır kalmadı. Günler sonra ABD Büyükelçiliği’nden yapılan yeni açıklamada, ABD’nin Türkiye’deki temsilciliklerinde vize işlemlerinin durdurulduğu belirtildi. ABD’nin açıklamasının hemen ardından Türkiye de kelimesi kelimesine aynı bir açıklamayla ABD’deki temsilciliklerinde vize işlemlerinin durdurulduğunu duyurdu.