Türkiye'deki tedarikçi fabrikalarda gizli çekimler yapan BBC araştırmacı gazetecilik programı Panorama'nın ekibi, Marks and Spencer ve internet satış mağazası Asos tarafından satılan kıyafetlerin üretiminde çocukların çalıştırıldığını tespit etti. BBC Türkçe'de yer alan habere göre ekip aynı zamanda mültecilerin Zara ve Mango'nun kot pantalon üretiminde de kayıt dışı olarak çalıştırıldığını belirledi. Firmalar ise, tedarik zincirlerini dikkatli bir şekilde takip ettiklerini ve mülteci ya da çocukların suistimal edilmesine izin vermediklerini söylüyor.

MARKS AND SPENCER TÜRKİYE'DEKİ TEDARİK ZİNCİRİNDE SURİYELİ GÖÇMEN ÇALIŞTIRILDIĞINI İNKAR ETTİ

Marks and Spencer, kendi yaptığı araştırmalarda, Türkiye'deki tedarik zincirinde Suriyeli göçmen çalıştırıldığına dair herhangi bir bulguya rastlamadığını açıklarken, Panorama ekibi, şirketin en büyük fabrikalarından birinde çalışan yedi Suriyeli olduğunu tespit etti. Göçmenlere genellikle Türkiye'deki asgari ücretin de çok altında, saatte 3,75 TL'nin biraz üzerinde bir ücret ödeniyor. Bu işçiler, sokakta kendilerine nakit ödeme yapan bir aracı üzerinden istihdam ediliyor. Panorama ekibi aynı zamanda bu fabrikada çocuk işçilerin günde 12 saat çalıştırıldığını ve Suriyeli göçmenlerin tümünün kötü muameleye maruz kaldıklarını tespit etti.

MARKS AND SPENCER SÖZCÜSÜ: BİR DAHA YAŞANMAMASI İÇİN ELİMİZDEN GELENİ YAPACAĞIZ

Programın bulgularını "çok ciddi" ve "M&S için kabul edilemez" olarak nitelendiren Marks and Spencer sözcüsü, fabrikada çalışan Suriyelilere kalıcı yasal istihdam önereceklerini belirterek, "Etik ticaret, M&S için çok temel bir konu. Tedarikçilerimizin tamamı yaptığımız sözleşmeler kapsamında beklentilerimizi, yükümlülüklerini ve işçilerine davranışlarını kapsayan Küresel Kaynaklandırma İlkelerimize uyum göstermek mecburiyetinde. Bu ilkelerin ihlâl edilmesini hoş göremeyiz ve bunun bir daha yaşanmaması için elimizden geleni yapacağız" dedi.

UCUZ İŞ GÜCÜ PARTONLARIN İŞTAHINI AÇIYOR

Birçok tekstil ürünü, Avrupa'ya yakınlığı ve son dakikada verilen siparişlere alışık olmasından dolayı artık Türkiye'de üretiliyor. Bu da perakende şirketlerinin yeni tasarımlarını mağazalarında daha hızlı bir şekilde satışa sunmalarını sağlıyor. Aynı zamanda yaklaşık 3 milyon Suriyeli göçmenin gelişiyle ortaya çıkan ucuz iş gücü de patronların iştahını kabartıyor. Çalışma izni olmayan pek çok mülteci tekstilde yasa dışı olarak çalıştırılıyor. 
Emeklerinin suistimal edildiğini düşünen onlarca Suriyeli işçiyle görüşen Panorama muhabiri Darragh MacIntyre, "Bana çok düşük ücretlerden ve korkunç çalışma koşullarından bahsettiler. Emeklerinin sömürüldüğünün farkındalar ancak bu konuda hiçbir şey yapamıyorlar" dedi.

ASOS FABRİKASINDA 16 YAŞIN ALTINDA 3 SURİYELİ ÇOCUK ÇALIŞTIRILIYOR

Panorama ekibi, İstanbul'un arka sokaklarının birinde bulunan bir atölyede birkaç Suriyeli çocuğun çalıştığını tespit etti ve aynı yerde Asos markalı numulerde buldu. Kıyafetlerin bu tesiste üretildiğini kabul eden Asos ise söz konusu tekstil atölyesinin onaylı bir üretim tesisi olmadığını belirtti.
Daha sonra yaptığı incelemede 11 Suriyeli yetişkin ile 16 yaşından küçük üç Suriyeli çocuğun bu tesiste çalıştığını tespit eden Asos sözcüsü, çocuk işçilerin eğitimlerine devam edebilmeleri için mali yardım yapılacağını ve yetişkin göçmenlerin ise yasal bir iş bulana kadar maaşa bağlanacağını açıklayarak, "Bu fabrikanın Asos ile hiçbir ilgisi olmamasına karşın bu iyileştirme programlarını uygulamaya başladık" dedi.

"ZARA VE MANGO'DA MÜLTECİLER GÜNDE 12 SAAT SAĞLIKSIZ KOŞULLARDA ÇALIŞTIRILIYOR"

Panorama ekibinin araştırması Mango ve Zara için kot pantolon üreten bir fabrikada Suriyeli mültecilerin 12 saat çalıştırıldığını da ortaya çıkardı. Mültecilerin taşlama işlemi için kotların üzerinde tehlikeli kimyasalar uyguladıkları ancak bunu yaparken herhangi bir maske takmadıkları görüldü.
Mango, bu fabrikanın kendi bilgisi dışında taşeron olarak çalıştırıldığını açıkladı. Şirket daha sonra kendisinin yaptığı incelemede herhangi bir Suriyeli işçi bulunmadığını ve "bazı kişisel güvenlik önlemleri hariç koşulların iyi olduğunu" söyledi.

Zara'nın ortağı Inditex de fabrika denetimlerinin "koşulların takip edilmesi ve iyileştirilmesinin çok etkili bir yolu" olduğunu ifade etti. Şirket, Haziran ayında yaptığı denetimde ciddi ihlâller tespit ettiğini ve fabrikaya gerekli iyileştirmeleri yapması için Aralık ayına kadar süre verdiğini belirtti.

ATÖLYE SAHİBİ NEXT İÇİN ÜRETİM YAPIYORUZ DEDİ, FİRMA KABUL ETMEDİ

İstanbul'daki bir diğer fabrikada da Suriyeli yetişkinlerin aralarında 10 yaşında bir çocuğun da bulunduğu Türk çocuk işçilerle birlikte çalıştığını tespit eden Panorama ekibine atölyenin sahibi, Next için ürtim yaptıklarını söyledi ve kimliğini gizli tutan ekibe Next için üretilmiş bir pijama takımını gösterdi.
Next, pijamaların aslında bir başka tedarikçi tarafından yapıldığını ve gösterilen pijamaların numune olabileceğini ifade etti. Şirket, numunelerin farklı yerlere dağıldığını ve bu atölyede bir numune bulunmasının üretimin burada yapıldığı anlamına gelmeyeceğini belirtti.