Twitter: @Meryem_Yildrim / Mail: [email protected]

Diyarbakır’ın tarihi ve kültürel değeri olan güzide ilçesi Sur, operasyonlar ve uzun sokağa çıkma yasakları döneminde harabeye çevrilmesinin ardından, şimdi de ‘kentsel dönüşüm’ adı altında yıkımın hedefinde. Tarihi ilçede bulunan Alipaşa ve Lalebey mahallelerine bu sabah saatlerinde kepçelerle ve yıkım ekipleriyle baskın yapıldı. Mahalle halkının bölgeyi terk etmesi için elektriği ve suyu kesilirken, kepçelerle mahallelerin girişleri kazılmak istendi. Mahallelerini terk etmeyeceklerini belirten Sur halkının tepkileri üzerine kazma işlemi şimdilik sonlandırılırken, 450 hanenin bulunduğu iki mahalle de endişeli bir bekleyiş hakim.

Sur’un etrafını saran ‘kentsel bölüşüm’ planı için görüştüğümüz TMMOB Mimarlar Odası Diyarbakır Şube Başkanı Şerefhan Aydın, projeyle ilgili 8 yıl önce başlayan ve yavaş yavaş hayata geçirilen rant planını anlattı. 2009 yılından itibaren uygulanan ‘kentsel dönüşüm’ adı altındaki planla, Alipaşa ve Lalebey mahallelerindeki yıkımın adım adım hayata geçirildiğini anlatan Aydın, bölge sakinlerinin göçe zorlandığını ve yurttaşlara yeni bir yaşam alanı da gösterilmediğini söyledi. Aydın’ın aktarımları, Sur üzerinden dönen rantı ve halkın bölgeden nasıl koparılmaya çalışıldığını gözler önüne seriyor.

Şerefhan Aydın

SUR’DA BÜYÜK RANT: 8 YILDA ADIM ADIM RANTSAL DÖNÜŞÜM!

Sur’un Alipaşa ve Lalebey mahallelerindeki yıkıma neden olan kentsel dönüşüm projesinin 2009-2012 yılları arasında başladığını fakat tamamlanamadığını anlatan Mimarlar Odası (MO) Diyarbakır Şube Başkanı Şerefhan Aydın, “Halkın ‘mahallemi terk etmeyeceğim’ diyerek bugüne kadar durdurduğu projenin devamı bu. Sur’un diğer 5 mahallesindeki yıkım sonrası bunların rant için gözleri daha da açıldı. Operasyon bir iki mahallede olurken, yıkımı 5 mahallede yaptılar. Oradaki rantın boyutunu görünce farklı mahallelere de girdiler” dedi.

‘ACIMASIZCA ELEKTRİĞİ SUYU KESİP GÖÇE ZORLUYORLAR’

Daha önce mahalle halkının direnişinden ötürü yıkımı gerçekleştiremediklerini anlatan Aydın, bu sabah söz konusu iki mahalleye yapılan baskına “Acımasızca elektriği suyu keserek halkı göçe zorluyorlar" şeklinde, sert sözlerle tepki gösterdi.

“Halkın çok saf duygularla bize ‘daha okullar bile kapanmadı, bari okul kapansaydı da 1 ay sonra bunu yapsalardı’ şeklinde talepleri vardı” diyen Aydın, yetkililerin böyle bir kaygısının olmadığına işaret etti.

‘ANKARA MERKEZLİ OPERASYON’

“Sur’a Ankara merkezli yapılan bir operasyon, onun gereğini şu an yapıyorlar” diyen Aydın şöyle devam etti: “Son 2-3 yılda verilen tepkiler, refleksler hiçbir şekilde kabul görmüyor yetkililer nezdinde. Ama biz yine halkın yanında olacağız. Mimarlar Odası ve TMMOB’un diğer bileşenleri olarak birazdan yine oraya gideceğiz ama bizi sadece seyirci konumunda bırakacak, kararlarını uygulayacaklar. Ama biz de halkın yanında olacağız...”

1100 HANEDEN 450 HANEYE DÜŞTÜ!

İlk yıkım öncesi, 2009-2012 arasında söz konusu iki mahallede 1100 civarı hane olduğunu belirten Aydın, şu an bu sayının 450’ye düştüğüne dikkat çekti.

Aydın şu bilgileri aktardı: “Bu iki mahallenin tamamında 1100 civarında hane vardı. 2009-2012 arasında yüzde 60 oranında boşaltıldı, göçertildi. Geçen hafta gittik, 450 tane hane var. Kentin diğer noktalarına göre nüfus yoğunluğu buralarda çok fazla. Yaklaşık 3-4 bin civarı nüfusu göçe zorlayacaklar. Çocuk nüfusu çok yoğun.”

ADIM ADIM İNSANSIZLAŞTIRMA: SAĞLIK OCAKLARI KAPATILDI, OKULLAR KARAKOL YAPILDI

Aydın’ın verdiği bilgiler, Alipaşa ve Lalebey mahallelerinin ‘kentsel bölüşüm’ planıyla adım adım boşaltılmaya çalışıldığını gözler önüne seriyor: “Burada okul bırakılmadı. Okullar ve sağlık ocakları hepsi karakola dönüştürüldü. Koruma Amaçlı İmar Planı yapılırken, Bakanlar Kurulu kararıyla Sur içerisinde 6 tane yeni karakol kararı aldı. Biz buna da itiraz ettik ama hiçbir sonuç çıkmadı. Dolayısıyla bu iki mahallede okul kalmadı. Zaten adım adım yapıyorlar. Önce okulları ve sağlık ocaklarını kapattılar. Şimdi de suyu elektriği keserek orayı yaşanılmaz kılıp halkı çıkaracaklar oradan.”

‘HALKI BAŞKA BİR BÖLGEYE YERLEŞTİRME PLANI DA YOK’

Mahalleleri yıkılarak göçe zorlanan bölge halkına bir yer de gösterilmediğini ifade eden Aydın, “2009-2012 sürecinde, bazı noktalar da TOKİ’ler yapılmıştı. Bölgede yaşayanların yüzde 60’ını borçlandırma yöntemiyle oraya yönlendirdiler. Ama daha sonra yaptığımız saha çalışmasında gördük ki, halkın büyük oranı oralarda barınamamış. Çünkü, bir düşünün, mahallede yaşıyorsunuz, avlulu evlerde yaşıyorsunuz, ama TOKİ’lerde dört tarafı duvarlar çevrili balkonsuz evlere gönderildiler. Halk, Surlular, burada yaşayamaz. Dolayısıyla halk burayı terk edip kentin farklı noktalarındaki onların yaşam tipolojisine uygun farklı gece kondu bölgelerine taşınmışlar büyük oranda. Bu durumun vahametini gösteriyor ama yetkililerin kaygıları içerisinde bu yer almadığı için bildiklerini okuyorlar."

‘PARA DIŞINDA BİR ŞEY GÖRMÜYORLAR’

“Daha önce denenmiş yöntemler var ama rant odaklı yaklaştıkları için para dışında başka hiçbir şey görmüyorlar” diyen Aydın, halkın mağduriyetlerinin de hiçbir şekilde gündemlerine girmediğini kaydetti.

‘GEÇECEK…’

Karşılarında sağır bir duvar olduğunu, mücadele edildiğini ama bir sonuç alınamadığını ifade eden Aydın, bu durumun can yakmasına ve bırakacakları tahribata rağmen geçici olduğunu söyledi. Aydın sözlerini “Bu zor ve sıkıntılı dönemler geçecek” şeklinde sonlandırdı.